Piękno jako
Piękno jako
wartość
wartość
i kategoria
i kategoria
estetyczna
estetyczna
Piękno jako
Piękno jako
wartość
wartość
i kategoria
i kategoria
estetyczna
estetyczna
piękno
piękno
wartość
wartość
kategoria
kategoria
estetyka
estetyka
PIĘKNO :
PIĘKNO :
-
-
zespół cech, który sprawia, że coś się
zespół cech, który sprawia, że coś się
podoba
podoba
- wysoka wartość moralna
- wysoka wartość moralna
„
„
Uniwersalny słownik języka
Uniwersalny słownik języka
polskiego”
polskiego”
WARTOŚĆ:
WARTOŚĆ:
-
cecha lub zespół cech
cecha lub zespół cech
-
ile coś jest warte pod względem
ile coś jest warte pod względem
materialnym
materialnym
-
posiadanie zalet
posiadanie zalet
„
„
Uniwersalny słownik języka
Uniwersalny słownik języka
polskiego”
polskiego”
KATEGORIA:
KATEGORIA:
-
pojęcie podstawowe danej nauki
pojęcie podstawowe danej nauki
-
wyróżniona ze względu na jakąś
wyróżniona ze względu na jakąś
cechę wspólną
cechę wspólną
„
„
Uniwersalny słownik języka
Uniwersalny słownik języka
polskiego”
polskiego”
ESTETYKA:
ESTETYKA:
-
nauka o pięknie
nauka o pięknie
-
poczucie piękna
poczucie piękna
„
„
Uniwersalny słownik języka
Uniwersalny słownik języka
polskiego”
polskiego”
PIĘKNO =
PIĘKNO =
wartoć
wartoć
+
+
kategoria estetyczna
kategoria estetyczna
Przemiany pojęcia
Przemiany pojęcia
piękna
piękna
Trzy sposoby pojmowania piękna w starożytności
Trzy sposoby pojmowania piękna w starożytności
-
Najszersze znaczenie
Najszersze znaczenie
-
Znaczenie estetyczne
Znaczenie estetyczne
-
Znaczenie estetyczne ograniczone tylko do
Znaczenie estetyczne ograniczone tylko do
wzroku
wzroku
Wielka Teoria
Wielka Teoria
Trwała od V wieku p.n.e do XVIII wieku
Trwała od V wieku p.n.e do XVIII wieku
n.e.
n.e.
Piękno polega na doborze proporcji i
Piękno polega na doborze proporcji i
właściwym układzie części.
właściwym układzie części.
Piękno
Piękno
Struktura
Struktura
Proporcja
Proporcja
Liczby
Liczby
Wielka Teoria
Wielka Teoria
Platon
Platon
: „ Zachowanie miary i proporcji jest
: „ Zachowanie miary i proporcji jest
zawsze piękne”
zawsze piękne”
Arystoteles
Arystoteles
: „ Piękno jest w wielkości i ładzie’’
: „ Piękno jest w wielkości i ładzie’’
Stoicy
Stoicy
: „piękno ciała ejst proporcją członków
: „piękno ciała ejst proporcją członków
w ich układzie wzajemnym i w stosunku do
w ich układzie wzajemnym i w stosunku do
całości”
całości”
Wielka Teoria
Wielka Teoria
Filozof Plotyn uzupełnił Wielką Teorię.
Filozof Plotyn uzupełnił Wielką Teorię.
Tezy Wielkiej Teorii
Tezy Wielkiej Teorii
-
Piękno poznajemy nie tylko zmysłami
Piękno poznajemy nie tylko zmysłami
ale tez rozumem
ale tez rozumem
-
Piękno ma charakter ilościowy
Piękno ma charakter ilościowy
-
W proporcjach jest prawo natury,
W proporcjach jest prawo natury,
zasady bytu itp.
zasady bytu itp.
-
Podobanie się i piękno
Podobanie się i piękno
-
Piękno i dobro
Piękno i dobro
Kryzys Wielkiej Teorii
Kryzys Wielkiej Teorii
W XVIII nastąpił kryzys z powodu zmiany
W XVIII nastąpił kryzys z powodu zmiany
mody, smaku, powstał barok, sztuka
mody, smaku, powstał barok, sztuka
romantyczna – nieklasyczne
romantyczna – nieklasyczne
Kryzys objawiał się w filozofii i sztuce
Kryzys objawiał się w filozofii i sztuce
Osiemnastowieczni znawcy piękna
Osiemnastowieczni znawcy piękna
podzielili się na dwie grupy:
podzielili się na dwie grupy:
-piękno to cos nieuchwytnego
-piękno to cos nieuchwytnego
- Piękno to subiektywne wyobrażenie ludzi
- Piękno to subiektywne wyobrażenie ludzi
Dalsze dzieje Wielkiej
Dalsze dzieje Wielkiej
Teorii
Teorii
Po Oświeceniu wróciły hasła wielkiej
Po Oświeceniu wróciły hasła wielkiej
Teorii w XIX wieku jednak nie były tak
Teorii w XIX wieku jednak nie były tak
silne jak dawniej.
silne jak dawniej.
