Podstawowe zapotrzebowanie
Podstawowe zapotrzebowanie
ustroju na składniki odżywcze.
ustroju na składniki odżywcze.
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie
energetyczne i białkowe u
energetyczne i białkowe u
ludzi zdrowych.
ludzi zdrowych.
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie
energetyczne i białkowe u
energetyczne i białkowe u
chorych chirurgicznych
chorych chirurgicznych
lek. Agnieszka Białas
lek. Agnieszka Białas
Czynniki wpływające na
Czynniki wpływające na
zapotrzebowanie
zapotrzebowanie
energetyczne u ludzi
energetyczne u ludzi
zdrowych
zdrowych
Wiek
Wiek
Płeć
Płeć
Wymiary ciała
Wymiary ciała
Aktywność
Aktywność
Rasa
Rasa
Otoczenie
Otoczenie
WODA
WODA
Największy ilościowo składnik organizmu:
Największy ilościowo składnik organizmu:
ok. 75% masy noworodka (66% dorosły)
ok. 75% masy noworodka (66% dorosły)
Regulacja temperatury ciała,
Regulacja temperatury ciała,
Udział w reakcjach biochemicznych,
Udział w reakcjach biochemicznych,
Wytwarzanie energii
Wytwarzanie energii
Transport składników pokarmowych i
Transport składników pokarmowych i
produktów przemiany materii,
produktów przemiany materii,
Ze względu na jej utratę z potem,
Ze względu na jej utratę z potem,
moczem, kałem, przez skórę i płuca –
moczem, kałem, przez skórę i płuca –
konieczne jest uzupełnianie
konieczne jest uzupełnianie
Zwiększona podaż: w czasie upałów,
Zwiększona podaż: w czasie upałów,
chorób z gorączką, biegunką i wymiotami
chorób z gorączką, biegunką i wymiotami
Źródło: płyny (1500ml), pożywienie
Źródło: płyny (1500ml), pożywienie
(700ml); produkt uboczny (350ml)
(700ml); produkt uboczny (350ml)
Zapotrzebowanie na
Zapotrzebowanie na
płynny:
płynny:
Ludzie w tym wielu słabo odczuwają
Ludzie w tym wielu słabo odczuwają
pragnienie
pragnienie
Obawiają się nadmiaru płynów z powodu
Obawiają się nadmiaru płynów z powodu
zaburzeń pracy nerek i układu moczowego.
zaburzeń pracy nerek i układu moczowego.
Nieodpowiednia podaż płynów może
Nieodpowiednia podaż płynów może
doprowadzić do zaburzeń w pracy ukł.
doprowadzić do zaburzeń w pracy ukł.
nerwowego, regulacji ciepła i ograniczać
nerwowego, regulacji ciepła i ograniczać
wydalanie produktów przemiany materii.
wydalanie produktów przemiany materii.
Dlatego ludzie starsi powinni spożywać
Dlatego ludzie starsi powinni spożywać
dodatkowe ilości płynów nawet gdy nie
dodatkowe ilości płynów nawet gdy nie
odczuwają pragnienia.
odczuwają pragnienia.
Zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie na wodę
Podstawowe zapotrzebowanie na
Podstawowe zapotrzebowanie na
wodę dorosłych określa się wg wzoru:
wodę dorosłych określa się wg wzoru:
V
V
H
H
2
2
O
O
= 10 x 100 ml +10 x 50 ml + (m.c. - 20) x 20
= 10 x 100 ml +10 x 50 ml + (m.c. - 20) x 20
ml
ml
Lub: przyjmuje za podstawę: 35 ml/kg m.c/dobę
Lub: przyjmuje za podstawę: 35 ml/kg m.c/dobę
Zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie na wodę
Ocena zapotrzebowania musi
Ocena zapotrzebowania musi
uwzględniać dodatkowe straty
uwzględniać dodatkowe straty
–
Wysoka temp. otoczenia
Wysoka temp. otoczenia
–
Biegunka,
Biegunka,
–
Wymioty,
Wymioty,
–
Oparzenia
Oparzenia
–
Gorączka
Gorączka
–
Przetoka itp
Przetoka itp
Zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie na wodę
Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)
Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)
zawierają ~ 80% wody
zawierają ~ 80% wody
Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~
Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~
75% wody
75% wody
Przykładowo:
Przykładowo:
Podaż 1500 ml standardowej diety
Podaż 1500 ml standardowej diety
oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z
oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z
m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~
m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~
700 ml H
700 ml H
2
2
O
O
Zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie na wodę
Ocena zapotrzebowania musi
Ocena zapotrzebowania musi
uwzględniać dodatkowe straty
uwzględniać dodatkowe straty
–
Wysoka temp. otoczenia
Wysoka temp. otoczenia
–
Biegunka,
Biegunka,
–
Wymioty,
Wymioty,
–
Gorączka
Gorączka
–
Przetoka itp
Przetoka itp
Zapotrzebowanie na wodę
Zapotrzebowanie na wodę
Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)
Standardowe mieszaniny (1 kcal/ml)
zawierają ~ 80% wody
zawierają ~ 80% wody
Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~
Mieszaniny hiperkaloryczne (1,5 kcal/ml) ~
75% wody
75% wody
Przykładowo:
Przykładowo:
Podaż 1500 ml standardowej diety
Podaż 1500 ml standardowej diety
oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z
oznacza podanie 1200 ml wody – u chorego z
m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~
m.c. = 60 kg konieczne jest dodatkowe podanie ~
700 ml H
700 ml H
2
2
O
O
Wstrząs oparzeniowy jest wstrząsem
Wstrząs oparzeniowy jest wstrząsem
oligowolemicznym
oligowolemicznym
Reguła Parklanda: pierwsza 24 h
Reguła Parklanda: pierwsza 24 h
przetoczyć płyn Ringera 4ml x kg mcx x %
przetoczyć płyn Ringera 4ml x kg mcx x %
powierzchni oparzonej.
powierzchni oparzonej.
Reguła Brooka: pierwsze 24 h płyn Ringera
Reguła Brooka: pierwsze 24 h płyn Ringera
2mlx kg.mc x % powierzchni oparzonej.
2mlx kg.mc x % powierzchni oparzonej.
W ciągu pierwszych 8 godzin pacjent otrzymuje połowę
W ciągu pierwszych 8 godzin pacjent otrzymuje połowę
wyliczonej objętości a w następnych 16 godzinach
wyliczonej objętości a w następnych 16 godzinach
pozostałą połowę.
pozostałą połowę.
Podstawowa przemiana
Podstawowa przemiana
materii
materii
Oznacza najniższy poziom przemian energetycznych
Oznacza najniższy poziom przemian energetycznych
zachodzących u człowieka na czczo, w pozycji leżącej,
zachodzących u człowieka na czczo, w pozycji leżącej,
w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym, w
w zupełnym spokoju fizycznym i psychicznym, w
odpowiednich warunkach bytowania, zapewniających
odpowiednich warunkach bytowania, zapewniających
dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego
dostarczenie energii niezbędnej do prawidłowego
przebiegu procesów życiowych.
przebiegu procesów życiowych.
