ĆWICZENIA –

ĆWICZENIA –

MEDYCYNA

MEDYCYNA

ZAPOBIEGAWCZA

ZAPOBIEGAWCZA

w pigułce

w pigułce

Przemysław Kander

Martyna Lewczuk

Bartosz Salamon

II r. MR MSUD

Esencja z…

Esencja z…

Współczesne wytyczne leczenia zaburzeń

Współczesne wytyczne leczenia zaburzeń

lipidowych

lipidowych

Cukrzyca

Cukrzyca

Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu

Aktywność fizyczna w profilaktyce i leczeniu

otyłości

otyłości

Otyłość

Otyłość

Jak pomóc pacjentowi, który chce rzucić

Jak pomóc pacjentowi, który chce rzucić

palenie

palenie

Skutki palenia tytoniu

Skutki palenia tytoniu

Metody terapii uzależnienia od nikotyny

Metody terapii uzależnienia od nikotyny

WSPÓŁCZESNE

WSPÓŁCZESNE

WYTYCZNE LECZENIA

WYTYCZNE LECZENIA

ZABURZEŃ

ZABURZEŃ

LIPIDOWYCH

LIPIDOWYCH

Współczesne wytyczne

Współczesne wytyczne

leczenia zaburzeń lipidowych

leczenia zaburzeń lipidowych

Leczenie dietetyczne

Leczenie dietetyczne

*Zmiana sposobu żywienia nawet przy jednoczesnej

*Zmiana sposobu żywienia nawet przy jednoczesnej

farmakoterapii

farmakoterapii

*Redukcja LDL poprzez zmniejszenie spożycia

*Redukcja LDL poprzez zmniejszenie spożycia

tłuszczy nasyconych

tłuszczy nasyconych

*Zastąpienie tłuszczy zwierzęcych tłuszczami

*Zastąpienie tłuszczy zwierzęcych tłuszczami

roślinnymi np. oliwą z oliwek

roślinnymi np. oliwą z oliwek

*Zwiększenie spożycia warzyw, owoców i produktów

*Zwiększenie spożycia warzyw, owoców i produktów

strączkowych

strączkowych

*Włączenie do diety tłustych ryb morskich

*Włączenie do diety tłustych ryb morskich

zawierających kwasy z grupy omega 3, celem

zawierających kwasy z grupy omega 3, celem

redukcji stężenia trójglicerydów

redukcji stężenia trójglicerydów

*Spożywanie ryb 2-3 razy w tygodniu

*Spożywanie ryb 2-3 razy w tygodniu

Współczesne wytyczne

Współczesne wytyczne

leczenia zaburzeń lipidowych

leczenia zaburzeń lipidowych

Farmakoterapia hipercholesterolemii

Farmakoterapia hipercholesterolemii

*

*

EZETYMIB

EZETYMIB

: Nowy lek, hamujący absorpcję

: Nowy lek, hamujący absorpcję

cholesterolu w jelicie; prowadzi do

cholesterolu w jelicie; prowadzi do

obniżenia dopływu cholesterolu do wątroby

obniżenia dopływu cholesterolu do wątroby

Farmakoterapia aterogennej dyslipidemii

Farmakoterapia aterogennej dyslipidemii

*

*

FIBRATY

FIBRATY

: Silnie redukują stężenie

: Silnie redukują stężenie

trójglicerydów i zwiększają stężenie HDL;

trójglicerydów i zwiększają stężenie HDL;

umiarkowane działanie

umiarkowane działanie

hipocholesterolemiczne

hipocholesterolemiczne

Współczesne wytyczne

Współczesne wytyczne

leczenia zaburzeń lipidowych

leczenia zaburzeń lipidowych

*

*

KWAS NIKOTYNOWY

KWAS NIKOTYNOWY

:

:

Silnie redukuje stężenie

Silnie redukuje stężenie

trójglicerydów i zwiększa stężenie HDL oraz

trójglicerydów i zwiększa stężenie HDL oraz

umiarkowanie zmniejsza stężenie LDL;

umiarkowanie zmniejsza stężenie LDL;

obserwuje się korzystne działanie w terapii

obserwuje się korzystne działanie w terapii

skojarzonej z żywicami lub statynami

skojarzonej z żywicami lub statynami

*

*

INHIBITORY CEPT

INHIBITORY CEPT

:

:

Inhibitory białka

Inhibitory białka

transportującego estry cholesterolu;

transportującego estry cholesterolu;

niezwykle silnie podnoszą stężenie HDL; już

niezwykle silnie podnoszą stężenie HDL; już

niewielkie dawki ( 120mg/24h ) mogą

niewielkie dawki ( 120mg/24h ) mogą

zwiększać stężenie HDL nawet o 60%

zwiększać stężenie HDL nawet o 60%

CUKRZYCA

CUKRZYCA

Cukrzyca

Cukrzyca

KLASAYFIKACJA

KLASAYFIKACJA

Typ I ( insulinozależna ):

Typ I ( insulinozależna ):

1.

