Przedmiot i zadania 

Przedmiot i zadania 

dydaktyki 

dydaktyki 

Prof. zw. dr hab. Bronisław Siemieniecki

Prof. zw. dr hab. Bronisław Siemieniecki

 

 

 

 

Zagadnienia

Zagadnienia



Dydaktyka ogólna i dydaktyki 

Dydaktyka ogólna i dydaktyki 

szczegółowe

szczegółowe



Przedmiot i zadania dydaktyki

Przedmiot i zadania dydaktyki



Proces uczenia się

Proces uczenia się



Nauczanie

Nauczanie



Pojęcia

Pojęcia



Metody i techniki badań 

Metody i techniki badań 

dydaktycznych

dydaktycznych

 

 

 

 

Dydaktyka ogólna, dydaktyki 

Dydaktyka ogólna, dydaktyki 

szczegółowe

szczegółowe



Dydaktyka ogólna - Zajmuje się wszystkimi 

Dydaktyka ogólna - Zajmuje się wszystkimi 

przedmiotami nauczania, na wszystkich 

przedmiotami nauczania, na wszystkich 

szczeblach systemu szkolnego i wszystkich 

szczeblach systemu szkolnego i wszystkich 

typach szkół

typach szkół



Dydaktyki szczegółowe (metodyka 

Dydaktyki szczegółowe (metodyka 

nauczania) – Zajmuje się konkretnymi, 

nauczania) – Zajmuje się konkretnymi, 

swoistymi cechami nauczania 

swoistymi cechami nauczania 

poszczególnych dyrektyw określających 

poszczególnych dyrektyw określających 

sposób prawidłowego wykonywania 

sposób prawidłowego wykonywania 

czynności dydaktycznych

czynności dydaktycznych



Przykłady: dydaktyka szkoły zawodowej, 

Przykłady: dydaktyka szkoły zawodowej, 

dydaktyka szkoły wyższej, dydaktyka 

dydaktyka szkoły wyższej, dydaktyka 

matematyki itp.

matematyki itp.

 

 

 

 

Przedmiot i zadania 

Przedmiot i zadania 

dydaktyki

dydaktyki



Przedmiot:

Przedmiot:



- cele nauczania – uczenia się,

- cele nauczania – uczenia się,



- treść nauczania – uczenia się,

- treść nauczania – uczenia się,



- proces i zadania nauczania – 

- proces i zadania nauczania – 

uczenia się,

uczenia się,



- metody nauczania – uczenia się 

- metody nauczania – uczenia się 

oraz środki dydaktyczne,

oraz środki dydaktyczne,



- formy organizacyjne kształcenia

- formy organizacyjne kształcenia

 

 

 

 

Proces uczenia się

Proces uczenia się



Uczenia się 

Uczenia się 



W. Okoń – jest procesem, w toku którego na 

W. Okoń – jest procesem, w toku którego na 

podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia – 

podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia – 

powstają nowe formy zachowania się i działania 

powstają nowe formy zachowania się i działania 

lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte 

lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte 



Cz. Kupisiewicz - to proces zamierzonego 

Cz. Kupisiewicz - to proces zamierzonego 

nabywania przez uczących się podmiot 

nabywania przez uczących się podmiot 

określonych wiadomości, umiejętności i nawyków, 

określonych wiadomości, umiejętności i nawyków, 

dokonujący się w toku bezpośredniego i 

dokonujący się w toku bezpośredniego i 

pośredniego poznawania rzeczywistości

pośredniego poznawania rzeczywistości



Z. Włodarski – to proces zachodzący w układzie 

Z. Włodarski – to proces zachodzący w układzie 

nerwowym, a którego efektem są zmiany w 

nerwowym, a którego efektem są zmiany w 

zachowaniu. 

zachowaniu. 

 

 

 

 

Cechy, czynniki, rezultaty, 

Cechy, czynniki, rezultaty, 

przedmiot procesu uczenia się

przedmiot procesu uczenia się



1. Cechy: Planowość (świadomość, celowość, 

1. Cechy: Planowość (świadomość, celowość, 

systematyczność) wielostronna aktywność osoby 

systematyczność) wielostronna aktywność osoby 

uczącej się, złożoność wieloczynnościowość), 

uczącej się, złożoność wieloczynnościowość), 

ukierunkowanie na wynik, różnorodność 

ukierunkowanie na wynik, różnorodność 

sposobów i form uczenia się.

sposobów i form uczenia się.



2. Czynniki: Pozytywna motywacja, bodźce, 

2. Czynniki: Pozytywna motywacja, bodźce, 

środowisko, zdolności.

środowisko, zdolności.



3. Rezultaty: Przyrost i zakres wiadomości i 

3. Rezultaty: Przyrost i zakres wiadomości i 

sprawności modyfikujący zachowanie się 

sprawności modyfikujący zachowanie się 

jednostki, rozwój uzdolnień i postaw.

jednostki, rozwój uzdolnień i postaw.



4. Przedmiot: Rzeczywistość społeczna, 

4. Przedmiot: Rzeczywistość społeczna, 

przyrodnicza, kulturowa.

przyrodnicza, kulturowa.