Na wartość PPM wpływają np. płeć, wiek, rozmiary
Na wartość PPM wpływają np. płeć, wiek, rozmiary
ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia i odżywienia,
ciała, stan fizjologiczny, stan zdrowia i odżywienia,
czynniki genetyczne.
czynniki genetyczne.
Średnia wartość PPM u zdrowego człowieka wynosi
Średnia wartość PPM u zdrowego człowieka wynosi
około 1kcal/1kg masy ciała/1h.
około 1kcal/1kg masy ciała/1h.
Podstawowa przemiana materii oznacza najniższy
Podstawowa przemiana materii oznacza najniższy
poziom przemian energetycznych, warunkujący
poziom przemian energetycznych, warunkujący
dostarczenie energii niezbędnej do zachowania
dostarczenie energii niezbędnej do zachowania
podstawowych funkcji życiowych przy zachowaniu
podstawowych funkcji życiowych przy zachowaniu
optymalnych warunków bytu.
optymalnych warunków bytu.
Podstawowa przemiana
Podstawowa przemiana
materii
materii
1 kcal/1 kg mc x 24 h
1 kcal/1 kg mc x 24 h
Najpopularniejszym wzorem zapotrzebowania energetycznego
Najpopularniejszym wzorem zapotrzebowania energetycznego
jest wzór Harrisa- Benedicta:
jest wzór Harrisa- Benedicta:
Dla kobiet:
Dla kobiet:
Spoczynkowy wydatek energetyczny REE
Spoczynkowy wydatek energetyczny REE
(kcal/dobę) =
(kcal/dobę) =
655,1 + (9,56 · Mc) + (1,85 • W) - (4,68 • A)
655,1 + (9,56 · Mc) + (1,85 • W) - (4,68 • A)
Dla mężczyzn:
Dla mężczyzn:
Spoczynkowy wydatek energetyczny REE
Spoczynkowy wydatek energetyczny REE
(kcal/dobę) = 66,5 +
(kcal/dobę) = 66,5 +
(13,8 · Mc) + (5,0 • W) - (6,8 • A)
(13,8 · Mc) + (5,0 • W) - (6,8 • A)
Gdzie:
Gdzie:
Mc - masa ciała wyrażona w kg
Mc - masa ciała wyrażona w kg
W- wzrost w centymetrach
W- wzrost w centymetrach
A- wiek w latach
A- wiek w latach
Współczesny wzór Toronto do
Współczesny wzór Toronto do
obliczenia zapotrzebowania
obliczenia zapotrzebowania
energetycznego
energetycznego
EE= -4343+ (10,5x%oparzonej BSA)+(0,23xCL)
EE= -4343+ (10,5x%oparzonej BSA)+(0,23xCL)
+(0,84xEREE)+(114xTemp)-(4,5xdni od urazu)
+(0,84xEREE)+(114xTemp)-(4,5xdni od urazu)
EREE spoczynkowy wydatek energetyczny obliczony
EREE spoczynkowy wydatek energetyczny obliczony
na podstawie wzoru HB
na podstawie wzoru HB
Bsa – powierzchnia ciała
Bsa – powierzchnia ciała
CL to podaż kalorii w dniu poprzednim.
CL to podaż kalorii w dniu poprzednim.
Ustalenie zapotrzebowania
Ustalenie zapotrzebowania
energetycznego
energetycznego
Metoda uwzględniająca masę ciała i empirycznie
Metoda uwzględniająca masę ciała i empirycznie
ocenione zapotrzebowanie na 1 kg m. c., w
ocenione zapotrzebowanie na 1 kg m. c., w
zależności od sytuacji klinicznej:
zależności od sytuacji klinicznej:
–
22 – 25 kcal / kg m.c. w lekkich zaburzenia stanu
22 – 25 kcal / kg m.c. w lekkich zaburzenia stanu
odżywienia i łagodnie przebiegającej chorobie,
odżywienia i łagodnie przebiegającej chorobie,
–
25 – 30 kcal/kg m. c. w umiarkowanie nasilonej chorobie,
25 – 30 kcal/kg m. c. w umiarkowanie nasilonej chorobie,
–
35 - 40 kcal/kg m. c. w stanach hipermetabolicznych
35 - 40 kcal/kg m. c. w stanach hipermetabolicznych
U otyłych zaleca się stosować korekty
U otyłych zaleca się stosować korekty
dostosowujące obliczane wartości do idealnej
dostosowujące obliczane wartości do idealnej
masy ciała:
masy ciała:
–
m.c.(otyli) = idealna m. c. + ( aktualna m. c. - idealna m.
m.c.(otyli) = idealna m. c. + ( aktualna m. c. - idealna m.
c.) * 0,5 (lub 0,25).
c.) * 0,5 (lub 0,25).
Ustalenie zapotrzebowania
Ustalenie zapotrzebowania
energetycznego
energetycznego
Przeszacowanie zapotrzebowania i
Przeszacowanie zapotrzebowania i
nadmierna podaż substancji
nadmierna podaż substancji
energetycznych:
energetycznych:
–
zwiększone zużycie tlenu,
zwiększone zużycie tlenu,
–
nadmierna produkcja CO2,
nadmierna produkcja CO2,
–
stłuszczenie wątroby,
stłuszczenie wątroby,
–
immunosupresja
immunosupresja
ryzyko niedoszacowania zapotrzebowania
ryzyko niedoszacowania zapotrzebowania
w przypadku chorych wyniszczonych.
w przypadku chorych wyniszczonych.
Spoczynkowy wydatek energetyczny REE
Spoczynkowy wydatek energetyczny REE
sposoby obliczania
sposoby obliczania
W sposób ciągły metodą kalorymetrii
W sposób ciągły metodą kalorymetrii
pośredniej przy pomocy odpowiedniej
pośredniej przy pomocy odpowiedniej
aparatury.
aparatury.
