Architektura aktów normatywnych jako sposób osiągania ich adekwatności, zwięzłości i komunikatywności Michał Krotoszyński

Akt normatywny a akt prawny

Akt normatywny to opatrzony nazwą, uporządkowany
zbiór

przepisów prawnych

, wydanych przez upoważniony

podmiot, wyrażający

normy prawne

co do zasady generalne

i abstrakcyjne.

≠ akt prawny, które to sformułowanie ma dwa znaczenia.

akt, który wyrażać może
normy

generalne

abstrakcyjne

(jak

np.

ustawa), ale może też
wyrażać

normy

indywidualne
i konkretne (jak np. wyrok
sądowy).

akt normatywny < akt

prawny

akt, który wyraża normy
indyw-idualne i konkretne (np.
wyrok

sądowy,

decyzja

administracyjna).

pojęcia „akt normatywny” i

„akt prawny” wykluczają się

Elementy konieczne aktu

normatywnego

Koniecznymi elementami każdego aktu normatywnego są:

Tytuł aktu

Przepis merytoryczny (przynajmniej jeden)

Przepis o wejściu aktu normatywnego w życie

Podpis

+ w

rozporządzeniach

: podanie podstaw prawnej wydania aktu

przepis merytoryczny = przepis wyrażający normę prawną

(a przynajmniej niektóre jej elementy)

np.

Elementy aktu normatywnego

Akt normatywny, obok swych elementów koniecznych, może składać się
także z innych elementów. Zawsze jednak układa się je w identyczny
sposób, aby ułatwić odszukanie poszukiwanych elementów.

Tytuł

Preambuła

Podstawa prawna (rozp.)

Przepisy merytoryczne
a) przepisy ogólne
- zakres ustawy
- definicje legalne
- przepisy dot. całego aktu
b) przepisy szczegółowe
- przepisy materialne
- przepisy ustrojowe
- przepisy proceduralne
- przepisy karne

5. Przepisy nowelizujące

Przepisy przejściowe

Przepisy dostosowujące

Przepisy końcowe
a) przepisy uchylające
b) przepis o wejściu w życie
c) przepis o wygaśnięciu mocy
obowiązującej

Podpis.

część

artykułowana

(zawierająca przepisy prawne, a
więc przepisy wyrażające normy
prawne)

- część nieartykułowana

5 – 8 mogą być zebrane w ustawę
wprowadzającą

Sposób budowy aktów normatywnych określa Rozporządzenie Prezesa
Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki
prawodawczej"

Charakter prawny ZTP

ZTP  są  „zbiorem  reguł  wskazujących  jak  poprawnie  konstruować  akty
normatywne",  nie  zaś  zbiorem  „reguł  ważnego  dokonywania  aktów
tworzenia  prawa”.  Naruszenie  tych  reguł  przy  formułowaniu  ustawy  nie
powoduje jej nieważności: by taki skutek następował ZTP musiałyby mieć
charakter  konstytucyjny  –  mają  zaś  charakter  podustawowy.  W  tym  sensie
nie  wiążą  parlamentarzystów.

(S. Wronkowska, O meandrach skuteczności nowych zasad techniki

prawodawczej. Przegląd Legislacyjny, 4/2004, s. 11

)

Reguły te nie mogą być jednak lekceważone:
• art. 2 Konstytucji RP wyraża zasadę demokratycznego państwa prawnego,
z której Trybunał Konstytucyjny wyprowadzi zasadę poprawnej legislacji;
przekroczenie pewnego progu niejasności przepisów powoduje ich
niekonstytucyjność

(sygn. K 53/02)

• Za reguły, których rażące łamanie powoduje niezgodność przepisów
prawnych z art. 2 Konstytucji Trybunał uznaje właśnie ZTP.

(sygn. K 15/05)

•  „Naruszenie  Zasad  techniki  prawodawczej  może  prowadzić  do  uznania
danego  aktu  prawnego  za  w  całości lub  części  niezgodny  z Konstytucją,  gdy
naruszenie  to  jest  tak  poważne,  że  powoduje  naruszenie  którejś  z  zasad
konstytucyjnych,  w  szczególności  zasady  demokratycznego  państwa
prawnego i wynikającej z niej zasady poprawnej legislacji”

(G. Wierczyński, Komentarz do

rozporządzenia z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz.U.02.100.908). Lex 2010).

