Dieta w wieku 

dojrzałym i 

starszym

Justyna Dziki

Marta Klusek

 

 

„Osoba w wieku 

starszym”- ???

Dwa terminy:

1) Wiek kalendarzowy

2) Wiek biologiczny

 

 

WIEK KALENDARZOWY

Jest to liczba przeżytych lat, które w 

okresie starości WHO dzieli na trzy 
podokresy:

 Wiek podeszły – od 60 do 70 roku 

życia

 Wiek starszy – od 75 do 90 roku życia
 Wiek sędziwy (długowieczność) - 

powyżej 90 roku życia

 

 

Ta sama liczba lat 

kalendarzowych może 

mieć różne znaczenie dla 

różnych osób, zależnie od 

szybkości starzenia się 

biologicznego.

 

 

WIEK BIOLOGICZNY

Określa ogólną sprawność i żywotność 

organizmu, zmniejszającą się w 

drugiej połowie życia równolegle do 

postępu wieku kalendarzowego. Mogą 

tu zachodzić duże indywidualne 

różnice między poszczególnymi 

osobami zależnie od czynników 

genetycznych, klimatu, trybu życia, 

sposobu odżywiania itp.

 

 

W wieku starszym dochodzi do 

wielu zmian fizjologicznych jak i 

patologicznych. Są to:

Spadek aktywności fizycznej
Spadek siły mięśni
Zmniejszenie pracy narządów 

wewnętrznych

A w konsekwencji zmniejszenie 

przemiany materii

Zmniejszenie przewodzenia bodźców 

nerwowych

 

 

Zmniejszenie sprawności trawienia 

pokarmów

Zmniejszenie przyswajania składników 

pokarmowych i ich wykorzystania w 
procesach metabolicznych

Spadek wydzielania soków 

żołądkowych, enzymów trawiennych

Pogorszenie wchłaniania w jelicie 

cienkim

Upośledzenie czynności nerek
Zmniejszenie pojemności oddechowej 

płuc

 

 

 

Często obserwuje się ograniczenia w 

odczuwaniu smaku i zapachu – utrata 
apetytu

Występują choroby zębów i jamy 

ustnej – próchnica i choroby 
przyzębia, często braki w uzębieniu, 
co ogranicza żucie i rozdrabniane 
pokarmów

Zmiany w gruczołach ślinowych – 

zmniejszenie wydzielania śliny i 
zawartości w niej enzymów 
trawiennych

 

 

Zmiany zanikowe błon śluzowych, 

gruczołów wydzielniczych i 
mięśniówki przewodu pokarmowego 
– ograniczona czynność motoryczna 
przewodu pokarmowego i zwolnienie 
ruchów perystaltycznych co może 
powodować zaleganie treści żołądka i 
zaparcia

Refluks żołądkowo-przełykowy
Zmiany w wątrobie, układzie 

żółciowym oraz w trzustce

 

 

Z wiekiem zmniejszeniu ulega 

zapotrzebowanie energetyczne. Jeśli 
przyjmiemy wartość zapotrzebowania 
energetycznego w wieku 30 lat za 100% 
to w latach kolejnych wynosi ono:

• 40 lat – 97%
• 50 lat – 94%
• 60 lat – 87%
• 70 lat – 79%
• Powyżej 70 lat – 69%

 

 

BIAŁKO

Ilością optymalną jest 1,5 grama na 

kilogram masy ciała z jednoczesnym 

zapewnieniem w diecie 60 mmoli potasu 

(mięsień sercowy). Zaleca się aby w wieku 

starszym  źródłem białka było głównie 

mleko, produkty mleczne i białko jaj.

 

 

TŁUSZCZE

Ilość – do 1 grama na kilogram masy 

ciała.

Powinny to być głównie tłuszcze 

zawierające kwasy tłuszczowe 

wielonienasycone i jednonienasycone 

jak olej słonecznikowy, sojowy i oliwa z 

oliwek. Tłuszcze te wraz z witaminą E 

zapobiegają zmianom miażdżycowym i 

zwiększaniu się stężenia cholesterolu 

LDL.  

