PSYCHOLOGIA
KLINICZNA
(imię i nazwisko prowadzącego)
PSYCHOLOGIA
KLINICZNA
(imię i nazwisko prowadzącego)
Regulamin zajęć
Liczba godzin zajęć:
Seminaria - 20 godzin
Wykłady – 10 godzin, prowadzący Dr
hab. n. med. Marta Makara- Studzińska
Wykłady rozpoczynają się 17 grudnia, Aula
Uniwersum, godzina 8:00-9:30
Przepisywanie zaliczenia
Student, który uczestniczył już w zajęciach z
Psychologii Lekarskiej i je zaliczył:
na UM lub innej uczelni medycznej
na innym kierunku
może ubiegać się o przepisanie uzyskanego
zaliczenia. Jest zobowiązany w pierwszym
tygodniu trwania zajęć do złożenia
stosownego podania do Zakładu Psychologii
Stosowanej (ul. Chodźki 15, Hala Sportowa, I p.)
wraz kopią dokumentu potwierdzającego
uzyskanie zaliczenia.
Zmiana grupy
Studenci mogą realizować zajęcia tylko w
swoich grupach
(podstawą jest obecność na
liście przesłanej z Dziekanatu I WL)
Przeniesienie do innej grupy możliwe jest tylko w
dwóch przypadkach:
jeśli liczba studentów w danej grupie ulegnie
zmniejszeniu w efekcie przepisania zaliczeń
wymiana „głowa za głowę”, czyli w miejsce
osoby, która jest gotowa się zamienić i przenieść
do grupy, z której pochodzi student
zainteresowany zamianą.
Warunki zaliczenia zajęć
obecność na zajęciach
zaliczenie pisemnego kolokwium (Test)
aktywność na zajęciach
Nieobecność na zajęciach
Podczas trwania zajęć student może mieć
jedną nieusprawiedliwioną nieobecność
w przypadku drugiej nieobecności-student
musi odrobić nieobecność poprzez
odpowiedź ustną z treści zajęć lub
napisanie pracy pisemnej w zależności od
decyzji wykładowcy
nieobecność na trzech zajęciach oznacza
brak możliwości zaliczenia przedmiotu
Kontakt
ZAKŁAD PSYCHOLOGII STOSOWANEJ
ul. W. Chodźki 15 (Hala Sportowa)
Lublin Kod pocztowy20-093
mailpsychologia.stosowana@umlub.pl
Telefon+48 81718 6589Fax+48 81718 6
589
DANE PROWADZĄCEGO
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Bocheńska-Włostowska K., Akademia umiejętności interpersonanych, Kraków 2009
Gordon T., Edwards W., Rozmawiać z pacjentem ACADEMICA SWPS Warszawa 2009
Myerscough P., Ford M., Jak rozmawiać z pacjentem GWP, Gdańsk 2002
Macario L., Rocchi M., Komunikacja w relacjach niesienia pomocy, WAM, Kraków 2011
Jakubowska-Winecka A., Włodorczak D., Psycholoia w praktyce medycznej, PZWL,
Warszawa 2007
Rollnick S., Miller R.M., Butler C.B. Wywiad motywujący w opiece zdrowotnej.
Academica, Warszawa 2010
Jakubowska-Winecka A., Włodarczyk D. Psychologia w praktyce medycznej. PZWL,
Warszawa 2007
Literatura uzupełniająca
Kübler-Ross E. Rozmowy o śmierci i umieraniu, Media Rodzina of Poznań, Poznań 2001
Sapolsky R. M. Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Psychofizjologia stresu. PWN,
Warszawa 2010
Tematy dzisiejszych zajęć:
Psychologia jako nauka o człowieku.
Psychologia w medycynie-
podstawowe założenia
Wzrost znaczenia psychologii
z medycynie
1. Zmiana chorób dominujących
oraz powody zgonów na
przestrzeni lat.
początek XXw. dominacja chorób
zakaźnych (epidemie):tyfus, wielorakie
infekcje przewodu pokarmowego,
gruźlica, grypa
druga połowa XX. w- choroby
cywilizacyjne: przewlekłe choroby ukł.
