Psychologiczne 

Psychologiczne 

aspekty procesu 

aspekty procesu 

rehabilitacji 

rehabilitacji 

chorych i osób 

chorych i osób 

niepełnosprawnych 

niepełnosprawnych 

 

 

Zwykle ludzie nie zdają sobie sprawy, 

Zwykle ludzie nie zdają sobie sprawy, 

jak w dużym stopniu pomoc 

jak w dużym stopniu pomoc 

udzielana osobom niepełnosprawnym 

udzielana osobom niepełnosprawnym 

i chorym jest uzależniona od sposobu 

i chorym jest uzależniona od sposobu 

rozumienia znaczenia tych pojęć. 

rozumienia znaczenia tych pojęć. 

Pociągnęło to za sobą ukształtowanie 

Pociągnęło to za sobą ukształtowanie 

się trzech podejść do rehabilitacji. 

się trzech podejść do rehabilitacji. 

Wyróżniamy rehabilitację 

Wyróżniamy rehabilitację 

kompensacyjną, adaptacyjną  i 

kompensacyjną, adaptacyjną  i 

integracyjną.

integracyjną.

 

 

 

 

Rehabilitacja

Rehabilitacja

 

 

kompensacyjna-

kompensacyjna-

 była najwcześniej 

 była najwcześniej 

rozwiniętą formą rehabilitacji. Traktowano ją jako 

rozwiniętą formą rehabilitacji. Traktowano ją jako 

profesjonalną działalność ukierunkowaną na 

profesjonalną działalność ukierunkowaną na 

usuwanie braków fizycznych i funkcjonalnych 

usuwanie braków fizycznych i funkcjonalnych 

powstałych w wyniku trwałego uszkodzenia 

powstałych w wyniku trwałego uszkodzenia 

organizmu. Główną rolę odgrywali w niej lekarze, 

organizmu. Główną rolę odgrywali w niej lekarze, 

fizjoterapeuci i inżynierowie. Starali się 

fizjoterapeuci i inżynierowie. Starali się 

wyeliminować dysfunkcje poprzez konstruowanie 

wyeliminować dysfunkcje poprzez konstruowanie 

protez, aparatów słuchowych, wózków 

protez, aparatów słuchowych, wózków 

inwalidzkich, tablic Braille’a itd. Techniczne 

inwalidzkich, tablic Braille’a itd. Techniczne 

rozwiązania miały pomagać kompensować 

rozwiązania miały pomagać kompensować 

trudności w poruszaniu się, komunikowaniu, 

trudności w poruszaniu się, komunikowaniu, 

wykonywaniu podstawowych czynności 

wykonywaniu podstawowych czynności 

samoobsługowych. Psycholodzy odgrywali 

samoobsługowych. Psycholodzy odgrywali 

stosunkowo małą rolę podczas tej rehabilitacji.

stosunkowo małą rolę podczas tej rehabilitacji.

 

 

Rehabilitacja

Rehabilitacja

 

 

adaptacyjna-

adaptacyjna-

 polega na bardzo 

 polega na bardzo 

wszechstronnym oddziaływaniu na osoby 

wszechstronnym oddziaływaniu na osoby 

niepełnosprawne w celu przygotowania ich do 

niepełnosprawne w celu przygotowania ich do 

powtórnego włączenia się w normalne życie 

powtórnego włączenia się w normalne życie 

społeczne. Rehabilitacja ta skupia się nie tylko 

społeczne. Rehabilitacja ta skupia się nie tylko 

na uszkodzeniu ciała, ale bierze pod uwagę 

na uszkodzeniu ciała, ale bierze pod uwagę 

osobę dotkniętą uszkodzeniem ( Roessler, 

osobę dotkniętą uszkodzeniem ( Roessler, 

Bolton 1978). Najważniejszą osobą dla 

Bolton 1978). Najważniejszą osobą dla 

profesjonalnych służb rehabilitacyjnych 

profesjonalnych służb rehabilitacyjnych 

okazała się osoba niepełnosprawna. Jej 

okazała się osoba niepełnosprawna. Jej 

aktywna postawa wobec własnego 

aktywna postawa wobec własnego 

usprawniania stwarza możliwość 

usprawniania stwarza możliwość 

najskuteczniejszego przystosowania się do 

najskuteczniejszego przystosowania się do 

niepełnosprawności.

niepełnosprawności.

