DR DANUTA SKULICZ REALIZACJA ZAŁOŻEN PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNEGO WSPARCIA UCZNIÓW O SPECYFICZNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

I. WPROWADZENIE

Wybrane fragmenty jednolitego
tekstu
Rozporządzenia

     ROZPORZĄDZENIE MINISTRA
        EDUKACJI NARODOWEJ

z dnia 17 listopada 2010 r. w

sprawie zasad udzielania i

organizacji pomocy

psychologiczno-pedagogicznej

w publicznych przedszkolach,

szkołach i placówkach

Na podstawie

art. 22 ust. 2 pkt 11

ustawy z dnia

7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.

) zarządza się, co

następuje

§ 2. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana

uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega

na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych

potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz

rozpoznawaniu indywidualnych możliwości

psychofizycznych ucznia, wynikających w

szczególności:

1) z niepełnosprawności;
2) z niedostosowania społecznego;
3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;
4) ze szczególnych uzdolnień;
5) ze specyficznych trudności w uczeniu się;

3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest
organizowana i udzielana we współpracy z:

1) rodzicami uczniów;
2) poradniami psychologiczno-

pedagogicznymi, w tym poradniami

specjalistycznymi;
3) placówkami doskonalenia

nauczycieli;
4) innymi przedszkolami, szkołami i

placówkami;
5) organizacjami pozarządowymi oraz

innymi instytucjami działającymi na

rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

§ 6. 1. W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna
jest udzielana uczniom w formie:

1) klas terapeutycznych;
2) zajęć rozwijających uzdolnienia;
3) zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
4) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-

kompensacyjnych, logopedycznych,

socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o

charakterze terapeutycznym;
5) zajęć związanych z wyborem kierunku

kształcenia i zawodu oraz planowaniem

kształcenia i kariery zawodowej — w przypadku

uczniów gimnazjum i szkół

ponadgimnazjalnych;
6) porad i konsultacji.

3. W placówkach, o których mowa w

art. 2 pkt 3

ustawy z dnia

7 września 1991 r. o systemie oświaty, zwanej dalej „ustawą”, pomoc
psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana uczniom także w formie
zajęć rozwijających uzdolnienia.

4. W przedszkolu, szkole i placówce pomoc psychologiczno-

pedagogiczna jest udzielana rodzicom uczniów i
nauczycielom w formie porad, konsultacji, warsztatów i
szkoleń.

(….)
§ 8. Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla

uczniów szczególnie uzdolnionych oraz prowadzi się przy
wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba
uczestników zajęć wynosi do 8.

(…..)
§ 12. Zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o

charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z
dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi
funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników zajęć
wynosi do 10.

§ 14. Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia
dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne
prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający
kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych
zajęć.

(…….)
§ 16. Zajęcia związane z wyborem kierunku

kształcenia i zawodu oraz planowaniem

kształcenia i kariery zawodowej

organizuje się w celu wspomagania

uczniów gimnazjum i szkoły

ponadgimnazjalnej w podejmowaniu

decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy

wykorzystaniu aktywnych metod pracy.

Zajęcia prowadzą nauczyciele,

wychowawcy grup wychowawczych i

specjaliści.

§ 19. 1. Planowanie i koordynowanie
udzielania pomocy psychologiczno-
pedagogicznej uczniowi

w przedszkolu, szkole i placówce, o której mowa w

art. 2 pkt 5

ustawy, jest zadaniem zespołu

składającego się z nauczycieli, wychowawców grup

wychowawczych oraz specjalistów, prowadzących

zajęcia z uczniem, zwanego dalej „zespołem”.

(…..)
2. Zespoły utworzone dla uczniów mających jednorodne

indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz

możliwości psychofizyczne mogą opracować wspólny

plan działań wspierających dla tych uczniów.

(…..) § 23. 1. Zespół dokonuje oceny efektywności

pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej

uczniowi, w tym efektywności realizowanych zajęć

II. Idea kształtowania umiejętności życiowych

w praktyce wychowawczej

Według definicji Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO)

umiejętności życiowe

”umiejętności

umożliwiające człowiekowi

pozytywne zachowania

przystosowawcze, dzięki którym

może skutecznie radzić sobie z

zadaniami i wyzwaniami

codziennego życia”.

Skillstreaming



Dosłownie – strumieniowanie

umiejętności, czyli wprowadzanie,

rozwijanie, utrwalanie umiejętności.