krążenia, choroby nowotworowe, udary
mózgu, choroby związane z przemianą
metaboliczną
2. Gwałtowny rozwój
medycyny-paradoks
Psycholog-
partner
zespołu
terapeutycz
nego, dba o
podmiotowy
charakter
chorego
człowieka
Lekarz-
partner
Pacjent-
świadomy i
zaangażowa
ny w proces
terapeutycz
ny
Metody diagnostyczne i terapii
bazujące na wysoko
specjalistycznej aparaturze-
wzrost przeżywalności pacjentów
Wzrost biurokracji, technicyzacji,
dehumanizacji medycyny- pacjent
z pozycji statystycznej,
bezosobowy przedmiot badań
(Borys B., Majkowicz M. 2006)
3. Koszty opieki medycznej
Rozwój
psychoprofilaktyki-
zachęcanie osób
zdrowych do
świadomej aktywności
zdrowotnej-obniżenie
kosztów.
Wyrobienie od
najmłodszych lat
nawyków
prozdrowotnych, tak
by stały się
naturalnymi
zachowaniami
człowieka.
Rozwój medycyny
spowodował mniejszy
odsetek zgonów, ale
przyczynił się wzrostu chorób
przewlekłych, wymagającej
długotrwałej opieki-wzrost
nakładów finansowych
Powrót holistycznego
podejścia w medycynie
Sfera
psychiczna
staje się
istotnym
elementem
oddziaływa
ń
Traktowanie choroby jako proces,
czy stan chorobowy dotyczącej
określonej osoby, z
uwzględnieniem
psychospołecznych uwarunkowań
Mechanizm choroby rozpoznawany
jest o parametry biochemiczne
Przebieg choroby zależny jest
również od czynników poza
biologicznych
Pojawienie się modelu
salutogenetycznego w
medycynie
Promowanie
pozycji w
psychologii
Umiejętność
radzenia
sobie ze
stresem są
kluczowymi
zagadnienia
mi w
kontekście
zdrowia i
choroby
Normą funkcjonowania człowieka
jest dynamiczny Stan równowagi
Nawiązanie do transakcyjnej teorii
stresu i radzenia sobie z nim
Zdrowie jest zatem efektem
odpowiedniego reagowania
człowieka na działające stresory
Zdrowe jako kontinuum
Pytanie?
Z czym kojarzy Ci
się słowo
psychologia?
Co to jest
psychologia?
Pytanie pierwsze
Pytanie drugie
http://www.witaminy-mineraly.pl/strona-
glowna/artykuly
Psychologia jako nauka
Psychologia
Termin psychologia pochodzi z języka
greckiego i dosłownie oznacza „naukę o
duszy”.
Jest to nauka o zjawiskach psychicznych,
badającą mechanizmy i prawa rządcą
ludzką psychiką (np. o zjawiskach
świadomości)
CELE PSYCHOLOGII
1. Opisywanie zachowania.
2. Wyjaśnianie zachowania.
3. Przewidywanie zachowań.
4. Kierowanie zachowaniem.
5. Rozwiązywanie ludzkich problemów.
Koncepcje psychologiczne - założenia
dotyczące natury ludzkiego funkcjonowania
Rozkład normalny, krzywa
Gaussa
1. LUDZIE SĄ SOBIE PODOBNI - mają
wspólne właściwości dla naszego gatunku.
2. LUDZIE CHARAKTERYZUJĄ SIĘ PEWNĄ
ILOŚCIĄ STAŁYCH WŁAŚCIWOŚCI.
(wygląd zewnętrzny – lecz nie jest to
najważniejsze)
(np. właściwości temperamentalne,
upodobania)
3. ISTNIEJĄ ZEWNĘTRZNE DOMINANTY
LUDZKICH ZACHOWAŃ.
(biologiczne, kulturowe, społeczne), które
mają charakter stały i powszechny.
4. CZŁOWIEK FUNKCJONUJE ODRĘBNIE I
NIEZALEŻNIE OD SWOJEGO OTOCZENIA.
5. CZŁOWIEK JEST ELEMENTEM SYSTEMU
SPOŁECZNEGO, KULTUROWEGO,
EKOLOGICZNEGO.
Pytanie?
Czy psychologia
ma własną
diagnozę?
http://www.witaminy-mineraly.pl/strona-
glowna/artykuly
Cele i zadania psychologii
1. DIAGNOZA – poznanie i wyjaśnienie
zachowania człowieka, jego reakcje i
cechy.
2. TERAPIA – pomoc w prawidłowym
rozwoju, jak i w leczeniu zaburzeń.
