Krwawienie i krwotok.

Krwotoki (krwawienia)



Krwotokiem

nazywamy nagłą

utratę krwi (dużej ilości w krótkim

czasie), prowadzącą do zaburzeń

ogólnoustrojowych, a nawet

zagrożenia życia.



Krwawienie

– to powolna utrata

krwi, początkowo nie dająca

objawów klinicznych.



Ratownik powinien być świadomy

ryzyka infekcji, na jakie naraża go

kontakt z krwią lub innymi płynami

ustrojowymi osoby poszkodowanej.



Wiele chorób zakaźnych jest

przenoszonych przez krew, a czynnik

infekcyjny może przedostać się nawet

przez niewielką ranę, śluzówkę jamy

ustnej lub spojówkę oka.

Bezpieczeństwo !

Krwawienie i krwotok

Po powstaniu rany krew ulega wynaczynieniu –

zjawisko to określane jest mianem krwawienia

lub krwotoku.



Intensywność krwawienia zależy od wielkości

rany i zdolności organizmu do naturalnego

ograniczenia lub zatrzymania krwawienia.



W wypadku mniejszych ran stosunkowo szybko

dochodzi do wytworzenia skrzepu i zatrzymania

krwawienia – wystarcza zwolnienie przepływu

krwi wskutek naturalnego skurczu naczyń lub

w wyniku zastosowania opatrunku.



W przypadku większej rany z szybkim

wypływem krwi, zwłaszcza przy

uszkodzeniu tętnicy, tworzenie skrzepu jest

utrudnione, a skurcz naczyń może okazać

się niewystarczający.



Grozi to szybką utratą krwi krążącej i

powstaniem

wstrząsu hipowolemicznego

co może, przy braku odpowiedniego

działania, doprowadzić do śmierci z

wykrwawienia.

Krwawienie zewnętrzne

Ze względu na źródło krwawienia

można wyróżnić trzy rodzaje

krwawień zewnętrznych:



tętnicze,



żylne,



kapilarne ( włośniczkowe ).

Krwawienie tętnicze



Krew z powodu dużej zawartości tlenu ma kolor

jasnoczerwony.



Wypływa pod znacznym ciśnieniem, zwykle w postaci

pulsującego strumienia.



Krwawienie takie jest trudniejsze do opanowania niż

pozostałe rodzaje krwawień ze względu na wysokie

ciśnienie krwi tętniczej.



Szybciej może doprowadzić do utraty znacznej objętości

krwi krążącej, wstrząsu hipowolemicznego i ostatecznie

zgonu.



Bardzo ważne jest zatem jak najszybsze zatamowanie

takiego krwotoku.

Krwawienie zewnętrzne

Krwawienie żylne



Krew żylna, w odróżnieniu od tętniczej,

zawiera mało tlenu, ma barwę

ciemnoczerwoną, a jej wypływ z rany jest

wolniejszy i jednostajny.



Niskie ciśnienie w żyłach powoduje, że

masywność krwotoku zwykle jest mniejsza, co

pozwala na jego łatwiejsze opanowanie.



Niemniej jednak może również doprowadzić

do wykrwawienia, wstrząsu i zgonu.

Krwawienie zewnętrzne

Krwawienie włośniczkowe



Objawia się jako powolne sączenie

krwi z powierzchownych ran o

charakterze otarcia skóry.



Zwykle ustaje samoczynnie i jest

najmniej groźnym typem krwawienia.

Krwawienie zewnętrzne

Gwałtowność utraty krwi



Powolny spadek objętości krwi pozwala na

uruchomienie mechanizmów

kompensacyjnych - pacjent przewlekle

podkrwawiający ma prawidłowe

parametry ciśnienia i tętna



Nagła utrata nawet stosunkowo

niewielkiej objetości krwi ok..15-20%

może spowodować rozwój wstrząsu

Jak rozpoznać utratę objętości

krwi ?



Objawy kliniczne:

- tachykardia

- bladość powłok

- ochłodzenie powłok

- słabe wypełnienie tętna

- niska diureza

- hipotensja

- niskie OCŻ

Monitorowanie chorego we

wstrząsie

PACJENT INTENSYWNEGO

NADZORU !



tętno



ciśnienie



wskaźnik wstrząsowy Allgowera



OCŻ



diureza godzinowa



temperatura



gazometria



bilans płynów

skaźnik

strząsowy

częstość tętna/min.

