Rola nerek w regulacji wolemii i ciśnienia tętniczego krwi

Bilans wodny

Pobór wody
• 1.woda spożywana:
• płyny

1500 ml

• woda z pokarmów

stałych

700 ml

• 2. woda

oksydacyjna

300ml

• Razem

2500ml

Utrata wody
1. z moczem

1500ml

2. perspiratio

insensibilis

• utrata przez płuca

300ml

• utrata przez skórę

600ml

3. z kałem

100ml

Razem

2500ml

Historia układu reninowo-

angiotensynowo-

aldosteronowego (RAA)

Historia układu reninowo-angiotensynowo-aldosteronowego (RAA) liczy

nieco więcej niż 100 lat. Milowymi etapami w jej rozwoju były

następujące odkrycia:

• wykazanie w 1898 r. przez Tigerstedta i Bergmana

hipertensyjnego działania wyciągów nerkowych

(zawierających reninę),

• stwierdzenie przez Goldblatta w 1934 r., że niedokrwienie nerki

może być przyczyną nadciśnienia tętniczego,

• udowodnienie przez E. Brauna-Menendeza i Page'a (1939 r.), że nie

renina a angiotensyna jest przyczyną nadciśnienia tętniczego u

zwierząt z niedokrwioną nerką,

• wykrycie aldosteronu przez Simpsona, Tait i Wetsteina (1953 r.),

• poznanie struktury angiotensyny I i II przez Skeggsa i wsp. w 1954 r.,

• identyfikacja przez Davisa, Genest, Laragh i innych występowania

systemowego układu RAA (1960-1961 r.),

• odkrycie saralazyny, pierwszego peptydowego antagonisty

angiotensyny II (1971 r.),

• synteza pierwszego inhibitora konwertazy angiotensyny I –

kaptoprilu (1977 r.),

• poznanie struktury receptorów angiotensyny II oraz ich blokerów

(wczesne lata osiemdziesiąte).

GENERACJA I AKTYWNOŚĆ

POSZCZEGÓLNYCH OGNIW UKŁADU

RENINOWO-ANGIOTENSYNOWEGO

Wyróżnia się przynajmniej 5 postaci
angiotensyn powstających z jednego
substratu, tj. angiotensynogenu. Angiotensyny
te różnią się liczbą aminokwasów, rodzajem
receptora oraz aktywnością biologiczną. W
warunkach fizjologicznych głównym enzymem
zapoczątkowującym powstawanie angiotensyn
jest renina będąca enzymem proteolitycznym,
katalizującym powstawanie dekapeptydu –
angiotensyny-1-10 (ang-1-10), określana
również jako angiotensyna I. Z kolei
angiotensyna I jest substratem dla względnie
nieswoistej proteazy – konwertazy,
katalizującej przekształcenie angiotensyny I w
oktapeptyd – angiotensynę II (ang-1-8).
Konwertaza angiotensyny I katalizuje również
rozkład innych biologicznych aktywnych
polipeptydów takich jak bradykinina.
Angiotensyna II może również powstać
bezpośrednio z angiotensynogenu (pod
wpływem takich enzymów jak tonina,
elastaza, katepsyna G i enzym
generujący angiotensynę II wrażliwy na
chymostatynę – CAGE) lub też z
angiotensyny I (pod wpływem takich enzymów
jak chymaza, tonina lub katepsyna G).

Receptory angiotensyn

• Receptorami dla angiotensyny II są

receptor AT1 i AT2. Stymulacja
receptorów AT1 wywołuje ww. zmiany
humoralne, hormonalne, sercowo-
naczyniowe, nerkowe i nerwowe. Efekty
antagonistyczne do wyżej wymienionych
wywołuje stymulacja receptorów AT2
(działanie antyproliferacyjne,
proapoptotyczne, wazodylatacja,
działanie natriuretyczne). Obecność
receptorów zarówno AT1 jak i AT2
stwierdzono w sercu, naczyniach
krwionośnych, nerkach i ośrodkowym
układzie nerwowym. Podkreślić należy,
że ekspresja receptorów AT2 jest
najbardziej zaznaczona w życiu
płodowym.

H2N-Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-His-Leu-COOH

-A

-V

al-T

yr-

Ile

-H

is-

Pro

-P

-C

Receptory angiotensyn

• Angiotensyna-2-8 wykazuje podobne właściwości co angiotensyna-1-

8. Receptor angiotensyny-2-8 różni się od receptora AT1 i A2. Jego
struktura nie została jeszcze dokładnie poznana.

• Angiotensyna-3-8 określana również jako angiotensyna IV może

powstać zarówno z angiotensyny III jak i angiotensyny II. Receptor dla
angiotensyny IV wykazuje pewne powinowactwo również do
angiotensyny-1-7. Aktywacja receptora AT4 występuje głównie w
naczyniach krwionośnych, nerkach i ośrodkowym układzie nerwowym.

• Angiotensyna-1-7 pobudza syntezę i uwalnianie wazodylatacyjnie

działających prostaglandyn, potęguje efekty metaboliczne
bradykininy i wzmaga syntezę tlenku azotu. Działanie angiotensyny-1-
7 jest przeciwstawne do występującego po podaniu angiotensyny II.
Ponieważ angiotensyna-1-7 ulega rozłożeniu przez enzym
konwertujący, po podaniu inhibitorów tego enzymu obserwuje się
wzrost jej stężenia we krwi. Działanie angiotensyny-1-7 na komórki
jest pośredniczone przez receptory inne niż AT2 .

ROLA UKŁADU RAA W REGULACJI CIŚNIENIA

TĘTNICZEGO W WARUNKACH

FIZJOLOGICZNYCH

• Wyróżnia się dwa rodzaje układu RAA :

1. systemowy, zależny głównie od aktywności aparatu

przykłębuszkowego w nerkach

2. tkankowe, obecne prawie we wszystkich narządach (ośrodkowy układ

nerwowy, nerki, serce, śródbłonek naczyniowy, tkanka tłuszczowa,

nadnercza, łożysko).

• Aktywność systemowego układu RAA zależna jest od wolemii i

ciśnienia perfuzyjnego nerek

– Hipoperfuzja nerek spowodowana hipowolemią, spadkiem ciśnienia

tętniczego lub niedokrwieniem (zwężenie tętnic nerkowych), zubożenie

ustroju w sód oraz aktywacja układu sympatycznego są czynnikami

pobudzającymi sekrecję reniny przez aparat przykłębuszkowy.

– Renina działając na angiotensynogen, katalizuje powstawanie angiotensyny-

1-10. Ta ostatnia, ulegając proteolitycznemu działaniu konwertazy, jest

źródłem syntezy angiotensyny II.

– Angiotensyna II działając na nerki (retencja sodu), naczynia krwionośne

(skurcz naczyń), serce (dodatnie działanie ino- i batmotropowe), układ

sympatyczny (stymulacja), ośrodkowy układ nerwowy (stymulacja

sekrecji wazopresyny) i nadnercza (wzrost sekrecji aldosteronu)

powoduje nie tylko

wzrost wolemii

, ale również

oporu naczyń

krwionośnych

– W ten sposób układ RAA stanowi ważne ogniwo regulacji dwóch głównych

determinantów ciśnienia tętniczego tj. wolemii i oporu naczyń krwionośnych.

Document Outline