TEORIA PAŃSTWA

WYBRANE ZAGADNIENIA 

 

 

DEFINICJA PAŃSTWA



Paradygmat Jellinka:



Państwo to wspólnota ludzi osiadłych na 
pewnym terytorium pod władzą suwerenną



Definicja opisowa: 



Państwo jest organizacją polityczną, 
obejmującą całe społeczeństwo, przymusową, 
suwerenną, terytorialną, spełniającą określone 
funkcje i wyposażoną w swoisty aparat 

 

 

WŁADZA PAŃSTWOWA

 

Jest to zdolność do kierowania 
społeczeństwem znajdującym się w 
granicach terytorium 
państwowego, zabezpieczona 
możliwością użycia przymusu.

 

 

TERYTORIUM PAŃSTWOWE

Terytorium państwowe obejmuje:



Ląd



Rzeki i jeziora 



Morskie wody wewnętrzne



Morze terytorialne



Przestrzeń powietrzną nad terytorium lądowym 

i wodnym 



Statki morskie i powietrzne pod banderą 

danego państwa 



Ambasady danego kraju 

 

 

OBYWATELSTWO

Jest to stosunek prawny łączący 
jednostkę z państwem, z którego 
wynikają konsekwencje prawne 
wyrażone w prawie wewnętrznym 
danego państwa i w prawie 
międzynarodowym, a także prawa i 
obowiązki wspólne wszystkim 
obywatelom danego państwa. 

 

 

SPOSOBY NABYCIA OBYWATELSTWA



Urodzenie



Prawo krwi (ius sanguinis)



Prawo ziemi (ius soli)



Opcja



Naturalizacja 

 

 

APATRYDZI I CUDZOZIEMCY



Pojęcie i status prawny apatrydy / 
bezpaństwowca 



Pojęcie i status prawny 
cudzoziemców:



Klauzula narodowa



Klauzula specjalnego traktowania 

 

 

GENEZA PAŃSTWA - TEORIE



Teorie teistyczne



Teorie patriarchalne



Teorie patrymonialne



Teorie podboju i przemocy



Teorie umowy społecznej



Teorie klasowego podziału 
społeczeństwa 

 

 

FUNKCJE PAŃSTWA

 



Funkcja zewnętrzna i wewnętrzna



Funkcja organizatorska i 
oświatowo-wychowawcza



Funkcja adaptacyjna, regulacyjna i 
innowacyjna 

 

 

CENTRALIZACJA I DECENTRALIZACJA

 



Centralizacja – ustawowe 
zagwarantowanie uprawnień do 
podejmowania decyzji władczych 
wyłącznie organom usytuowanym na 
najwyższych szczeblach hierarchii 
aparatu państwowego oraz ograniczenie 
lub wyeliminowanie samorządu ze 
sprawowania władzy publicznej w 
państwie

 

 

 



Decentralizacja – rozłożenie 
uprawnień do podejmowania 
decyzji władczych na organy 
hierarchicznie niżej usytuowane w 
aparacie państwowym, duży udział 
samorządów (wyposażonych w 
szerokie kompetencje) w 
sprawowaniu władzy publicznej 

 

 

WYBRANE FORMY PAŃSTWA



Ze względu na formę rządu:



Monarchie



Republiki



System parlamentarno-gabinetowy



System prezydencki 



Ze względu na strukturę prawno-
terytorialną:



Proste / unitarne



Złożone / federacje