Systemy gwarantowania
depozytów
Bankowy Fundusz
Gwarancyjny
Systemy gwarantowania
depozytów
Bankowy Fundusz
Gwarancyjny
Systemy gwarantowania depozytów
System gwarantowania środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach
bankowych jest integralnym elementem sieci bezpieczeństwa
finansowego – safety net.
Cele działania instytucji gwarantującej depozyty zgromadzone w bankach:
1. stabilizacja systemu bankowego poprzez zmniejszenie możliwości
wystąpienia masowych wypłat depozytów,
2. ochrona konsumenta, przeciętnego klienta, które najczęściej nie jest w
stanie ocenić sytuacji finansowej banku (instytucji zaufania publicznego),
w którym składa swoje oszczędności.
Charakter gwarantowania depozytów:
1. bezpośredni – polega na wypłacie środków klientom banków, które upadły,
2. pośredni – polega na udzieleniu wsparcia finansowego bankom
przeżywającym kłopoty.
Systemy gwarantowania depozytów istnieją w większości krajów rozwiniętych,
jednakże przyjęte rozwiązania są różne. Cel pozostaje taki sam – dążenie do
zapewnienia stabilności systemu bankowego.
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
• Polski system gwarantowania depozytów uwzględnia międzynarodowe standardy
w tym zakresie. MFW w 1998 roku określił standardy w zakresie gwarantowania
depozytów, co przekłada się na zapewnienie stabilności systemu bankowego.
Wskazał miejsce instytucji gwarancyjnej w systemie ekonomiczno –
instytucjonalnym oraz określił zasady funkcjonowania systemu gwarancyjnego.
• Polski system gwarantowania będąc elementem systemu europejskiego stosuje
się do regulacji zawartej w Dyrektywie 94/19/WE:
– wskazuje minimalne wymagania w stosunku do systemu gwarantowania
depozytów,
– nie odnosi się do działalności pomocowej,
– w zakresie rozwiązań funkcjonowania systemu gwarantowania depozytów
pozostawia swobodę krajom członkowskim UE.
W Polsce obowiązek gwarantowania depozytów spoczywa na
BFG – Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym
, którego działalność określa Ustawa z dnia 14
grudnia 1994 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Rozpoczął działalność
w lutym 1995 roku.
dr M. Lipowicz,
Bankowość,
semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Misją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest działanie na
rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz wzrostu
zaufania do systemu bankowego.
Nowy limit gwarancji
• BFG informuje, że od dnia 28 listopada 2008 r. obowiązuje
podwyższony limit gwarancji środków zgromadzonych w banku
przez jednego deponenta
do
50 tys. euro
.
Środki te podlegają 100% gwarancji. W przypadku środków na
rachunkach wspólnych (np. współmałżonków) limit gwarancji 50
tys. euro dotyczy każdego ze współposiadaczy rachunku.
• Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 października 2008 r. o zmianie
ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. Nr 209, poz.
1315).
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Ustawa o BFG określa:
– zasady tworzenia i funkcjonowania systemu gwarantowania środków
pieniężnych,
– rodzaje działań możliwych do podjęcia w celu udzielenia pomocy
bankom,
– zasady gromadzenia i wykorzystywania informacji o bankach.
Obszary działalności BFG:
– działalność gwarancyjna,
– działalność pomocowa,
– działalność kontrolna,
– działalność informacyjna i analityczna,
– nadzór nad umownym systemem gwarantowania depozytów.
Źródłem finansowania wypłat środków gwarantowanych dla deponentów
są wpłaty dokonywane do BFG przez banki uczestniczące w systemie
gwarantowania, w przypadku gdy zostanie ogłoszona upadłość któregoś z
nich.
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Działalność gwarancyjna
Kwota depozytów nie przekraczająca równowartości w złotych 50 000
euro jest gwarantowana w całości.
Ochronie podlegają imienne depozyty złotowe i walutowe:
– osób fizycznych,
– osób prawnych, w tym jednostek samorządu terytorialnego,
– jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile
posiadają zdolność prawną,
– szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo-
pożyczkowych.