WW =

skurczowe ciśnienie tętnicze

[ mm Hg ]



WW = 0,5 - norma



WW = 0,5-0,75 - utrata ok. 20% obj. krwi



WW = 0,75-1,5 - utrata ok.20-40% obj.

krwi



WW > 1,5 - utrata powyżej 40% obj. krwi

Leczenie wstrząsu - zasady

ogólne



ustalanie i usuwanie przyczyny !!!



uzupełnienie niedoborów krwi krążącej



tlenoterapia



wyrównanie niedoborów

elektrolitowych



wyrównywanie zaburzeń RKZ-

równowaga kwasowo-zasadowa



leki przeciwkrwotoczne



unieruchomienie i ogrzanie

! Najważniejsze – zatamować

krwotok i wypełnić naczynia !

Uzupełnianie płynów:

Krystaloidy

Krystaloidy - 0,9% NaCl, PWE, płyn

Ringera
     - szybkie, tanie, ale w łożysku
naczyniowym
        utrzymują się bardzo krótko
     -  ze 100% objętości w łożysku pozostaje
20%
     -  UWAGA na przewodnienia !!!

Koloidy

Koloidy - dekstran (40tys. , 70tys.)

roztwory żelatyny,
skrobia hydroksyetylowana
HAES

    -  utrzymują się w łożysku kilka do
kilkunastu godzin
    -  podnoszą ciśnienie onkotyczne, ściągają
wodę z układu
       pozanaczyniowego
    -  UWAGA: krew na próbę krzyżową, przed
podaniem
                      dextranu  !!!

Krew

Krew - KKCZ, płytki krwi

Przyczyny krwawień:



z dróg oddechowych

- gruźlica, ropnie, nowotwory, urazy



z dróg moczowych

- urazy, kamica, nowotwory, gruźlica



z narządu rodnego

- powikłania ciąży i porodu, nowotwory, urazy



z przewodu pokarmowego

- owrzodzenia, nadżerki, nowotwory, polipy, uchyłki



do jamy czaszki

- urazy, tętniaki, naczyniaki



do jamy opłucnej

- urazy, złamania żeber



do jamy otrzewnej

- urazy tempe, uszkodzenia narządów miąszowych



poszkodowanego należy ułożyć w

pozycji leżącej lub pozycji przeciw-

wstrząsowej

(w przypadku dużych krwotoków),



jeżeli krwawienie dotyczy kończyny -

unosimy ją, powyżej poziomu serca,



stosujemy ucisk doraźny na ranę

Pierwsza pomoc przy krwotoku

zewnętrznym:



zakładamy jałowy

opatrunek

uciskowy



zasada działania opatrunku

uciskowego: zatrzymywany jest

przepływ tylko w wybranej tętnicy,

krążenie w kończynie odbywa się

dalej poprzez sieć mniejszych,

pobocznych naczyń krwionośnych



Jeśli mimo ucisku rana nadal krwawi, nie należy

zdejmować opatrunku, lecz dołożyć waty i

ucisnąć go silniej drugą opaską.



W wyjątkowych wypadkach, dotyczących

amputacji lub zmiażdżenia kończyny, zakładamy

opaskę Esmarcha. Opaskę nakładamy wyłącznie

na udo lub na ramię. Dopuszczalny czas ucisku

opaski Esmarcha wynosi 2 godziny. Po

założeniu opaski musi być odnotowany czas jej

założenia. W razie braku opaski Esmarcha należy

zastąpić ją zaimprowizowaną opaską z chustki,

koszuli lub paska chorego

Krwawienie wewnętrzne



W każdym przypadku stwierdzenia symptomów

wstrząsu hipowolemicznego, przy braku

objawów krwawienia zewnętrznego ( lub nawet

przy niewielkim krwawieniu zewnętrznym )

należy rozważyć możliwość uszkodzeń

wewnętrznych i wynikającego z nich krwawienia.



Krew może ulec wynaczynieniu do jamy

brzusznej, miednicy, klatki piersiowej,

przestrzeni śródtkankowych w obrębie kończyn (

zwłaszcza uda ).



Krwawienia wewnętrznego nie jesteśmy w stanie

zatamować.

Możliwe objawy krwawienia

wewnętrznego



deformacja tkanek; przebarwienie, tkliwość i

wzmożona spoistość ( twardość ), np.

przypominająca duży siniec;



uczucie duszności;



ból w obrębie jamy brzusznej;



dodatkowe objawy, jak w przypadku

krwawienia zewnętrznego – przyśpieszony

oddech, tachykardia, zasinienie warg, blada i

zimna skóra, nudności, wymioty, uczucie

pragnienia, zaburzenia świadomości

( spowolnienie reakcji, senność lub pobudzenie,

a nawet agresja ).

