02.06.08 
 Spotykamy się o godz. 8.30 i 12.30 

1h zajęć – zadania z INCOTERMS

Zaliczenie – test: 
02.06.08 godz. 9.30  i 13.30

 

 

ROZLICZENIA 

W HANDLU 

ZAGRANICZNYM

• NIEUWARUNKOWANE FORMY ZAPŁATY

–

płatność gotówką,

–

czek,

–

weksel,

• UWARUNKOWANE FORMY PŁATNOŚCI

–

inkaso dokumentowe,

–

akredytywa dokumentowa,

 

 

Czek 

•papier wartościowy zawierający w 
swej treści polecenie wypłaty przez 
bank określonej kwoty pieniężnej 
okazicielowi czeku (lub osobie na nim 
wskazanej). 

-Konwencja Genewska 1931 r. 

– system 

konwencyjny vs anglosaski,

•Nie można wystawić czeku bez pokrycia 

(w 

Polsce do 2 lat pozbawienia wolności),  

• powództwo cywilne i karne, 

 

 

Czek

Strony:

• trasant - wystawca czeku – dla które bank 

prowadzi rachunek bankowy, zawiera umowę z 

bankiem, składa wzór podpisu, pieczęci firmy, 

utrzymuje pokrycia na rachunku, 

• trasat - płacący (zawsze bank),

• remitent - osoba uprawniona do żądania i 

podjęcia wypłaty.

 

 

Schemat płatności czekiem

 
1. Wystawienie czeku przez trasanta.
2.Przedstawienie  czeku  do  wykupu  przez  trasata 
(bank wystawcy).
2a. Przekazanie (zbycie) czeku osobom trzecim.
2b. Zapłata 
3.Potrącenie  naleźności  z  rachunku  bankowego 
wystawcy.

 

 

 

Cechy zobowiązania 

czekowego/wekslowego:

•abstrakcyjność – nie ma znaczenia czy istniało 

zdarzenie będące podstawą wystawienia 
czeku/weksla ani czy było zgodne z prawem,

•bezwarunkowość i pieniężny charakter,

•sformalizowanie dokumentu,

•samodzielność zobowiązania 

poszczególnych dłużników czekowych i solidarna 
odpowiedzialność dłużników czekowych 

 

 

Funkcje czeku/weskla:

• rozliczeniowo-płatnicza, jako środek 

płatniczy, 

•obiegowa – możliwość przenoszenia 

praw- ograniczona przez krótki okres realizacji 

•gwarancyjna – zabezpieczenie przez 

wszystkich podpisanych,

•kredytowa –(weksel, czek postdatowany) 

– ograniczona j.w.

• refinansowa – j.w. 

 

 

 

Czek postdatowany – data wystawienia 
późniejsza niż wydania („wydanie przed 
wystawieniem”):

Data wystawienia: 10.11 (ważny do 20.11)
Data wydania: 01.11

Wydłużamy okres ważności czeku jako 
środka płatniczego

W chwili wydania wystawca nie musi 

dysponować gotówką

Czek antydatowany – data wystawienia 
wcześniejsza niż wydanie 

Data wystawienia: 08.11 (ważny do 18.11)
Data wydania: 12.11

 

Skracamy okres ważności – płynność 
rachunku 

 

 

 

Elementy czeku:

• nazwa „czek” w języku w jakim go 
wystawiono – 

nie obowiązuje w systemie anglosaskim, 

•polecenie bezwarunkowej zapłaty – 

bez 

jakichkolwiek zastrzeżeń, 

•nazwisko osoby, która ma zapłacić 
(trasata) – 

oznaczenie oddziału banku

•oznaczenie miejsca płatności 

(

w  przypadku braku 

osobnego oznaczenia za miejsce płatności uważa się miejsce 
wymienione obok nazwy lub firmy trasata),

•oznaczenie miejsca i daty wystawienia 
czeku,

•podpis wystawcy czeku (trasanta) - 

czek, w 

którym nie oznaczono miejsca wystawienia, uważa się za wystawiony 
w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy.