Metody diagnostyczne
stosowane przez psychologa?
Obserwacja- p
odstawowa
metoda stosowana w
psychologii
Wskaźniki:
konstytucjonalne- budowa ciała, np.
anoreksja
fizjologiczne- oddech, tętno,
zaczerwienienie, jako wskażniki poziomu
aktywacji, stresu
behawioralne- pobudzenie psychoruchowe
Wytwory przedmiotowe- np. rzeczy
badanego, wystrój domu
Wywiad kliniczny
Forma zbierania informacji o osobie badanej-
osoba badana, członkowie rodziny
Wywiad środowiskowy- szczególnie przydatny
w sytuacjach interwencji kryzysowej
Wywiad standaryzowany
Rozmowa psychologiczna
Niedyrektywna- zalecana przez Rogersa;
„podążanie za klientem”, pytania
zachęcające do dłuższych wypowiedzi
Dyrektywna- z góry ustalony harmonogram
pytań
Cel; zdobycie informacji o problemach badanego,
wymiana informacji umożliwiających opis i
zrozumienie trudności
Metody projekcyjne
wprowadzone przez badaczy z podejścia
psychoanalitycznego
dające informacje o cechach badanego w sposób
pośredni
Projekcyjne techniki rysunkowe- Test Drzewa
Rodzinnego, Test Rysunku Rodziny itp.
Techniki skojarzeń słownych- eksperyment
skojarzeniowy Junga, testy zdań
niedokończonych
Test Plam Atramentowych Roschacha
Test Apercepcji Tematycznej
To co dziecko nie umie wyrazić
słowami...
Metody psychometryczne-
obiektywnej oceny
potencjałów
Testy uzdolnień-
Testy inteligencji:
-
poprzez wystandaryzowany zestaw zadań (np. Test
Inteligencji Wechslera- WAISR-PL, WISC-R, Testy
Dojrzałości Szkolnej)
- poprzez mierzenie teoretycznie założonej funkcji
wskazującej na ogólną inteligencję (np. Test Ravena)
Testy organicze-
Triada organiczna- Test
Benton, Test Graham-Kendall, Test Bender-
Gestalt-uszkodzenia OUN
Metody kwestionariuszowe
Badające inne niż intelekt cechy osobowości
-
dotyczące wielu różnych cech, obejmujących
„całość psychiki”, np. MMPI (WISKAD),
Kwestionariusz Osobowości Cattella
-
dotyczące bardzo szczegółowych poszczególnych
cech, jak np. poziom lęku (STAI),(listy objawów,
skale wypełniane przez pacjenta –np.Skala Depresji
Becka)
Kwestionariusze do badania zagadnień
szczególnych związanych z celem badania-
(np. kwestionariusze do badania postaw,
samooceny, mechanizmów radzenia sobie, miejsca
kontroli, poczucia koherencji itd.)
Skala lęku dentystycznego Coraha (DAS –
Corah’s
Dental Anxiety Scale)
Zmodyfikowana skala lęku
dentystycznego
(MDAS – Modified Dental Anxiety Scale)
Skala lęku dentystycznego Kleinknechta
(DFS
– Kleinknecht’s Dental Fear Survey)
Próby neuropsychologiczne
•
Służące do badania zaburzeń
funkcji- szczególnie poznawczych
•
Przydatne szczególnie w
diagnozie pacjentów
neurologicznych celem
zastosowania najlepszej terapii,
rehabilitacji
Np. Test Fluencji Słownej, Test
Sortowania Kart Wisconsin
Pomijanie stronne
Norma a patologia?
50
C
O
N
FI
D
E
N
T
IA
L
W psychologii wymienia się
trzy typy norm:
Ilościowa- wynik pomiaru, odzwierciedla
rozkład cechy w populacji, np.
pojemność pamięci, poziom lęku
Społeczno-kulturowa- wieloznaczna;
odchylenie od wzorców nazywa się
dewiacją
Norma teoretyczna- o stanie normalnym
wnioskuje się, porównując obserwowalne
wskaźniki z teoretycznymi
51
C
O
N
FI
D
E
N
T
IA
L
Norma ilościowa- ograniczenia
odchylenie od przeciętnej (zwłaszcza w kierunku
powyżej) nie musi świadczyć o zaburzeniach (np.
inteligencja, wydolność fizyczna, wzrost)-
pacjenci neurologiczni
niezbyt często występujące w populacji
zachowania nie muszą świadczyć o zaburzeniach
(postawy altruistyczne, uzdolnienia genialne);
dla wielu ważnych właściwości psychologicznych
nie opracowano norm (np. nie znamy przeciętnej)
np. w ustosunkowaniach interpersonalnych
52
53
C
O
N
FI
D
E
N
T
IA
L
Pojęcie normy
Norma w psychologii i psychiatrii to
konstrukt naukowy wyznaczający
granice zachowań normalnych
człowieka.