Wykorzystanie wzoru Harrisa-
Wykorzystanie wzoru Harrisa-
Benadicta
Benadicta
Całkowite zapotrzebowanie
Całkowite zapotrzebowanie
energetyczne (CZE)
energetyczne (CZE)
CZE= SZE x A x U x T
CZE= SZE x A x U x T
gdzie:
gdzie:
A- aktywność
A- aktywność
U- uraz
U- uraz
T- temperatura
T- temperatura
Współczynnik
Współczynnik
Aktywność chorego
Aktywność chorego
Chory leżący
Chory leżący
Chory częściowo unieruchomiony
Chory częściowo unieruchomiony
Chory w pełni aktywny
Chory w pełni aktywny
Stan chorego
Stan chorego
Niepowikłany
Niepowikłany
Po operacji lub choroba nowotworowa
Po operacji lub choroba nowotworowa
Złamanie
Złamanie
Posocznica
Posocznica
Zapalenie otrzewnej
Zapalenie otrzewnej
Uraz mnogi
Uraz mnogi
Uraz mnogi i posocznica
Uraz mnogi i posocznica
Oparzenie 30- 50 %
Oparzenie 30- 50 %
Oparzenie 50- 70 %
Oparzenie 50- 70 %
Oparzenie 70- 90 %
Oparzenie 70- 90 %
Temperatura
Temperatura
< 38
< 38
o
o
C
C
38
38
o
o
C
C
39
39
o
o
C
C
40
40
o
o
C
C
41
41
o
o
C
C
1,2
1,2
1,25
1,25
1,3
1,3
1,0
1,0
1,1
1,1
1,2
1,2
1,3
1,3
1,4
1,4
1,5
1,5
1,6
1,6
1,7
1,7
1,8
1,8
2,0
2,0
1,0
1,0
1,1
1,1
1,2
1,2
1,3
1,3
1,4
1,4
Tabela 1. Wartości współczynników katabolicznych
.
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne - oznacza ilość energii, którą
należy dostarczyć każdego dnia organizmowi w pożywieniu, aby pokryć
wydatki energetyczne wynikające z:
podstawowej przemiany materii, na którą składają się procesy
fizjologiczne tj. trawienie, oddychanie, krążenie, odnowa komórek i
tkanek, itp.
aktywności fizycznej
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne podaje się najczęściej w kcal lub
rzadziej w kilodżulach. Dostarczanie organizmowi odpowiedniej ilości
(oraz jakości) pożywienia, które pokrywa dzienne zapotrzebowanie
energetyczne, lecz go nie przewyższa, jest warunkiem utrzymania stałej i
prawidłowej masy ciała
[1]
.
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne zależy od:
indywidualnego tempa metabolizmu
masy ciała
wzrostu
wieku
płci
poziomu aktywności fizycznej.
Dzienne zapotrzebowanie energetyczne wzrasta podczas intensywnego
wysiłku fizycznego oraz podczas wzrostu i rozwoju organizmu, ciąży i
okresu karmienia oraz rekonwalescencji.
Średnie dzienne zapotrzebowanie energetyczne dla osób o umiarkowanej
aktywności fizycznej wynosi:
[3]
2000 kcal dla kobiety
2500 kcal dla mężczyzny.
Zapotrzebowanie na energię:
Zapotrzebowanie na energię:
Niezależnie od czynników patofizjologicznych
Niezależnie od czynników patofizjologicznych
wymuszających zmiany sposobu odżywiania
wymuszających zmiany sposobu odżywiania
się, sam fakt zmniejszenia aktywności
się, sam fakt zmniejszenia aktywności
życiowej w miarę następującego wieku
życiowej w miarę następującego wieku
zobowiązuje do znacznego zmniejszenia
zobowiązuje do znacznego zmniejszenia
ogólnej energetyczności.
ogólnej energetyczności.
Przyjmuje się ze przy typowej dla ludzi
Przyjmuje się ze przy typowej dla ludzi
starszych aktywności fizycznej
starszych aktywności fizycznej
zapotrzebowanie na energie powinno wynosić
zapotrzebowanie na energie powinno wynosić
ok.. 1,5 x wartość PPM
ok.. 1,5 x wartość PPM
Najlepszym miernikiem prawidłowego bilansu
Najlepszym miernikiem prawidłowego bilansu
energetycznego jest masa ciała
energetycznego jest masa ciała
odpowiadająca BMI=20-25.
odpowiadająca BMI=20-25.
Etap 1
Wyliczamy tak zwane spoczynkowe
zapotrzebowanie energetyczne. Jest to ilość
kalorii jaką nasz organizm spaliłby, gdybyśmy
przez cały dzień nie wykonywali żadnych
czynności ani ruchów oraz nie podejmowali
aktywności umysłowej. Zapotrzebowanie to
wylicza się inaczej dla mężczyzn i inaczej dla
kobiet:
Spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne
kobiet:
665,09 + 9,56 x masa ciała + 1,85 x wzrost - 4,67
x wiek
Spoczynkowe zapotrzebowanie energetyczne
mężczyzn:
66,47 + 13,75 x masa ciała + 5 x wzrost - 6,75 x
wiek
Etap 2
Etap drugi ma na celu uwzględnienie faktu, że przeciętna
osoba nie leży nieruchomo przez cały dzień, ale jest
prawie bez przerwy aktywna - chodzi do szkoły, pracy,
myśli, rusza się, uprawia sporty itp. Aby uwzględnić to
przy wyliczaniu naszego dziennego zapotrzebowania
energetycznego, musimy spoczynkowe zapotrzebowanie
energetyczne pomnożyć przez odpowiadający nam
wskaźnik.
Występują 3 wskaźniki, z których każdy bierze pod uwagę
inny poziom aktywności. Wybierz ten wskaźnik, który
najlepiej odpowiada Twojemu poziomowi aktywności:
•1,4 - osoby nie wykonujące wysiłków fizycznych w ciągu
tygodnia;
•1,7 - Osoby wykonujące 2 do 5 razy w tygodniu
intensywne ćwiczenia przez przynajmniej godzinę;
•2 - sportowcy i osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną.
Zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie
Energia 25-35 kcal/kg mc/d /1600-
Energia 25-35 kcal/kg mc/d /1600-
1800 kcal /d
1800 kcal /d
Białko 0,9-1,2 g/kg mc/d
Białko 0,9-1,2 g/kg mc/d
Zapotrzebowanie dobowe:
Zapotrzebowanie dobowe:
węglowodany 50-55%
węglowodany 50-55%
tłuszcze do 30%
tłuszcze do 30%
białko 15-20%
białko 15-20%
Grupa
Grupa
Ilość kcal
Ilość kcal
Dzieci
Dzieci
1-3 lat
1-3 lat
1300
1300
4-6 lat
4-6 lat
1700
1700
7-9 lat
7-9 lat
2100
2100
10-12 lat chłopcy
10-12 lat chłopcy
2600
2600
10-12 lat dziewczęta
10-12 lat dziewczęta
2300
2300
Młodzież męska
Młodzież męska
13-15 lat
13-15 lat
3000-3300
3000-3300
16-20 lat
16-20 lat
3200-3700
3200-3700
Młodzież żeńska
Młodzież żeńska
13-15 lat
13-15 lat
2600-2800
2600-2800
16-20 lat
16-20 lat
2500-2700
2500-2700
Mężczyźni 21-64 lat
Mężczyźni 21-64 lat
lekka praca
lekka praca
2400-2600
2400-2600
umiarkowanie ciężka praca
umiarkowanie ciężka praca
2800-3200
2800-3200
ciężka praca
ciężka praca
3500-4000
3500-4000
bardzo ciężka praca
bardzo ciężka praca
4000-4500
4000-4500
Zapotrzebowanie energetyczne
Poniżej, w tabeli prezentujemy
dzienne normy na energię w zależności od płci, wieku i rodzaju aktywności.