 

 

 

 

Nauczanie

Nauczanie

Okazjonalne, intuicyjne

Okazjonalne, intuicyjne

Planowe, systematyczne 

Planowe, systematyczne 

kierowanie procesem 

kierowanie procesem 

uczenia się

uczenia się

-

nie zawsze uświadomione 

nie zawsze uświadomione 

rozwijanie u uczniów funkcji 

rozwijanie u uczniów funkcji 

poznawczych, intelektualnych,

poznawczych, intelektualnych,

-

 

 

wzbogacanie podstawowych: 

wzbogacanie podstawowych: 

-

 

 

zespół świadomych czynności,

zespół świadomych czynności,

-

- proces rozwijania sił 

- proces rozwijania sił 

poznawczych

poznawczych

-

- wyposażenie w system:

- wyposażenie w system:

Wiadomości         Umiejętności       Nawyków     

Wiadomości         Umiejętności       Nawyków     

- 

- 

Znajomość 

Znajomość 

faktów, 

faktów, 

świadomość 

świadomość 

posiadanej 

posiadanej 

informacji

informacji

- Zdolność do 

- Zdolność do 

wykonania 

wykonania 

odpowiednich 

odpowiednich 

czynności w 

czynności w 

określonych 

określonych 

warunkach

warunkach

- Doskonale 

- Doskonale 

wyćwiczone 

wyćwiczone 

umiejętności 

umiejętności 

 

 

 

 

Pojęcia

Pojęcia



Kształcenie ogólne

Kształcenie ogólne



Kształcenie zawodowe

Kształcenie zawodowe



Samokształcenie

Samokształcenie



Kształcenie ustawiczne

Kształcenie ustawiczne



Wychowanie

Wychowanie



Funkcje wychowania w rozwoju społeczeństwa: 

Funkcje wychowania w rozwoju społeczeństwa: 



- zachowawczą – przekazywanie młodej 

- zachowawczą – przekazywanie młodej 

generacji nagromadzonego dorobku ludzkości)

generacji nagromadzonego dorobku ludzkości)



- twórczą – rozwijanie jednostek twórczych

- twórczą – rozwijanie jednostek twórczych

 

 

 

 

Metody i techniki badań 

Metody i techniki badań 

dydaktycznych

dydaktycznych



Badania muszą zapewnić rozstrzygalność i empiryczną 

Badania muszą zapewnić rozstrzygalność i empiryczną 

sprawdzalność

sprawdzalność



Badania mogą mieć charakter weryfikacyjny lub diagnostyczny

Badania mogą mieć charakter weryfikacyjny lub diagnostyczny



Metoda badań wg A. Kamińskiego - to zespół teoretycznie 

Metoda badań wg A. Kamińskiego - to zespół teoretycznie 

uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych 

uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych 

obejmujących najogólniej całość postępowania badacza 

obejmujących najogólniej całość postępowania badacza 

zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego

zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego



Technika badań wg. A. Kamińskiego – czynności praktyczne, 

Technika badań wg. A. Kamińskiego – czynności praktyczne, 

regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, 

regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, 

pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych 

pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych 

informacji, opinii, faktów.

informacji, opinii, faktów.



Narzędzia badawcze to przedmiot służący do realizacji wybranej 

Narzędzia badawcze to przedmiot służący do realizacji wybranej 

techniki badań, instrumentem służącym do technicznego 

techniki badań, instrumentem służącym do technicznego 

zbierania danych z badań, np. arkusz obserwacji, kwestionariusz 

zbierania danych z badań, np. arkusz obserwacji, kwestionariusz 

wywiadu lub ankiety

wywiadu lub ankiety



Metody: eksperyment, obserwacja, historyczno-porównawcza, 

Metody: eksperyment, obserwacja, historyczno-porównawcza, 

wywiad, ankieta, analiza dokumentów  

wywiad, ankieta, analiza dokumentów  

 

 

 

 

Pytania

Pytania



Na czym polegają spełnianie przez dydaktykę 

Na czym polegają spełnianie przez dydaktykę 

funkcje: teoretyczna i praktyczna?

funkcje: teoretyczna i praktyczna?



Co to jest dydaktyka ogólna i dydaktyki 

Co to jest dydaktyka ogólna i dydaktyki 

szczegółowe?

szczegółowe?



Dokonaj charakterystyki składników przedmiotu 

Dokonaj charakterystyki składników przedmiotu 

badań dydaktyki ogólnej i ukaż ich powiązania?

badań dydaktyki ogólnej i ukaż ich powiązania?



Jaki związek zachodzi między nauczaniem, 

Jaki związek zachodzi między nauczaniem, 

uczeniem się i kształceniem?

uczeniem się i kształceniem?



 

 

Charakterystyka nauczania – uczenia się

Charakterystyka nauczania – uczenia się



Jaka jest różnica pomiędzy eksperymentem a 

Jaka jest różnica pomiędzy eksperymentem a 

obserwacją?

obserwacją?



Jak jest różnica pomiędzy ankietą a wywiadem? 

Jak jest różnica pomiędzy ankietą a wywiadem?