Opanowanie krwawienia wewnętrznego

jest dużo trudniejsze niż krwawienia

zewnętrznego. Należy pamiętać o

podstawowych zasadach postępowania:



zastosować podstawowe środki ostrożności –

ocena bezpieczeństwa własnego i

poszkodowanego;



ocenić wydolność oddechu, w razie

konieczności udrożnić drogi oddechowe;



opanować ewentualnie większe krwawienia, w

razie potrzeby rozpocząć akcję resuscytacyjną;



zaopatrzyć pozostałe miejsca krwawienia;



pacjenta ułożyć wygodnie, zwracając uwagę na

możliwe uszkodzenia kręgosłupa;



chronić go przed utratą ciepła;



uspokajać i zapewniać o nadchodzącej pomocy.

Rany penetrujące do klatki

piersiowej



Zwykle dochodzi do powstania odmy

( powietrze przez ranę dostaje się do jamy

opłucnowej ), co objawia się dusznością.



Należy zastosować na ranie

zastawkę

uniemożliwiającą dostęp powietrza do

wnętrza klatki piersiowej przy jednoczesnej

możliwości jego wydostania się na zewnątrz

– foliowy opatrunek uszczelniający / trzy

brzegi przymocowane, czwarty wolny /,

rękawiczka lateksowa przymocowana

szczelnie z naciętym jednym palcem.

Rany z wbitym

przedmiotem



Zwykle są to rany głębokie, kłute lub cięte.

Widoczny jest wystający z rany przedmiot.



Zasadą jest pozostawienie przedmiotu w ranie.

W szczególności nie wolno usuwać wbitych

w oko /zasłonić oko zdrowe w celu

zminimalizowania ruchów oka uszkodzonego, gdyż

gałki oczne poruszają się razem/, ucho lub nos.



Wyjątek stanowi sytuacja, w której przedmiot

przebijający policzek utrudnia oddychanie.



Możliwe jest usunięcie przedmiotów

utrudniających prowadzenie resuscytacji lub

uniemożliwiających transport.

Wytrzewienie



Obrażenie polegające na wynicowaniu

na zewnątrz ciała narządów

wewnętrznych, np. jelit lub żołądka,

zwykle przez rozległą ranę.



Nie wolno przemieszczać

wytrzewionych narządów ani wpychać

ich z powrotem do jam ciała.

Wytrzewienie – sposób

postępowania:



Ocenić podstawowe funkcje życiowe;



Wziąć pod uwagę, że pacjent może

wymiotować;



Opanować wszelkie większe

krwawienia zewnętrzne;



Jeśli możliwe, ułożyć pacjenta na

plecach z podkurczonymi kolanami;



Podać tlen do oddychania;



Odsłonięte narządy okryć wilgotnym, najlepiej

ciepłym opatrunkiem bezgazowym lub

przylegającą folią (np. spożywczą ), a dopiero

potem chustami gazowymi – dla ochrony przed

wysychaniem i utratą ciepła;



Nie próbować przemieszczać wynicowanych

narządów, a zwłaszcza nie wpychać do jam ciała;



Nie usuwać żadnych wbitych przedmiotów –

umocować je i zabezpieczyć na czas transportu;



Nie podawać żadnych płynów do picia;



W razie kaszlu lub wymiotów wspomóc te

odruchy poprzez umiarkowany ucisk na

opatrunek pokrywający ranę i wynicowane

narządy.

Wytrzewienie – sposób

postępowania:

Amputacja to utrata części lub całej

kończyny ( części ciała ). Często

przebiega z masywnym krwotokiem.

Należy pamiętać, że zawsze istnieje

szansa na replantację ( operacyjne

doszycie ) kończyny.

Postępowanie:



opanować krwawienie odpowiednią techniką;



zastosować typowe postępowanie

przeciwwstrząsowe;



odnaleźć amputowaną część ciała i zabezpieczyć

w foliowym worku umieszczonym w naczyniu lub

drugim worku zawierającym wodę z lodem ( nie

wolno stosować samego lodu ani tzw. suchego

lodu – amputowany organ ma być schłodzony, a

nie zamrożony!);



upewnić się, że amputowana część ciała jest

transportowana do szpitala razem z pacjentem.