Kobiety 21-59 lat
Kobiety 21-59 lat
lekka praca
lekka praca
2100-2300
2100-2300
umiarkowanie ciężka praca
umiarkowanie ciężka praca
2400-2800
2400-2800
ciężka praca
ciężka praca
2900-3200
2900-3200
Kobiety ciężarne
Kobiety ciężarne
2800
2800
Kobiety karmiące
Kobiety karmiące
3400
3400
Ludzie w podeszłym wieku
Ludzie w podeszłym wieku
mężczyźni 65-75 lat
mężczyźni 65-75 lat
2300
2300
mężczyźni powyżej 75 lat
mężczyźni powyżej 75 lat
2100
2100
kobiety 60-75 lat
kobiety 60-75 lat
2200
2200
kobiety powyżej 75 lat
kobiety powyżej 75 lat
2000
2000
Zapotrzebowanie energetyczne
Poniżej, w tabeli prezentujemy dzienne normy na energię w zależności od płci, wieku
i rodzaju aktywności.
PRAKTYKA
PRAKTYKA
W praktyce średnie
W praktyce średnie
zapotrzebowanie energetyczne
zapotrzebowanie energetyczne
określa się według tzw. „szybkiej
określa się według tzw. „szybkiej
metody” przyjmującej odpowiednio:
metody” przyjmującej odpowiednio:
25 -35kcal/kg
25 -35kcal/kg
m.c./dobę
m.c./dobę
Dobowe zapotrzebowanie energetyczne ciężko
Dobowe zapotrzebowanie energetyczne ciężko
oparzonego pacjenta obliczamy według wzoru:
oparzonego pacjenta obliczamy według wzoru:
(25 kcal
(25 kcal
x
x
mc [kg] ) + (40 kcal x %
mc [kg] ) + (40 kcal x %
oparzonej powierzchni)
oparzonej powierzchni)
20-25% energii w formie białka
20-25% energii w formie białka
75% węglowodany i tłuszcze
75% węglowodany i tłuszcze
dobowa podaż tłuszczu w [g]
dobowa podaż tłuszczu w [g]
wg. wzoru;
wg. wzoru;
całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci
całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci
tłuszczu
tłuszczu
= podaż tłuszczu [g]
= podaż tłuszczu [g]
dobowa podaż glukozy w [g]
dobowa podaż glukozy w [g]
wg. wzoru:
wg. wzoru:
całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci
całkowita podaż energii (kcal) × % energii w postaci
glukozy
glukozy
= podaż glukozy [g]
= podaż glukozy [g]
Zapotrzebowanie na białko.
Zapotrzebowanie na białko.
Podstawowe zapotrzebowanie
Podstawowe zapotrzebowanie
na białko, zdrowego dorosłego
na białko, zdrowego dorosłego
człowieka wynosi:
człowieka wynosi:
0,8 -1 g/kg
0,8 -1 g/kg
m.c./dobę.
m.c./dobę.
Zapotrzebowanie na białko u
Zapotrzebowanie na białko u
chorych dorosłych wzrasta i
chorych dorosłych wzrasta i
średnio wynosi:
średnio wynosi:
1.2- 1.5g/ kg
1.2- 1.5g/ kg
m.c./d max do 2g.
m.c./d max do 2g.
Zalecana dobowa podaż substancji odżywczych w
Zalecana dobowa podaż substancji odżywczych w
ciężkich stanach klinicznych
ciężkich stanach klinicznych
Zapotrzebowanie na białko
Dzienny obrót białka i aminokwasów
Dzienny obrót białka i aminokwasów
Amoniak we krwi pochodzi także z amoniaku
Amoniak we krwi pochodzi także z amoniaku
utworzonego przez bakterie jelitowe.
utworzonego przez bakterie jelitowe.
W warunkach zdrowia wątroba usuwa
W warunkach zdrowia wątroba usuwa
amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew
amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew
obwodowa jest praktycznie pozbawiona
obwodowa jest praktycznie pozbawiona
amoniaku.
amoniaku.
W mózgu głównym mechanizmem usuwania
W mózgu głównym mechanizmem usuwania
amoniaku jest tworzenie glutaminy.
amoniaku jest tworzenie glutaminy.
W wątrobie głównym
W wątrobie głównym
szlakiem jest tworzenie mocznika.
szlakiem jest tworzenie mocznika.
AMINOKWASY NIEZBĘDNE
AMINOKWASY NIEZBĘDNE
ZAWSZE
ZAWSZE
LEUCYNA
LEUCYNA
IZOLEUCYNA
IZOLEUCYNA
LIZYNA
LIZYNA
WALINA
WALINA
METIONINA
METIONINA
FENYLOALANINA
FENYLOALANINA
TREONINA
TREONINA
TRYPTOFAN
TRYPTOFAN
DLA CHORYCH
DLA CHORYCH
HISTYDYNA
HISTYDYNA
ARGININA
ARGININA
KWAS ASPARAGINOWY
KWAS ASPARAGINOWY
KWAS GLUTAMINOWY
KWAS GLUTAMINOWY
GLUTAMINA
GLUTAMINA
CYSTEINA
CYSTEINA
ASPARAGINA
ASPARAGINA
PROLINA
PROLINA
SERYNA
SERYNA
TYROZYNA
TYROZYNA
TAURYNA
TAURYNA
NIEDOBÓR AMINOKWASU
NIEDOBÓR AMINOKWASU
FAZA
KOMPENSACJI
KATABOLIZM REZERW
ZABURZENIA CZYNNOŚCIOWE
ZESPÓŁ CHOROBOWY
ŚMIERĆ
Białka
Białka
Związki chemiczne złożone z aminokwasów połączonych za
Związki chemiczne złożone z aminokwasów połączonych za
pomocą wiązań peptydowych.
pomocą wiązań peptydowych.
Warunkiem wykorzystania białek ustrojowych jest ich hydroliza,
Warunkiem wykorzystania białek ustrojowych jest ich hydroliza,
która rozpoczyna się w żołądku pod wpływem pepsyny.
która rozpoczyna się w żołądku pod wpływem pepsyny.
