PSYCHOLOGICZNE
PSYCHOLOGICZNE
PODSTAWY
PODSTAWY
REWALIDACJI OSÓB
REWALIDACJI OSÓB
UPOŚLEDZONYCH
UPOŚLEDZONYCH
UMYSŁOWO
UMYSŁOWO
(NIEPEŁNOSPRAWNY
(NIEPEŁNOSPRAWNY
CH UMYSŁOWO)
CH UMYSŁOWO)
DR BOGUMIŁA WITKOWSKA
DR BOGUMIŁA WITKOWSKA
UNIWERSYTET
UNIWERSYTET
HUMANISTYCZNO
HUMANISTYCZNO
-PRZYRODNICZY W KIELCACH
-PRZYRODNICZY W KIELCACH
ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY
I JEGO ZABURZENIA
PODSTAWOWE POJĘCIA:
PODSTAWOWE POJĘCIA:
ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY
ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY
–
–
CIĄG
CIĄG
ZMIAN PROGRESYWNYCH, W KTÓRYM
ZMIAN PROGRESYWNYCH, W KTÓRYM
MOTORYKA JEST ŚCIŚLE POWIĄZANA
MOTORYKA JEST ŚCIŚLE POWIĄZANA
Z PSYCHIKĄ (CAŁOKSZTAŁTEM
Z PSYCHIKĄ (CAŁOKSZTAŁTEM
CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-
CZYNNOŚCI EMOCJONALNO-
MOTYWACYJNYCH).
MOTYWACYJNYCH).
TEMPO
TEMPO
- DOTYCZY SZYBKOŚCI
- DOTYCZY SZYBKOŚCI
ZMIANY ROZWOJOWEJ.
ZMIANY ROZWOJOWEJ.
ROZWÓJ PRAWIDŁOWY WR=WŻ
ROZWÓJ PRAWIDŁOWY WR=WŻ
ROZWÓJ OPÓŹNIONY WR<WŻ
ROZWÓJ OPÓŹNIONY WR<WŻ
ROZWÓJ PRZYSPIESZONY WR>WŻ
ROZWÓJ PRZYSPIESZONY WR>WŻ
ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY
I JEGO ZABURZENIA
RYTM ROZWOJU
RYTM ROZWOJU
TO STOPIEŃ
TO STOPIEŃ
HARMONII ZMIAN
HARMONII ZMIAN
PROGRESYWNYCH, JAKIE
PROGRESYWNYCH, JAKIE
DOKONUJĄ SIĘ W ORGANIZMIE
DOKONUJĄ SIĘ W ORGANIZMIE
I PSYCHICE DZIECKA
I PSYCHICE DZIECKA
DYNAMIKA
DYNAMIKA
- STOPIEŃ
- STOPIEŃ
STAŁOŚCI TEMPA ROZWOJU W
STAŁOŚCI TEMPA ROZWOJU W
DOTYCHCZASOWYM
DOTYCHCZASOWYM
PRZEBIEGU ROZWOJU
PRZEBIEGU ROZWOJU
PSYCHORUCHOWEGO
PSYCHORUCHOWEGO
ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY
I JEGO ZABURZENIA
ZABURZENIA GLOBALNE
ZABURZENIA GLOBALNE
–
–
OPÓŹNIENIE ROZWOJU WE
OPÓŹNIENIE ROZWOJU WE
WSZYSTKICH SFERACH (FUNKCJACH)
WSZYSTKICH SFERACH (FUNKCJACH)
ZABURZENIA PARCJALNE
ZABURZENIA PARCJALNE
–
–
OPÓŹNIENIE ROZWOJU DOTYCZY
OPÓŹNIENIE ROZWOJU DOTYCZY
NIEKTÓRYCH ASPEKTÓW ROZWOJU
NIEKTÓRYCH ASPEKTÓW ROZWOJU
DZIECKA
DZIECKA
ZABURZENIA FRAGMENTARYCZNE
ZABURZENIA FRAGMENTARYCZNE
–
–
OPÓŹNIENIE ROZWOJU
OPÓŹNIENIE ROZWOJU
DOTYCZY
DOTYCZY
TYLKO JEDNEJ FUNKCJI NP. MOWY.
TYLKO JEDNEJ FUNKCJI NP. MOWY.
ROZWÓJ
ROZWÓJ
ROZWÓJ TO UKIERUNKOWANY CIĄG
ZMIAN. NATURALNE ZMIANY W
ROZWOJU OBEJMUJĄ:
1.
PRZYROST WIEDZY I UMIEJĘTNOŚCI
ADEKWATNY DO WIEKU (up. um.)
2.
WYKSZTAŁCENIE SIĘ OSOBOWEGO „JA”
Z JEGO CECHAMI:
SAMOŚWIADOMOŚCIĄ, POCZUCIEM
TOŻSAMOŚCI, PODMIOTOWOŚCI,
ZDOLNOŚCIĄ DO KONTROLI WŁASNEGO
ZACHOWANIA I MOZLIWOŚCIĄ
DOKONYWANIA WYBORÓW (osob. bl.)
