Nauczyciel wspomagający w
kształceniu integracyjnym i
inkluzyjnym- rola, zadania,
dyspozycje osobowościowe
dr Danuta Apanel
Akademia Pomorska w Słupsku
Nauczyciel wspomagający w
kształceniu integracyjnym i
inkluzyjnym- rola, zadania,
dyspozycje osobowościowe
dr Danuta Apanel
Akademia Pomorska w Słupsku
Zakres pracy nauczyciela
wspomagającego według
Rozporządzenia MENiS z dnia 18
stycznia 2005 r.
• Rozpoznaje potrzeby edukacyjne i
możliwości psychofizyczne dzieci i
młodzieży niepełnosprawnych i
niedostosowanych społecznie;
• Współorganizuje zajęcia
edukacyjne i prace wychowawcze
w formach integracyjnych, w
szczególności:
• Wspólnie z nauczycielami prowadzącymi zajęcia
edukacyjne wybiera lub opracowuje programy
wychowania przedszkolnego i programy nauczania;
• Dostosowuje realizację programów wychowania
przedszkolnego, programów nauczania, programu
wychowawczego i programu profilaktyki do
indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości
psychofizycznych dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie;
• W zależności od indywidualnych potrzeb
edukacyjnych i możliwości psychofizycznych
uczniów niepełnosprawnych oraz niedostosowanych
społecznie, wspólnie z nauczycielami prowadzącymi
zajęcia edukacyjne, opracowuje dla każdego ucznia
i realizuje indywidualne programy edukacyjne
określające zakres
zintegrowanych działań
nauczycieli i specjalistów oraz rodzaj zajęć
rewalidacyjnych lub zajęć socjoterapeutycznych
prowadzonych z uczniem;
• Uczestniczy w zajęciach edukacyjnych
prowadzonych przez innych
nauczycieli;
• Prowadzi zajęcia rewalidacyjne lub
zajęcia socjoterapeutyczne;
• Udziela pomocy nauczycielom
prowadzącym zajęcia edukacyjne w
doborze metod pracy z uczniami
niepełnosprawnymi oraz
niedostosowanymi społecznie;
• Prowadzi lub organizuje różnego
rodzaju formy pomocy pedagogicznej i
psychologicznej dla dziecka i jego
rodziny.
Nauczyciele wspomagający zatrudnieni w
przedszkolach, szkołach podstawowych,
gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych
prowadzących kształcenie integracyjne- rok
szkolny 2009/2010
• woj. dolnośląskie- 377 osób;
• woj. kujawsko- pomorskie – 414
osób;
• woj. lubelskie - 313 osób;
• woj. lubuskie – 152 osoby;
• woj. łódzkie – 280 osób;
• woj. małopolskie – 679 osób;
• woj. mazowieckie- 871 osób;
• woj. opolskie – 154 osób;
• woj. podkarpackie – 179 osób;
• woj. podlaskie – 428 osób;
• woj. pomorskie- 555 osób;
• woj. śląskie – 1172 osoby;
• woj. świętokrzyskie – 141 osób;
• woj. warmińsko- mazurskie – 168 osób;
• woj. wielkopolskie – 485 osób;
• woj. zachodniopomorskie – 286 osób;
• Razem ..............................6654 osoby
Kwalifikacje
Pedagog wspomagający powinien posiadać
odpowiednie kwalifikacje z zakresu
pedagogiki specjalnej, a ponadto znać i
rozumieć potrzeby uczniów z różnego
rodzaju niepełnosprawnościami i
trudnościami w uczeniu się, znać różne
metody i formy pracy z uczniami
niepełnosprawnymi w oddziałach
specjalnych lub integracyjnych, być
przygotowanym pod względem
metodycznym i merytorycznym do pracy
edukacyjnej.
Zadania pedagoga
wspomagającego
zadania edukacyjne:
-
dokonanie diagnozy roboczej tak, by
proces diagnostyczny dał początek
sformułowaniu oddziaływań dydaktycznych;
pedagog wspomagający powinien
realizować i czuwać nad realizacją przez
ucznia niepełnosprawnego kolejnych zadań,
kolejnych elementów opracowanego dla
niego programu edukacyjno –
terapeutycznego;
- Udzielanie pomocy uczniom z
niepełnosprawnościami tak, by nie
zaniżać wymagań dydaktycznych
wobec nich i kryteriów ich
oceny;każdy uczeń powinien
pracować na swoim najwyższym,
maksymalnym poziomie. Należy
wykorzystywać w pracy specjalne
metody i specjalnie dostosowane
pomoce dydaktyczne;
- opracowanie wraz z nauczycielem
wiodącym (przedmiotowcem) strategii
lekcji tak, by nauczanie wszystkich uczniów
było skuteczne i uwieńczone sukcesami;
należy zwracać uwagę na uatrakcyjnianie
zajęć poprzez : nadawanie sensu wspólnej
nauce, stosowanie ekspresyjnych metod
nauczania ( ruch, muzyka,
drama), wykorzystywanie elementów
nauczania otwartego, odpowiednie
gospodarowanie czasem, organizowanie
pracy uczniom w małych grupach
zadaniowych, wykorzystywanie metody
projektów w łączeniu treści
międzyprzedmiotowych.