W XX wieku przestano interesować się
W XX wieku przestano interesować się
pięknem, sztuka nie ma być piękna
pięknem, sztuka nie ma być piękna
tylko ma szokować odbiorcę.
tylko ma szokować odbiorcę.
Odmiany piękna
Odmiany piękna
Różnorodność piękna
Dzieła sztuki
Natura
Ciała
Myśli
Wenus z Milo
Podziały piękna
Podziały piękna
Konieczne – dobrowolne (Perroult)
Konieczne – dobrowolne (Perroult)
Względne – bezwzględne( Home)
Względne – bezwzględne( Home)
Własne – skojarzeniowe (Fechner)
Własne – skojarzeniowe (Fechner)
Odpowiedniość
Odpowiedniość
Fakt, że jakieś rzeczy odpowiadają sobie wzajemnie,
Fakt, że jakieś rzeczy odpowiadają sobie wzajemnie,
pasują.
pasują.
Poglądy Sokratesa na odpowiedniość
Poglądy Sokratesa na odpowiedniość
Odpowiedniość w baroku
Odpowiedniość w baroku
Odpowiedniość w oświeceniu
Odpowiedniość w oświeceniu
Architektura a odpowiedniość
Architektura a odpowiedniość
Ozdoba
Ozdoba
„
„
Piękno jest rozumiane dwojako: jedno piękno jest
Piękno jest rozumiane dwojako: jedno piękno jest
z natury, a drugie jest przydatne, znaczy to, że
z natury, a drugie jest przydatne, znaczy to, że
jedne ciała są piękne dla naturalnej
jedne ciała są piękne dla naturalnej
odpowiedzialności i zgodności członów barw, inne
odpowiedzialności i zgodności członów barw, inne
zaś stają się piękne przez włożenie w nie
zaś stają się piękne przez włożenie w nie
starania”
starania”
G. G. Trissino
G. G. Trissino
Metopa z
Partenon
u
Północny
tympanon z
kościoła św.
Trójcy i NMP
w Strzelnie
Uroda
Uroda
Uroda - dostojność
Uroda - dostojność
Dostojność – elegancja
Dostojność – elegancja
Uroda - piękno duchowe
Uroda - piękno duchowe
Szerokie – wąskie (pojęcie
Szerokie – wąskie (pojęcie
piękna)
piękna)
Wdzięk
Wdzięk
Ogół cech stanowiących o tym, że ktoś lub
Ogół cech stanowiących o tym, że ktoś lub
coś sprawia miłe wrażenie
coś sprawia miłe wrażenie
Znany był już w starożytności, zależnie od
Znany był już w starożytności, zależnie od
tego jak kto interpretował piękno albo był
tego jak kto interpretował piękno albo był
pięknem albo czymś innym.
pięknem albo czymś innym.
W renesansie mieli go wszyscy, a baroku
W renesansie mieli go wszyscy, a baroku
tylko kobiety i dzieci.
tylko kobiety i dzieci.