Tytuł aktu normatywnego (1)

Tytuł aktu normatywnego zawiera: 1) oznaczenie rodzaju aktu, 2)
oznaczenie organu wydającego akt (z wyj. ustaw), 3) datę wydania aktu, 4)
przedmiot aktu

§ 16 ZTP: W tytule ustawy w oddzielnych wierszach zamieszcza się: 1)
oznaczenie rodzaju aktu; 2) datę ustawy; 3) ogólne określenie przedmiotu
ustawy”.

§ 120 ust. 1 ZTP: W tytule rozporządzenia w oddzielnych wierszach
zamieszcza

się:

1) oznaczenie rodzaju aktu; 2) nazwę organu wydającego rozporządzenie;
3) datę rozporządzenia; 4) określenie przedmiotu rozporządzenia.

USTAWA

z dnia 6 kwietnia 1984

o fundacjach

ROZPORZĄDZENIE

MINISTRA SPRAWIEDLIWOŚCI

z dnia 8 maja 2001 r.

w sprawie ramowego zakresu

sprawozdania z działalności fundacji

Rozporządzenia  wydawane  są  przez:  Prezydenta  RP,  Radę  Ministrów,
Prezesa  Rady  Ministrów,  ministrów  kierujących  działami  administracji
rządowej,  przewodniczący  określonych  w  ustawach  komitetów  (np.  Komitetu
Badań Naukowych), Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Ustawy uchwala jedynie parlament.

Tytuł aktu normatywnego (2)

opisowe

z użyciem spójnika „o”

USTAWA

z dnia 15 listopada

1956 r.

o zmianie imion i

nazwisk

rzeczowe

bez użycia spójnika „o”, ale ze słowami:

„Kodeks”, „Prawo”, „Ordynacja” lub „Przepisy

wprowadzające”

USTAWA

z dnia 6 czerwca 1997 r.

Kodeks karny

Stosowane co do zasady, gdy ustawa

wyczerpująco reguluje obszerną dziedzinę

spraw (kodeks, prawo, ordynacja) albo gdy

jest ustawą wprowadzającą (przepisy

wprowadzające).

Data wydania aktu:

- ustawa: data uchwalenia ustawy przez Sejm

- rozporządzenie: data podpisania rozporządzenia przez upoważniony organ

Określenie przedmiotu ustawy

Określenie przedmiotu rozporządzenia zaczyna się od słów „w
sprawie...”:
ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 20 czerwca 2002
r.
w sprawie "Zasad techniki prawodawczej".

Ćwiczenie 1: Tytuły aktów

normatywnych

Sprawdź czy poniższym aktom normatywnym poprawnie nadano tytuły. Jeśli nie -
popraw w nich błędy. Na koniec, w przypadku ustaw, dodatkowo wskaż czy określenie
przedmiotu ma charakter opisowy czy rzeczowy.

Ustawa z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny

Rozporządzenie z dnia 1 marca 2011 r. o przeprowadzaniu egzaminu
sędziowskiego i prokuratorskiego

Ustawa z 04.02.2011 r. - Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa

Ustawa o bibliotekach z dnia 27 czerwca 1997 r.

tytuł poprawny, charakter opisowy

błąd, brak podmiotu kompetentnego i błędne wprowadzenia przedmiotu aktu normatywnego.

Powinno być: Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 1 marca 2011 r. w sprawie

przeprowadzenia...

błąd, błędnie data; nazwa winna mieć też charakter opisowy.

Powinno być: Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3

tytuł poprawny, charakter rzeczowy

błąd, data i określenie przedmiotu o charakterze opisowym zamienione miejscami

Preambuła

Preambuła (arenga) to zamieszczony w akcie normatywnym uroczysty
wstęp, wyjaśniający motywy wydania aktu i informujący o wartościach,
które realizować ma ów akt normatywny. Zamieszczana w Konstytucji oraz
w ustawach.

USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie:

„Uznając, że przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w

tym  prawo  do  życia  i  zdrowia  oraz  poszanowania  godności  osobistej,  a  władze
publiczne  mają  obowiązek  zapewnić  wszystkim  obywatelom  równe  traktowanie  i
poszanowanie  ich  praw  i  wolności,  a  także  w  celu  zwiększania  skuteczności
przeciwdziałania przemocy w rodzinie stanowi się, co następuje”

Invocatio Dei to rozpoczęcie
preambuły inwokacją do Boga.

Ustawa Rządowa (3 Maja 1791
r.)

W imię Boga w Trójcy

Świętej

jedynego,

Stanisław August z bożej

łaski i woli narodu król Polski...