Obrażenia powstałe w wyniku

zmiażdżenia



Uszkodzenia zmiażdżeniowe powstają zwykle

przez zgniecenie w maszynie lub samochodzie,

przygniecenie przez ścianę budynku czy też np.

zapadający się wykop ziemny.



Zbyt długi ucisk powoduje niedotlenienie

poprzez zahamowanie dopływu krwi do

narządów i tkanek oraz utrudnienie, a nawet

uniemożliwienie oddychania. Bezpośrednio

może prowadzić do śmierci.



Niebezpieczny jest moment uwolnienia

poszkodowanego. Krew dotychczas krążąca w

zmniejszonym obiegu nagle dostaje się do

odbarczonych naczyń i jej ciśnienie nagle spada.



Może to doprowadzić do wstrząsu, zwłaszcza

jeśli wcześniej doszło do utraty krwi w wyniku

krwotoku.



Po powrocie krążenia w całym ustroju, zostają

uwolnione i rozprowadzone po organizmie

toksyczne substancje powstałe w zgniecionych

i niedotlenionych mięśniach.



Są one zagrożeniem dla nerek – powodują ich

ostrą niewydolność, nierzadko prowadzą do

śmierci.



Określane jest to mianem zespołu

zmiażdżeniowego (crush syndrome ).

Obrażenia powstałe w wyniku

zmiażdżenia

Postępowanie w przypadku

zmiażdżenia



Zależne jest od czasu jaki upłynął od

momentu wypadku.



Poza sytuacją, w której dalsze

pozostawienie poszkodowanego w

uwięzieniu grozi dodatkowymi

obrażeniami, po przekroczeniu granicy

10 minut nie wolno uwalniać chorego

bez możliwości podjęcia działań

wspomagających oddychanie i krążenie.

Postępowanie przed upływem 10 minut:



stała ocena podstawowych funkcji życiowych

w czasie uwalniania ofiary;



postępowanie przeciwwstrząsowe – uniesienie

nóg ( jeśli inne obrażenia na to pozwalają ),

podawanie tlenu, ochrona przed utrata ciepła;



opanowanie zewnętrznych krwawień i

odpowiednie unieruchomienie przy

podejrzeniu złamań;



dalsza stała obserwacja chorego;



zanotowanie i przekazanie personelowi

szpitalnemu danych o okresie uwięzienia i

momencie uwolnienia.

Postępowanie po upływie 10

minut:



ocena podstawowych funkcji życiowych;



jeśli w istotny sposób upośledzone jest

oddychanie – częściowe uwolnienie

ciała poszkodowanego w celu

ułatwienia oddychania;



opanowanie krwawień zewnętrznych;



jeśli to możliwe, sprawdzenie tętna

poniżej poziomu ucisku w celu oceny

ciężkości obrażeń;

Obrażenia powstałe w wyniku

wybuchu

Mechanizmy powstawania obrażeń:



pierwotny, w wyniku działania ognia i fali

uderzeniowej – powoduje oparzenia skóry i płuc,

uszkodzenia narządów wewnętrznych i uszu;

często takie obrażenia wewnętrzne są śmiertelne

i nie pozostawiają widocznych śladów

zewnętrznych;



wtórny, w wyniku zranienia przez leżące

przedmioty oraz wskutek rzucenia ofiary na inne

przedmioty. Zakres obrażeń jest szeroki: od

niewielkich skaleczeń do bardzo ciężkich urazów,

ze śmiercią włącznie.

Postępowanie w przypadku

obrażeń powstałych w wyniku

wybuchu:



przede wszystkim ocenić miejsce wypadku pod kątem

bezpieczeństwa ofiar wybuchu oraz zespołu

ratunkowego;



ocenić podstawowe funkcje życiowe poszkodowanego;



zabezpieczyć drożność dróg oddechowych ( pamiętając o

możliwości uszkodzenia kręgosłupa szyjnego );



ze względu na możliwość uszkodzenia płuc zastosować

tlenoterapię lub oddech wspomagany – do rozważenia,

gdy częstość oddechu spadnie < 10/min;



opanować krwawienia zewnętrzne i odpowiednio

unieruchomić kończyny w razie podejrzenia złamania;



stosować ogólne zasady postępowania we wstrząsie;



kontrolować stan pacjenta co kilka minut

Rodzaje opatrunków :



Opatrunek uciskowy



Opatrunek osłaniający



Opatrunek obłożeniowy



Opatrunki unieruchamiające

(gipsowe, szyny Kramera)



Opatrunek procowy (stosowany tylko

przy urazach nosa)

Opatrunek uciskowy



służy do tamowania krwi z żył i tętnic.



na miejsce urazu kładziemy gazę jak

wszędzie gdzie mamy do czynienia z

krwią. Następnie wzdłuż miejsca

zranienia kładziemy coś, co będzie

stanowić ucisk (może to być np. rolka

zwiniętego bandaża, jakiś gruby długopis

), bandażujemy następnie zestaw,

jednocześnie uciskając. Bandażowanie

wykonujemy standardowo - koliście.