ROZWÓJ
ROZWÓJ
3. ROZSZERZENIE KONTAKTÓW
SPOŁECZNYCH (autyzm)
4. WYTWORZENIE
ADEKWATNYCH
USTOSUNKOWAŃ DO
RZECZYWISTOŚCI Z PRZEWAGA
POZYTYWNYCH (obniż. nast.-
depr.; stały lek – zab. nerw.)
ROZWÓJ
ROZWÓJ
5.
5. BUDOWANIE SPOŁECZNYCH
WIEZI I KIEROWANIE SIĘ W
RELACJACH Z LUDŹMI
UCZUCIAMI WYŻSZYMI (psych.)
6. INTEGROWANIE OSOBOWOŚCI,
UTRZYMYWANIE RÓWNOWAGI Z
OTOCZENIEM, UBOGACANIE
OSOBOWOŚCI, STOSUNKÓW ZE
ŚWIATEM (dezintegracja osob.,
cechy psychot.)
CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE
(inteligencja sensoryczno-
motoryczna
)
)
PRAWIDŁOWY ROZWÓJ INTELIGENCJI
PRAWIDŁOWY ROZWÓJ INTELIGENCJI
SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ (2
SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ (2
PIERWSZE LATA ŻYCIA DZIECKA) WG.
PIERWSZE LATA ŻYCIA DZIECKA) WG.
PIAGETA SKŁADA SIĘ Z 6 STADIÓW:
PIAGETA SKŁADA SIĘ Z 6 STADIÓW:
I (1 MIES.ŻYCIA) DZIECKO ĆWICZY TYLKO
I (1 MIES.ŻYCIA) DZIECKO ĆWICZY TYLKO
SWOJE ODRUCHY BEZWARUNKOWE
SWOJE ODRUCHY BEZWARUNKOWE
II (1 – 4-5 MIES. ŻYCIA) PIERWSZE NAWYKI,
II (1 – 4-5 MIES. ŻYCIA) PIERWSZE NAWYKI,
PIERWSZE ODRUCHY WARUNKOWE.
PIERWSZE ODRUCHY WARUNKOWE.
DZIĘKI KOORDYNACJI CZYNNOŚCI
DZIĘKI KOORDYNACJI CZYNNOŚCI
NARZĄDÓW ZMYSŁÓW I ROZWOJOWI
NARZĄDÓW ZMYSŁÓW I ROZWOJOWI
RUCHÓW RĘKI WYTWARZAJĄ SIĘ
RUCHÓW RĘKI WYTWARZAJĄ SIĘ
SCHEMATY CZYNNOŚCIOWE UTRWALANE
SCHEMATY CZYNNOŚCIOWE UTRWALANE
PRZEZ POWTARZANIE
PRZEZ POWTARZANIE
CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE
(inteligencja sensoryczno-
motoryczna
)
)
III (4-5 MIES. – 7-8 MIES. ŻYCIA)
III (4-5 MIES. – 7-8 MIES. ŻYCIA)
KOORDYNACJA WZROKU I
KOORDYNACJA WZROKU I
RUCHÓW CHWYTANIA.
RUCHÓW CHWYTANIA.
ASYMILACJA PRZEDMIOTÓW ZA
ASYMILACJA PRZEDMIOTÓW ZA
POMOCĄ RÓŻNYCH
POMOCĄ RÓŻNYCH
SCHEMATÓW (np. dziecko ssie
SCHEMATÓW (np. dziecko ssie
przedmiot i manipuluje nim)
przedmiot i manipuluje nim)
CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE
(inteligencja sensoryczno-
motoryczna
)
)
IV (8-9 MIES. – 11-12 MIES. ŻYCIA) DZIECKO
IV (8-9 MIES. – 11-12 MIES. ŻYCIA) DZIECKO
ZACZYNA ODRÓŻNIAĆ ŚRODKI OD CELÓW
ZACZYNA ODRÓŻNIAĆ ŚRODKI OD CELÓW
I WYKONYWAĆ OKREŚLONE CZYNNOŚCI,
I WYKONYWAĆ OKREŚLONE CZYNNOŚCI,
ABY OSIĄGNĄĆ DANY EFEKT (np. wyrzuca
ABY OSIĄGNĄĆ DANY EFEKT (np. wyrzuca
zabawkę aby osiągnąć dźwięk). Z
zabawkę aby osiągnąć dźwięk). Z
POŁĄCZENIA SCHEMATÓW
POŁĄCZENIA SCHEMATÓW
CZYNNOŚCIOWYCHI ICH WZAJEMNEJ
CZYNNOŚCIOWYCHI ICH WZAJEMNEJ
KOORDYNACJI I ASYMILACJI POWSTAJĄ
KOORDYNACJI I ASYMILACJI POWSTAJĄ
SCHEMATY FUNKCJONALNE.
