Wojna ekonomiczna

Definicja

We współczesnej politologii często stosuje się

określenia wojny nie związane z działaniami

militarnymi - wojna psychologiczna, zimna wojna,

wojna ekonomiczna - wyrażają one jednak brak

pokoju w stosunkach międzypaństwowych.

Wojna

, zjawisko społeczno-polityczne polegające

na gwałtownym i agresywnie przebiegającym

konflikcie, podczas którego podmioty prawa

międzynarodowego podejmują decyzję o walce

zbrojnej. Wojna wiąże się z momentem zerwania

stosunków pokojowych i przejścia do stosunków

wojennych. Rozumiana była jako kontynuacja

polityki państwa, tyle że prowadzonej innymi

środkami (określenie teoretyka wojny - K. von

Clausewitza).

Definicja

najprostszym

ujęciu,

wojna ekonomiczna (walka

ekonomiczna)

„agresywne

użycie

środków

ekonomicznych

osiągania

celów

narodowych”.

Wojna ekonomiczna

Początkowo wojna ekonomiczna była

traktowana jako środek przygotowujący

lub wspierający klasyczne działania

wojenne.

Rozmyślne użycie środków ekonomicznych

w celu wywarcia wpływu na politykę lub
działania innego państwa, aby
pomniejszyć jego potencjał lub dokonać
destabilizacji ekonomicznej.

Wojna ekonomiczna

Zimna wojna w znacznej mierze
sprowadzała się do ekonomicznej
rywalizacji miedzy konkurującymi
obozami.

Celem tych działań było

osłabienie potencjału obronnego
przeciwnika, przed przewidywanym
rozstrzygnięciem militarnym

, do

którego jednak nigdy nie doszło.

Wojna ekonomiczna

Wojny światowe i „zimna wojna”

zniechęciły społeczeństwa państw

demokratycznych do udziału w

klasycznych wojnach. Skoncentrowały się

one na zapewnianiu sobie bezpieczeństwa

i dobrobytu, co zmniejszało zagrożenie

globalnym konfliktem.

Prowadziło to

równocześnie do przeniesienia rywalizacji

między takimi państwami na inne areny, w

tym ekonomiczną.

W ten sposób, wojna

ekonomiczna zaczęła ewoluować w stronę

głównego narzędzia rywalizacji między

państwami demokratycznymi.

Wojna ekonomiczna

Współczesna wojna ekonomiczna

może

być prowadzona nie tylko

przez państwa

ale także przez

organizacje

międzynarodowe
i korporacje transnarodowe.

Zmagania

współczesnej wojny

ekonomicznej będą w coraz większym
stopniu

odbywać się

za pomocą środków

informatycznych, informacyjnych
(psychologicznych)
i finansowych.

Rosyjsko-ukraińska wojna

ekonomiczna 2005-12-28

Rosyjskie ministerstwo rolnictwa

wprowadziło

całkowity zakaz

importu mięsa

trafiającego

do Rosji

z Ukrainy

. Jako przyczynę podano

wielokrotne

naruszanie

przez

eksporterów

norm weterynaryjnych

Wojna ekonomiczna USA z Chinami

USA właśnie przegrały cichą wojnę ekonomiczną z
Chinami.

Chińczycy

mają największe na

świecie rezerwy

walutowe

, gigantyczny (choć jeszcze drzemiący)

rynek

wewnętrzny

oraz

nowoczesne technologie

, które

pozyskały w ostatnich latach, przejmując w niemal
100% produkcję dóbr konsumpcyjnych dla bogatego
zachodu.

Chiny są w stanie zastąpić rynki eksportowe
gigantycznym rynkiem wewnętrznym, którego potencjał
ssący na dobra konsumpcyjne jest kilka razy większy
niż USA i UE razem wziętych.

Zachód nie ma tej chwili prawie żadnych możliwości
obrony, ani ekonomicznych ani nawet militarnych.
04.01.09 r.

Ministrowie wojny

ekonomicznej

W latach 1939-1945. w Wielkiej Brytanii

był

Minister wojny ekonomicznej ( Minister

of Economic Warfare), który od 1940 r.
sprawował nadzór nad

Kierownictwem

Operacji Specjalnych

(

brytyjska organizacja, której zadaniem było m.in.

prowadzenie dywersji, koordynacja działań
politycznych i propagandowych, wspomaganie
ruchu oporu w okupowanych państwach Europy.