Nie jest jednoznaczna i nie określa
jasno jakie zachowania są
patologiczne !!
Ze względu na znaczną szkodliwość
społeczną i wartość
stygmatyzującą diagnozy
psychologicznej i psychiatrycznej
określenie, że dane zachowanie
jest "nienormalne" wymaganie
tylko fachowej wiedzy, ale także
świadomości następstw takiej
diagnozy.
54
Pojęcie patologii
Patologia zachowania ma miejsce wówczas, gdy można
stwierdzić jednocześnie:
• cierpienie z powodu występowania danego zachowania
(nie jest warunkiem koniecznym patologii),
• trudności w przystosowaniu, brak zdolności do pracy i
utrzymywania satysfakcjonujących kontaktów z ludźmi,
• nieracjonalność i dziwaczność zachowań np.
wynikające z
zaburzeń myślenia,
• nieprzewidywalność zachowań i utrata kontroli nad
nimi,
• dyskomfort obserwatora,
• naruszanie ideałów i norm moralnych.
55
> cierpienie z powodu występowania
danego zachowania np. natręctwa jak
kompulsywne mycie rąk
> trudności w przystosowaniu, brak
zdolności do pracy i utrzymywania
satysfakcjonujących kontaktów z ludźmi np.
depresja
> nieracjonalność i dziwaczność
zachowań np. choroba Alzheimera
> nieprzewidywalność zachowań i
utrata kontroli nad nimi np. urojenia
> dyskomfort obserwatora,
naruszanie ideałów i norm moralnych
np. ekshibicjonizm
PODSTAWOWE KONCEPCJE
PSYCHOLOGICZNE CZŁOWIEKA
Historyczne kierunki w
psychologii
Strukturalizm
Funkcjonalizm
Ewolucjonizm
Historyczne podstawy
psychologii
Psychologia ma
długą przeszłość,
ale jej prawdziwa
historia jest krótka.
Herman
Ebbinghaus
1879 rok
- Wilhelm Wundt zakłada w Lipsku
pierwsze laboratorium
psychologii eksperymentalnej
Strukturalizm
•
Pierwszy oficjalny kierunek psychologii
•
Zadaniem psychologii jest szczegółowo
badać świadomość
•
Każdy proces psychiczny można rozbić na
proste elementy (wrażenia)
•
Introspekcja – „spojrzenie do wewnątrz”,
systematyczne obserwowanie własnych myśli i
uczuć dotyczących określonych doznań
sensorycznych
•
W. Wundt, E. Titchener
Funkcjonalizm
•
Cel: gromadzić wiedzę o umyśle, aby ją
wykorzystać do lepszego przystosowania się
•
oparty na teorii ewolucji K. Darwina
•
Jaka jest funkcja danego zachowania w
adaptacji człowieka do środowiska
•
wkład w metody nauczania
•
W. James, J. Dewey
EWOLUCJONIzM
• jest naukowym wyjaśnieniem, w jaki
sposób gatunki utrzymują się przy życiu i jak
są ze sobą spokrewnione
•Odwołuje się do procesów doboru
naturalnego , zgodnie z teorią ewolucji
Darwina (1859).
