Samorząd terytorialny we 

Francji

Unitarne, regionalne, 

federalne

Typy państw w Unii Europejskiej 

zróżnicowane ze względu na stopień 
centralizacji władzy publicznej:

-.unitarne czyli jednolite (22)
-.regionalne (2 – Włochy i Hiszpania)
-.federalne (3 – Belgia, Niemcy, 

Austria)

Francja państwem 

unitarnym

-. Samorządowe tradycje Wielkiej Rewolucji 

Francuskiej.

-. Jednolity ustrój jednostek samorządu 

terytorialnego w całym państwie.

-. Kształt samorządu terytorialnego 

wyłącznie z „nadania” państwa.

-. Centralistyczne tradycje okresu 

napoleońskiego – władze gminne i 

departamentalne z nadania rządu

-. Odrodzenie samorządu terytorialnego, 

tylko gminnego, w III Republice, po 1871 

Trzyszczeblowa struktura 

samorządu terytorialnego we 

Francji

Gminy podstawowym szczeblem (ustawa z 1884 )
Kantony (tylko okręg wyborczy do RR)
Departamenty samorządowe (tradycje 

napoleońskie)

Arrondissement (poddepartament)
Regiony samorządowe (unifikacja regionalna 

we wspólnocie europejskiej)

Podlegają państwowej kontroli legalności 
(do 1982 był nadzór wstrzymujący 

administracyjnie - nie sądownie - akt prawa 

miejscowego). 

Gminy

Mnogość gmin (ponad 36 000 – tradycje 

średniowieczne i rewolucyjne !!!)

Kompetencja generalna

Zasada domniemania własności

Współpraca gmin w formie syndykatów,  

( jedno – lub wielozadaniowych)

Rada gminy

 Przedstawicielski  organ stanowiący (kadencja – 6 lat)

 Realizuje zadania wg. kompetencji ogólnej 
 (niezastrzeżone dla departamentu lub regionu) m. in. :
       
-. Gospodarka zatrudnieniem i  
        organizacja rynku pracy 
-. Ustalanie planów zagospodarowania
        przestrzennego (uzgadniane z rządem !!!)
  
  

Mer 

Organ wykonawczy w gminie.

Wybierany przez radę gminną na 6 lat.

Odwołanie mera wymaga dekretu a 

zawieszenie na dłużej niż 1 miesiąc 
zarządzenia ministra spraw 
wewnętrznych 

Kanton 

Nie są jednostkami samorządu 

terytorialnego !!!

Jest ich ponad 4000

De facto okręg wyborczy do Rady 

Generalnej

Departamenty  

Powołane przez Napoleona jako terenowe 

przedstawicielstwa władzy rządowej.

Łączą władzę samorządowa i rządową.

Do lat 80 – tych prefekt łączył rolę organu
wykonawczego samorządu 
departamentalnego i urzędnika rządowego, 
m.in.. nadzorującego samorząd w 
departamencie (gminny i departamentalny).   

Rada generalna

Stanowiący organ przedstawicielski.

Wybory kadencja 6 lat, co 3 lata 

wymiana połowy, ordynacja 
mieszana.

Wybiera ze swego grona, na 3 lata 

przewodniczącego !!!

Przewodniczący Rady 

Generalnej

Jest członkiem Rady Generalnej.

Łączy przewodniczenie Radzie i jest 

organem wykonawczym samorządu 
departamentalnego.

Kadencja 3 lata.

Prefekt

Pilnuje legalności funkcjonowania 

samorządów terytorialnych w 
departamencie.

Kieruje służbami rządowymi w 

departamencie. 

Arrondissement (okręg)

Nie jest jednostką samorządu 
terytorialnego !!! 

Jest ich ponad 300

Poddepartament, „jednostka pomocnicza”

Także dzielnica w największych miastach

Regiony

Powstały w wyniku reform lat 1982 – 

1983.

Unifikacja struktur administracyjnych 

wspólnoty europejskiej.

Łączy funkcje rządowe i samorządowe, 

podobnie jak departament. 

Rada regionalna

Stanowiący organ przedstawicielski.

Kadencja 6 lat, ordynacja mieszana.

Przewodniczący Rady 

Regionalnej 

Jest członkiem Rady Regionalnej.

Łączy przewodniczenie Radzie i jest 

organem wykonawczym samorządu 
regionalnego.

Kadencja 3 lata. 

Prefekt regionu

Pilnuje legalności funkcjonowania 

samorządu regionalnego.

Współpracuje z prefektami 

departamentalnymi (Regionalna 
Konferencja Administracyjna).

Kieruje służbami rządowymi w regionie.

Kontrola legalności działania 

samorządów

Do 1982 roku istniał zawieszający 

administracyjnie nadzór prefektów

Aktualnie kontrola legalności przez 

prefektów:

   prefekt może skierować do trybunału 

administracyjnego akt prawa 
miejscowego (nie wstrzymuje działania 
tego aktu !!!), to trybunał decyduje o 
jego legalności.