1.

występuje najczęściej w młodym

występuje najczęściej w młodym

wieku i wywołana jest

wieku i wywołana jest

uszkodzeniem komórek trzustki

uszkodzeniem komórek trzustki

produkujących insulinę

produkujących insulinę

2.

2.

stanowi 5% wszystkich przypadków

stanowi 5% wszystkich przypadków

cukrzycy

cukrzycy

Cukrzyca

Cukrzyca

Typ II ( insulinoniezależna ):

Typ II ( insulinoniezależna ):

1.

1.

występuje najczęściej u otyłych osób

występuje najczęściej u otyłych osób

zwykle w wieku dojrzałym

zwykle w wieku dojrzałym

2.

2.

charakteryzuje się zmniejszoną

charakteryzuje się zmniejszoną

wrażliwością komórek ciała na insulinę

wrażliwością komórek ciała na insulinę

3.

3.

mimo że organizm wytwarza coraz

mimo że organizm wytwarza coraz

większe ilości insuliny są one

większe ilości insuliny są one

niewystarczające dla organizmu

niewystarczające dla organizmu

4.

4.

stanowi 95% przypadków cukrzycy

stanowi 95% przypadków cukrzycy

Cukrzyca

Cukrzyca

Są jeszcze inne, rzadkie typy cukrzycy,

Są jeszcze inne, rzadkie typy cukrzycy,

związane na przykład z operacyjnym

związane na przykład z operacyjnym

usunięciem trzustki, innymi chorobami

usunięciem trzustki, innymi chorobami

endokrynologicznymi lub

endokrynologicznymi lub

spowodowane przyjmowaniem

spowodowane przyjmowaniem

niektórych leków (steroidów), a także

niektórych leków (steroidów), a także

specjalna jej odmiana występująca u

specjalna jej odmiana występująca u

kobiet w ciąży i ustępująca po porodzie

kobiet w ciąży i ustępująca po porodzie

Cukrzyca

Cukrzyca

Rozpoznanie cukrzycy stawia się na

Rozpoznanie cukrzycy stawia się na

podstawie m.in. takich objawów jak:

podstawie m.in. takich objawów jak:

1.

1.

Osłabienie

Osłabienie

2.

2.

Senność

Senność

3.

3.

Utrata masy ciała

Utrata masy ciała

4.

4.

Zwiększone pragnienie

Zwiększone pragnienie

5.

5.

Zwiększone wydalanie moczu

Zwiększone wydalanie moczu

6.

6.

Zapach acetonu z ust

Zapach acetonu z ust

7.

7.

Śpiączka

Śpiączka

8.

8.

Wysoki poziom glukozy we krwi

Wysoki poziom glukozy we krwi

( wartość prawidłowa < 100 mg/dl )

( wartość prawidłowa < 100 mg/dl )

Cukrzyca

Cukrzyca

Profilaktyka ( typ II )

Profilaktyka ( typ II )

1.

1.

przestrzeganie zasad zdrowego stylu

przestrzeganie zasad zdrowego stylu

życia a przede wszystkim:

życia a przede wszystkim:

- Redukcja masy ciała

- Redukcja masy ciała

- Wzrost aktywności fizycznej

- Wzrost aktywności fizycznej

- Prawidłowy sposób odżywiania

- Prawidłowy sposób odżywiania

2.

2.

okresowa kontrola stężenia cukru we krwi

okresowa kontrola stężenia cukru we krwi

Cukrzyca

Cukrzyca

Leczenie ( typ I )

Leczenie ( typ I )

1.

1.

Wczesne wdrożenie insuliny

Wczesne wdrożenie insuliny

2.

2.

Celem leczenie jest dążenie do stężenia

Celem leczenie jest dążenie do stężenia

glukozy we krwi w granicach 90-140 mg/dl

glukozy we krwi w granicach 90-140 mg/dl

3.

3.

Dobre wyrównanie cukrzycy można

Dobre wyrównanie cukrzycy można

osiągnąć poprzez odpowiednie dawkowanie

osiągnąć poprzez odpowiednie dawkowanie

insuliny, które musi być dostosowane do

insuliny, które musi być dostosowane do

posiłków (a ściślej do ilości zawartych w

posiłków (a ściślej do ilości zawartych w

nich węglowodanów) i do aktywności

nich węglowodanów) i do aktywności

fizycznej chorego (im większa aktywność

fizycznej chorego (im większa aktywność

tym mniejsze zapotrzebowanie na insulinę)

tym mniejsze zapotrzebowanie na insulinę)

Cukrzyca

Cukrzyca

Leczenie ( typ II )

Leczenie ( typ II )

1.

1.