 

 

Należy ograniczać spożywanie 

pokarmów bogatych w cholesterol 

(żółtko jaj, podroby, tłuszcze 

zwierzęce) przy jednoczesnym 

spożywaniu błonnika, zwłaszcza jego 

frakcji rozpuszczalnych w wodzie 

(pektyny, śluzy) obniżających poziom 

cholesterolu. Spożycie błonnika nie 

powinno przekraczać ilości 30-40 

gramów dziennie.

 

 

WĘGLOWODANY

Ich podaż powinna wynosić nieco 

powyżej 2,5 grama na kilogram masy 

ciała z dużym ograniczeniem cukrów 

prostych na rzecz węglowodanów 

złożonych. Spożywanie cukrów prostych 

powoduje nadmierny skokowy wzrost 

poziomu glukozy we krwi i płynach 

międzytkankowych. Przyswajanie 

cukrów złożonych jest stopniowe i 

rozłożone w czasie co zapewnia lepszą 

równowagę cukrową w organiźmie. 

 

 

U osób starszych następuje 

pogorszenie przyswajania składników 

mineralnych i witamin. Przewaga 

procesów katabolicznych powoduje 

stopniowe ubytki wapnia z kośćca 

przy jednoczesnym ograniczeniu jego 

przyswajania z pokarmów. Podaż 

wapnia w pokarmach powinna 

wynosić 1 do 1,2 grama na dobę, 

najlepiej wapnia dobrze 

przyswajalnego, który występuje w 

produktach mlecznych.

 

 

W wieku starszym rośnie 

zapotrzebowanie organizmu 

na witaminy:

 Witaminę A o 25%
 Witaminy grupy B o 

50%

 Witaminę E o 100%

 

 

OGÓLNE ZASADY 

PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA 

W WIEKU STARSZYM 

MÓWIĄ, ŻE NALEŻY:

• Urozmaicać dietę poprzez spożywanie 

różnorodnych produktów, szczególnie o dużej 
wartości odżywczej, np. przetworów 
mlecznych, chudego mięsa, drobiu, wędlin, ryb

• Unikać spożywania potraw ciężkostrawnych, 

np. potraw długo smażonych, bigosu, grzybów 
itp. 

 

 

• Ograniczać spożycie cukru oraz 

tłuszczów pochodzenia zwierzęcego 
(masło, smalec). Do smarowania 
pieczywa używać miękkich margaryn, 
zawierających dużo NNKT, a do 
krótkiego (jednorazowego!) smażenia i 
do sałatek – olejów roślinnych

• Codziennie spożywać warzywa i owoce, 

w miarę możliwości w stanie surowym

• Unikać spożywania większej ilości soli i 

ostrych przypraw

 

 

• Spożywać regularnie posiłki o 

mniejszej objętości, ale częściej (4-5 
razy dziennie) oraz unikać 
przejadania się i nie dopuszczać do 
nadwagi

• Wypijać większą ilość płynów aby 

zapobiec nasilającemu się z wiekiem 
odwodnieniu organizmu

• Ograniczać spożywanie alkoholu
• Prowadzić aktywny tryb życia

 

 

Przykład całodziennej diety 

dla ludzi starszych:

:

Śniadanie 1

Płatki owsiane na mleku (mleko 250 ml, płatki 
owsiane 20 g), bułka 50 g, masło 10 g, bawarka 
100 ml.

Śniadanie 2

Jajko na miękko 50 g, masło 10 g, pieczywo 100 
g, herbata 250 ml (cytryna 10 g, cukier 10 g), 
jabłko gotowane 100 g. 

Obiad

Zupa pomidorowa z ryżem (włoszczyzna 30 g, 

koncentrat pomidorowy 20 g, ryż 20 g, śmietana 
20 ml, mąka 3 g), ryba z wody (dorsz 200 g), 
ziemniaki 150 g, masło 10 g, napój owocowy 
200 ml.

Podwieczore

k

Kefir 250 ml.

Kolacja

Chuda wędlina 80 g, masło 10 g, pieczywo 80 g, 
bawarka 100 ml.

 

 

Dziękujemy za uwagę.