Skrzywienie
kręgosłupa –
profilaktyka i
leczenie
Gaweł Dojlido
Skrzywienie
kręgosłupa –
profilaktyka i
leczenie
Gaweł Dojlido
Masaż w skoliozach
Masaż w skoliozach
Masaż jest jedną z najstarszych procedur
Masaż jest jedną z najstarszych procedur
rehabilitacji medycznej, polegającą na
rehabilitacji medycznej, polegającą na
oddziaływaniu na skórę i mięśnie. Poprzez
oddziaływaniu na skórę i mięśnie. Poprzez
głaskanie, rozcieranie, ugniatanie ,oklepywanie i
głaskanie, rozcieranie, ugniatanie ,oklepywanie i
wstrząsanie wzmagany jest przepływ
wstrząsanie wzmagany jest przepływ
krwi dzięki czemu do mięśni dostarczane jest
krwi dzięki czemu do mięśni dostarczane jest
więcej tlenu i substancji odżywczych. Jednocześnie
więcej tlenu i substancji odżywczych. Jednocześnie
sprawniej odprowadzane są produkty przemiany
sprawniej odprowadzane są produkty przemiany
materii, których nagromadzenie jest przyczyną
materii, których nagromadzenie jest przyczyną
tzw. zakwasów.
tzw. zakwasów.
Zadaniem masażu jest również
Zadaniem masażu jest również
rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni.
rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni.
Profesjonalny masaż w skoliozach
Profesjonalny masaż w skoliozach
wykonywany jest wyłącznie po jednej stronie
wykonywany jest wyłącznie po jednej stronie
skrzywionego kręgosłupa na odcinku, od
skrzywionego kręgosłupa na odcinku, od
kręgu początkowego skrzywienia, do kręgu
kręgu początkowego skrzywienia, do kręgu
końcowego skrzywienia, po stronie wklęsłej.
końcowego skrzywienia, po stronie wklęsłej.
Może być tylko leczeniem dodatkowym, gdyż
Może być tylko leczeniem dodatkowym, gdyż
rozluźniając jedynie przykurczone
rozluźniając jedynie przykurczone
mięśnie, nie oddziałuje w żaden
mięśnie, nie oddziałuje w żaden
sposób na poprawienie stabilizacji
sposób na poprawienie stabilizacji
kręgosłupa w pozycji
kręgosłupa w pozycji
skorygowanej.
skorygowanej.
Kąpiel
Kąpiel
kinezyterapeutyczna
kinezyterapeutyczna
Osobom z bocznymi skrzywieniami
Osobom z bocznymi skrzywieniami
kręgosłupa zaleca się ćwiczenia w wodzie.
kręgosłupa zaleca się ćwiczenia w wodzie.
Podczas pływania , a więc utrzymywania pozycji
Podczas pływania , a więc utrzymywania pozycji
poziomej w wodzie , następuje:
poziomej w wodzie , następuje:
1) wyeliminowanie ciążenia masy ciała
1) wyeliminowanie ciążenia masy ciała
znajdującego się powyżej miejsca schorzenia, co
znajdującego się powyżej miejsca schorzenia, co
wpływa na samokorekcję
wpływa na samokorekcję
( w skrzywieniach aktywnych);
( w skrzywieniach aktywnych);
2) dodatkowy wymuszony ruch mięsni
2) dodatkowy wymuszony ruch mięsni
oddechowych głównych i pomocniczych ,
oddechowych głównych i pomocniczych ,
biorących udział w akcie oddechowym;
biorących udział w akcie oddechowym;
3) wzrost pojemności życiowej płuc do 4,7-5,O l;
3) wzrost pojemności życiowej płuc do 4,7-5,O l;
4) zwiększony wpływ na układ wegetatywny;
4) zwiększony wpływ na układ wegetatywny;
5) rozwój gorsetu mięśniowego , a w
5) rozwój gorsetu mięśniowego , a w
szczególności wybiórcze aktywizowanie
szczególności wybiórcze aktywizowanie
określonych partii mięśniowych.
określonych partii mięśniowych.
W zajęciach korekcyjnych w
W zajęciach korekcyjnych w
wodzie prowadzonych dla dzieci z
wodzie prowadzonych dla dzieci z
bocznym skrzywieniem kręgosłupa
bocznym skrzywieniem kręgosłupa
należy wyróżnić pływackie
należy wyróżnić pływackie
ćwiczenia korekcyjne
ćwiczenia korekcyjne
symetryczne
symetryczne
i
i
asymetryczne.
asymetryczne.