Część chorych na cukrzycę typu 2 (głównie

Część chorych na cukrzycę typu 2 (głównie

otyłych) osiąga prawidłowe wyrównanie

otyłych) osiąga prawidłowe wyrównanie

cukrzycy, stosując właściwą dietę i dobrze

cukrzycy, stosując właściwą dietę i dobrze

dobrany program ćwiczeń fizycznych

dobrany program ćwiczeń fizycznych

2.

2.

W miarę trwania choroby, leczenie za

W miarę trwania choroby, leczenie za

pomocą diety i wysiłku fizycznego u części

pomocą diety i wysiłku fizycznego u części

pacjentów przestaje być skuteczne. Do

pacjentów przestaje być skuteczne. Do

osiągnięcia prawidłowego poziomu cukru

osiągnięcia prawidłowego poziomu cukru

konieczne jest zastosowanie doustnych

konieczne jest zastosowanie doustnych

leków przeciwcukrzycowych, a z czasem

leków przeciwcukrzycowych, a z czasem

także insuliny

także insuliny

AKTYWNOŚĆ

AKTYWNOŚĆ

FIZYCZNA W

FIZYCZNA W

PROFILAKTYCE I

PROFILAKTYCE I

LECZENIU OTYŁOŚCI

LECZENIU OTYŁOŚCI

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I LECZENIU

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I LECZENIU

OTYŁOŚCI

OTYŁOŚCI

Obniżenie aktywności fizycznej:

Obniżenie aktywności fizycznej:

Pierwotne

Pierwotne

Spowodowane spędzaniem zbyt

Spowodowane spędzaniem zbyt

dużej ilości czasu przed

dużej ilości czasu przed

komputerem, telewizorem, itp.

komputerem, telewizorem, itp.

Wtórne

Wtórne

Powstaje w wyniku unieruchomienia

Powstaje w wyniku unieruchomienia

pacjenta na skutek choroby

pacjenta na skutek choroby

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

LECZENIU OTYŁOŚCI

LECZENIU OTYŁOŚCI

Podział aktywności fizycznej:

Podział aktywności fizycznej:

Codzienna

Codzienna

rozumiana jako każda forma ruchu

rozumiana jako każda forma ruchu

podczas domowych porządków,

podczas domowych porządków,

przemieszczania się po schodach,

przemieszczania się po schodach,

stanie w autobusie zamiast siadania,

stanie w autobusie zamiast siadania,

itp.

itp.

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

LECZENIU OTYŁOŚCI

LECZENIU OTYŁOŚCI

Planowa

Planowa

1.

1.

Rodzaj aktywności: Ćwiczenia

Rodzaj aktywności: Ćwiczenia

ogólnoustrojowe: szybki marsz,

ogólnoustrojowe: szybki marsz,

marszobieg, jazda na rowerze, itp.

marszobieg, jazda na rowerze, itp.

2.

2.

Ze względu na znaczne obciążenie

Ze względu na znaczne obciążenie

powierzchni stawowych kończyn dolnych

powierzchni stawowych kończyn dolnych

i kręgosłupa u osób z nadmierną masą

i kręgosłupa u osób z nadmierną masą

ciała w pierwszej kolejności zaleca się

ciała w pierwszej kolejności zaleca się

ćwiczenia w wodzie oraz jazdę na

ćwiczenia w wodzie oraz jazdę na

rowerze

rowerze

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

LECZENIU OTYŁOŚCI

LECZENIU OTYŁOŚCI

3.

3.

Intensywność ćwiczeń: Określana

Intensywność ćwiczeń: Określana

zazwyczaj na podstawie częstości tętna

zazwyczaj na podstawie częstości tętna

Wzór na obliczanie tętna maksymalnego:

Wzór na obliczanie tętna maksymalnego:

HR

HR

max

max

= 220 – wiek

= 220 – wiek

gdzie z obliczonej wartości

gdzie z obliczonej wartości

ustala się

ustala się

przedział 60-70%

przedział 60-70%

HR

HR

max

max

jako tzw.

jako tzw.

docelowe

docelowe

tętno treningowe

tętno treningowe

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

LECZENIU OTYŁOŚCI

LECZENIU OTYŁOŚCI

W przypadku współistnienia chorób

W przypadku współistnienia chorób

układu krążenia najpierw należy

układu krążenia najpierw należy

wykonać próbę wysiłkową celem

wykonać próbę wysiłkową celem

zbadania, jakie tętno maksymalne

zbadania, jakie tętno maksymalne

może trenujący osiągać

może trenujący osiągać

Gdy pacjent niechętnie oblicza tętno

Gdy pacjent niechętnie oblicza tętno

treningowe, poleca się korzystanie z

treningowe, poleca się korzystanie z

reguły „chodź i mów”, polegającej na

reguły „chodź i mów”, polegającej na

możliwości prowadzeniu rozmowy

możliwości prowadzeniu rozmowy

podczas ćwiczeń

podczas ćwiczeń

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W PROFILAKTYCE I

LECZENIU OTYŁOŚCI

LECZENIU OTYŁOŚCI

4.