)

Wojna ekonomiczna

Cele wojny ekonomicznej:
 zwycięstwo nad przeciwnikiem;
 podporządkowanie zwycięzcy jego

woli;

 pozbawienie przeciwnika

własnych zdolności wojskowych;

poprzez embargo, blokadę (głód,

rozruchy, zamach stanu)
oddziaływanie na bazę produkcyjną).

Polegają na nakłonieniu

innych państw do

podporządkowania się

woli stosującego wojnę

ekonomiczną;

Polityczne

formy wojny

ekonomicznej

Strategiczne

formy wojny

ekonomicznej

Polegają na likwidacji

przeciwnika przy

wykorzystaniu embarga

na surowce technologie

dostawy o znaczeniu

strategicznym dla Sił

Zbrojnych i ludności.

Ekonomiczne

formy wojny

ekonomicznej

Polegają na powiększaniu

dobrobytu własnych obywateli
przy wykorzystaniu praktyk
ekonomicznych, legalnych z
punktu widzenia prawa

Instrumenty wojny

ekonomicznej

Środki militarne;

Środki administracyjne;

Środki dyplomatyczne;

Środki ekonomiczne;

Środki niestandardowe.

Klasyfikacja środków wojny

ekonomicznej

Środki wojny
gospodarcze
j

Niezbrojne

środki

przemocy

Zbrojne środki

przemocy

administracyj
ne

dyplomatyczne

ekonomiczne

niekonwencjonaln
e

Zajęcie strategicznych

obszarów
przemysłowych

Działania na
komunikację (flota
handlowa)

Niszczenie infrastruktury
(obiekty gospodarcze)

Niszczenie infrastruktury
techniczno –ekonomiczno-
obronnej

Militarne środki wojny ekonomicznej w
przeszłości

służyły osłabianiu

potencjału gospodarczo-obronnego
przeciwnika

, poprzez niszczenie jego

obiektów przemysłowych i
infrastrukturalnych, oraz przecinanie
międzynarodowych więzi handlowych.

Militarne środki wojny

ekonomicznej

Militarne środki wojny

ekonomicznej

• We współczesnym ujęciu militarne

środki wojny ekonomicznej

mogą

mieć na celu stabilizowanie
sytuacji w danym rejonie, w celu
zwiększenia

bezpieczeństwa

ekonomicznego

, oraz mogą być

wykorzystywane do

pozyskiwania

aktywów strategicznych i
kontraktów komercyjnych

Administracyjne środki wojny

ekonomicznej

Administracyjne

środki

wojny

ekonomicznej

mają

przede

wszystkim służyć

kontroli handlu

w celu

ograniczenia

dostaw do

przeciwnika surowców, produktów

i technologii o strategicznym

znaczeniu.

Embargo, blokada.

Szczególnym przypadkiem
embarga jest ograniczenie
eksportu surowców
energetycznych. Tzw.

broń

naftowa

była stosowana przez

kraje arabskie w latach
sześćdziesiątych i
siedemdziesiątych i przyczyniła
się do światowego kryzysu
gospodarczego.

Administracyjne środki wojny ekonomicznej

Administracyjne środki wojny

ekonomicznej

Możliwość zastosowania broni
gazowej znajduje się w rękach
największego producenta tego
surowca, czyli Rosji. Znane są
przypadki wykorzystania manipulacji
cenami i dostawami gazu przez
rosyjski Gazprom do uzyskiwania
korzyści gospodarczych i politycznych
w krajach b. ZSRR i socjalistycznych.