W dwunastnicy trzustkowe enzymy proteolityczne także
W dwunastnicy trzustkowe enzymy proteolityczne także
hydrolizują wiązania peptydowe:
hydrolizują wiązania peptydowe:
trypsynogen → enterokinaza → trypsyna
trypsynogen → enterokinaza → trypsyna
chymotrypsynogen A i B → enterokinaza→ chymotrypsyna
chymotrypsynogen A i B → enterokinaza→ chymotrypsyna
elastaza
elastaza
prokarboksypeptydazy → trypsyna →karboksypeptydazy
prokarboksypeptydazy → trypsyna →karboksypeptydazy
Do głównych funkcji białek należy:
Do głównych funkcji białek należy:
Aktywność enzymatyczna i hormonalna
Aktywność enzymatyczna i hormonalna
Funkcje osmotyczne czyli równowaga
Funkcje osmotyczne czyli równowaga
pomiędzy płynem wewnątrz i
pomiędzy płynem wewnątrz i
zewnątrzkomórkowym
zewnątrzkomórkowym
Działanie buforujące
Działanie buforujące
Czynniki krzepnięcia krwi
Czynniki krzepnięcia krwi
Udział w reakcjach immunologicznych
Udział w reakcjach immunologicznych
Nośniki witamin, leków i produktów
Nośniki witamin, leków i produktów
metabolizmu
metabolizmu
Amoniak jest metabolizowany do
Amoniak jest metabolizowany do
nietoksycznego mocznika (w cyklu
nietoksycznego mocznika (w cyklu
mocznikowym) czyli głównego produktu
mocznikowym) czyli głównego produktu
końcowego katabolizmu azotu
końcowego katabolizmu azotu
aminokwasów. W przebiegu chorób
aminokwasów. W przebiegu chorób
wątroby stężenie amoniaku ulega
wątroby stężenie amoniaku ulega
wyraźnemu wzrostowi.
wyraźnemu wzrostowi.
Przyjmuje się, że człowiek przeciętnie
Przyjmuje się, że człowiek przeciętnie
wydala około 16,5 g azotu w ciągu doby
wydala około 16,5 g azotu w ciągu doby
z czego 90% stanowi azot mocznika.
z czego 90% stanowi azot mocznika.
Amoniak we krwi pochodzi także z
Amoniak we krwi pochodzi także z
amoniaku utworzonego przez bakterie
amoniaku utworzonego przez bakterie
jelitowe.
jelitowe.
W warunkach zdrowia wątroba usuwa
W warunkach zdrowia wątroba usuwa
amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew
amoniak z krwi żyły wrotnej i cała krew
obwodowa jest praktycznie pozbawiona
obwodowa jest praktycznie pozbawiona
amoniaku.
amoniaku.
W mózgu głównym mechanizmem
W mózgu głównym mechanizmem
usuwania amoniaku jest tworzenie
usuwania amoniaku jest tworzenie
glutaminy.
glutaminy.
W wątrobie głównym
W wątrobie głównym
szlakiem jest tworzenie mocznika.
szlakiem jest tworzenie mocznika.
Aminokwasy
Aminokwasy
Zapotrzebowanie minimalne - 0, 45 g/kg
Zapotrzebowanie minimalne - 0, 45 g/kg
Zapotrzebowanie bezpieczne – 0, 75 g/kg
Zapotrzebowanie bezpieczne – 0, 75 g/kg
Podział aminokwasów oparty na budowie
Podział aminokwasów oparty na budowie
chemicznej
chemicznej
zawierające siarkę: metionina, cysteina
zawierające siarkę: metionina, cysteina
o łańcuchach rozgałęzionych: leucyna, izoleucyna, walina
o łańcuchach rozgałęzionych: leucyna, izoleucyna, walina
aromatyczne: fenyloalanina, tryptofan, tyrozyna, histydyna.
aromatyczne: fenyloalanina, tryptofan, tyrozyna, histydyna.
glukogenne: alanina, seryna, cysteina, glicyna, walina,
glukogenne: alanina, seryna, cysteina, glicyna, walina,
metionina, prolina, arginina, histydyna, glutamina, kwas
metionina, prolina, arginina, histydyna, glutamina, kwas
glutaminowy
glutaminowy
ketogenne: tryptofan, izoleucyna, lizyna, leucyna,
ketogenne: tryptofan, izoleucyna, lizyna, leucyna,
fenyloalanina.
fenyloalanina.
Ogólny przepływ azotu w katabolizmie aminokwasów.
Ogólny przepływ azotu w katabolizmie aminokwasów.
1- transaminacja czyli usunięcie grupy
1- transaminacja czyli usunięcie grupy
aminowej.
aminowej.
2- deaminacja oksydacyjna
2- deaminacja oksydacyjna
czyli konwersja aminikwasów do ketokwasów
czyli konwersja aminikwasów do ketokwasów
i amoniaku.
i amoniaku.
3- transport amoniaku (amoniak może być
3- transport amoniaku (amoniak może być
wykorzystany do syntezy mocznika, syntezy
wykorzystany do syntezy mocznika, syntezy
nowych amonokwasów, syntazy glutaminy, do
nowych amonokwasów, syntazy glutaminy, do
regeneracji wodorowęglanów w nerkach).
regeneracji wodorowęglanów w nerkach).
4- reakcje cyklu mocznikowego i biosynteza
4- reakcje cyklu mocznikowego i biosynteza
mocznika.
mocznika.
Czynniki urazowe i ich powiązania
Czynniki urazowe i ich powiązania
Patofizjologia odpowiedzi na uraz
Ciężkość urazu a utrata azotu, masy
komórkowej i masy ciała
Przemiany białkowe
Przemiany białkowe
Szybkość rozkładu i syntezy białek
Szybkość rozkładu i syntezy białek
zależy od ich metabolicznej
zależy od ich metabolicznej
ważności. Najszybciej są odnawialne
ważności. Najszybciej są odnawialne
białka enzymatyczne, hormonalne i
białka enzymatyczne, hormonalne i
transportowe, wolniej mięśniowe a
transportowe, wolniej mięśniowe a
najwolniej białka strukturalne.
najwolniej białka strukturalne.
Należy pamiętać, że utrata azotu jest równoznaczna
Należy pamiętać, że utrata azotu jest równoznaczna
z utratą białka i prowadzi do zaburzeń
z utratą białka i prowadzi do zaburzeń
czynnościowych, powikłań, wzrostu podatności na
czynnościowych, powikłań, wzrostu podatności na
infekcje.
infekcje.
Zapotrzebowanie na azot po urazie
Przemiany białkowe
Przemiany białkowe
Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie
Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie
wstrzymaniem dowozu pokarmów
wstrzymaniem dowozu pokarmów
Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest
Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest
zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy
zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy
zwiększonej proteolizie.
zwiększonej proteolizie.
Proteoliza białek mięśniowych
Proteoliza białek mięśniowych
Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy
Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy
Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i
Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i
transportowych.
transportowych.
Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo
Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo
chroniony.
chroniony.
Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.
Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.