 

 

Rehabilitacja

Rehabilitacja

 

 

integracyjna-

integracyjna-

 skupia się 

 skupia się 

w takim samym stopniu na osobach 

w takim samym stopniu na osobach 

pełnosprawnych jak i na osobach 

pełnosprawnych jak i na osobach 

niepełnosprawnych. Okazało się że 

niepełnosprawnych. Okazało się że 

nawet najlepsza rehabilitacja 

nawet najlepsza rehabilitacja 

kompensacyjna i adaptacyjna nie 

kompensacyjna i adaptacyjna nie 

daje spodziewanych efektów jeśli nie 

daje spodziewanych efektów jeśli nie 

następuje zmiana stosunku całego 

następuje zmiana stosunku całego 

społeczeństwa do osób 

społeczeństwa do osób 

niepełnosprawnych. 

niepełnosprawnych. 

 

 

Pod wpływem ruchu społecznego 

Pod wpływem ruchu społecznego 

zorganizowanego przez ludzi 

zorganizowanego przez ludzi 

niepełnosprawnych, wykorzystanie środków 

niepełnosprawnych, wykorzystanie środków 

masowego przekazu oraz nacisk na 

masowego przekazu oraz nacisk na 

odpowiednie gremia polityczne i 

odpowiednie gremia polityczne i 

administracyjne ukształtowały się trzy kolejne 

administracyjne ukształtowały się trzy kolejne 

formy rehabilitacji. 

formy rehabilitacji. 

Rehabilitacja

Rehabilitacja

 

 

środowiskowa-

środowiskowa-

 koncentrowała się 

 koncentrowała się 

na wykorzystaniu walorów naturalnych 

na wykorzystaniu walorów naturalnych 

środowisk społecznych niepełnosprawnych w 

środowisk społecznych niepełnosprawnych w 

celu intensywniejszego i jak najbardziej 

celu intensywniejszego i jak najbardziej 

naturalnego stymulowania osób do działania.

naturalnego stymulowania osób do działania.

 

 

Rehabilitacja

Rehabilitacja

 

 

aktywna-

aktywna-

 uwypuklała przede wszystkim 

 uwypuklała przede wszystkim 

znaczenie aktywności i uzyskaniu niezależności 

znaczenie aktywności i uzyskaniu niezależności 

życiowej przez osoby niepełnosprawne. Próbują one 

życiowej przez osoby niepełnosprawne. Próbują one 

opanować jak najwięcej umiejętności związanych z 

opanować jak najwięcej umiejętności związanych z 

samoobsługą, poruszaniem się w terenie mimo 

samoobsługą, poruszaniem się w terenie mimo 

istniejących przeszkód (np. wjeżdżanie na wózku po 

istniejących przeszkód (np. wjeżdżanie na wózku po 

schodach), komunikowaniem się za pośrednictwem 

schodach), komunikowaniem się za pośrednictwem 

Internetu itd.

Internetu itd.

Rehabilitacja

Rehabilitacja

 

 

rozwojowa-

rozwojowa-

 osoby niepełnosprawne 

 osoby niepełnosprawne 

decydują jak powinna przebiegać ich rehabilitacja, 

decydują jak powinna przebiegać ich rehabilitacja, 

organizują grupy samopomocowe, w ramach których 

organizują grupy samopomocowe, w ramach których 

udzielają sobie wsparcia, określają kierunki 

udzielają sobie wsparcia, określają kierunki 

własnego rozwoju osobistego. Profesjonaliści stają 

własnego rozwoju osobistego. Profesjonaliści stają 

się w tym procesie bardziej doradcami i partnerami 

się w tym procesie bardziej doradcami i partnerami 

niż osobami decydującymi o kierunku usprawniania 

niż osobami decydującymi o kierunku usprawniania 

ludzi poszkodowanych na zdrowiu. 

ludzi poszkodowanych na zdrowiu.