SOCJOLOGIA DEWIACJI, AGRSJA, PATOLOGIA, NEGATYWNE ZJAWISKA

Socjologie dewiacji:



Dewiacja społeczna

– działania, które łamią

normy społeczne, ale nie są ujęte w

przepisach prawa



Dewiacja pierwotna

– działania określone

przez społeczeństwo( lub grupę) jako

dewiacja, nie zawsze jednak zauważane albo

traktowane jako przejściowe czy przypadkowe



Dewiacja wtórna

– publiczne naznaczanie

osoby popełniającej wykroczenie jako

dewianta i w konsekwencji, zaakceptowanie

tożsamości dewianta przez tę osobę

Agresja



Agresja - zachowanie zmierzające do

wyładowania niezadowolenia lub gniewu

na osobach lub rzeczach



Przyczyn agresji usiłuje się doszukać w

trzech rzutujących na nią płaszczyznach:

genetycznej, biochemicznej i

środowiskowej.



Agresję można rozpatrywać na wieloraki

sposób.



Agresywne jest dziecko wyrywające koledze

zabawkę, agresywny jest sprzedawca, który

usilnie nakłania do zakupu swojego towaru,

agresywny jest mężczyzna dokonujący

gwałtu na kobietach.



Rozróżnianie agresji w ten sposób

uwzględnia jedynie wyniki, a nie intencje

danej osoby. E. Aronson dokonuje

rozróżnienia w obrębie kategorii agresji

zamierzonej - agresji stanowiącej cel sam w

sobie i instrumentalnej - służącej do

osiągnięcia innego celu.



Przykładem agresji instrumentalnej

może być piłkarz, który powoduje

kontuzję obrońcy drużyny przeciwnej,

by w ten sposób eliminując go z gry,

zwiększyć szansę wygranej swojej

drużyny. Natomiast, jeżeli zrobiłby to

w ostatnich minutach meczu

odpłacając za zniewagę, byłaby to

agresja stanowiąca cel sam w sobie.



Dużo jest poglądów dotyczących

źródeł agresji - czy jest zjawiskiem

wrodzonym, instynktownym,

wyuczonym. Temat „agresja”

zajmował badaczy i naukowców od

wieków, lecz w ostatnim okresie

liczonym od końca XIX wieku źródeł

agresji zaczęto upatrywać również w

mózgu.

Patologia



Patologia, jako zjawisko, występuje w różnych

grupach ludzkich i jest ściśle związana z

rozwojem społeczeństw.



Początkowo termin patologia był używany w

medycynie, a dopiero w końcu XIX wieku zaczęto

odnosić go do zjawisk społecznych.

Wykorzystano wówczas ten termin do określania

działań ludzkich przeciwstawnych ideałom

stabilizacji, własności, oszczędności, solidarności

rodzinnej i sąsiedzkiej. Od końca XIX wieku

powstało wiele definicji patologii społecznej.



Z terminem patologia społeczna łączy się

przestępczość. Często utożsamia się zakres

tych pojęć. Uważna analiza prowadzi do

odmiennych wniosków. Wyrażaj ą się one w

tym, że pomiędzy wymienionymi pojęciami

zachodzi stosunek nadrzędności i

podrzędności.



Patologia społeczna w szerszym rozumieniu

obejmuje pojęcie przestępczości mające

węższy zakres znaczeniowy. Z tego wynika,

że każde przestępstwo jest przejawem

patologii społecznej, ale nie każdy przejaw

patologii społecznej jest przestępstwem.

Podstawą badań w patologii

społecznej mogą być następujące

problemy



•

pierwszy - dotyczy zjawisk

związanych z życiem jednostki i

określany jest mianem patologii

indywidualnej;



•

drugi - obejmuje negatywne zjawiska

związane z życiem rodziny i nosi nazwę

patologii rodziny;



•

trzeci - stanowią ujemne zjawiska

powstające w grupach organizacyjnych.

Do zakresu zachowań

dewiacyjnych zaliczyć można:



•

przestępczość - różne rodzaje,

grupy wiekowe, społeczne, bandy,

kliki;



•

zachowania patologiczne,

dysfunkcjonalne wobec rodziny,

społeczności lokalnej;



•

samozniszczenie: alkoholizm,

narkomania i samobójstwa, a także

inne zachowania autoagresyjne ;



•

typy zachowań aspołecznych (np.

działania zmierzające do zaostrzenia

konfliktów społecznych,

narodowościowych, religijnych,

ruchy młodzieżowe, itd.;



•

dewiacyjne zachowania seksualne,

zboczenia;



•

inne rodzaje zachowań

występujących na podłożu

psychospołecznym, np. zaburzenia

psychiczne i nerwice.