Zadania integrujące
• Czuwanie i wspieranie integracji
pomiędzy rodzicami dzieci
pełnosprawnych i niepełnosprawnych;
sprzyjają temu tzw. lekcje otwarte,
wspólne wycieczki ( całych rodzin),
spotkania z rodzicami organizowane w
formie atrakcyjnych, miłych chwil
spędzanych wspólnie przez
wychowawcę, rodziców i dzieci z jednej
klasy;
•Czuwanie i wspieranie
integracji pomiędzy dziećmi
jednej klasy, a także całej
szkoły tak, by uniknąć tzw.
integracji pozornej;
szczególnie dotyczy to
wszystkich przerw i zajęc
pozalekcyjnych, spotkań dzieci
w szkolnej świetlicy, udziału w
szkolnych imprezach i
uroczystościach;
•Budowanie integracji
pomiędzy nim samym a
nauczycielem wiodącym
( przedmiotowcem); należy
opracować formy współpracy
na lekcjach, umieć dobrze
komunikować się, stwarzać
sobie możliwości i mieć
poczucie własnej realizacji i
satysfakcji zawodowej;
Zadania wychowawcze
• Wspieranie rodziców dzieci
niepełnosprawnych poprzez:
kształtowanie prawidłowej postawy
rodzicielskiej wobec własnego dziecka;
informowanie na bieżąco o pracy ucznia na
zajęciach, udzielanie codziennych
instruktaży dotyczących odrabiania przez
dziecko pracy domowej, udzielanie porad
związanych z koniecznością skorzystania z
dodatkowej pomocy innych specjalistów czy
instytucji społecznych ( i wskazywanie ich);
• Bycie wychowawcą całej klasy
integracyjnej; wychowanie stanowi
działalność każdego nauczyciela i
każdy nauczyciel w ramach swojego
przedmiotu przekazuje w różnorodny
sposób najważniejsze wartości
zgodne ze szkolnym planem
wychowawczym;
potrzebny jest więc taki pedagog”
łącznik”, który koordynowałby
tematykę wychowawczą realizowaną
przez innych nauczycieli i prowadził „
integrujące” godziny wychowawcze;
Dyspozycje
osobowościowe
• specjalny stosunek do uczniów
niepełnosprawnych ( nie ma w nim
miejsca na tkliwość czy rozrzewnianie, ale
jest racjonalna organizacja opieki
rewalidacyjnej) ;
• duża wnikliwość poznawcza i badawcza
dociekliwość ( rozumienie problemów
indywidualności i otaczanie troską każdego
ucznia, by prowadzić drogą rewalidacji);
• odpowiedzialność za organizowany
proces dydaktyczny; potrzeba ścisłej
współpracy z rodziną, specjalistami,
środowiskiem społecznym, umiejętność
organizowania współpracy, łatwość w
nawiązywaniu kontaktów z różnymi
osobami;
• wyjątkowe zaufanie i przychylność
wobec osób niepełnosprawnych;
działania na rzecz uczniów
niepełnosprawnych w kierunku
tworzenia i umacniania w nich poczucia
własnej godności i wartości;
• duży optymizm życiowy, który zapobiega
zniechęceniu, gdy rezultaty jego trudnej pracy
są skromne lub gdy trzeba na nie długo czekać;
• w różnorodnych sytuacjach społecznych i
życiowych postawa obrony wobec uczniów
niepełnosprawnych i zapewnienie im
poczucia bezpieczeństwa;
• umiejętność kształtowania kultury
społeczeństwa wobec osób
niepełnosprawnych;
• organizowanie doraźnej terapii i
rehabilitacji w stosunku do dzieci o
sprzężonej niepełnosprawności zwłaszcza w
środowiskach oddalonych od od
specjalistycznych poradni i gabinetów.
Funkcje nauczyciela
wspomagającego
•
organizowanie procesu nauczania i uczenia się
oraz diagnozy możliwości uczniów;
( organizator);
•
kreowanie przestrzeni, warunków do uczenia się,
odkrywania, poszukiwania, komunikowania się i
działania;( kreator, animator);
•
udzielanie uczniom szeroko pojętej pomocy;
( opiekun);
•
tworzenie atmosfery szacunku, tolerancji i
poczucia bezpieczeństwa w grupie wychowawczej
i na terenie szkoły; ( wychowawca).
• „
Wychowanie specjalne jest
raczej sztuką niż nauką.
Oznacza to wielką rolę
wychowawcy w zakresie
poznania dziecka i
dostosowania metod pracy do
jego psychiki”.
J. Wyczesany