Ćwiczenia symetryczne w
Ćwiczenia symetryczne w
leczeniu skolioz
leczeniu skolioz
W pływaniu korekcyjnym dąży się do
W pływaniu korekcyjnym dąży się do
symetrycznej pracy kończyn prawej i lewej
symetrycznej pracy kończyn prawej i lewej
strony. U dzieci ze skoliozami korekcję
strony. U dzieci ze skoliozami korekcję
skrzywienia osiąga się przez elongacje
skrzywienia osiąga się przez elongacje
kręgosłupa, powodując zniesienie lub
kręgosłupa, powodując zniesienie lub
zmniejszenie każdej skoliozy (przy
zmniejszenie każdej skoliozy (przy
założeniu, że jest to
założeniu, że jest to
wada - tzw. „miękka”).
wada - tzw. „miękka”).
Ćwiczenia asymetryczne w
Ćwiczenia asymetryczne w
leczeniu skolioz
leczeniu skolioz
Korekcję uzyskuje się przez
Korekcję uzyskuje się przez
odpowiednie asymetryczne ułożenie
odpowiednie asymetryczne ułożenie
ciała, skośne ustawienie barków i
ciała, skośne ustawienie barków i
bioder. Ćwiczenia ustawiają kręgosłup
bioder. Ćwiczenia ustawiają kręgosłup
w pozycji korekcyjnej lub
w pozycji korekcyjnej lub
hiperkorekcyjnej. Wymagają
hiperkorekcyjnej. Wymagają
indywidualnego dobrania pozycji i
indywidualnego dobrania pozycji i
ruchów dla każdego
ruchów dla każdego
dziecka oraz zapewnienia
dziecka oraz zapewnienia
stabilizacji sąsiednich
stabilizacji sąsiednich
odcinków kręgosłupa.
odcinków kręgosłupa.
Gorsety
Gorsety
Gorsety korekcyjne mają za zadanie
Gorsety korekcyjne mają za zadanie
zmniejszać skrzywienie oraz zapewnić
zmniejszać skrzywienie oraz zapewnić
prawidłowy wzrost i kształtowanie się
prawidłowy wzrost i kształtowanie się
krzywizn kręgosłupa w okresie rozwoju.
krzywizn kręgosłupa w okresie rozwoju.
Poprzez odciążenie stref wzrostowych
Poprzez odciążenie stref wzrostowych
kręgów po stronie wklęsłości skrzywienia
kręgów po stronie wklęsłości skrzywienia
gorsety sterują niejako wzrostem
gorsety sterują niejako wzrostem
kręgosłupa.
kręgosłupa.
Leczenie gorsetem powinno być
Leczenie gorsetem powinno być
stosowane u dzieci i młodzieży z niedojrzałym
stosowane u dzieci i młodzieży z niedojrzałym
kostnie kręgosłupem, który zawiera jeszcze
kostnie kręgosłupem, który zawiera jeszcze
dużo plastycznej chrząstki. Ma umożliwić tym
dużo plastycznej chrząstki. Ma umożliwić tym
pacjentom życie w pozycji skorygowanej i
pacjentom życie w pozycji skorygowanej i
zapewnić kręgosłupowi oraz mięśniom
zapewnić kręgosłupowi oraz mięśniom
poprawne warunki do rośnięcia i rozwijania się.
poprawne warunki do rośnięcia i rozwijania się.
Zakończenie leczenia gorsetem powinno
Zakończenie leczenia gorsetem powinno
nastąpić po osiągnięciu przez kręgosłup
nastąpić po osiągnięciu przez kręgosłup
dojrzałości kostnej, która następuje u
dojrzałości kostnej, która następuje u
większości dziewcząt po 15 roku życia,
większości dziewcząt po 15 roku życia,
Przy zastosowaniu
Przy zastosowaniu
zaopatrzenia
zaopatrzenia
ortopedycznego
ortopedycznego
decyduje:
decyduje:
1. Kąt skrzywienia pierwotnego od 20
1. Kąt skrzywienia pierwotnego od 20
– 40 stopni u dzieci rosnących,
– 40 stopni u dzieci rosnących,
2. Progresja skrzywienia powyżej 5
2. Progresja skrzywienia powyżej 5
stopni w ciągu roku,
stopni w ciągu roku,
3. Różnica kątów żebrowo –
3. Różnica kątów żebrowo –
kręgowych, powyżej 20 stopni.
kręgowych, powyżej 20 stopni.