W 1973 roku zaprezentowano

Skillstreaming jako pierwszy

kierunek treningu umiejętności

społecznych.

Life skills – umiejętności życiowe – termin zaproponowany

przez Botvina na przełomie lat 80 i 90.

Nowym elementem

koncepcji proponowanej przez WHO, jest włączenie edukacji w

zakresie

umiejętności życiowych do podstawowych zadań szkoły

KSZTAŁTOWANIE

UMIEJĘTNOŚCI

ŻYCIOWYCH

PROGRAM

EDUKACYJNY

POWIĄZANY

Z CODZIENNYM

ŻYCIEM

SZKOŁY

INTERAKCYJNY

PROCES

NAUCZANIA –

UCZENIA SIĘ

KSZTAŁTOWANIE

POSTAW

ODPOWIEDZIALNOŚCI

ZA SWOJE ŻYCIE

Z punktu widzenia promocji zdrowia i

pierwotnej profilaktyki u dzieci WHO

wyróżnia dwie grupy umiejętności

Umiejętności podstawowe

dla

codziennego życia umożliwiające

dobre samopoczucie, relacje z innymi

i zachowania sprzyjające zdrowiu

Umiejętności specyficzne

dotyczące radzenia sobie z

zagrożeniami n p.: asertywne

odmawianie używania narkotyków,

alkoholu i innych używek.

Umiejętności podstawowe

dla codziennego

życia umożliwiające dobre

samopoczucie, relacje z innymi i

zachowania sprzyjające zdrowiu



podejmowanie decyzji

i rozwiązywanie

problemów,



twórcze i krytyczne

myślenie,



porozumiewanie się i

utrzymywanie dobrych

relacji

interpersonalnych,



samoświadomość i

empatia,



radzenie sobie z

emocjami i stresami.

Umiejętności specyficzne

dotyczące

radzenia sobie z zagrożeniami

DZIECIŃSTWO I

MŁODOŚĆ:

Prawidłowy rozwój

psychospołeczny

Przygotowanie do życia

Pierwotna profilaktyka

problemów

zdrowotnych i

społecznych

Efekty programu

rozwijającego umiejętności

życiowe:



zdolności

realistycznego

myślenia,



zdolności budowania

dojrzałych więzi

międzyosobowych



oraz zdolności

poszukiwania i

respektowania

podstawowych wartości

i norm moralnych.

III. Umiejętności życiowe i ich podział według

UNICEF WHO i UNESCO

Umiejętności interpersonalne:



empatia, aktywne słuchanie,



przekazywanie i przyjmowanie

informacji zwrotnych,



porozumiewanie się werbalne i

niewerbalne,



asertywność, odmawianie,

negocjowanie,



rozwiązywanie konfliktów,



współdziałanie, praca w zespole,



związki i współdziałanie ze

społecznością.

2. Umiejętności dla budowania

samoświadomości:

*samoocena,

*identyfikacja

własnych mocnych

i słabych stron,

*pozytywne myślenie,

* budowanie

pozytywnego obrazu

własnej osoby i

własnego ciała.

3. Umiejętności dla budowania

własnego systemu wartości:



Zrozumienie różnych norm

społecznych, przekonań,

kultur, różnic związanych z

płcią,



tolerancja,



identyfikacja czynników,

które wpływają na system

wartości, postaw i zachowań,



przeciwdziałanie

dyskryminacji i negatywnych

stereotypom,



działania na rzecz prawa,

odpowiedzialności i

sprawiedliwości społecznej

4. Umiejętności podejmowania decyzji:



krytyczne i twórcze

myślenie,



rozwiązywanie problemów,



identyfikacja ryzyka dla

siebie i innych,



poszukiwanie alternatyw,



uzyskiwanie informacji i

ocena ich wartości,



przewidywanie

konsekwencji własnych

działań, stawianie sobie

celów.

5. Umiejętności radzenia sobie i

kierowania stresem:



samokontrola,



radzenie sobie z presją,



gospodarowanie

czasem,



radzenie sobie z

lękiem, trudnymi

sytuacjami,



poszukiwanie pomocy.

III. Zasady konstruowania

programów kształtowania

umiejętności życiowych



Faza I - wstępnej identyfikacji

(wyizolowanie, nazwanie i ukazanie

objawów niepokojących i trudnych w

odniesieniu do wzorców prawidłowego

rozwoju i zdrowego funkcjonowania w

określonym wieku).