•Skupia się na dociekaniu, w jaki sposób
organizmy przystosowują się do wymagań
zmieniającego się środowiska, lecz badane w
tym podejściu odcinki czasu to miliony lat, a
nie długość trwania ludzkiego życia
Współczesne
Współczesne
kierunki
kierunki
psychologii
psychologii
1)
biologiczny
2)
psychodynamiczny
3)
behawiorystyczny
4)
poznawczy
5)
humanistyczny
6)
ewolucjonistyczny
BEHAWIORYZM
z ang. behavior – zachowanie
się
Twórca- John B. Watson, 1913 roku„ Psychologia z
punktu widzenia behawiorysty”.
behawioryzm jako nauka o zachowaniu
koncentracja na zewnętrznym zachowaniu
zaprzeczenie istnienia świadomości, ponieważ nie
można zmierzyć jej przejawów i tym samym
stwierdzić jej istnienia
stworzenie metody badania: obiektywnej,
mierzalnej, obserwowalnej
stworzenie naukowej metody badania tj. metody w
której twierdzenia mogą być sprawdzone przez
każdego kto taką metodę zastosuje
podstawowa metoda poznania – eksperyment w
warunkach laboratoryjnych, głównie badania zwierząt.
Kierunek behawiorystyczny
•Początek XX wieku
•Psychologia powinna koncentrować się na
rozumieniu bezpośredniego obserwowalnego
zachowania
•Odejście od badań procesów wewnętrznych –
niemożność ich obserwacji
•Cel: zrozumieć jak poszczególne bodźce
kontrolują zachowania
•Zachowanie jest w pełni zdeterminowane
przez warunki zewnętrzne i doświadczenie
WYCHOWANIE
WYCHOWANIE
>
>
CECHY WRODZONE
CECHY WRODZONE
Kierunek behawiorystyczny
•
Iwan Pawłow
Iwan Pawłow – warunkowanie klasyczne
•
John Watson
John Watson
„Dajcie mi tuzin zdrowych, prawidłowo
zbudowanych niemowląt i dostarczcie im to wszystko, co składa się na
mój własny, szczególny świat, a zapewniam was, że wezmę na chybił trafił
jedno z nich i uczynię z niego dowolnego typu specjalistę, czy to będzie
lekarz, sędzia, artysta, kupiec, a nawet żebrak czy złodziej, bez względu
na jego talenty, skłonności, zdolności, zadatki i rasę przodków”
(1925)
•
Burrhus Skinner
Burrhus Skinner – warunkowanie sprawcze
(wpływ kar i nagród na zachowanie)
TEORIE UCZENIA SIĘ
Bodziec po
reakcji
Brak bodźca
po reakcji
Bodziec
pożądany
Wzmocnienie
pozytywne
(nagroda)
Trening
pomijania
Bodziec
niepożądany
Kara
Wzmocnienie
negatywne
(ucieczka,
unikanie)
PSYCHOANALIZA
Sigismund Schlomo Freud,
6 maja 1856 w Příborze,
zm. 23
września 1939 w Londynie
Kierunek psychodynamiczny
•
Zygmunt Freud
•
Zachowanie człowieka jest motywowane
przez nieświadome siły wewnętrzne: popędy
(libido i thanatos)
•
główny cel działania człowieka: zredukować
napięcie
•
natura człowieka nie jest racjonalna –
naszymi działaniami kierują nieświadome
motywy
•
znaczenie wczesnego dzieciństwa
Kierunek psychodynamiczny
Świadomość
Nieświadomość
Kierunek psychodynamiczny
Struktura osobowości wg Freuda:
ID –
sfera biologicznie ukształtowana, obejmuje popędy, kieruje się
zasadą przyjemności, jest nieuświadomiona
EGO –
sfera odpowiedzialna za zaspokojenie popędów w sposób
realistyczny i akceptowalny społecznie, kieruje się zasadą rzeczywistości
SUPEREGO –
stanowi zbiór wartości charakterystycznych dla
danej kultury (rodzaj sumienia i idealnego obrazu własnej osoby)
id
Prawdziwa rzeczywistość psychiczna, wewnętrzny
świat subiektywnych doznań, nie posiada żadnej
wiedzy o rzeczywistości obiektywnej, nie potrafi
tolerować przyrostów energii
ego
Odróżnia to co w umyśle od tego co w świecie
zewnętrznym
Jest zorganizowaną częścią id, powstaje po to
by ułatwić osiągnięcie celów
SUPER EGO
Jest to tradycyjna
wewnętrzna
reprezentacja
tradycyjnych wartości
i ideałów
społeczeństwa
Przekazywane dziecku
za pomocą kar i
nagród
„instancja moralna”
reprezentuje ideały,
nie rzeczywistość
Kierunek psychodynamiczny
•
Struktura osobowości wg Freuda
POTRZEB
UJĘ
ZAPLANO
WAĆ JAK
TO
ZDOBYĆ.