4.

Czas trwania i częstotliwość ćwiczeń:

Czas trwania i częstotliwość ćwiczeń:

Rozgrzewka trwająca 5 -15 minut umożliwia

Rozgrzewka trwająca 5 -15 minut umożliwia

adaptację układu sercowo – krążeniowego i

adaptację układu sercowo – krążeniowego i

oddechowego do mającego nastąpić okresu

oddechowego do mającego nastąpić okresu

zwiększonego wysiłku

zwiększonego wysiłku

Początkowo zaleca się wykonywanie

Początkowo zaleca się wykonywanie

ćwiczeń przez 10 – 15 minut, zwiększając

ćwiczeń przez 10 – 15 minut, zwiększając

stopniowo w kolejnych dniach czas ich

stopniowo w kolejnych dniach czas ich

trwania o około 5 – 10 minut, tak aby

trwania o około 5 – 10 minut, tak aby

osiągnąć docelowy czas ich trwania

osiągnąć docelowy czas ich trwania

W swoim programie należy dodatkowo

W swoim programie należy dodatkowo

uwzględnić ćwiczenia siłowe, które będą

uwzględnić ćwiczenia siłowe, które będą

wzmacniały poszczególne grupy mięśniowe

wzmacniały poszczególne grupy mięśniowe

Otyłość- przegląd

Otyłość- przegląd

Klasyfikacja ICD-10

Klasyfikacja ICD-10

Nadwaga (w klasyfikacji ICD-10: R63.4)

Nadwaga (w klasyfikacji ICD-10: R63.4)

oznacza upośledzenie zdrowia polegające

oznacza upośledzenie zdrowia polegające

na umiarkowanie podwyższonej masie

na umiarkowanie podwyższonej masie

ciała w stosunku do wzrostu.

ciała w stosunku do wzrostu.

Otyłość (ICD-10: E66.-) jest chorobą

Otyłość (ICD-10: E66.-) jest chorobą

przewlekłą z istotnym wzrostem masy ciała

przewlekłą z istotnym wzrostem masy ciała

dziedziczącą się w sposób wielogenowy,

dziedziczącą się w sposób wielogenowy,

ujawniającą się pod wpływem nadmiernie

ujawniającą się pod wpływem nadmiernie

wysokoenergetycznego odżywiana i braku

wysokoenergetycznego odżywiana i braku

ruchu.

ruchu.

Przyczyny otyłości:

Przyczyny otyłości:

Zaburzenia czynności gruczołów wydzielania

Zaburzenia czynności gruczołów wydzielania

wewnętrznego;

wewnętrznego;

Niewłaściwy skład diety, częstość i obfitość

Niewłaściwy skład diety, częstość i obfitość

spożywanych posiłków;

spożywanych posiłków;

Zażywanie niektórych leków lub uszkodzenie

Zażywanie niektórych leków lub uszkodzenie

podwzgórza mózgu;

podwzgórza mózgu;

Uwarunkowania psychospołeczne ("zajadanie

Uwarunkowania psychospołeczne ("zajadanie

stresów", niekorzystne nawyki żywieniowe w

stresów", niekorzystne nawyki żywieniowe w

rodzinie) i ekonomiczne;

rodzinie) i ekonomiczne;

Także skutkiem niedożywienia płodu, które jest

Także skutkiem niedożywienia płodu, które jest

rekompensowane w okresie pourodzeniowym lepszą

rekompensowane w okresie pourodzeniowym lepszą

przyswajalnością pokarmu oraz wzmożonym

przyswajalnością pokarmu oraz wzmożonym

łaknieniem;

łaknieniem;

Brak aktywności ruchowej;

Brak aktywności ruchowej;

Czynniki genetyczne 20%;

Czynniki genetyczne 20%;

Klasyfikacja

Klasyfikacja

zaburzeń masy

zaburzeń masy

ciała

ciała

BMI (kg/m2)

BMI (kg/m2)

Ryzyko chorób

Ryzyko chorób

towarzyszących

towarzyszących

otyłości

otyłości

Niedowaga

Niedowaga

<18,5

<18,5

Niskie (ale

Niskie (ale

zwiększone ryzyko

zwiększone ryzyko

innych

innych

problemów)

problemów)