 

 

 

W praktyce, choć prawo 

czekowe tego nie wymaga 

czeki wystawia się 

wyłącznie na formularzach

 

 

 

 

 

 

PODZIAŁ CZEKÓW

 

Ze  względu  na  sposób  realizacji  praw 
wierzyciela cz. dzielimy na:

•kasowy (gotówkowy) - stanowi dyspozycję 
obciążenia rachunku wystawcy z jednoczesnym 
wypłaceniem środków okazicielowi (czek na 
okaziciela) lub osobie na nim wskazanej (imienny), 
 

•rozrachunkowy – z klauzulą „tylko do 
rozrachunku, przelać na rachunek,  

•powstaje, gdy wystawca lub posiadacz czeku 
zabroni wypełniania zobowiązań  
pieniężnych z użyciem gotówki. Czek  służy 
jedynie do uznania rachunku bankowego 
remitenta,

• Zmniejsza ryzyko. Przekaz na znane nam konto  

 

 

•rozrachunkowy gwarantowany - 
realizowany jest bez względu na stan 
rachunku wystawcy (na podstawie 
umowy pomiędzy bankiem, a jego 
klientem– kredyt),

• rozrachunkowy potwierdzony - 
zawiera oświadczenie płatnika (banku), 
że czek ma pokrycie na rachunku.

 

 

Pozostałe:

•Zakreślony – może być wypłacony tylko osobie 
określonej na czeku – stali klienci, inne banki, 

•in blanco - niepełny - czek wystawiony z 
pominięciem pewnych istotnych elementów (zawiera 
co najmniej podpis wystawcy), które muszą być 
uzupełnione najpóźniej w momencie realizacji czeku, 

•Postdatowany - z formalną datą wystawienia 
późniejszą niż data wydania (kredyt kupiecki),

•antydatowany, bankierski, czek rekta,
 

 

 

Weksel jest papierem wartościowym, 

w którym:

 1. wystawca sam zobowiązuje się do 

zapłaty określonej sumy pieniężnej,

2. albo poleca taką zapłatę osobie 

trzeciej. 

Konwencja Genewska 1931 r. – system konwencyjny vs anglosaski,

Kto jest kim w wekslu ?

• Trasant - wystawca weksla,
• Trasat - płatnik weksla,

• Remitent - osoba wskazana na wekslu, na której 

rzecz lub zlecenie ma być wypłacona suma 
wekslowa,

 

 

Weksel własny powinien zawierać:

•Nazwę  „weksel”  w  tekście  dokumentu,  w  języku 
jego wystawienia,
•przyrzeczenie 

bezwarunkowej 

zapłaty 

oznaczonej  sumy  pieniężnej  –  bezwarunkowe 
przyrzeczenie 
•oznaczenie terminu płatności - jeden,
•  oznaczenie  miejsca  płatności  (brak  -za 
okazaniem)
•oznaczenie osoby remitenta,
•oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla,
•własnoręczny podpis wystawcy weksla,
•w przypadku weksla ciągnionego niezbędne 
jest dodanie do tych elementów oznaczenia 
trasata (płatnika)
 
 
 
 
 
 

 

 

 

 

 

 

Weksel własny (sola):

 

•Jest papierem wartościowy, w którym 
wystawca zobowiązuje się do zapłacenia w 
oznaczonym terminie oznaczonej sumy 
pieniężnej na rzecz lub na zlecenie 
wymienionej w wekslu osoby,

•Wystawcą i zobowiazanym do zapłaty jest ta 
sama osoba. Trasant = trasat. 

•W handlu zagranicznym wystawcą weksla 
własnego jest zobowiązany do zapłaty za 
towar lub usługę importer. 

 

 

Schemat płatności wekslem własnym

1.Importer (dłużnik) wystawia weksel własny,
2. Eksporter przedstawia weksel do zapłaty,
2a. Eksporter zbywa weksel (f. płatnicza, obiegowa)
3.Zapłata

 

 

Weksel trasowany:

•Wystawca, zwany trasantem, poleca innej 
osobie, trasatowi, zapłacić w oznaczonym 
terminie określoną sumę pieniężną na rzecz lub 
na zlecenie wymienionej w wekslu osoby, 
zwanej remitentem,

•W obrotach handlowych wystawcą weksla 
trasowanego jest sprzedający/ (eksporter), 
który poleca kupującemu (importerowi) lub 
jego bankowi  zapłatę określonej kwoty 
pieniężnej,

•Weksel trasowany  określa się mianem 
traty  lub weksla ciągnionego -„eksporter 
ciągnie weksel na importera”. 

 

 

Schemat płatności wekslem 

trasowanym

Remitent

Wystawca

(trasant)

Kolejni posiadacze

(m..in. banki)

Kontrakt   +  dostawa

1.

2a.