NIE
MOŻESZ
TEGO
MIEĆ. TO
NIE JEST
W
PORZĄDK
U.
CHC
Ę TO
TER
AZ!
DETERMINIZM PSYCHICZNY
to założenie, że wszystkie reakcje
umysłowe i zachowanie są wcześniej
zdeterminowane wcześniejszymi
doświadczeniami.
Objawy zaburzeń psychologicznych nie są przypadkowe – pozostają
w związku z ważnymi wydarzeniami w życiu osoby.
Wczesne doświadczenie – istnieje ciągłość rozwoju człowieka od
urodzenia do śmierci.
Freud jako pierwszy zwrócił uwagę na wpływ doświadczeń z okresu
wczesnego dzieciństwa na rozwój i dorosłe życie osoby.
POPĘDY I INSTYNKTY
libido (Eros)– energia psychiczna
popychająca człowieka do poszukiwania
przyjemności zmysłowych.
popęd śmierci – energia psychiczna
skłaniająca człowieka do działań agresywnych
destruktywnych. Inaczej Thanatos.
PROCESY NIEŚWIADOMOŚCI
Zachowanie człowieka może być motywowane
przez popędy z których istnienia i działania
człowiek nie zdaje sobie sprawy.
W zachowaniu człowieka są treści jawne, o których
istnieniu ludzie wiedzą – bo są one świadome
doświadczane oraz treści ukryte – efekt istnienia
niedostępnych procesów nieświadomych.
Np. czynności omyłkowe, będące wyrazem
nieświadomego pragnienia
Kierunek psychodynamiczny
•
Metoda leczenia: psychoanaliza (metoda
wolnych skojarzeń, analiza marzeń sennych,
czynności pomyłkowych)
FAZY ROZWOJU OSOBOWOŚCI
FAZA ORALNA – doświadczenie przyjemności i zaspokojenia
potrzeb pozostaje w związku pobierania pokarmu.
FAZA ANALNA – doświadczenie przyjemności i zaspokojenie
potrzeb pozostaje w związku z doświadczeniem kontroli potrzeb
fizjologicznych.
FAZA FALICZNA – doświadczenie przyjemności i zaspokojenie
potrzeb pozostaje w związku z drażnieniem własnych narządów
płciowych.
FAZA UTAJENIA (LATENCJI) - doświadczenie przyjemności i
zaspokojenie potrzeb pozostaje w związku z opanowaniem
sprawności społecznych i poznawczych.
FAZA GENITALNA - doświadczenie przyjemności i zaspokojenie
potrzeb pozostaje w związku ze zdolnością do miłości i do pracy.
MECHANIZMY OBRONNE
Przykłady:
WYPARCIE to usunięcie ze świadomości lub utrzymywanie poza
świadomością myśli, wyobrażeń i wspomnień, które są bolesne
lub budzą lęk (konflikt pomiędzy id i ego).
PROJEKCJA to przypisanie własnego nieakceptowanego impulsu
innej osobie
FORMACJA REAKTYWNA (reakcja upozorowana) polega na
zastąpieniu w świadomości wzbudzającego lęk impulsu przez
jego przeciwieństwo. Np. zastępujemy nienawiść miłością.
FIKSACJA - czasowe lub trwałe zahamowanie normalnego
rozwoju osobowości, wynikające ze zbyt silną frustracją lub
lękiem
REGRESJA to powrót - zwykle pod wpływem stresu - do
zachowania charakterystycznego dla wcześniejszego okresu
rozwojowego
PSYCHOLOGIA
HUMANISTYCZNA
Carl
Rogers
ur. 8
stycznia1902w Oak
Park w
stanie Illinois, zm. 4
lutego1987 w La
Jolla w Kaliforni
Początek nurtu w latach 50-tych XX
wieku stanowi podejście alternatywne.