Norma

Norma

18,5- 24,9

18,5- 24,9

Średnie

Średnie

Nadwaga

Nadwaga

>=25

>=25

Okres przed

Okres przed

otyłością

otyłością

25,0- 29,9

25,0- 29,9

Podwyższone

Podwyższone

I º otyłości

I º otyłości

30,0- 34,9

30,0- 34,9

Umiarkowanie

Umiarkowanie

podwyższone

podwyższone

II º otyłości

II º otyłości

35,0- 39,9

35,0- 39,9

Wysokie

Wysokie

III º otyłości

III º otyłości

>= 40

>= 40

Bardzo wysokie

Bardzo wysokie

Klasyfikacja otyłości

Klasyfikacja otyłości

pierwotna- czyli taką, która powstaje

pierwotna- czyli taką, która powstaje

w wyniku współdziałania czynników

w wyniku współdziałania czynników

genetycznych (predyspozycje

genetycznych (predyspozycje

genetyczne) i środowiskowych (dieta,

genetyczne) i środowiskowych (dieta,

tryb życia), a jej przyczyną nie jest

tryb życia), a jej przyczyną nie jest

inna choroba pierwotna,

inna choroba pierwotna,

wtórna- jest następstwem chorób,

wtórna- jest następstwem chorób,

które powodują zaburzenie tej

które powodują zaburzenie tej

równowagi.

równowagi.

Choroby towarzyszące

Choroby towarzyszące

otyłości

otyłości

Leczenie dietetyczne

Leczenie dietetyczne

Podstawą leczenia otyłości jest szkolenie

Podstawą leczenia otyłości jest szkolenie

pacjentów i indywidualne dostosowanie

pacjentów i indywidualne dostosowanie

zaleceń dietetycznych. Stosunkowo

zaleceń dietetycznych. Stosunkowo

niewielkie zmniejszenie ilości

niewielkie zmniejszenie ilości

spożywanych kalorii (deficyt dzienny

spożywanych kalorii (deficyt dzienny

500–1000 kcal) jest najważniejszą częścią

500–1000 kcal) jest najważniejszą częścią

składową programu dietetycznego. Dieta

składową programu dietetycznego. Dieta

powinna uwzględniać wszystkie

powinna uwzględniać wszystkie

niezbędne dla organizmu składniki w

niezbędne dla organizmu składniki w

odpowiednio zmniejszonej ilości.

odpowiednio zmniejszonej ilości.

Aktywność fizyczna:

Aktywność fizyczna:

–

–

przyspiesza chudnięcie,

przyspiesza chudnięcie,

– ułatwia zmniejszenie ilości tkanki

– ułatwia zmniejszenie ilości tkanki

tłuszczowej, zabezpieczając

tłuszczowej, zabezpieczając

równocześnie sprawność mięśniową,

równocześnie sprawność mięśniową,

– koryguje zaburzenia metaboliczne,

– koryguje zaburzenia metaboliczne,

– zwiększa wydolność fizyczną,

– zwiększa wydolność fizyczną,

– poprawia samopoczucie

– poprawia samopoczucie

*dostosowana do możliwości pacjenta.

*dostosowana do możliwości pacjenta.

Wysiłek fizyczny zalecany dla

Wysiłek fizyczny zalecany dla

otyłych:

otyłych:

Rodzaj: marsz, pływanie, jazda na

Rodzaj: marsz, pływanie, jazda na

rowerze, na nartach, gra w piłkę, tenis.

rowerze, na nartach, gra w piłkę, tenis.

Częstość: 5 razy w tygodniu.

Częstość: 5 razy w tygodniu.

Czas trwania: powyżej 30 minut

Czas trwania: powyżej 30 minut

Intensywność w zakresie 50–70%

Intensywność w zakresie 50–70%

maksymalnej częstości serca; niższą

maksymalnej częstości serca; niższą

intensywność równoważyć

intensywność równoważyć

zwiększeniem czasu aktywności

zwiększeniem czasu aktywności

fizycznej.

fizycznej.

Mechanizmy działania leków

Mechanizmy działania leków

stosowanych w leczeniu

stosowanych w leczeniu

otyłości

otyłości

hamowanie łaknienia (leki

hamowanie łaknienia (leki

serotoninergiczne: sibutramina-

serotoninergiczne: sibutramina-

Meridia),

Meridia),

zmniejszanie trawienia pokarmów i

zmniejszanie trawienia pokarmów i

wchłaniania tłuszczów w jelitach

wchłaniania tłuszczów w jelitach

(inhibitory lipazy: orlistat – Xenical),

(inhibitory lipazy: orlistat – Xenical),

działające termogenicznie (leki

działające termogenicznie (leki

noradrenergiczne: sibutramina

noradrenergiczne: sibutramina

Meridia, efedryna, kofeina).

Meridia, efedryna, kofeina).