Zasady obliczania kwoty gwarantowanej:
– kwota gwarantowana obliczana jest od sumy środków ulokowanych na
wszystkich rachunkach (np. lokatach terminowych, bieżących,
oszczędnościowo-rozliczeniowych) jednej osoby w danym banku,
– w przypadku rachunku wspólnego każdemu ze współposiadaczy
przysługuje odrębna kwota gwarantowana do wysokości gwarancji.
dr M. Lipowicz,
Bankowość,
semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Działalność gwarancyjna
Depozyty, które nie podlegają ochronie:
1.
Skarbu Państwa,
2.
instytucji finansowych takich jak: banki, domy maklerskie, fundusze
emerytalne, fundusze inwestycyjne, podmioty świadczące usługi
ubezpieczeniowe,
3.
podmiotów, które nie sa uprawnione do sporządzania uproszczonego bilansu
oraz rachunku zysków i strat,
4.
kadry zarządzającej bankiem oraz jego głównych akcjonariuszy
(posiadających, co najmniej 5% akcji banku).
Waluta wypłaty środków gwarantowanych:
Niezależnie od waluty w jakiej nominowany jest depozyt, wypłata środków
gwarantowanych następuje w złotych po przeliczeniu wartości wkładu
walutowego wg kursu NBP z dnia upadłości.
Czy można odzyskać tę część depozytów, która nie jest gwarantowana
przez BFG?
Tak. Stanowi ona wierzytelność deponenta do masy upadłości banku i może
zostać odzyskana w wyniku podziału majątku upadłego banku w trakcie
postępowania upadłościowego. W przypadku nabycia upadłego banku przez
inny bank, nowy właściciel przejmuje zobowiązania wobec klientów.
dr M. Lipowicz,
Bankowość,
semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Działalność pomocowa
Bankowy Fundusz Gwarancyjny oprócz gwarantowania depozytów udziela
pomocy finansowej ukierunkowanej na zapobieganie upadłościom banków,
poprzez finansowanie realizacji programów restrukturyzacyjnych bankom
będącym w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności.
Działalność pomocowa finansowana jest ze środków własnych BFG,
gromadzonych w ramach funduszu pomocowego. Na fundusz ten
wpływają opłaty roczne, wnoszone przez banki objęte systemem
gwarantowania oraz spłaty wcześniej udzielonych pożyczek.
Dodatkowym źródłem pomocy udzielanej przez Fundusz są środki
zgromadzone w ramach tzw. funduszu restrukturyzacji banków
spółdzielczych (frbs), przekazane z Banku Gospodarki Żywnościowej S.A.
oraz z banków zrzeszających banki spółdzielcze, na podstawie ustawy z
dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich
zrzeszaniu się i bankach zrzeszających.
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Działalność analityczna
Analiza informacji o bankach ma na celu odpowiednio wczesną identyfikację zagrożeń
w sektorze bankowym, pozwalającą na określenie potencjalnych zobowiązań
gwarancyjnych BFG. Wczesna identyfikacja potencjalnego niebezpieczeństwa
niewypłacalności poszczególnych banków umożliwia także podjęcie przez Fundusz
niezbędnych działań zapobiegawczych we współpracy z nadzorem nad rynkiem
bankowym i z innymi instytucjami, w ramach sieci bezpieczeństwa finansowego.
W ramach prac analitycznych Fundusz dokonuje również regularnych ocen otoczenia
makroekonomicznego, a także zmian zachodzących na krajowym i
międzynarodowym rynku finansowym.
Źródła informacji:
1. Podstawowym źródłem informacji o bankach są sprawozdania finansowe, które
Fundusz otrzymuje od Narodowego Banku Polskiego,
2. Uzupełnieniem bazy informacyjnej o bankach, w szczególności realizujących
programy naprawcze lub korzystających z pomocy finansowej Funduszu, są
informacje uzyskiwane:
• z Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego - na podstawie umowy o współpracy i
wymianie informacji pomiędzy Komisją Nadzoru Finansowego a Bankowym
Funduszem Gwarancyjnym,
• bezpośrednio z banków.
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Współpraca międzynarodowa
• Bankowy Fundusz Gwarancyjny prowadzi aktywną działalność na arenie
międzynarodowej nawiązując i rozwijając współpracę z instytucjami gwarantowania
depozytów na całym świecie, zarówno na płaszczyźnie bilateralnej, jak i
multilateralnej.