Uznając,

iż

los

nas

wszystkich

ugruntowania

wydoskonalenia

konstytucji

narodowej jedynie zawisł...

Podstawa prawna (akty

wykonawcze)

Podstawą prawną nazywa się zamieszczone w akcie wykonawczym
wskazanie przepisu ustawowego, zawierającego kompetencję do wydania
aktu wykonawczego.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO z dnia

9 maja 2008 r. w sprawie wykazu państwowych muzeów martyrologicznych,

do których wstęp jest bezpłatny

„Na podstawie art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach

(Dz. U.
z 1997 r. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.

) zarządza się, co następuje:”

Art.  10  ust. 5  ustawy  (...)  o  muzeach:  Minister właściwy  do spraw  kultury  i  ochrony
dziedzictwa  narodowego,  po  zasięgnięciu  opinii  Rady  Ochrony  Pamięci  Walk  i
Męczeństwa,    ustali,  w  drodze  rozporządzenia,  wykaz  państwowych  muzeów
martyrologicznych,  do  których  wstęp  jest  bezpłatny,  ze  względu  na  szczególny
charakter historyczny i edukacyjny tych muzeów

Funkcje podstawy prawnej:

wskazuje ustawę

powiązaną treściowo

i funkcjonalnie

legitymizuje akt

wykonawczy

odszukanie upoważnienia

umożliwia ocenę zakresu

przekazanej kompetencji

prawodawczej

(podmiot upoważniony, formę i

sposób normowania, zakres

spraw przekazanych do

unormowania, wytyczne co do

kierunku regulacji)

Ćwiczenie 2: Podstawa prawna

USTAWA z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze

Art. 7. 2. Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, określi strój urzędowy
adwokatów biorących udział w rozprawach sądowych, uwzględniając uroczysty
charakter stroju, odpowiedni do powagi sądu i utrwalonej tradycji.

Uzupełnij tabelkę:

podmiot upoważniony

forma aktu

normatywnego

charakter czynności

obligatoryjny / fakultatywny

zakres spraw

przekazanych do

unormowania

wskazówki co do

wydania aktu

Minister Sprawiedliwości

rozporządzenie

określenie stroju urzędowego adwokatów
biorących udział w rozprawach sądowych

konieczność uwzględnienia uroczystego charakteru

stroju, odpowiedniego do powagi sądu i utrwalonej

tradycji

Przepisy merytoryczne ogólne (1)

W przepisach merytorycznych ogólnych reguluje się:

1) pozytywny i negatywny zakres podmiotowy aktu (podmioty, których
ustawa dotyczy albo których nie dotyczy) oraz zakres przedmiotowy aktu
(sprawy, które ustawa reguluje albo których nie reguluje),

2) objaśnienia użytych w ustawie określeń i skrótów (przepisy definujące),
3) postanowienia wspólne dla całego aktu.

USTAWA z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach
detektywistycznych:

Art. 1. 1. Ustawa określa zasady wykonywania
działalności gospodarczej w zakresie usług
detektywistycznych,

prawa

obowiązki

detektywów oraz zasady i tryb nabywania
uprawnień

wykonywania

usług

detektywistycznych.

2. Przepisów ustawy nie stosuje się do osób lub
instytucji, które na podstawie odrębnych przepisów
mogą podejmować działania posiadające charakter
czynności,
o których mowa w art. 2 ust. 1.

3. Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności
gospodarczej

polegającej

uzyskiwaniu,

przetwarzaniu i przekazywaniu informacji, jeżeli
pochodzą one ze zbiorów danych ogólnie
dostępnych.

Pomnik Sherlocka Holmesa w Meiringen,
Szwajcaria (zdj. Juhanson)

Ćwiczenie 3: Zakres aktu

normatywnego

USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane

Art. 1. Ustawa - Prawo budowlane, zwana dalej "ustawą", normuje działalność obejmującą
sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa
zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach.

Art. 2. 1. Ustawy nie stosuje się do wyrobisk górniczych.