SCHEMATY FUNKCJONALNE.
V (11-12 MIES. – 18 MIES. ŻYCIA) SCHEMATY
V (11-12 MIES. – 18 MIES. ŻYCIA) SCHEMATY
FUNKCJONALNE RÓŻNICUJĄ SIĘ WSKUTEK
FUNKCJONALNE RÓŻNICUJĄ SIĘ WSKUTEK
EKSPERYMENTOWANIA I EKSPLORACJI
EKSPERYMENTOWANIA I EKSPLORACJI
OTOCZENIA (np. dziecko ściąga pieluszkę
OTOCZENIA (np. dziecko ściąga pieluszkę
pod którą jest ukryty przedmiot)
pod którą jest ukryty przedmiot)
CZYNNOŚCI INTELEKTUALNE
(inteligencja sensoryczno-
motoryczna
)
)
VI (18 MIES. – 24 MIES. ŻYCIA)
PIERWSZE PRZEJAWY
INTERIORYZACJI CZYNNOŚCI,
KTÓRE PRZECHODZĄ JAK GDYBY
NA PŁASZCZYZNĘ MYSLENIA.
DZIECKO ANTYCYPUJE REALNE
DZIAŁANIA PRZEZ EKSPERYMENT
MYŚLOWY, DZIĘKI CZEMU OSIĄGA
CEL BEZ PRÓBOWANIA „NA OŚLEP”
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
INTELEKTUALNA
UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE
OLIGOFRENIA (greckie: oligos -
mało, phren - myślę, umysł)
NIEDOROZWÓJ UMYSŁOWY
DEMENCJA
ZAHAMOWANIE ROZWOJU
OBNIŻONA SPRAWNOŚĆ
UMYSŁOWA
OPÓŹNIENIE W ROZWOJU
UMYSŁOWYM
DEMENCJA
DEMENCJA
OTĘPIENIE (DEMENCJA)
OTĘPIENIE (DEMENCJA)
nieodwracalne zmniejszenie
nieodwracalne zmniejszenie
sprawności intelektualnej związane
sprawności intelektualnej związane
ze zmianami organicznymi w oun
ze zmianami organicznymi w oun
(proces dynamiczny, regresja) z
(proces dynamiczny, regresja) z
reguły połączone ze zmianami
reguły połączone ze zmianami
osobowości i zaburzeniami emocji.
osobowości i zaburzeniami emocji.
Wyraźne obniżenie sprawności
Wyraźne obniżenie sprawności
intelektualnej pacjenta w stosunku
intelektualnej pacjenta w stosunku
do sprawności, jaka cechowała go
do sprawności, jaka cechowała go
przed wystąpieniem objawów
przed wystąpieniem objawów
chorobowych.
chorobowych.
ZAHAMOWANIE ROZWOJU
UMYSŁOWEGO
-
-
okresowe zatrzymanie się
rozwoju
(np. choroba, brak stymulacji),
rokujące powrót do normy
- trwałe
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
INTELEKTUALNA wg. Amerykańskiego
Tow. ds. Upośl. Umysłowego oraz
Amerykańskiego Tow. Psychiatrycznego
(DSM-IV):
ISTOTNIE NIŻSZY NIŻ PRZECIĘTNY
ISTOTNIE NIŻSZY NIŻ PRZECIĘTNY
OGÓLNY POZIOM FUNKCJONOWANIA
OGÓLNY POZIOM FUNKCJONOWANIA
INTELEKTUALNEGO (KRYTERIUM A),
INTELEKTUALNEGO (KRYTERIUM A),
KTÓREMU TOWARZYSZĄ ISTOTNE
KTÓREMU TOWARZYSZĄ ISTOTNE
OGRANICZENIA W ZAKRESIE
OGRANICZENIA W ZAKRESIE
DWÓCH LUB WIĘCEJ SPOŚRÓD
DWÓCH LUB WIĘCEJ SPOŚRÓD
NASTĘPUJĄCYCH ZDOLNOŚCI
NASTĘPUJĄCYCH ZDOLNOŚCI
PRZYSTOSOWAWCZYCH:
PRZYSTOSOWAWCZYCH:
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
INTELEKTUALNA
wg. (DSM-IV
1) KOMUNIKOWANIE SIĘ SŁOWNE,
2) POROZUMIEWANIE SIĘ,
3) SAMOOBSŁUGA (TROSKA O SIEBIE),
4) RADZENIE SOBIE W OBOWIĄZKACH
DOMOWYCH,
5) SPRAWNOŚCI INTERPERSONALNE,
6) KORZYSTANIE Z DÓBR SPOŁECZNO-
KULTUROWYCH,
7) KIEROWANIA SOBĄ,
8) ZDOLNOŚCI SZKOLNE,
9) PRACA
10) SPOSOBY ORGANIZOWANIA CZASU
WOLNEGO
11) TROSKA O ZDROWIE I BEZPIECZEŃSTWO
(KRYTERIUM B)