Jak pomóc pacjentowi,

Jak pomóc pacjentowi,

który chce rzucić palenie?-

który chce rzucić palenie?-

przegląd

przegląd

Zasada 4 x A / 4 x P

Zasada 4 x A / 4 x P

A

A

sk-

sk-

P

P

ytanie;

ytanie;

A

A

dvice-

dvice-

P

P

orada;

orada;

A

A

ssist-

ssist-

P

P

omoc

omoc

A

A

rrange follow-up-

rrange follow-up-

P

P

rzygotowanie

rzygotowanie

badań kontrolnych

badań kontrolnych

Etap 1: przed powzięciem

Etap 1: przed powzięciem

zamiaru rzucenia palenia

zamiaru rzucenia palenia

Zadania lekarza etap 1:

Zadania lekarza etap 1:

Wzbudzenie motywacji do zastanowienia się

Wzbudzenie motywacji do zastanowienia się

nad rzuceniem palenia;

nad rzuceniem palenia;

Zobrazowanie skutków palenia np.:

Zobrazowanie skutków palenia np.:

↑

↑

poziomu tlenku węgla we krwi lub płucach

poziomu tlenku węgla we krwi lub płucach

palacza, wyniki testów wydolności płuc; żółte

palacza, wyniki testów wydolności płuc; żółte

zabarwienie zębów i palców

zabarwienie zębów i palców

Rozwiewanie mitów;

Rozwiewanie mitów;

Podkreślanie korzyści płynących z rzucenia

Podkreślanie korzyści płynących z rzucenia

palenia;

palenia;

Rozwijanie zaufania pacjenta do lekarza;

Rozwijanie zaufania pacjenta do lekarza;

Etap 2:umocnienie się

Etap 2:umocnienie się

decyzji o rzuceniu palenia

decyzji o rzuceniu palenia

Zadania lekarza, etap 2:

Zadania lekarza, etap 2:

Uświadom pacjentowi, czym jest zachowanie palacza

Uświadom pacjentowi, czym jest zachowanie palacza

omawiając:

omawiając:

•

Powody dla których pali tytoń;

Powody dla których pali tytoń;

•

Powody dla których chce rzucić palenie;

Powody dla których chce rzucić palenie;

•

Dalsze śledzenie zachowań;

Dalsze śledzenie zachowań;

•

Zmiana wzoru konsumpcji:

Zmiana wzoru konsumpcji:

1.

1.

Zmianę gatunku palonych papierosów;

Zmianę gatunku palonych papierosów;

2.

2.

Kupowanie pojedynczych opakowań zamiast

Kupowanie pojedynczych opakowań zamiast

kartonów;

kartonów;

3.

3.

Trzymanie papierosa w drugiej ręce niż zazwyczaj;

Trzymanie papierosa w drugiej ręce niż zazwyczaj;

4.

4.

Podejmowanie prób rzucenia palenia.

Podejmowanie prób rzucenia palenia.

Poradź pacjentowi, aby zwrócił się o pomoc do przyjaciół i

Poradź pacjentowi, aby zwrócił się o pomoc do przyjaciół i

rodziny.

rodziny.

Ustal z nim datę porzucenia nałogu!!!

Ustal z nim datę porzucenia nałogu!!!

Etap 3: inicjacja zmiany

Etap 3: inicjacja zmiany

zachowania

zachowania

Postępowanie lekarza, etap

Postępowanie lekarza, etap

3

3

Ostrzeż pacjenta, że kiedy będzie rzucał palenie, może u niego

Ostrzeż pacjenta, że kiedy będzie rzucał palenie, może u niego

wystąpić głód nikotynowy i inne przykre fizyczne objawy.

wystąpić głód nikotynowy i inne przykre fizyczne objawy.

Naucz pacjenta radzenia sobie z nawrotami nałogu poprzez:

Naucz pacjenta radzenia sobie z nawrotami nałogu poprzez:



Identyfikację przyczyny powrotu do nałogu;

Identyfikację przyczyny powrotu do nałogu;



Identyfikację trudnych sytuacji i uczenia się ich unikania;

Identyfikację trudnych sytuacji i uczenia się ich unikania;



Pozbycia się papierosów, zapałek, zapalniczek i

Pozbycia się papierosów, zapałek, zapalniczek i

popielniczek w dniu zaprzestania palenia;

popielniczek w dniu zaprzestania palenia;



Postawienie na siebie jako osobę niepalącą i usunięcie

Postawienie na siebie jako osobę niepalącą i usunięcie

zanieczyszczeń tytoniowych z:

zanieczyszczeń tytoniowych z:

1.

1.

Organizmu (poprzez ćwiczenia fizyczne)

Organizmu (poprzez ćwiczenia fizyczne)

2.

2.

Pamięci (poprzez hobby, przebywanie w miejscach dla

Pamięci (poprzez hobby, przebywanie w miejscach dla

niepalących)

niepalących)

3.

3.

Otoczenia (poprzez czyszczenie dywanów, zasłon)

Otoczenia (poprzez czyszczenie dywanów, zasłon)

Nagradzanie siebie za bycie niepalącym!!!

Nagradzanie siebie za bycie niepalącym!!!