• Fundusz jest członkiem międzynarodowych organizacji zrzeszających instytucje
gwarantowania depozytów w wymiarze europejskim (tj. Europejskiego Forum
Gwarantów Depozytów - EFDI) oraz światowym (tj. Międzynarodowego
Stowarzyszenia Gwarantów Depozytów - IADI). Organizacje te stanowią forum do
międzynarodowych konsultacji, jak również podejmowania wspólnych przedsięwzięć
służących rozwojowi efektywności funkcjonowania instytucji gwarantowania
depozytów w wymiarze ogólnoświatowym na podstawie wymiany doświadczeń
krajowych.
• W ramach działalności międzynarodowej Fundusz dokonuje analizy funkcjonowania i
kierunków rozwoju systemów gwarantowania na świecie, w szczególności w
państwach, w których posiadają swoją siedzibę instytucje kredytowe prowadzące
działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poprzez oddział lub w ramach
działalności transgranicznej.
• Istotnym aspektem rozwijania kontaktów zagranicznych jest również zawieranie umów
bilateralnych z zagranicznymi instytucjami gwarantowania depozytów regulujących
ogólne zasady współpracy oraz wymianę informacji dotyczących zasad i warunków
gwarantowania depozytów stosowanych przez poszczególne instytucje gwarancyjne.
dr M. Lipowicz,
Bankowość,
semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Międzynarodowe Stowarzyszenie Gwarantów Depozytów (International
Association of Deposit Insurers - IADI) zostało utworzone w 2002 r. przy Banku
Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei (Szwajcaria), jako niezależne pod
względem prawnym i organizacyjnym gremium skupiające instytucje
gwarantowania depozytów.
Podstawowym celem IADI jest przyczynianie się do stabilności systemów finansowych
poprzez promowanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie gwarantowania
depozytów oraz rozwijanie kontaktów pomiędzy instytucjami gwarantującymi
depozyty na świecie i innymi zainteresowanymi instytucjami, w tym instytucjami
wchodzącymi w skład sieci bezpieczeństwa (safety net). Tym samym IADI jest
instytucją wypracowującą międzynarodowe standardy w zakresie działań
służących poprawie efektywności funkcjonowania instytucji systemów
gwarantowania depozytów przy uwzględnianiu całokształtu zróżnicowania
krajowych rozwiązań systemowych.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny został oficjalnie przyjęty w poczet członków
Międzynarodowego Stowarzyszenia Gwarantów Depozytów z dniem
11 lutego
11 lutego
2008 r.
2008 r.
Obecnie do IADI należy 60 systemów gwarantowania depozytów z całego świata.
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
Systemy gwarantowania depozytów
Europejskie Forum Gwarantów Depozytów (European Forum of Deposit Insurers
- EFDI) zostało założone w dniu
11 października 2002 r.
11 października 2002 r. na konferencji w Wiedniu,
w której uczestniczyły instytucje gwarancyjne z 25 europejskich państw. W gronie
członków założycieli EFDI znajdował się również Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
W dniu 22 czerwca 2007 r. EFDI zostało przekształcone w międzynarodowe
stowarzyszenie non-profit z siedzibą w Brukseli (Belgia). Przyczyną zmiany
formuły działania EFDI, tj. z nieformalnego forum wymiany poglądów, wiedzy i
doświadczeń pomiędzy instytucjami gwarantującymi depozyty w Europie na rzecz
międzynarodowego stowarzyszenia posiadającego osobowość prawną i strukturę
organizacyjną, było dążenie do sformalizowania kompetencji przedstawicieli EFDI
w związku z rozszerzeniem zakresu współpracy z Komisją Europejską. Bankowy
Fundusz Gwarancyjny brał aktywny udział w pracach organizacyjnych mających
na celu ukonstytuowanie stowarzyszenia, a następnie stał się pełnoprawnym
członkiem EFDI.
Podstawowym celem EFDI jest dążenie do zapewnienia stabilności systemów
finansowych poprzez promowanie współpracy europejskiej w obszarze
gwarantowania depozytów oraz promowanie dyskusji i wymiany doświadczeń
pomiędzy instytucjami gwarancyjnymi.
Obecnie EFDI liczy 54 członków reprezentujących 39 państw europejskich
dr M. Lipowicz,
Bankowość
, semestr zimowy 2010/2011
dr M. Lipowicz,
Bankowość,
semestr zimowy 2010/2011
dr M. Lipowicz,
Bankowość,
semestr zimowy 2010/2011