Opatrunek osłaniający



stosujemy tylko na rany typu: otarcia,

poparzenia, rany mózgoczaszki, urazy oka,

wytrzewienie.



Jak sama nazwa mówi ma tylko za zadanie

osłaniać miejsce urazu, ewentualnie zbierać to

co może z rany wyciekać (krew, płyny

ustrojowe).



Na miejsce urazu kładziemy gazik i w zależności

od wielkości urazu albo obandażowujemy

bandażem dzianym zwykłymi kolistymi obwojami

lub jak to coś małego to przyklejamy plastrem.

Opatrunek obłożeniowy

(stabilizujący)



stosowany, gdy w ranie tkwi ciało obce np. gwóźdź w

dłoni, duży kawałek szkła w przedramieniu itd.



ciało obce pełni w takiej ranie rolę korka hamującego

wypływ krwi, więc w żadnym przypadku nie próbujmy go

wyciągać samemu!



jeśli ciało obce jest małe to sprawę można rozpatrzeć

zdroworozsądkowo i spróbować wyciągnąć.



Opatrunek tego typu zbudowany jest z gazy oraz

czegoś, co stabilizuje ciało obce np. dwie rolki bandaża

ułożone wzdłuż. Wszystko razem obandażowujemy. W

przypadku gdyby ciało obce wystawało nad stabilizacje

bandażujemy tak, aby go nie przyginać i nie przemieścić,

co mogłoby spowodować pogłębienie urazu. Kości w

przypadku złamań otwartych traktujemy jak ciała obce w

ranie i stosujemy opatrunek obłożeniowy.

Podstawowe zadanie

opatrunku:

- ochrona przed czynnikami

mechanicznymi,

- ochrona przed zabrudzeniem,

- ochrona przed zakażeniem wtórnym,

- ochrona przed wysychaniem i utratą

płynów fizjologicznych,

- ochrona przed utratą ciepła.

Wymagania stawiane

opatrunkom:

- chłonność i objętość wchłaniania

- kompresy z gazy,

włóknika mają dużą zdolność chłonną, kompresy z alginianów

wapnia, hydrokoloidy i hydrożele mają taką budowę która

pozwala im na wchłanianie wysięku i zatrzymywanie

wydzieliny wraz z bakteriami,

przepuszczalność gazów

- hydrożele i hydrokoloidy są

uważane za materiały o zmniejszonej przepuszczlności co w

ranach zakażonych może sprzyjać rozwojowi beztlenowców (w

nowoczesnych opatrunkach zagrożenie to zostało

zminimalizowane).

tolerancja w ranie

- gaza i włóknina mają tendencję do

przyklejania się do rany i wiązania z wydzieliną, co podczas

zmiany opatrunku może dać krwawienia oraz odczucie bólu, w

takim przypadku skuteczne jest zaimpregnowanie tych

opatrunków maściami lub żelami lub zastosowanie gotowych

kompresów maściowych,

uczulenia

- opatrunki nie mogą podrażniać rany działać

uczulająco,

Opatrunki stosowane w suchym

leczeniu ran:

- kompresy z gazy czy z włókniny,

- kompresy kombinowane (gotowe do przyklejenia

mają kilka warstw o zmiennej wchłanialności

produkowane przez różne firmy),

- kompresy maściowe, wspólną cechą tych

opatrunków jest siatka z maścią, maść ma

najczęściej właściwość przyśpieszające gojenie,

kompresy maściowe służą do bezurazowego

zaopatrywania ran, są szczególnie przydatne w

otarciach

, oparzeniach

, do pokrycia miejsca

pobrania jak i nakładania przeszczepów skóry.