Krok 1: identyfikacja wstępnych

objawów.



Krok 2: nazwanie problemu.



Krok 3: teoria wyjaśniająca

istotę problemu (jak wyjaśnić istnienie

tego problemu w

mojej szkole, co jest

przyczyną).

Faza II – diagnozy (oszacowanie

przejawów funkcjonowania

uczniów, nauczycieli i rodziców oraz

poznanie przyczyn).



Krok 4: identyfikacja osób do badań

(kogo objąć badaniami, jak liczna

będzie grupa).



Krok 5: dobór narzędzi.



Krok 6: realizacja badań

diagnostycznych (jak badać, kto będzie

badać, czy są to osoby wiarygodne i

cieszące się autorytetem).

Krok 7: analiza wyników badań.



Krok 8: werbalizacja zaleceń dla

modelu Programu Kształtowania

Umiejętności Życiowych (wskazania,

postulaty, zalecenia).

Faza III – konceptualizacji

formułowanie istoty programu



Krok 9: określenie celu

programu.



Krok 10: zadania programu.



Krok 11: struktura i treści

programu.



Krok 12: sposób realizacji

programu.



Krok 13: projekt ewaluacji

programu.

IV. Metodyka pracy w małych

grupach oraz stosowanie metod

aktywizujących

Praca w małych grupach uczniów wcześniej

zdiagnozowanych dla zespołu nauczycieli, którzy w

zależności od potrzeb będą realizowali wspólnie

program kształtowania umiejętności życiowych.

Metody aktywne

to takie metody, których założeniem

jest zaangażowanie osób uczących się w proces

dydaktyczny.

Stosowanie metod aktywnych wpływa korzystnie nie

tylko na ucznia (wiedza i umiejętności zdobyte

samodzielnie są trwalsze), lecz także na nauczyciela.

Stosowanie metod aktywnych rozbudza

zainteresowania, każdemu uczniowi daje możliwość

uczestniczenia w procesie dydaktycznym oraz ułatwia

przyswajanie wiedzy.

METODYKA



Uczenie się (uczeń) – to stosowanie

metod aktywnych, które prowadzą do

trwałych zmian w myśleniu i działaniu,

do zdobywania nowych doświadczeń;



Nauczanie, kształcenie (nauczyciel) – to

stosowaniem metod aktywizujących,

które polegają na wzajemnym

oddziaływaniu nauczyciela i ucznia w

celu spowodowania zmian u ucznia.

ISTOTA METOD AKTYWNYCH



Przeniesienie akcentu

z procesu nauczania

na proces uczenia się,



uwzględnienie

emocjonalnego

aspektu tego procesu,



stwarzanie uczącym

się przestrzeni do

samodzielnego

myślenia i działania.

Cechy metod aktywnych



Podmiotowość



Indywidualne

potrzeby rozwojowe



Kontrakt



Odpowiedzialność



Komunikacja

Rola nauczyciela



Organizator procesu

doświadczania,



Współplanujący wraz

z grupą jej aktywność,



Koordynujący

realizację wspólnego

planu działania.

Prowadzący zajęcia

Pomaga członkom grupy w

identyfikowaniu własnych

potrzeb

Pomaga także stworzyć

atmosferę, w której

uczestnicy mogą być otwarci

i ufać sobie wzajemnie

Organizuje proces uczenia z

zastosowaniem różnych

metod i akceptuje wkład

każdej osoby w proces

uczenia się.

Ograniczenia wynikające ze

stosowania metod

aktywnych



Metody aktywne wymagają specyficznych

warunków (n. p. odpowiednia ilość miejsca,

materiały edukacyjne, dydaktyczne itp.)



Potrzebna jest odpowiednia ilość czasu



Stosowanie metod aktywnych w grupach

powyżej 20 osób może sprawiać spore

trudności (1 nauczyciel może nie dać rady

kontrolować pracy wszystkich uczniów)

LITERATURA

Ellen McGinnis Arnold P. Goldstein

1. Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka.

Profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i

przygotowaniu do szkoły. Warszawa, 2003.

2. Skillstreaming

KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA

Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności

prospołecznych. Warszawa, 2001

3. Skillstreaming

KSZTAŁTOWANIE MŁODEGO CZŁOWIEKA

Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności

prospołecznych. Warszawa, 2001

Document Outline