Przestępstwo



Przestępstwa są naruszeniem kodeksów

prawnych. Niektóre przestępstwa są

poważniejsze niż inne. Pewne działania

określane jako przestępstwa w jednym

społeczeństwie mogą nimi nie być w

innym społeczeństwie.



Można jednak sklasyfikować typy

przestępstw w sposób, który umożliwi

analizę przestępstwa w różnych miejscach

i w różnych czasach.

Typy przestępstw:



Przestępstwa przeciwko osobie

Ten typ przestępstw obejmuje działania łączące

się z przemocą lub groźbą użycia przemocy

przeciwko osobie. Są to przestępstwa, które

wywołują rosnący niepokój w społeczeństwie

amerykańskim, niepokój polegający na tym, że

wielu obywateli nie czuje się bezpiecznie na

ulicach, a nawet we własnych domach.

Przestępstwa przemocy obejmują:

zabójstwo

(„rozmyślne zabicie jednej osoby przez drugą"),

napad

(„bezprawne zaatakowanie jednej osoby

przez drugą w celu zadania poważnych

uszkodzeń cielesnych"),

gwałt i rozbój



Przestępstwa przeciwko mieniu.

Niektóre przestępstwa polegają na zabraniu innej

osobie czegoś, co ma wartość. Są to: kradzież

(„bezprawne odebranie, przenoszenie,

odprowadzanie lub przewożenie mienia należącego

do innej osoby"), kradzież samochodu, włamanie

(„bezprawne wejście do budynku w celu popełnienia

przestępstwa") oraz podpalenie („rozmyślne lub

powodowane złą wolą spalenie lub próba spalenia

osobistego mienia innej osoby").



Przestępstwa „bez ofiar”

Niektóre przestępstwa są działaniami nie mającymi

widocznej ofiary, osoby, która mogłaby złożyć

skargę, tak jak ofiara kradzieży czy napadu.

Przestępstwa „bez ofiar" obejmują: hazard, publiczne

pijaństwo, prostytucję, nielegalne używanie

narkotyków, związki homoseksualne i cudzołóstwo.

Dezorganizacja

Rodziny



Rodzina dla człowieka jest środowiskiem

społecznym, w którym czuje się najbezpieczniej,

w sensie społecznym, w którym czuje się

najbezpieczniej w sensie psychicznym i najlepiej

zaspokaja swoje psychospołeczne potrzeby.



Jednak i w tym dla człowieka tak istotnym

środowisku, podobnie jak w innych

komponentach społecznej rzeczywistości,

dochodzi do najrozmaitszych zakłóceń

wywołujących przejściowy lub trwały rozkład

podstawowej komórki życia społecznego zwanej

rodziną. Wówczas to następuje jej

„dezorganizacja, czyli ograniczenie lub zanik

dotychczas wypełnianych funkcji i ról

rodzinnych, zwłaszcza obowiązków małżonków

wobec siebie i dzieci, a także dzieci wobec

rodziców i ewentualnie między rodzeństwem".

Prostytucja



Prostytucja to ,,różnorodne w formie kontakty hetero i

homoseksualne uprawiane w celach zarobkowych z

większą liczbą osób. Stosunek prostytucyjny jest

traktowany w kategoriach rzeczowych (usługowych) i

wyklucza więź emocjonalną”. Prostytucja wywołuje

określone sądy moralne i różnorodne opinie społeczne.

Obecnie często spotkać można doniesienia prasowe,

radiowe czy relacje reporterów telewizyjnych na temat

handlu młodymi kobietami, wywożeniu ich i sprzedaży

do domów publicznych na Zachodzie.



,,Przyczyną, dla której kobiety (przede wszystkim)

oddają się prostytucji jest: ubóstwo i nędza, pogoń za

zyskiem, brak odpowiednich wzorców moralnych,

dysfunkcjonalność rodziny, własna wola kobiety,

przymus czy namowa innej osoby”. Prostytucja

wywołuje wiele następstw. Są to między innymi: wzrost

zachorowalności na choroby przenoszone drogą

płciową, zaburzenia osobowości, zanik szacunku dla

pracy i inne.