Suche opatrywanie ran

stosuje się w:

- ranach pooperacyjnych,

- mniejszych drobnych ranach

powierzchownych,

- powierzchownych ranach ostrych o

silnym wysięku,

- ranach gojonych pierwotnie,

- ranach z cechami infekcji,



Wilgotne leczenie ran jest metodą stosunkowo

nową (naukowe podstawy od 1971 roku) i

promowaną przez firmy produkujące różnego

rodzaju wilgotne opatrunki.



ma zastosowanie głównie we wtórnym

gojeniu się ran (ziarninowanie), gdzie

konieczna jest odbudowa ubytku tkanki.



Wśród opatrunków stosowanych w tym systemie

należy wymienić: opatrunki z superabsorbentem,

kompresy z alginianów wapnia, hydrokomórkowe

opatrunki żelowe, opatrunki hydrokoloidowe,

hydrowłókniste, hydrożele, opatrunki ze srebrem

Środki antyseptyczne



Betadine - związek jodu, który jest silnym

środkiem antyseptycznym stosowanym do

odkażania skóry nieuszkodzonej. Działa

bakteriobójczo, grzybobójczo i wirusobójczo,

drażni tkanki, wywołuje powierzchniową

nekrozę (martwicę) posmarowanej tkanki.

Dawniej drażniące działanie jodu

wykorzystywano do polepszenia ukrwienia

skóry i tkanki podskórnej, co przyśpieszało

resorpcję wysięków zapalnych (skórę nad

wysiękiem pędzlowano jodyną kilka razy dz.

Antyseptyki



Sole srebra działają silnie przeciwbakteryjnie (antyseptycznie i

odkażająco), ściągająco, lekko złuszczająco, a w większych

stężeniach przyżegająco i nekrotycznie. Dodanie do wody

metalicznego srebra zabija zawarte w niej bakterie. W przypadku

zastosowania roztworów soli srebrowych na skórę i błony śluzowe

należy podkreślić jedynie powierzchowne ich działanie

antyseptyczne z powodu koagulacji białek; bariera

zdenaturowanego białka uniemożliwia głębsze wnikanie preparatu

sulfadiazynian srebra (4-amino-N-2-pirymidynylobenzenosulfonamid

srebra) oraz silver sulfathiazole czyli



sulfatiazolan srebra (sulfanilamid srebra) – łączą w sobie działanie

przeciwbakteryjne sulfonamidu i srebra. Preparaty przyśpieszają

gojenie ran, działają także przeciwbólowo i przeciwzapalnie.

Stosowane są w leczeniu oparzeń, owrzodzeń, ran, odleżyn.

Pomocne w leczeniu trądziku bakteryjnego, zwłaszcza

Flammacerium (obok srebra i sulfonamidu, zawiera azotan ceru).

Znane pod nazwą Flammacerium (Solvay) – krem 1%, Flammazine

(Solvay) – krem 1%, Dermazin (Lek) – krem, Argosulfan (Jelfa) –

krem 2%.

Antyseptyki



jodoform

–

iodoformium

. Jodoform jest starym

antyseptykiem, wprowadzonym przez Mosetig-

Moorhof`a w 1880 roku. Pod względem

chemicznym jest to trijodometan CHI3 – proszek

krystaliczny barwy żółtej, nierozpuszczalny w

wodzie, łatwo rozpuszczalne w

rozpuszczalnikach Jodoform rozpuszcza się w

wydzielinach ustrojowych i w wydzielinach ran,

ropni oraz owrzodzeń; uwalnia wówczas

stopniowo jod działając bakteriobójczo,

osuszająco, znieczulająco miejscowo i

krwiotamująco (hamuje krwawienia z drobnych

naczyń krwionośnych)

Antyseptyki



Kwas borowy w wodnych roztworach był (obecnie rzadko)

stosowany do okładów, płukanek, irygacji i przemywania przy

stanach zapalnych skóry i błon śluzowych. Wchodzi w skład

niektórych kropli do oczu, płynów odkażających złożonych (np.

Adonis Afrodyta), zasypek 1-3% i złożonych (np. Linomag, Alantan).