Gorset spełniając swoje
Gorset spełniając swoje
zadanie musi zachować wiele
zadanie musi zachować wiele
podstawowych warunków:
podstawowych warunków:
1. Odpowiednia kwalifikacja i dobór
1. Odpowiednia kwalifikacja i dobór
gorsetu,
gorsetu,
2. Dopasowanie powinno odbyć się w
2. Dopasowanie powinno odbyć się w
warunkach szpitalnych,
warunkach szpitalnych,
3. Musi istnieć ścisła współpraca
3. Musi istnieć ścisła współpraca
między lekarzem prowadzącym, a
między lekarzem prowadzącym, a
technikiem ortopedycznym.
technikiem ortopedycznym.
Przykładowe typy
Przykładowe typy
gorsetów:
gorsetów:
1.
1.
Gorset typu Milwaukee
Gorset typu Milwaukee
2.
2.
Gorset typu Boston
Gorset typu Boston
3.
3.
Gorset typu Cheneau
Gorset typu Cheneau
Ad. 1 Jest formą zaopatrzenia ortopedycznego nie
Ad. 1 Jest formą zaopatrzenia ortopedycznego nie
dającego biernego odciążenia. Korekcja
dającego biernego odciążenia. Korekcja
kręgosłupa jest wynikiem stymulacji mięśni
kręgosłupa jest wynikiem stymulacji mięśni
tułowia do czynnego działania korekcyjnego i
tułowia do czynnego działania korekcyjnego i
kompensacyjnego. Gorset powinien być
kompensacyjnego. Gorset powinien być
stosowany przez 23 godziny na dobę. Czas
stosowany przez 23 godziny na dobę. Czas
zdjęcia gorsetu wypełniają ćwiczenia oraz
zdjęcia gorsetu wypełniają ćwiczenia oraz
higiena ciała. Kontrole
higiena ciała. Kontrole
ambulatoryjne realizowane są
ambulatoryjne realizowane są
co 2 miesiące w celu
co 2 miesiące w celu
regulacji siły naciągu. Gorset
regulacji siły naciągu. Gorset
stosowany jest do ukończenia
stosowany jest do ukończenia
wzrostu. Leczenie końcowe polega
wzrostu. Leczenie końcowe polega
na umiejętnym stopniowym
na umiejętnym stopniowym
wycofaniu się z jego noszenia.
wycofaniu się z jego noszenia.
Ad. 2 Jest gorsetem pełnokontaktowym, w którym
Ad. 2 Jest gorsetem pełnokontaktowym, w którym
lordoza lędźwiowa jest zniesiona i zwiększony
lordoza lędźwiowa jest zniesiona i zwiększony
jest ucisk na tłocznię jamy brzusznej. System
jest ucisk na tłocznię jamy brzusznej. System
modułowy gorsetu zapewnia szybkie jego
modułowy gorsetu zapewnia szybkie jego
dopasowanie. Odpowiednio wymodelowana
dopasowanie. Odpowiednio wymodelowana
pelota na wał lędźwiowy wklejana jest do wnętrza
pelota na wał lędźwiowy wklejana jest do wnętrza
kosza gorsetu. Gorset bostoński
kosza gorsetu. Gorset bostoński
powinien być stosowany przez
powinien być stosowany przez
23 godziny na dobę, aż do
23 godziny na dobę, aż do
zakończenia wzrostu kostnego.
zakończenia wzrostu kostnego.
Kontrole ambulatoryjne leczonego
Kontrole ambulatoryjne leczonego
gorsetem odbywają się co
gorsetem odbywają się co
3 miesiące.
3 miesiące.
Ad. 3 Jest ortezą z tworzywa zapinaną z przodu,
Ad. 3 Jest ortezą z tworzywa zapinaną z przodu,
obejmującą cały tułów pacjenta. Gorset ten
obejmującą cały tułów pacjenta. Gorset ten
powoduje derotajce kręgów przez
powoduje derotajce kręgów przez
ukierunkowany nacisk na odpowiednie żebra
ukierunkowany nacisk na odpowiednie żebra
od przodu i tyłu klatki piersiowej.
od przodu i tyłu klatki piersiowej.