Bilans azotowy a ciężkość urazu
Bilans azotowy a ciężkość urazu
Proteoliza wywołana urazem zmniejsza
Proteoliza wywołana urazem zmniejsza
powtórne użycie azotu
powtórne użycie azotu
aminokwasów,
aminokwasów,
czyli zwiększa straty azotu z moczem.
czyli zwiększa straty azotu z moczem.
Im szybszy obrót metaboliczny danego
Im szybszy obrót metaboliczny danego
białka tym mniejsza ilość aminokwasów
białka tym mniejsza ilość aminokwasów
uwolnionych w czasie proteolizy może
uwolnionych w czasie proteolizy może
być powtórnie wykorzystana do syntezy
być powtórnie wykorzystana do syntezy
nowych białek
nowych białek
Przemiany białkowe
Przemiany białkowe
Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie
Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie
wstrzymaniem dowozu pokarmów
wstrzymaniem dowozu pokarmów
Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest
Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest
zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy
zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy
zwiększonej proteolizie.
zwiększonej proteolizie.
Proteoliza białek mięśniowych
Proteoliza białek mięśniowych
Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy
Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy
Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i
Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i
transportowych.
transportowych.
Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo
Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo
chroniony.
chroniony.
Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.
Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.
Zespół nerczycowy
Zespół nerczycowy
Zalecenia dietetyczne:
Zalecenia dietetyczne:
1. Białko
1. Białko
1.0 g/kg mc;
1.0 g/kg mc;
Wysokowartościowe;
Wysokowartościowe;
Dodatkowo 0.5 – 1.0 g białka pokarmowego
Dodatkowo 0.5 – 1.0 g białka pokarmowego
na każdy 1 g białka traconego z moczem;
na każdy 1 g białka traconego z moczem;
Gdy stężenie albumin wynosi< 20g/l
Gdy stężenie albumin wynosi< 20g/l
spożycie białka powinno wynosić 1.5-2.0
spożycie białka powinno wynosić 1.5-2.0
g/kg mc/dobę.
g/kg mc/dobę.
Zespół nerczycowy
Zespół nerczycowy
2. Bilans płynów;
2. Bilans płynów;
3. Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych
3. Wyrównanie zaburzeń elektrolitowych
– sód, potas, magnez;
– sód, potas, magnez;
4. Dieta ubogotłuszczowa:
4. Dieta ubogotłuszczowa:
Cholesterol<300mg/dobę
Cholesterol<300mg/dobę
Nasycone kwasy tłuszczowe, 10%
Nasycone kwasy tłuszczowe, 10%
energii.
energii.
Ostra niewydolność nerek
Ostra niewydolność nerek
Jeżeli stężenie mocznika w surowicy
Jeżeli stężenie mocznika w surowicy
jest duże, zaleca się przejściowo
jest duże, zaleca się przejściowo
dietę z
dietę z
ograniczeniem białka
ograniczeniem białka
przy
przy
dostatecznej podaży energii
dostatecznej podaży energii
(minimalnie 800 kcal/dobę,
(minimalnie 800 kcal/dobę,
optymalnie 30-50 kcal/kg mc/dobę) i
optymalnie 30-50 kcal/kg mc/dobę) i
ubogosodową.
ubogosodową.
Ostra niewydolność nerek
Ostra niewydolność nerek
Jeśli nie jest możliwe zapewnienie odpowiedniej
Jeśli nie jest możliwe zapewnienie odpowiedniej
podaży energii, białka, witamin zaleca się
podaży energii, białka, witamin zaleca się
stosować żywienie parenteralne.
stosować żywienie parenteralne.
Białko 1.2-1.5 g/kgmc w postaci 6-
Białko 1.2-1.5 g/kgmc w postaci 6-
15%aminokwasów.
15%aminokwasów.
Energia 35-40kcal/kgmc, 1/3 w postaci emulsji
Energia 35-40kcal/kgmc, 1/3 w postaci emulsji
tlłuszczowych, 2/3 hipertoniczne roztwory
tlłuszczowych, 2/3 hipertoniczne roztwory
glukozy.
glukozy.
Elektrolity: Na ok. 70mmol/l, pozostałe w
Elektrolity: Na ok. 70mmol/l, pozostałe w
przypadkach zwiększonej utraty.
przypadkach zwiększonej utraty.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i wodzie.
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach i wodzie.
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
nerek.
nerek.
Zalecenia żywieniowe:
Zalecenia żywieniowe:
1. Okres utajony:
1. Okres utajony:
Na tym etapie nie zaleca się obecnie żadnych
Na tym etapie nie zaleca się obecnie żadnych
ograniczeń dietetycznych.
ograniczeń dietetycznych.
2. Okres wyrównany:
2. Okres wyrównany:
Białko 0.8 -1.0 g/kgmc/dobę;
Białko 0.8 -1.0 g/kgmc/dobę;
Ograniczenie spożycia fosforu;
Ograniczenie spożycia fosforu;
Ograniczenie spożycia soli jeśli występuje
Ograniczenie spożycia soli jeśli występuje
nadciśnienie tętnicze.
nadciśnienie tętnicze.
Energia 35-100 kcal/kgmc, pochodzi głównie z
Energia 35-100 kcal/kgmc, pochodzi głównie z
tłuszczów i węglowodanów.
tłuszczów i węglowodanów.
BIAŁKO
BIAŁKO
Zapotrzebowanie organizmu dziecka na
Zapotrzebowanie organizmu dziecka na
białko jest uzależnione głównie od
białko jest uzależnione głównie od
procesów wzrostu – im organizm młodszy
procesów wzrostu – im organizm młodszy
tym szybciej rośnie i tym więcej
tym szybciej rośnie i tym więcej
potrzebuje materiału budulcowego
potrzebuje materiału budulcowego
Oprócz funkcji budulcowej jest niezbędne
Oprócz funkcji budulcowej jest niezbędne
także do ciał odpornościowych,
także do ciał odpornościowych,
czerwonych krwinek, enzymów,
czerwonych krwinek, enzymów,
hormonów, itp..
hormonów, itp..
RODZAJE BIAŁEK
RODZAJE BIAŁEK
BIAŁKO ZWIERZĘCE
BIAŁKO ZWIERZĘCE
(
(
pełnowartościowe -
pełnowartościowe -
zawiera wszystkie AK w
zawiera wszystkie AK w
ilościach odpowiednich do
ilościach odpowiednich do
syntezy białek ustrojowych)
syntezy białek ustrojowych)
BIAŁKO ROŚLINNE
BIAŁKO ROŚLINNE
(niepełnowartościowe)
(niepełnowartościowe)
Mleko, ser, jaja, mięso
Mleko, ser, jaja, mięso
wszystkich gat., wędliny
wszystkich gat., wędliny
chude, ryby, itp..
chude, ryby, itp..
Nasiona roślin
Nasiona roślin
strączkowych, zboża,
strączkowych, zboża,
mąka, kasza, ziemniaki,
mąka, kasza, ziemniaki,
warzywa, itp..
warzywa, itp..