Czteroboran sodu

Na2B4O7 (

natrium tetraboricum

, synonim:

natrium diboricum seu natrium biboricum

, boraks,

borax

) jest to

krystaliczna, biała substancja rozpuszczalna w wodzie (25 cz.) i w

glicerynie (1,5 cz.) - (słynny boraks w glicerynie, czyli Aftin =

Aphtin). Jest to słaby związek antyseptyczny, hamujący rozwój

grzybów pleśniowych i niektórych bakterii. Działa również

ściągająco i przeciwzapalnie. Wchodzi w skład proszków złożonych

(do roztworów i zasypek), mikstur, maści 4-20%. Wskaznia:

pleśniawki (afty), bolesne nadżerki w jamie ustnej i na narządach

płciowych, zapalenie powiek lub spojówek, do płukania gardła i

jamy nosowej. Mikstura – preparat handlowy pod nazwą

Aphtin

(Cefarm, Prolab) – do pędzlowania; ponadto proszek

Gargarin

(Cefarm) do rozpuszczania w wodzie i płukania jamy ustnej oraz

gardła przy stanach zapalnych (1 łyżeczka proszku na 100 ml wody

przegotowanej)

Antyseptyki



Nadmanganian potasu

W antyseptyce wykorzystywane są roztwory 0,5-4%. Używane są

one do odkażania ran i oparzeń. Stosuje się roztwory do

płukania gardła, jamy ustnej, spojówek, przewodów słuchowych,

jamy nosowej,, narządów płciowych, do przemywania skóry oraz

do kąpieli. Nadmanganian potasu przyspiesza gojenie ran i

oparzeń, obkurcza drobne naczynia krwionośne hamując

krwawienia, działa przeciwobrzękowo, przeciwwysiękowo,

zmniejsza wydzielanie łoju, lekko złuszcza naskórek. Hamuje

powstawanie zmian trądzikowych, zasusza owrzodzenia,

nadżerki, sączące rany, ropnie i zmiany trądzikowe. Leczy

trądziki i zapalenie łojotokowe skóry. Stosowany również do

płukania żołądka, utlenia lub absorbuje bowiem cyjanki,

alkaloidy i związki fosforowe. Dawniej stosowany do

nastrzykiwań ran kąsanych w celu unieczynnienia jadu. Do

płukania żołądka w zatruciach – roztwory 1:3000. Roztwory 0,1-

0,02% do płukania jamy ustnej i narządów płciowych. Roztwory

0,1% do odkażania skóry. Do nastrzykiwań ran kąsanych (z

jadem) – roztwory 1-2%

Antyseptyki



Woda utleniona



Woda utleniona (

hydrogenium peroxydatum

) jest

3% roztworem perhydrolu (perhydrolum), czyli

30% nadtlenku wodoru H2O2.



Woda utleniona pod wpływem enzymów – katalaz

rozpada się do wody i tlenu. Tlen działa

przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i

przeciwgnilnie. Rozmiękcza strupy, oczyszcza

rany, niweluje zapachy, wybiela, przyspiesza

regenerację tkanek. Jest to słaby środek

antyseptyczny, cenny natomiast do oczyszczania

skóry i ran. Przemywanie wodą utlenioną skóry

działa przeciwtrądzikowo i wybielająco na plamy,

w tym potrądzikowe.

Antyseptyki



Rivanol (Acrinolum, Acronol, Acricid,

etakrydyna, 6,9-diamino-2-etoksyakrydyna,

Lactoacridine, czyli mleczan etakrydyny) to

żółta substancja łatwo rozpuszczalna w wodzie.

Jest to silna substancja antyseptyczna. Niszczy

paciorkowce, gronkowce, grzyby i pierwotniaki.

Jest stosowany doustnie i zewnętrznie

(płukanki, okłady, przemywanie, irygacje

pochwy) oraz doodbytniczo w lewatywach.

Wpływ przeciwwirusowy i przeciwbakteryjny jest

spowodowany przyłączeniem etakrydyny do

kwasów nukleinowych (DNA), przez co

następują letalne mutacje. Jest doskonałym

środkiem do odkażania świeżych

(profilaktycznie) i starych ran oraz oparzeń.

Warto go stosować w leczeniu czyraków,

zapalenia łojotokowego skóry, owrzodzeń, róży,

liszajów i zacieków ropno-zapalnych.

Antyseptyki



Wodorowęglan sodu (NaHCO3), czyli dwuwęglan sodu

to biały krystaliczny proszek o słonawym smaku,

łatwo rozpuszczalny w wodzie. W okresie

przedwojennym i międzywojennym były stosowane

roztwory 3-5% do okładów, przemywań i jako do

płukania pochwy, worka spojówkowego, gardła i jamy

ustnej. Działa antyseptycznie, przeciwzapalnie,

przeciwobrzękowo, przeciwgnilnie, przeciwropnie.

Korzystnie działa we wszystkich rodzajach trądziku

(okłady na twarz, szyję, przemywanie). Zalecany przy

trudno gojących się ranach, oparzeniach

chemicznych, owrzodzeniach, wypryskach, ropniach,

stłuczeniach. Wartościowy w leczeniu stanów

zapalnych i ropnych gruczołu piersiowego (okłady).