Obręcz barkowa w stosunku do
Obręcz barkowa w stosunku do
miednicy musi być ustawiona
miednicy musi być ustawiona
w sposób prawidłowy.
w sposób prawidłowy.
Warunki opieki nad dzieckiem
Warunki opieki nad dzieckiem
w gorsecie typu Cheneau są
w gorsecie typu Cheneau są
podobne jak w poprzednio
podobne jak w poprzednio
opisywanych.
opisywanych.
Zaopatrzenie
Zaopatrzenie
ortopedyczne
ortopedyczne
Stosowanie różnego typu gorsetów
Stosowanie różnego typu gorsetów
ortopedycznych jest jednym z elementów
ortopedycznych jest jednym z elementów
leczenia zachowawczego bocznych
leczenia zachowawczego bocznych
skrzywień kręgosłupa. Tylko dobrze
skrzywień kręgosłupa. Tylko dobrze
dopasowany i
dopasowany i
wykonany gorset daje szanse
wykonany gorset daje szanse
na zatrzymanie progresji
na zatrzymanie progresji
skrzywienia. Gorsety stanowią
skrzywienia. Gorsety stanowią
tylko ogniwo w kompleksowym
tylko ogniwo w kompleksowym
procesie rehabilitacji.
procesie rehabilitacji.
Leczenie operacyjne
Leczenie operacyjne
•
Jeżeli kąt skrzywienia przekracza 45 – 50 stopni
Jeżeli kąt skrzywienia przekracza 45 – 50 stopni
należy rozważyć leczenie operacyjne
należy rozważyć leczenie operacyjne
•
Istota przygotowań do operacji polega na zwiększeniu
Istota przygotowań do operacji polega na zwiększeniu
ruchomości w obrębie krzywizn kręgosłupa i na
ruchomości w obrębie krzywizn kręgosłupa i na
poprawie wydolności oddechowej
poprawie wydolności oddechowej
•
Celem leczenia operacyjnego jest uzyskanie jak
Celem leczenia operacyjnego jest uzyskanie jak
największej korekcji wygięć kręgosłupa, zmniejszenie
największej korekcji wygięć kręgosłupa, zmniejszenie
wtórnych zmian (garbu, asymetrii talii) oraz
wtórnych zmian (garbu, asymetrii talii) oraz
zapobieganie dalszej progresji
zapobieganie dalszej progresji
•
Do leczenia operacyjnego
Do leczenia operacyjnego
najkorzystniejszy jest 14-16 r.ż.
najkorzystniejszy jest 14-16 r.ż.
, a więc okres ,w którym kręgosłup
, a więc okres ,w którym kręgosłup
zbliża się do pełnej dojrzałości
zbliża się do pełnej dojrzałości
, tzw. dojrzałości szkieletowej
, tzw. dojrzałości szkieletowej
Leczenie operacyjne skolioz bez
Leczenie operacyjne skolioz bez
względu na to, jaką metodą jest
względu na to, jaką metodą jest
prowadzone musi być poprzedzone
prowadzone musi być poprzedzone
odpowiednim przygotowaniem, które
odpowiednim przygotowaniem, które
ma na celu:
ma na celu:
- wzmocnienie tzw. gorsetu mięśniowego,
- wzmocnienie tzw. gorsetu mięśniowego,
- poprawę postawy ciała i kondycji ogólnej dziecka,
- poprawę postawy ciała i kondycji ogólnej dziecka,
- zwiększenie wydolności krążeniowo – oddechowej,
- zwiększenie wydolności krążeniowo – oddechowej,
- zwiększenie korektywności skrzywienia przez
- zwiększenie korektywności skrzywienia przez
rozluźnienie aparatu więzadłowo – mięśniowego,
rozluźnienie aparatu więzadłowo – mięśniowego,
- adaptacja układu więzadłowo – torebkowego,
- adaptacja układu więzadłowo – torebkowego,
naczyń i korzeni nerwów na mechaniczne
naczyń i korzeni nerwów na mechaniczne
rozciąganie śródoperacyjne.
rozciąganie śródoperacyjne.
1
1
. Rozluźnienie przykurczów mięśniowych i
. Rozluźnienie przykurczów mięśniowych i
więzadłowych w kierunku maksymalnej
więzadłowych w kierunku maksymalnej
korekcji zniekształconego kręgosłupa.
korekcji zniekształconego kręgosłupa.