Zawiera treści krytyczne w
odniesieniu do pesymizmu i
determinizmu charakteryzujących
behawioryzm psychoanalitykę
Teoria na osobie w odniesieniu do
doświadczeń z psychicznej praktyki
klinicznej (terapia)
Podejście służy zajmowaniu się
ludźmi, którzy mają trudności; klient
(nie pacjent)
Kierunek humanistyczny
Carl Rogers
Carl Rogers
Abraham
Maslow
Abraham
Maslow
> człowiek jest istotą aktywną, dobrą z natury,
wolną, mającą zdolność dokonywania wyboru
•podkreślenie wyjątkowości każdej osoby
•człowiek sam w sobie jest wartością
•badanie zdolności człowieka do samorozwoju i
samorealizacji
•SAMOREALIZACJA – NAJPEŁNIEJSZY ROZWÓJ
SWOICH MOŻLIWOŚCI
•podejście holistyczne (np. włączenie kultury,
sztuki)
Zachowanie człowieka jest motywowane
niepowtarzalnymi dla każdego, biologicznymi i
wyuczonymi skłonnościami do rozwoju i zmiany w
pozytywnym kierunku, ku
samourzeczywistnieniu
samorealizacji
samoaktualizacji
TERAPIA MOTYWACJI
WZROSTU
ur. 1
kwietnia 1908 w N
owym Jorku, zm. 8
czerwca 1970 w M
enlo Park
Potrzeby warunkują nasze
życie
Potrzebę ludzką- wynikające ze
stanu braku - pożądanie
czegoś niezbędnego do
zapewnienia warunków rozwoju
i funkcjonowania człowieka
Zachowanie człowieka
jest motywowane przez
niezaspokojone potrzeby
Piramida potrzeb wg Maslowa
Współczesna hierarchia potrzeb
człowieka:
Kierunek humanistyczny
Terapia skoncentrowana na kliencie C.
Rogersa
•Klient uzyskuje siłę i motywację do
radzenia sobie, jeśli stworzy mu się
odpowiednie warunki
•Terapeuta stara się wytworzyć pełną
akceptacji atmosferę (postawa
bezwarunkowej akceptacji)
•Celem jest pomoc klientowi w
kontrolowaniu swojego życia i znalezieniu
satysfakcjonującego rozwiązania swoich
trudności
Cechy osób samorealizujących się (wg A. Maslowa)
1.
Są nastawieni realistycznie.
2.
Akceptują samych siebie, innych ludzi oraz świat natury, za
którym się opowiadają.
3.
Odznaczają się dużą spontanicznością.
4.
Są skoncentrowani na trudnościach a nie na sobie.
5.
Cechuje ich pewien dystans i potrzeba odosobnienia.
6.
Są niezależni i autonomiczni.
7.
Oceniają ludzi i rzeczy raczej w sposób niekonwencjonalny niż
stereotypowy.
8.
Większość z nich miała głębokie doznania mistyczne czy
duchowe, choć niekoniecznie o charakterze religijnym.
9.
Identyfikują się z ludzkością.
10.
Ich bliskie związki mają charakter głęboko uczuciowy, a nie
powierzchowny.
11.
Ich wartość i postawy są demokratyczne.
12.
Nie mylą środków z celami.
13.
Ich poczucie humoru jest filozoficzne i niezłośliwe.
14.
Mają wielki zasób zdolności twórczych.
15.
Są odporni na wpływy kulturowe, zachowują niezależność od
danej kultury.
16.
Wznoszą się ponad swoje środowisko, a nie tylko borykają się z
nim.
Syndrom Piotrusia Pana =>
wieczny chłopiec
=> egoizm
=> bycie w centrum uwagi
=> zabawa i własne zainteresowania
=> nienawidzi przymusu, obowiązków,
sprzeciwia się, ucieka od
odpowiedzilaności
=> gdy nabroi i żałuje wzbudza w nas
opiekuńcze uczucia jak słodki,
pogubiony dzieciak, zaczynamy
matkować, pobłażamy albo próbujemy
wychować go na siłę a Piotruś ucieka
„W początkowej fazie związku Piotruś Pan przypomina trochę
drapieżną roślinę, ponieważ potrafi fantastycznie wabić
kobietę. - Temperatura jego uczuć może oszałamiać. Zaloty
Piotrusia mają niesłychaną oprawę, a emocje fantastyczną
amplitudę. Wszystko dzieje się w klimacie uroczego,
zwariowanego nastolatka. Z samolotu zrzuci kwiaty, wyląduje
na spadochronie prosto w łóżku, ustawi kapelę pod oknem,
porwie na superwakacje i Bóg wie co jeszcze”- za: Wojciech
Eichelberger.