Etap 4: utrzymanie

Etap 4: utrzymanie

zainicjowanych zmian i

zainicjowanych zmian i

zapobieganie nawrotowi

zapobieganie nawrotowi

nałogu

nałogu

Zadania lekarza etap 4

Zadania lekarza etap 4

Wzmacniać zachowania pacjenta sprzyjające

Wzmacniać zachowania pacjenta sprzyjające

niepaleniu papierosów (telefoniczne

niepaleniu papierosów (telefoniczne

kontrolowanie, wizyty kontrolne);

kontrolowanie, wizyty kontrolne);

Wzmacnianie poczucia, że niepalenie jest

Wzmacnianie poczucia, że niepalenie jest

rzeczą istotną w jego życiu;

rzeczą istotną w jego życiu;

Wzmacnianie strategii zwalczania nawrotów

Wzmacnianie strategii zwalczania nawrotów

nałogów;

nałogów;

Podkreślenie, że przypadkowe zapalenie

Podkreślenie, że przypadkowe zapalenie

papierosa nie jest klęską;

papierosa nie jest klęską;

Zachęcać do kolejnego przeanalizowania

Zachęcać do kolejnego przeanalizowania

zachowań i zmiany motywów postępowania.

zachowań i zmiany motywów postępowania.

SKUTKI PALENIA TYTONIU

SKUTKI PALENIA TYTONIU

Najczęstsze choroby

Najczęstsze choroby

związane z paleniem tytoniu

związane z paleniem tytoniu

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia

Choroby układu oddechowego

Choroby układu oddechowego

Choroby układu pokarmowego

Choroby układu pokarmowego

Nowotwory

Nowotwory

Nowotwory płuc

Nowotwory płuc

Najczęstszym nowotworem u palaczy jest rak

Najczęstszym nowotworem u palaczy jest rak

płaskokomórkowy

płaskokomórkowy

Ryzyko śmierci z powodu raka płuc u palaczy jest

Ryzyko śmierci z powodu raka płuc u palaczy jest

20 razy większe niż u osób niepalących.

20 razy większe niż u osób niepalących.

Z 10 osób, u których się go stwierdza, 9 paliło

Z 10 osób, u których się go stwierdza, 9 paliło

papierosy.

papierosy.

90-95% przypadków są to nowotwory złośliwe.

90-95% przypadków są to nowotwory złośliwe.

Wypalanie 1 paczki papierosów dziennie przez 40

Wypalanie 1 paczki papierosów dziennie przez 40

lat jest bardziej niebezpieczne, aż 8 razy, niż

lat jest bardziej niebezpieczne, aż 8 razy, niż

wypalanie dwóch paczek dziennie przez 20 lat.

wypalanie dwóch paczek dziennie przez 20 lat.

Wynika z tego, że zagrożenie wystąpienia

Wynika z tego, że zagrożenie wystąpienia

nowotworu płuc wiąże się z ilością wypalanych

nowotworu płuc wiąże się z ilością wypalanych

papierosów oraz z czasem trwania w nałogu.

papierosów oraz z czasem trwania w nałogu.

Inne nowotwory

Inne nowotwory

Rak jamy ustnej

Rak jamy ustnej



Rak wargi

Rak wargi



Rak języka

Rak języka



Rak gruczołów ślinowych

Rak gruczołów ślinowych



Rak określonych części gardła

Rak określonych części gardła

Rak przełyku

Rak przełyku

Rak krtani

Rak krtani

Nowotwór pęcherza moczowego

Nowotwór pęcherza moczowego

Rak żołądka

Rak żołądka

Rak trzustki

Rak trzustki

Rak wątroby

Rak wątroby

Rak nosa

Rak nosa

Rak szyjki macicy

Rak szyjki macicy

Białaczki

Białaczki

Konsekwencje palenia

Konsekwencje palenia

Skraca czas do wystąpienia menopauzy

Skraca czas do wystąpienia menopauzy

Upośledza narządy rozrodcze i zwiększa

Upośledza narządy rozrodcze i zwiększa

ryzyko niepłodności u kobiet

ryzyko niepłodności u kobiet

Ryzyko przedwczesnego porodu

Ryzyko przedwczesnego porodu

Wystąpienie powikłań okołoporodowych

Wystąpienie powikłań okołoporodowych

Poronienia

Poronienia

Wady wrodzone u dziecka

Wady wrodzone u dziecka

Mała masa noworodków

Mała masa noworodków

Konsekwencje palenia

Konsekwencje palenia

Impotencja u mężczyzn

Impotencja u mężczyzn

Destrukcyjny wpływ na układ ruchu:

Destrukcyjny wpływ na układ ruchu:



Stwarza wysokie ryzyko osteoporozy i związane z nią

Stwarza wysokie ryzyko osteoporozy i związane z nią

liczne złamania, szczególnie szyjki kości udowej

liczne złamania, szczególnie szyjki kości udowej



Osłabia proces formowania się nowych kości

Osłabia proces formowania się nowych kości



Zwiększa podatność kręgosłupa na urazy

Zwiększa podatność kręgosłupa na urazy

Osłabienie wzroku

Osłabienie wzroku

Upośledzenie słuchu i postępująca głuchota

Upośledzenie słuchu i postępująca głuchota

Osłabienie zmysłu smaku, powonienia oraz czucia

Osłabienie zmysłu smaku, powonienia oraz czucia

Wpływ na wygląd skóry i twarzy

Wpływ na wygląd skóry i twarzy

Metody terapii

Metody terapii

uzależnienia od nikotyny

uzależnienia od nikotyny

Materiały edukacyjne

Materiały edukacyjne

Ulotki, informatory, mat. audio-video,

Ulotki, informatory, mat. audio-video,

programy komputerowe są podstawą

programy komputerowe są podstawą

wszystkich programów profilaktyki.

wszystkich programów profilaktyki.

Materiały „tailor-maide” – określone

Materiały „tailor-maide” – określone

grupy społeczne

grupy społeczne

Bardzo duża skuteczność tailor-

Bardzo duża skuteczność tailor-

maide.

maide.

Minimal Intervention

Minimal Intervention

Strategy

Strategy

Stosowana przez lekarza w czasie

Stosowana przez lekarza w czasie

rutynowej wizyty lub porady udzielane

rutynowej wizyty lub porady udzielane

przez pielęgniarkę. Jest bardziej efektywna

przez pielęgniarkę. Jest bardziej efektywna

niż długie wykłady.

niż długie wykłady.

Składa się z 6 etapów: 1) ustalenie stopnia

Składa się z 6 etapów: 1) ustalenie stopnia

uzależnienia (test Fagerstroma) i motywacji

uzależnienia (test Fagerstroma) i motywacji

do walki z nałogiem ( test Schneidera).

do walki z nałogiem ( test Schneidera).

Lekarz wzmacnia motywację jeżeli jest za

Lekarz wzmacnia motywację jeżeli jest za

słaba. Jeśli nie pomaga materiały

słaba. Jeśli nie pomaga materiały

edukacyjne.

edukacyjne.

Kolejna faza to omówienie barier

Kolejna faza to omówienie barier

uniemożliwiających rzucenie palenia

uniemożliwiających rzucenie palenia

(szczególna uwaga na wcześniejsze

(szczególna uwaga na wcześniejsze

próby)

próby)

Ułożenie przez lekarza i pacjenta planu

Ułożenie przez lekarza i pacjenta planu

ograniczenia palenia tytoniu.

ograniczenia palenia tytoniu.

Ostatni etap to ustalenie wizyty

Ostatni etap to ustalenie wizyty

kontrolnej i otrzymanie materiałów

kontrolnej i otrzymanie materiałów

edukacyjnych z opisanymi ww. etapami.

edukacyjnych z opisanymi ww. etapami.

Gumy do żucia

Gumy do żucia

Najczęściej stosowana

Najczęściej stosowana

Zawierają 2 lub 4mg niktoyny.

Zawierają 2 lub 4mg niktoyny.

Osłabiają w pierwszym okresie

Osłabiają w pierwszym okresie

objawy abstynencji nikotynowej.

objawy abstynencji nikotynowej.

Osoba rzucająca palenie musi żuć

Osoba rzucająca palenie musi żuć

gumę cały dzień (10-15 porcji) w

gumę cały dzień (10-15 porcji) w

regularnych odstępach czasu.

regularnych odstępach czasu.

Czas działania 1 – 30 min.

Czas działania 1 – 30 min.

Wielu badaczy dopuszcza możliwość

Wielu badaczy dopuszcza możliwość

stosowania jednocześnie różnych

stosowania jednocześnie różnych

środków

środków

Przed stosowaniem środków warto

Przed stosowaniem środków warto

poradzić się lekarza, byłego palacza

poradzić się lekarza, byłego palacza

który stosował ww. środki.

który stosował ww. środki.

Chlorowodorek bupropionu

Chlorowodorek bupropionu

(Zyban)

(Zyban)

Skuteczność podobna do NTZ

Skuteczność podobna do NTZ

Inhibitor zwrotnego wychwytu dopaminy

Inhibitor zwrotnego wychwytu dopaminy

i noradrenaliny

i noradrenaliny

Łagodzi objawy zespołu odstawienia

Łagodzi objawy zespołu odstawienia

nikotyny w tym przybieranie na wadze,

nikotyny w tym przybieranie na wadze,

a także osłabia psychiczną potrzebę

a także osłabia psychiczną potrzebę

palenia

palenia

Lek na receptę i stosowanie tylko pod

Lek na receptę i stosowanie tylko pod

nadzorem lekarza. Kuracja trwa 7 tyg.

nadzorem lekarza. Kuracja trwa 7 tyg.