2. Poprawę kondycji przez lepszą czynność
2. Poprawę kondycji przez lepszą czynność
układu oddechowego i krążenia.
układu oddechowego i krążenia.
Kinezyterapeutycznym
Kinezyterapeutycznym
elementem przygotowującym
elementem przygotowującym
dziecka do zabiegu
dziecka do zabiegu
operacyjnego jest
operacyjnego jest
wyciąg
wyciąg
grawitacyjny
grawitacyjny
. Wpływa on na:
. Wpływa on na:
Wyciąg grawitacyjny polega na:
Wyciąg grawitacyjny polega na:
1. Zawieszeniu dziecka na pasie biodrowym
1. Zawieszeniu dziecka na pasie biodrowym
za miednicę na drabinkach gimnastycznych
za miednicę na drabinkach gimnastycznych
w
w
pozycji głową w dół. Dodatkowe zawieszenie
pozycji głową w dół. Dodatkowe zawieszenie
za KKD spełnia role pomocniczą
za KKD spełnia role pomocniczą
w podwieszeniu dziecka.
w podwieszeniu dziecka.
2. Dodatkową formą wspomagającą działanie
2. Dodatkową formą wspomagającą działanie
wyciągu jest obciążenie przez pętlę
wyciągu jest obciążenie przez pętlę
Glissona dochodzące do ¼ masy ciała.
Glissona dochodzące do ¼ masy ciała.
Czas trwania zabiegu wynosi ok. 45 – 60
Czas trwania zabiegu wynosi ok. 45 – 60
min.
min.
W czasie przygotowania do
W czasie przygotowania do
zabiegu operacyjnego dziecko
zabiegu operacyjnego dziecko
musi codziennie brać udział w
musi codziennie brać udział w
kinezyterapii obejmującej:
kinezyterapii obejmującej:
- ćwiczenia ogólnokondycyjne (45min)
- ćwiczenia ogólnokondycyjne (45min)
- ćwiczenia w wodzie (30min)
- ćwiczenia w wodzie (30min)
- ćwiczenia stacyjne (30min)
- ćwiczenia stacyjne (30min)
- ćwiczenia w autokorektorze (20min)
- ćwiczenia w autokorektorze (20min)
- wyciąg grawitacyjny (45-60 min)
- wyciąg grawitacyjny (45-60 min)
Wybór metody
Wybór metody
leczenia operacyjnego
leczenia operacyjnego
opiera się na:
opiera się na:
1. Analizie przyczyny
1. Analizie przyczyny
2. Wielkości i morfologii
2. Wielkości i morfologii
skrzywienia
skrzywienia
3. Wieku pacjenta
3. Wieku pacjenta
4. Wyników badań obrazowych
4. Wyników badań obrazowych
(RTG, KT, MRI).
(RTG, KT, MRI).
Podstawowe metody
Podstawowe metody
leczenia operacyjnego to:
leczenia operacyjnego to:
•
etapowa korekcja skrzywienia z
etapowa korekcja skrzywienia z
dostępu tylnego
dostępu tylnego
•
korekcja skrzywienia z dostępu tylnego
korekcja skrzywienia z dostępu tylnego
•
korekcja skrzywienia z dostępu
korekcja skrzywienia z dostępu
przedniego (przez klatkę piersiową)
przedniego (przez klatkę piersiową)
Istota
Istota
leczenia operacyjnego
leczenia operacyjnego
polega
polega
na korekcji skrzywienia poprzez
na korekcji skrzywienia poprzez
zastosowanie systemu haczyków i śrub
zastosowanie systemu haczyków i śrub
mocowanych w trzonach kręgów (śruby) lub
mocowanych w trzonach kręgów (śruby) lub
na łukach kręgów (haczyki). Na tych
na łukach kręgów (haczyki). Na tych
elementach mocuje się pręty, na których
elementach mocuje się pręty, na których
dokonuje się korekcji skrzywienia poprzez
dokonuje się korekcji skrzywienia poprzez
rozciąganie strony wklęsłej i kompresję
rozciąganie strony wklęsłej i kompresję
strony wypukłej skrzywienia.
strony wypukłej skrzywienia.
Przed operacją Po
Przed operacją Po
operacji
operacji
Dziękuję za uwagę
Dziękuję za uwagę