„Jednak taki mężczyzna potrafi stracić zainteresowanie
związkiem równie szybko, jak się zakochuje. Szczególnie gdy
pojawiają się codzienne obowiązki, a także potrzeba
planowania i odpowiedzialności.” za: Rafał Natorski
Nie chce dorosnąć …
Na zewnątrz silny mężczyzna, wewnątrz
zagubiony dzieciak …
Nadopiekuńcze mamusie …
Fizyczne lub emocjonalny brak ojca w
rodzinie …
Jak osiągnąć cel, gdy wydaje
się nieosiągalny?
Maslow zakłada, że
każdy człowiek jest
wyposażony z
niezbywalne
atrybuty:
w wolność
odpowiedzialność
wybór
UMIEJĘTNOŚĆ
PRZEKRACZNIA
WŁASNYCH
OGRANICZEŃ!!!
PODSTAWOWE POSTULATY
PSYCHOLOGII
HUMANISTYCZNEJ
upodmiotowienie
sytuacji badawczej poznanie
badanego w toku efektywnej komunikacji
dialog
a nie manipulacja w sytuacji badania
komunikacja
, wzajemne porozumienie jest
niezbędne w każdej sytuacji (diagnozy, terapii)
należy łączyć
naukę z praktyką
psychologiczną
(np. psychoterapia)
należy uwzględnić
subiektywną perspektywę
badanego
należy korzystać z
empatii
- najbardziej
efektywnego sposobu komunikacji
Kierunek poznawczy
•lata 50-60 XX wieku – rewolucja poznawcza
•główny temat zainteresowań: przetwarzanie informacji w umyśle
(spostrzeganie, myślenie, zdobywanie wiedzy, uwaga, pamięć,
podejmowanie decyzji...)
•podkreślenie
subiektywnej rzeczywistości wewnętrznej
subiektywnej rzeczywistości wewnętrznej każdego
człowieka
•terapia poznawcza: A.Ellis, A.Beck (leczenie depresji)
KIERUNKI PSYCHOLOGII
psychodynamic
zny
behawiorystycz
ny
humanistyczny
poznawczy
ewolucjonistycz
ny
Pogląd na
naturę
człowieka
kierowana przez
instynkt,
popędy,
nieuświadomion
a
reagująca na
bodźce, dająca
się
modyfikować
aktywna o
nieograniczony
m potencjale
aktywna,
reagująca
na bodźce
przystosowana
do
rozwiązywania
problemów
epoki
plejstoceńskiej
Determinant
y zachowania
doświadczenia
wczesnego
dzieciństwa
(głównie relacja
z matką)
środowisko,
warunki
bodźcowe
potencjalnie
samosterujące
warunki
bodźcowe,
procesy
umysłowe
przystosowania
i sygnały
środowiskowe
służące
przetrwaniu
Główny
temat badań
nieświadome
popędy,
konflikty,
mechanizmy
obronne
reakcje
zewnętrzne,
zachowanie,
jego przyczyny
i konsekwencje
doświadczenie
ludzkie i
potencjał
ludzki,
struktura życia
jednostki, jej
wartości, cele,
potrzeby
procesy
umysłowe
przystosowania
psychiczne
ukształtowane
w drodze
ewolucji
Przedstawici
ele
Z. Freud,
G.Jung, A.Adler,
Horney, M.Klein,
Kohut,
O.Kernberg
J.Watson,
I.Pawłow,
B.Skinner
C.Rogers,
A.Maslow
A.Ellis,
A.Beck
R. Dawkins,
Simon
Psychologia a medycyna
obszary wspólne?
Medycyna (m.in. behawioralna, psychosomatyczna,
psychiatria, neurologia) i psychologia starają się
uzyskać lepszą znajomość wpływu sytuacji trudnych,
traumatycznych, stresu na funkcjonowanie i organizm
człowieka
Obie dziedziny interesują się poznaniem zależności,
jakie zachodzą pomiędzy treścią stereotypów
poznawczych na temat choroby i szpitala a
stosunkiem pacjenta do leczenia i stosowaniem się do
zaleceń lekarza oraz znaczeniem jakości relacji i
komunikacji między pacjentem a lekarzem,
stomatologiem
Choroby psychosomatyczne
Zaburzenia psychiczne i zaburzenia funkcji
poznawczych, wykonawczych i sfery emocjonalnej w
chorobach neurologicznych, infekcjach i in.
Video
=> „Power of placebo effect”
Dziękuję za uwagę