Płatnik

(trasat)

2.

2.

istniejące

zobowiązanie

1. Wystawienie traty.
2. Przedstawienie traty do zapłaty.
2a.  Zbycie (m.in. dyskonto) weksla

 

 

Akceptant – w wekslu trasowanym – osoba 
(trasat) przyjmująca weksel do zapłaty.  

Wystawienie traty nie powoduje automatycznego 
stosunku prawnego pomiędzy trasatem a remitentem 
– konieczna jest akceptacja trasata

 

Weksel własny – trasant = trasat

Weksel ciągniony – trasant = beneficjent 

(eksporter)

                             - trasat = akceptant 

(importer)

 

 

•Awalista - osoba, która dokonała 
poręczenia za część lub całość 
zobowiązania, w praktyce jest to bank – o 
pierwszorzędnym standingu finansowym, który 
strony ustalają w kontrakcie 

•Awal - poręczenie,

•Awalant – ten za kogo poręczamy,

 

 

Terminy płatności weksla: 

Prawo wekslowe określa cztery sposoby 
określenia terminu płatności:

•weksel  płatny  za  okazaniem  (at 

sight),

•weksel  płatny  w  pewien  czas  po 

okazaniu,

•weksel  płatny  w  pewien  czas  po 

dacie wystawienia,

•w oznaczonym dniu,

 

 

Weksel gwarancyjny

 Wykorzystywany jest jako 
zabezpieczenie pewnych przyszłych 
roszczeń np. jako zabezpieczenie 
bankowi spłaty zaciągniętego 
kredytu.

 

 

Weksel taki jest dokumentem zawierającym co 
najmniej podpis wystawcy lub akceptanta,  

• Powstanie zobowiązania następuje dopiero w 
momencie jego wypełnienia,

• Prawo wypełnienia przysługuje osobie, której 
wręczono weksel w zamiarze zaciągnięcia 
zobowiązania, 

•Wypełnienie powinno nastąpić w wypadku, gdy 
posiadacz został do tego upoważniony, 

• Razem z wekslem in blanco pojawia tzw. 
deklaracja wekslowa,

Do tego celu najczęściej wykorzystuje 

się tzw. weksle in blanco:      

 

 

Obrót wekslowy

 

•Pierwszym wierzycielem wekslowym jest remitent i 
może on przenieść prawa  do weksla na inną osobę,

•Dokonuje tego w formie ściśle okrślonej przez prawo 
w postaci indosu na wekslu, 

•Wystawca może wyłączyć obiegowy charakter 
weksla przez zamieszczenie na wekslu zwrotu „nie na 
zlecenie”, „imienny”, „bez prawa indosowania”. 
Weksel taki staje się papierem wartościowym 
imiennym rekta – weksel,  - zmniejsza to jego 
wiarygodność i chęć akceptowania jako środka 
płatniczego. 

•Osoba, która odstępuje swoje prawa do weksla 
nazywa się indosantem, a osoba nabywająca te 
prawa indosatariuszem, 
 

 

 

 Ze względu na formę wyróźniamy indos:

•imienny (zupełny) - obok podpisu indosanta 
określony jest indosatariusz, a także miejsce i 
data sporządzenia indosu,

•in blanco jest to indos nie wymieniający 

indosatariusza, a obejmujący najczęściej 

jedynie podpis indosanta, może on być 

umieszczony jedynie na drugiej stronie weksla 

lub na tzw. przedłużku,
•na okaziciela, w którym zamiast nazwy lub 
nazwiska indosatariusza pojawia się zwrot „na 
okaziciela,

 

•Posiadacz weksla może ten weksel spieniężyć 
przed terminem płatności w banku, czyli może  
dokonać dyskonta  weksla.

 

 

•W przypadku gdy dłużnik wekslowy odmawia 
zapłaty możliwy jest regres. Posiadacz weksla 
może dochodzić roszczeń od wszystkich 
poprzedników wekslowych (indosantów, poręczycieli, 
wystawcy) poprzez tzw. poszukiwanie zwrotne,

•Warunkiem koniecznym poszukiwania 
zwrotnego, czyli zachowania regresu do 
poprzedników wekslowych jest wykonany w 
terminie protest wekslowy, 

•Protest jest aktem publicznym, sporządzanym 
przez notariusza w terminie przewidzianym 
prawem np. niezapłacenie weksla w ciągu 
dwóch dni powszednich przypadających po 
terminie ważności.