Dyplomatyczne

Zasadniczym

dyplomatycznym

środkiem wojny ekonomicznej jest

wywierania presji, za pomocą gróźb
lub obietnic

, na dany podmiot, w celu

uzyskania korzyści ekonomicznych.
Takie dyplomatyczne środki wojny
ekonomicznej można lokować między

negocjacjami,

przekupstwem

szantażem

Środki dyplomatyczne

dyplomatycznych

środków

wojny ekonomicznej zalicza się
także

propagandę i bojkot

– środki

wykorzystujące  opinię  publiczną
do  oddziaływania  na  przeciwnika.
Środki  z  tej  grupy  lokuje  się  w
ramach tzw.

wojny informacyjnej.

ekonomiczne

Ekonomiczne

środki

wojny

ekonomicznej

stanowią

najliczniejszą

grupę

narzędzi

wojny ekonomicznej

. Należą do

niej

zarówno

środki

wojny

handlowej

jak

sposoby

oddziaływania

finanse

przeciwnika

, np. poprzez waluty

czy dług.

ekonomiczne

• Do najpowszechniejszych środków

ekonomicznych wojny ekonomicznej
należą

bariery taryfowe i

pozataryfowe

, a także narzędzia

wspierania eksportu – w tym zakresie
może być ona nazywana wojną
handlową.

ekonomiczne

Do barier taryfowych zalicza się:
Cła i procedury wyceny przy cle;
Opłaty wyrównawcze, antydumpingowe i

procedury antydumpingowe;

Ceny minimalne i porozumienia cenowe;
Depozyty importowe.
Celem stosowania barier taryfowych jest

zwiększenie ceny towarów przekraczających

granicę państwa

ekonomiczne

Barierom taryfowym często towarzyszą
bariery pozataryfowe, których działanie
jest nakierowane bardziej na
ograniczenia strumienia towarów
płynących z zagranicy. Do środków takich
zalicza się m. in.:
 kontyngenty ilościowe;
 licencje;
 ograniczenia techniczno-sanitarne;

Środki niekonwencjonalne

Najważniejszym
niekonwencjonalnym

środkiem

wojny ekonomicznej jest

wywiad

gospodarczy

który

może

być

realizowany

zarówno

przez

struktury

państwowe

jak

prywatne.

Nasilenie stosowania

wywiadu

gospodarczego i szpiegostwa
przemysłowego

jest związane z

intensyfikacją

ekonomicznej

rywalizacji

państw. Proces ten

wynika z ewolucji oczekiwań
sponsorów wywiadu i

pociąga za

sobą zmiany metod jego działania

Środki niekonwencjonalne



Wywiad gospodarczy;



Dywersja i sabotaż;



Fałszowanie pieniędzy;



Blokada ekonomiczna;



Nakręcanie spirali zbrojeń;



Firmy konsultingowe;



Wprowadzanie na teren kraju

przemysłu zagrażającemu

środowisku;



Elementy międzynarodowej

przestępczości zorganizowanej;



Dezinformacja dotycząca produktów,

danych statystycznych, patentów,

inicjowanie strajków, przekupstwo.

Współczesna wojna

ekonomiczna

• Użycie broni ekonomicznej do celów

politycznych – 30% sukcesów, limity

zastosowania –przeorganizowanie się

państw;

• Do celów ekonomicznych – utrata

kontrolnej pozycji państwa (handel,

finanse, podatki, produkcja), organizacja

sieciowa przedsiębiorstw, nieskuteczność

poprzednich mechanizmów.

Możliwe scenariusze

• Układ 3 biegunowy: USA, Europa, Japonia;
• A) kontynuacja polityki współpracy

prowadząca do konkurencji i otwartości
rynków światowych – korzystny dla rozwoju
gospodarki światowej;

• B) bieguny przekształcają się w

przeciwstawne bloki gospodarcze, generujące
konflikty ekonomiczne. Jednocześnie
zachowując wewnętrzną współpracę i
otwarcie rynków. Wątpliwa pozycja Japonii, na
rzecz Chin lub ośrodka Koreańsko-
Tajwańskiego.

Możliwe scenariusze

• C) bałkanizacja, narastanie nieładu i

napięcia rozszerza się na strefę
ekonomiczną;

• Państwa narodowe odzyskują kontrolę nad

systemami ekonomicznymi, niszcząc
wewnętrzne powiązania bloków
ekonomicznych do których należały;

• Możliwość tworzenia się nowych koalicji w

Europie, np.: E Zach + USA, EŚrod + RFN,
zagrożenie pozycji Włoch.

Document Outline