W handlu znajduje się wodorowęglan sodu (soda

oczyszczona) w postaci proszku (sklepy spożywcze).



Bandaż trzyma się główką do góry w prawej

ręce i wykonuje obwoje zgodnie z ruchem

wskazówek zegara.



Rozpoczyna się obwojem kolistym nad lub pod

miejscem zranienia, rozwijając opaskę w miarę

bandażowania.



Stykające się powierzchnie uszkodzonej skóry

należy rozdzielić opatrunkami z gazy. Trzeba

się starać tak nałożyć obwoje, aby ściśle

przylegały do opatrunku i ciała

poszkodowanego.

Rodzaje obwojów:



obwój kolisty

– to taki, gdy każda następna warstwa pokrywa w

całości warstwę poprzednią. Obwojem tym rozpoczyna się każdy

rodzaj opatrunku. Można go zastosować do małych zranień. Obwój

kolisty jest wykorzystywany również w opatrunku uciskowym.

Bezpośrednio na ranę kładzie się jałową gazę i przymocowuje ją

koliście, następnie kładzie się tampon ze zwiniętego płótna,

bandaża lub gładki twardy klocek i ściśle zawija się obwojem

kolistym.



obwój wężowy

- charakteryzuje się tym, że poszczególne zwoje

bandaża układa się ukośnie, a pomiędzy nimi jest widoczna wolna

przestrzeń. Służy do przymocowywania opatrunku lub kończyny do

przedmiotu stabilizującego.



obwój śrubowy

– to taki, przy którym każda warstwa następna

pokrywa w 2/3 warstwę poprzednia. Obwoje układane są ukośnie.

Wykonuje się go na częściach prostych kończyn.



obwoj śrubowy zaginany

– jest wykonywany jako obwój śrubowy,

z tym, że w polowie wykonywanego obwoju opaskę zagina się,

przytrzymuje kciukiem i sprowadza w dół. Obwój ten jest ścisły i

nadaje się do przytrzymywania opatrunków o grubej warstwie.



obwój kłosowy

– rozpoczyna się obwojem kolistym i prowadzi opaskę

ukośnie po stronie nałożonego opatrunku. Następnie prowadzi się go

koliście po stronie przeciwnej do zranienia na kończynie i ponownie

sprowadza się w dół ukośnie do punktu wyjścia ( nieco wyżej od

poprzedniego zwoju). Obwoje pokrywają się w 2/3 szerokości bandaża

i ściśle przylegają do skóry poszkodowanego. W miejscu zranienia

pojawia się charakterystyczny kłos.



Obwój kłosowy ósemkowy

polega na wykonaniu obwojów wokół

dwóch osi, tworząc charakterystyczny kłos w miejscu zranienia.

Obwoje pokrywają się w 2/3 opaski. Wykonując opatrunek, kreśli się

nieregularną ósemkę.



Obwoje kłosowe, śrubowe i śrubowe zaginane mogą być wstępujące,

jeżeli rozpoczyna się je na niżej usytuowanej części ciała i prowadzi

opatrunek ku górze. Lub zstępujące, prowadzone w kierunku

odwrotnym.



obwój żołwiowy

– może być zbieżny, jeżeli obwoje zbiegają się lub

rozbieżny, jeżeli rozbiegają się w stawie. Jeżeli rozpoczyna się

opatrunkiem kolistym powyżej ( lub poniżej) stawu, to jest to

opatrunek zbieżny. Zwoje prowadzi się, przechodząc po wewnętrznej

stronie stawu, i obwija kończynę poniżej (lub powyżej ) stawu.

Opatrunek kłosowy kciuka

wstępujący niepełny



Rozpoczynamy obwojem kolistym na nadgarstku (1) przechodzimy na kciuk do samej

góry (2) Wykonujemy pętlę dookoła kciuka i kierujemy opaskę z powrotem na nadgarstek.

Powstało pierwsze kłosowanie (3). W ten sam sposób, co pierwsze, wykonujemy drugie

kłosowanie nieco niżej od poprzedniego (4,5). W ten sam sposób wykonujemy trzecie

kłosowanie jeszcze niżej i kończymy obwojem kolistym wokół nadgarstka, koniec bandaża

umocowujemy przylepcem. Powstał opatrunek kłosowy kciuka wstępujący (6).

Document Outline