UE i ochrona 

środowiska

Ochrona środowiska 
w Unii Europejskiej

Polityka ekologiczna jest obecnie jednym 
z najszybciej rozwijających się obszarów 
współpracy krajów należących do Unii Europejskiej. 
Wraz z 

traktatem z Masstricht 

(7 lutego 1992 r.),  

Wspólnoty Europejskiej włączyły ją do spisu swych 
stałych zadań i określiły cele działań w zakresie 
ochrony środowiska. W traktatach założycielskich 
Wspólnot Europejskich z 1957 roku nie poruszano 
kwestii związanych z ekologią. Kraje członkowskie 
musiały radzić sobie samodzielnie z rosnącym 
zanieczyszczeniem środowiska. 

Ochrona środowiska 
w Unii Europejskiej

Na początku lat 70. szefowie państw i rządów WE 
wezwali Komisje Europejską do opracowania 
programu na rzecz ochrony środowiska. Za 
podstawę prawną uznano Traktat EWG, mówiący 
o „harmonijnym rozwoju życia gospodarczego” 
oraz o „stałej gospodarce zrównoważonego 
rozwoju” 
w państwach członkowskich Wspólnot. Polityka 
ochrony środowiska została uznana za niezbędną 
i zyskała podstawy prawne. Skutkiem tych decyzji 
było powstanie wspólnego prawa ochrony 
środowiska. 

Ochrona środowiska 
w Unii Europejskiej

W lipcu 1988r. weszła w życie dyrektywa w sprawie 
ochrony środowiska. Przewiduje ona stworzenie 
jednolitej procedury administracyjnej, stosowanej 
przy planowaniu projektów gospodarczych w celu 
kontroli ich skutków dla ludzi, zwierząt i środowiska. 
W roku 1991 polityka Wspólnot Europejskich 
w zakresie środowiska naturalnego została znacznie 
rozszerzona. Połączono ją z ogólna polityka 
gospodarczą i uznano, że inicjatywy Komisji w 
takich działaniach jak: rolnictwo, rynek 
wewnętrzny, transport i energetyka powinny 
uwzględnić potrzebę ochrony środowiska 
naturalnego.

Przepisy prawne

Prawo Unii Europejskiej regulujące 
ochronę środowiska powstało na 
przestrzeni 30 lat. Obecnie liczy około 
300 aktów prawnych, obejmujących 
dyrektywy, rozporządzenia, decyzje i 
zalecenia. 
Przepisy dotyczące ochrony środowiska 
służą eliminowania barier handlowych, 
które mogłyby powstać przy braku 
jednolitych standardów ekologicznych.

Ochrona środowiska 
a gospodarka

Unia Europejska stała się głównym koordynatorem 
polityki ochrony środowiska w Europie. Stara się 
podejmować odpowiednie kroki we wszystkich 
dziedzinach istotnych dla środowiska. Takie działanie 
napotyka na coraz silniejszy opór w tych dziedzinach 
gospodarki, które są objęte surowymi sankcjami za 
zanieczyszczenia. Europejscy przemysłowcy 
sprzeciwili się wprowadzeniu podatku energetycznego. 
Uważali, ze stracą atrakcyjność cenową w stosunku do 
konkurentów z USA i Japonii. Komisja Europejska 
wycofała się z kilku planowanych aktów prawnych 
m.in. z wprowadzenia podatku od emisji dwutlenku 
węgla. 

Ochrona słodkich 
i słonych wód 

Poddano ścisłej regulacji odpływ substancji 
toksycznych. Ustalono limit dla rtęci, kadmu, 
lindanu, DDT, pieciochlorofenolu, 
czterochlorku węgla. Ponadto kontroli i 
stopniowej redukcji ścieki zawierające 
dwutlenek tytanu, wywołujący tzw. czerwony 
szlam. Określono też normy jakościowe dla 
wód w kąpieliskach oraz dla wody pitnej i 
wody słodkiej do hodowli ryb i skorupiaków. 

Zanieczyszczenie atmosfery

Przyjęto szereg dyrektyw, regulujących emisje 
dwutlenku siarki, używanie 
chlorofluorowęglanów 
w aerozolach i kontrole zanieczyszczeń 
wytwarzanych przez zakłady przemysłowe. 
Wprowadzono szereg rozporządzeń w sprawie 
emisji spalin samochodowych. Komisja 
Europejska zainicjowała program roboczy, 
dotyczący analizy efektu cieplarnianego i 
sposobów na ograniczenie ogrzewania 
atmosfery. 

Hałas

Dyrektywy określają dopuszczalny poziom 
hałasu dla samochodów osobowych, 
ciężarowych, motocykli, ciągników, 
samolotów ponaddźwiękowych, kosiarek i 
maszyn budowlanych. Poziom hałasu musi 
być określony na opakowaniu sprzętu 
domowego.

Produkty chemiczne

W celu zabezpieczenia przed wypadkami 
i ograniczeniami ich skutków dyrektywa z 
1982r. nakłada na producentów we 
wszystkich państwach członkowskich 
obowiązek informowania władz 
o szkodliwych substancjach oraz o zakładach 
i miejscach, w których można dojść do 
niebezpiecznego wypadku. Wspólnoty 
przyjęły także odpowiednie środki mające na 
celu redukcje chlorofluorowęgloanów, które 
niszczą warstwę ozonową. 

W 1986r. sporządzono Europejski Wykaz 
Istniejących Substancji Chemicznych, 
podający dane do wiadomości, oceny 
i kontroli. Powstały dyrektywy zabraniające 
używania pewnych substancji 
w pestycydach, a także nakazujące 
kontrolę wykorzystywania i produkcji dwu 
i trójfenyków polichlorowanych i azbestu.

Produkty chemiczne

Zagospodarowanie odpadów

Wspólnota od roku 1975 wprowadzała w 
życie zasady dotyczące gromadzenia 
składowania, przerobu i przetwarzania 
odpadów. Specjalnymi zasadami objęto 
odpady produkowane przez przemysł takie 
jak: tlenek tytanu, zużyty olej czy też odpady 
radioaktywne. W Unii Europejskiej kładzie się 
też szczególny nacisk na ponowne 
wykorzystanie starego papieru, tektury 
i pojemników po napojach.

Ochrona przyrody

Unia Europejska jest członkiem Konwencji 
Berneńskiej z roku 1979, dotyczące ochrony 
przyrody. Rada Ministrów przyjęła szereg 
dyrektyw w sprawie ochrony zwierząt, 
importu produktów wykonanych ze skór oraz 
kontroli i ograniczenia badań naukowych na 
zwierzętach. 

Produkty ekologiczne

Natura 2000

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest 
systemem ochrony zagrożonych składników 
różnorodności biologicznej kontynentu 
europejskiego, wdrażany od 1992 r. 
W Polsce występują 2 regiony: kontynentalny 
(96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % 
powierzchni kraju). Dla każdego kraju określa 
się listę referencyjną siedlisk przyrodniczych i 
gatunków, dla których należy utworzyć obszary 
Natura 2000 w podziale na regiony 
biogeograficzne.