BIAŁKO
BIAŁKO
Przedział
Przedział
wiekowy
wiekowy
(lata)
(lata)
g/kg
g/kg
mc/dobę
mc/dobę
Białko
Białko
ogółem (g)
ogółem (g)
4 – 6 lat
4 – 6 lat
2,4
2,4
42,0 – 51,0
42,0 – 51,0
(25 – 30,5 białko
(25 – 30,5 białko
zwierzęce)
zwierzęce)
7 – 9 lat
7 – 9 lat
2,2
2,2
57,0 – 63,0
57,0 – 63,0
(34 – 38 białko
(34 – 38 białko
zwierzęce)
zwierzęce)
Roztwory aminokwasów częściej skalowane
Roztwory aminokwasów częściej skalowane
są w gramach azotu (N) na litr, dlatego
są w gramach azotu (N) na litr, dlatego
łatwiej posługiwać się nie masą
łatwiej posługiwać się nie masą
podawanych aminokwasów, lecz ilością
podawanych aminokwasów, lecz ilością
podawanego azotu (wyrażoną w gramach).
podawanego azotu (wyrażoną w gramach).
Pamiętając, że:
Pamiętając, że:
1 [g] azotu = 6.25 g białka
1 [g] azotu = 6.25 g białka
(aminokwasów)
(aminokwasów)
podstawowe zapotrzebowanie na białko
podstawowe zapotrzebowanie na białko
0.11g N/ kg
0.11g N/ kg
m.c./dobę
m.c./dobę
u chorych katabolicznych 0.24gN/ kg
u chorych katabolicznych 0.24gN/ kg
m.c./dobę
m.c./dobę
u chorych hiperkatabolicznych 0.3g N/ kg
u chorych hiperkatabolicznych 0.3g N/ kg
m.c./ dobę
m.c./ dobę
Zapotrzebowanie na białko i energię u
Zapotrzebowanie na białko i energię u
dzieci
dzieci
Wiek Energia (kcal/kg mc/d)
Wiek Energia (kcal/kg mc/d)
Aminokwasy (g/kg mc/d)
Aminokwasy (g/kg mc/d)
Wcześniaki
Wcześniaki
150- 120
150- 120
3.0- 2.5
3.0- 2.5
Niemowlęta
Niemowlęta
120- 90
120- 90
3.0- 2.0
3.0- 2.0
Dzieci
Dzieci
1- 7r.ż 90- 75
1- 7r.ż 90- 75
2.5- 2.0
2.5- 2.0
8- 12 r.ż. 75- 60
8- 12 r.ż. 75- 60
2.0- 1.5
2.0- 1.5
13- 18 r.ż. 60- 30
13- 18 r.ż. 60- 30
2.1- 1.0
2.1- 1.0
ENERGIA
ENERGIA
Przedział
Przedział
wiekowy
wiekowy
(lata)
(lata)
Kcal/kg
Kcal/kg
mc/dobę
mc/dobę
Energia
Energia
ogółem
ogółem
(kcal)
(kcal)
4 – 6 lat
4 – 6 lat
81
81
1400 – 1700
1400 – 1700
7 – 9 lat
7 – 9 lat
74
74
1900 - 2100
1900 - 2100
ENERGIA
ENERGIA
Płeć
Płeć
Grupa
Grupa
wiekow
wiekow
a (lata)
a (lata)
Kcal/kg
Kcal/kg
mc/dobę
mc/dobę
Ogółem
Ogółem
(kcal)
(kcal)
Dziewczęt
Dziewczęt
a
a
10 – 12
10 – 12
51 – 60
51 – 60
2100 – 2150
2100 – 2150
13 - 15
13 - 15
42 - 47
42 - 47
2200 – 2300
2200 – 2300
Chłopcy
Chłopcy
10 – 12
10 – 12
62 – 71
62 – 71
2500 – 2600
2500 – 2600
13 - 15
13 - 15
51 - 57
51 - 57
2700 - 3000
2700 - 3000
% ROZKŁAD ENERGII
% ROZKŁAD ENERGII
Grupa
Grupa
wiekowa
wiekowa
(lata)
(lata)
białk
białk
o
o
tłuszc
tłuszc
z
z
węglow
węglow
odany
odany
Dziewczęt
Dziewczęt
a
a
10 – 12
10 – 12
13
13
31- 32
31- 32
55 - 56
55 - 56
13 - 15
13 - 15
13
13
31
31
56
56
Chłopcy
Chłopcy
10 – 12
10 – 12
12
12
31
31
57
57
13 - 15
13 - 15
13
13
31 -
31 -
32
32
55 - 56
55 - 56
% ROZKŁAD ENERGII
% ROZKŁAD ENERGII
1.
1.
BIAŁKO
BIAŁKO
– 12% [2/3 (60%) - białko
– 12% [2/3 (60%) - białko
zwierzęce]
zwierzęce]
2.
2.
TŁUSZCZE :
TŁUSZCZE :
32% (4 – 6 lat),
32% (4 – 6 lat),
30% (7 – 10 lat)
30% (7 – 10 lat)
3.
3.
WĘGLOWODANY:
WĘGLOWODANY:
56% (4 – 6 lat)
56% (4 – 6 lat)
58% (7 – 9 lat)
58% (7 – 9 lat)
Składniki wydatku
Składniki wydatku
energetycznego
energetycznego
OCENA ZAPOTRZEBOWANIA
OCENA ZAPOTRZEBOWANIA
NA ENERGIĘ
NA ENERGIĘ
U.S,.36 lat,
U.S,.36 lat,
166 cm, 44 kg
166 cm, 44 kg
30 kcal/kg=
30 kcal/kg=
1320 kcal
1320 kcal
BMR (H-B) =
BMR (H-B) =
1175
1175
kcal/dobę
kcal/dobę
A.S,.56lat,
A.S,.56lat,
166 cm, 83 kg
166 cm, 83 kg
30 kcal/kg =
30 kcal/kg =
2490 kcal
2490 kcal
BMR (H-B) =
BMR (H-B) =
1575
1575
kcal/dobę
kcal/dobę
OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA
OCENA ZAPOTRZEBOWANIA NA
ENERGIĘ
ENERGIĘ
U.S,36 .
U.S,36 .
BMR
BMR
=
=
BIA=1428 kcal/dobę
BIA=1428 kcal/dobę
H-B=1175 kcal/dobę
H-B=1175 kcal/dobę
30kcal /kg-1320 kca
30kcal /kg-1320 kca
l
l
A.S.,56.
A.S.,56.