Samozniszczenie

Alkoholizm



Alkoholizm to jedna z form zespołu uzależnienia od

środków psychoaktywnych składającego się z

"objawów behawioralnych, fizjologicznych i zmian

procesów poznawczych, które pojawiają się w toku

wielokrotnego używania środka.



Zespół charakteryzuje się silną potrzebą

przyjmowania środka, trudnościami kontrolowania tego

zachowania, uporczywym używaniem wbrew

szkodliwym następstwom, przedkładaniem

przyjmowania środków ponad inne zajęcia i

zobowiązania, zwiększoną tolerancją i niekiedy

występowaniem objawów zespołu abstynenckiego .



Zespół uzależnienia może wiązać się z przyjmowaniem

określonego środka (np. tytoniu, alkoholu, diazepamu),

klasy środków określonego typu (np. opiatów) lub

szerokiego wachlarza różnych farmakologicznych

środków"

Narkomania



Narkotyki (środki uspakajające, halucynogenne)

są to środki odurzające. Naturalne lub

syntetyczne substancje zmniejszające

wrażliwość ośrodkowego układu nerwowego,

hamujące jego reaktywność (depresja

oddechowa, depresja ośrodkowa). Zależnie od

wielkości dawki powodują uspokojenie, euforię,

odurzenie lub sen narkotyczny.



Narkotyki stosuje się jako leki przeciwbólowe,

uspokajające, nasenne oraz do narkoz

(anestezji, narkotyki chirurgiczne). Ich używanie

wiąże się jednakże z niebezpieczeństwem

wywołania uzależnienia i przyzwyczajenia do ich

zażywania ( nałóg), czyli narkomanii,

powodujących zmiany osobowości (osobowość -

zaburzenia) i wyniszczenie organizmu.

Samobójstwa



Choć samobójstwa istnieją tak długo, jak istnieje

życie społeczne, to bardziej systematyczne

badania nad nimi rozpoczęto dopiero w połowie

XIX wieku. Problemem zainteresowali się wtedy

teologowie, fizjopatolodzy, psychiatrzy,

psychologowie i socjologowie.



Można powiedzieć tak: samobójstwo nie jest

aktem o charakterze indywidualnym,

psychologicznym, lecz faktem społecznym;

dlatego też — jak pisał Durkheim — zdarzenia

życia prywatnego, które zdają się być

bezpośrednimi powodami samobójstwa, są w

rzeczywistości jedynie przyczynami

okazjonalnymi. Samobójstwo nie jest sprawą

indywidualnego wyboru człowieka. Jest aktem

społecznym, wynikającym ze stanu grupy, w

której uczestniczy jednostka.

SPOŁECZNE KONSEKWENCJE

DEWIACJI



Socjologowie nie traktują dewiacji jako atrybutu

danej osoby. Dewiacja jest naznaczeniem

(etykietką) szczególnego zachowania przez proces

społeczny. Gdy ten proces społeczny jest

skodyfikowany i egzekwowany przez państwo,

każde jego naruszenie nazywa się

„przestępstwem".



Inne, mniej jasno sformułowane definicje

społeczne sprawiają, że różne formy zachowań

traktowane są jako „dziwnej „odmiennej

„nienormalne" czy wręcz „szalone". Zachowania

tego rodzaju powodują, że ludzie unikają

związanych z nimi osób, a także nalegają na to, by

zachowania te w pewien sposób były ograniczane.

Podsumowując można stwierdzić, że negatywne

zjawiska społeczne są wynikiem rozkładu więzi i

zachwiania równowagi w funkcjonowaniu

istniejących instytucji, upadku tradycyjnych

autorytetów i nieadekwatności wzorców zachowań.

Jako przyczynę powstawania różnych patologii

społecznych bardzo często podaje się czynniki

niezależne od jednostki – zaburzenia zdrowia

psychicznego, zaniedbania wychowawcze mające

swoje korzenie w dzieciństwie, demoralizujący

wpływ środowiska rodzinnego czy rówieśniczego,

ubóstwo, chęć bycia lepszym, chęć odreagowania

stresów życia codziennego i wiele innych

czynników.

Przez dłuższy czas uważano, że decydującą rolę w

kształtowaniu dziecka odgrywa rodzina. Aktualnie

reprezentowany jest pogląd, że istotny wpływ na

proces socjalizacji wywierają także inne

środowiska: grupy rówieśnicze, szkoła, mass

media, środowisko lokalne i my sami.

Document Outline