Subtelność
Subtelność
•
Starożytność: „Subtilis” = ostry,
Starożytność: „Subtilis” = ostry,
drobny,
drobny,
staranny;
staranny;
•
W retoryce - najskromniejszy ze
W retoryce - najskromniejszy ze
stylów;
stylów;
Wzniosłość
Wzniosłość
Wzniosłość= wielkość i powaga
Wzniosłość= wielkość i powaga
„
„
podziwu godne jest zawsze to
podziwu godne jest zawsze to
co nadzwyczajne”
co nadzwyczajne”
Dwojakie piękno
Dwojakie piękno
Znaczenie szersze – to co widzimy, słyszymy,
Znaczenie szersze – to co widzimy, słyszymy,
to co wdzięczne, subtelne, funkcjonalne
to co wdzięczne, subtelne, funkcjonalne
Znaczenie wąskie – powyższe cechy to jedno,
Znaczenie wąskie – powyższe cechy to jedno,
a piękno to cos innego
a piękno to cos innego
Antyk – funkcjonalność
Antyk – funkcjonalność
Renesans – wdzięk
Renesans – wdzięk
Manieryzm – subtelność
Manieryzm – subtelność
Oświecenie - wzniosłość
Oświecenie - wzniosłość
Piękno
Piękno
klasyczne
klasyczne
Znaczenia klasyczności
Znaczenia klasyczności
Doskonały
Doskonały
Starożytny
Starożytny
Naśladujący wzory starożytne
Naśladujący wzory starożytne
Zgodny z regułami sztuki i literatury
Zgodny z regułami sztuki i literatury
Ustalony, typowy
Ustalony, typowy
Posiadający cechy: harmonia, umiar,
Posiadający cechy: harmonia, umiar,
równowaga
równowaga
Piękno wszędzie
Piękno wszędzie
„
„
kompozycja świątyń polega
kompozycja świątyń polega
na symetrii, a symetria na
na symetrii, a symetria na
proporcji”
proporcji”
Witruwiusz
Witruwiusz
Meczet Omara
Katedra Notre Dame w
Reims
Watykan
Piękno leży w naturze
Piękno leży w naturze
rzeczy
rzeczy
„
„
w samych kształtach ciał jest
w samych kształtach ciał jest
coś, co jest im naturalne i
coś, co jest im naturalne i
wrodzone co przez to trwałe,
wrodzone co przez to trwałe,
stałe i niezmienne”
stałe i niezmienne”
Alberti
Alberti
Piękno to wiedza
Piękno to wiedza
„
„
w sztuce nic się nie osiągnie
w sztuce nic się nie osiągnie
bez nauki, bez wykształcenia”
bez nauki, bez wykształcenia”
Gauricus
Gauricus
Piękno właściwe dla ludzkiej
Piękno właściwe dla ludzkiej
sztuki jest pięknem w skali
sztuki jest pięknem w skali
ludzkiej.
ludzkiej.
Piękno klasyczne =
Piękno klasyczne =
piękno historyczne +
piękno historyczne +
piękno systematyczne
piękno systematyczne
Piękno romantyczne
Piękno romantyczne
•
silnego uczucia,
silnego uczucia,
•
wyobraźni,
wyobraźni,
•
nie poddające się formie
nie poddające się formie
ani regułom,
ani regułom,
•
duchowe,
duchowe,
•
dziwności,
dziwności,
•
symbolu,
symbolu,
•
sił,
sił,
•
konfliktu,
konfliktu,
•
mieści się w
mieści się w
najszerszym pojęciu
najszerszym pojęciu
piękna.
piękna.
„Wolność wiodąca lud na
barykady”
E. Delacroix
Piękno:
Romantyczność:
Romantyczność:
-
romantyczna jest sztuka zdana na uczucie,
romantyczna jest sztuka zdana na uczucie,
entuzjazm
entuzjazm
:
:
„
„
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko”
Niż mędrca szkiełko i oko”
A. Mickiewicz
A. Mickiewicz
-
uznanie poetyczności za najwyższą wartość ,
uznanie poetyczności za najwyższą wartość ,
-
poddanie sztuki uczuciom tkliwym,
poddanie sztuki uczuciom tkliwym,
-
przekonanie o duchowej naturze sztuki,
przekonanie o duchowej naturze sztuki,
-
bunt przeciw przyjętym formułom,
bunt przeciw przyjętym formułom,
-
indywidualizm;
indywidualizm;
-
upodobanie do dziwności;
upodobanie do dziwności;
-
niestawianie sztuce żadnych granic;
niestawianie sztuce żadnych granic;
-
uznanie wielorakości, jednorodności;
uznanie wielorakości, jednorodności;
-
twórczość dążąca do silnego działania;
twórczość dążąca do silnego działania;
300% PIĘKNA
300% PIĘKNA
Bibliografia:
Bibliografia:
•
W. Tatarkiewicz , Dzieje sześciu pojęć
W. Tatarkiewicz , Dzieje sześciu pojęć
•
Beata J. Gawryszwska, Jeremi T.
Beata J. Gawryszwska, Jeremi T.
Królikowski, Społeczno-kulturowe
Królikowski, Społeczno-kulturowe
podstawy gospodarowania
podstawy gospodarowania
przestrzenią . Wybór tekstów
przestrzenią . Wybór tekstów
•
Słownik języka polskiego PWN 1981
Słownik języka polskiego PWN 1981
•
Grafiki pochodzą z Internetu
Grafiki pochodzą z Internetu