BMR
BMR
=
=
BIA = 1456 kcal/dobę
BIA = 1456 kcal/dobę
H-B = 1575 kg/dobę
H-B = 1575 kg/dobę
30 kcal/kg-2490
30 kcal/kg-2490
kcal
kcal
TBW
FAT
BCM
0
5
10
15
20
25
30
35
kg
TBW
FAT
BCM
U.S.,36,166 cm, 44 kg
A.S.,56,166 cm, 83 kg
Metoda obliczania zapotrzebowania na
Metoda obliczania zapotrzebowania na
energię
energię
%
Pokrycie zapotrzebowania na energię
Pokrycie zapotrzebowania na energię
umożliwia
umożliwia
Utrzymanie procesów fizjologicznych
Utrzymanie procesów fizjologicznych
Gojenie i wzrost
Gojenie i wzrost
Aktywność fizyczną
Aktywność fizyczną
Utrzymanie ciepłoty ciała
Utrzymanie ciepłoty ciała
MP-URAZ 12/2001
Zwiększone zapotrzebowanie na
Zwiększone zapotrzebowanie na
substancje odżywcze
substancje odżywcze
Urazy
Urazy
Urazy wielonarządowe
Urazy wielonarządowe
Operacja
Operacja
Masywne zakażenie
Masywne zakażenie
Uraz wielonarządowy
t
100
%
130 %
Glukoneogenezy
Glikogenolizy
Lipolizy
Uwalnianie
katecholamin
Stres oksydacyjny
Rozpad mięśni
Uwalnianie
glikokortykosterydów
Wtórne zakażenia
Tolerancji glukozy
Tolerancji tłuszczy
nośników
energii
Oparzeniom towarzyszy nasilenie
Przemiany węglowodanowe w urazie
Przemiany węglowodanowe w urazie
związane są ze wzrostem
związane są ze wzrostem
glukoneogenezy w wątrobie i nerkach,
glukoneogenezy w wątrobie i nerkach,
której substratami są:
której substratami są:
Aminokwasy pochodzące z proteolizy mięśni.
Aminokwasy pochodzące z proteolizy mięśni.
Przemiana glikogenu wątrobowego w glukozę.
Przemiana glikogenu wątrobowego w glukozę.
Mleczany i piorogroniany pochodzące z glikolizy w
Mleczany i piorogroniany pochodzące z glikolizy w
ranie.
ranie.
Glicerol pochodzący z lipolizy
Glicerol pochodzący z lipolizy
Przemiana cukrotwórczej glutaminy w nerkach
Przemiana cukrotwórczej glutaminy w nerkach
Bilans azotowy a ciężkość urazu
Bilans azotowy a ciężkość urazu
Proteoliza wywołana urazem zmniejsza
Proteoliza wywołana urazem zmniejsza
powtórne użycie azotu
powtórne użycie azotu
α
α
-aminowego
-aminowego
aminokwasów, czyli zwiększa straty azotu z
aminokwasów, czyli zwiększa straty azotu z
moczem.
moczem.
Im szybszy obrót metaboliczny danego
Im szybszy obrót metaboliczny danego
białka tym mniejsza ilość aminokwasów
białka tym mniejsza ilość aminokwasów
uwolnionych w czasie proteolizy może być
uwolnionych w czasie proteolizy może być
powtórnie wykorzystana do syntezy nowych
powtórnie wykorzystana do syntezy nowych
białek
białek
Przemiany białkowe
Przemiany białkowe
Szybkość rozkładu i syntezy białek
Szybkość rozkładu i syntezy białek
zależy od ich metabolicznej
zależy od ich metabolicznej
ważności. Najszybciej są
ważności. Najszybciej są
odnawialne białka enzymatyczne,
odnawialne białka enzymatyczne,
hormonalne i transportowe, wolniej
hormonalne i transportowe, wolniej
mięśniowe a najwolniej białka
mięśniowe a najwolniej białka
strukturalne.
strukturalne.
Przemiany białkowe
Przemiany białkowe
Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie
Po urazie o małym nasileniu straty wywołane są głównie
wstrzymaniem dowozu pokarmów
wstrzymaniem dowozu pokarmów
Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest
Średni uraz – ujemny bilans azotowy spowodowany jest
zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy
zmniejszeniem tempa syntez białkowych przy
zwiększonej proteolizie.
zwiększonej proteolizie.
Proteoliza białek mięśniowych
Proteoliza białek mięśniowych
Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy
Wzrost produkcji w wątrobie białek ostrej fazy
Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i
Powolny wzrost proteolizy białek trzewnych i
transportowych.
transportowych.
Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo
Dowóz aminokwasów do gojącej się rany jest wybiórczo
chroniony.
chroniony.
Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.
Wzrost metabolizmu białek błony śluzowej jelit.
Następstwa hiperglikemii
Następstwa hiperglikemii
Proteoliza
Proteoliza
Spadek odporności
Spadek odporności
Zwiększona częstość zakażeń
Zwiększona częstość zakażeń
Złe gojenie ran
Złe gojenie ran
Diureza osmotyczna
Diureza osmotyczna
Pseudohiponatremia
Pseudohiponatremia
Głodzenie stresowe-
Głodzenie stresowe-
powikłane
powikłane
Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie
Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie
w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo
w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo
nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,
nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,
powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,
powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,
wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i
wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i
glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas
glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas
przeżycie około 2-3 tygodnie.
przeżycie około 2-3 tygodnie.
Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie
Głodzenie powikłane : niedostateczne odżywienie
w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo
w ostrych stanach – katabolizm jest dodatkowo
nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,
nasilany przez ogólnoustrojową reakcję zapalną,
powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,
powodującą szybkie zużycie rezerw białkowych ,
wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i
wykorzystywanych do syntezy białek ostrej fazy i
glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas
glukoneogenezy, retencja wody i sodu czas
przeżycie około 2-3 tygodnie.
przeżycie około 2-3 tygodnie.
Głodzenie proste a głodzenie
Głodzenie proste a głodzenie
stresowe
stresowe
Głodzenie
Głodzenie
proste > 72h
proste > 72h
Głodzenie
Głodzenie
stresowe
stresowe
Przemiana materii
Przemiana materii
↓
↓
↑
↑
Katabolizm białek
Katabolizm białek
↓
↓
↑
↑
Synteza białek
Synteza białek
↓
↓
↑
↑
Obrót białek
Obrót białek
↓
↓
↑
↑
Bilans azotowy
Bilans azotowy
↓
↓
↓↓
↓↓
Glukoneogeneza
Glukoneogeneza
↓
↓
↑
↑
Ketoza
Ketoza
↑↑
↑↑
-
-
Obrót glukozy
Obrót glukozy
↓
↓
↑
↑
Stężenie glukozy
Stężenie glukozy
we krwi
we krwi
↓
↓
↑
↑
Zatrzymanie sodu
Zatrzymanie sodu
i wody
i wody
?
?
↑↑↑
↑↑↑
Stężenie albumin
Stężenie albumin
osocza
osocza
-
-
↓↓
↓↓