2. Przepisy ustawy nie naruszają przepisów odrębnych, a w szczególności:

1) prawa geologicznego i górniczego - w odniesieniu do obiektów budowlanych zakładów
górniczych;

2) prawa wodnego - w odniesieniu do urządzeń wodnych;

3) o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - w odniesieniu do obiektów i obszarów
wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów i obszarów objętych ochroną konserwatorską
na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Po +

-> pozytywny zakres

podmiotowy

Po –

-> negatywny zakres

podmiotowy

Pr +

-> pozytywny zakres

przedmiotowy

Pr –

-> negatywny zakres

przedmiotowy

projektowanie obiektów budowlanych
administracja publiczna – nadzór budowlany
sprawy dot. wyrobisk górniczych

sprawy dot. obszarów wpisanych do rejestru zabytków

najem obiektów budowlanych
sprawy dot. urządzeń wodnych
architekci
sprawy dot. ustalania planu zagospodarowania
przestrzennego
rozbiórka obiektów budowlanych

Pr +

Po +

Pr -

Pr +

Pr -

Pr +

Po +

Pr -

Pr +

Przepisy merytoryczne ogólne (2)

W przepisach merytorycznych ogólnych reguluje się:
1) pozytywny i negatywny zakres podmiotowy aktu (podmioty, których
ustawa dotyczy albo których nie dotyczy) oraz zakres przedmiotowy aktu
(sprawy, które ustawa reguluje albo których nie reguluje),

2) objaśnienia użytych w ustawie określeń i skrótów (przepisy definiujące),

3) postanowienia wspólne dla całego aktu.

USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w
rodzinie:

Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) członku rodziny - należy przez to rozumieć osobę najbliższą w rozumieniu
art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88,
poz. 553, z późn. zm.

), a także inną osobę wspólnie zamieszkującą lub

gospodarującą;

2)   przemocy  w  rodzinie  -  należy  przez  to  rozumieć  jednorazowe  albo
powtarzające  się  umyślne  działanie  lub  zaniechanie  naruszające  prawa  lub
dobra  osobiste  osób  wymienionych  w  pkt  1,  w  szczególności  narażające  te
osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność,
nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich
zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy
moralne u osób dotkniętych przemocą.

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny

Art. 7 § 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia
wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

Przepisy merytoryczne ogólne (3)

3) postanowienia wspólne dla całego aktu

USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym:

Art. 4. Kto zauważy osobę lub osoby znajdujące się w stanie nagłego zagrożenia
zdrowotnego  lub  jest  świadkiem  zdarzenia  powodującego  taki  stan,  w  miarę
posiadanych  możliwości  i  umiejętności  ma  obowiązek  niezwłocznego  podjęcia
działań  zmierzających  do  skutecznego  powiadomienia  o  tym  zdarzeniu
podmiotów ustawowo powołanych do niesienia pomocy osobom w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego.

Art. 5. 1. Osoba udzielająca pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy
oraz podejmująca medyczne czynności ratunkowe korzysta z ochrony
przewidzianej
w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn.
zm.) dla funkcjonariuszy publicznych.

2. Osoba, o której mowa w ust. 1, może poświęcić dobra osobiste innej osoby,
inne niż życie lub zdrowie, a także dobra majątkowe w zakresie, w jakim jest to
niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia osoby znajdującej się w stanie nagłego
zagrożenia zdrowotnego.

Przepisy merytoryczne

szczegółowe (1)

Przepisy merytoryczne szczegółowe dzieli się na:
1)

przepisy prawa materialnego: kto co w jakich okolicznościach ma czynić

2) przepisy o organach (ustrojowe)
3) przepisy proceduralne,
4) przepisy karne

USTAWA z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach
detektywistycznych:

Art. 6. Detektyw  powinien,  przy  wykonywaniu  czynności,  o
których  mowa  w  art.  2  ust.  1  [usługi  detektywistyczne  –  MK],
kierować się zasadami etyki, lojalnością wobec zlecającego usługę
i  szczególną  starannością,  aby  nie  naruszyć  wolności  i  praw
człowieka i obywatela.

Art. 10. Detektyw  podczas  wykonywania  czynności  obowiązany
jest  posiadać  przy  sobie  licencję  oraz  okazywać  ją  na  żądanie
osoby,  której  czynności  dotyczą,  w  taki  sposób,  aby
zainteresowany  miał  możliwość  odczytać  i  zanotować  imię  i
nazwisko detektywa oraz nazwę organu, który wydał licencję.

USTAWA z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne:

Art. 18. Wyspy oraz przymuliska powstałe w sposób naturalny na
gruntach pokrytych wodami powierzchniowymi stanowią własność
właściciela tych gruntów.

Sidney Paget: Sherlock Holmes

Przepisy merytoryczne

szczegółowe (2)

Przepisy merytoryczne szczegółowe dzieli się na:
1) przepisy prawa materialnego

2)  przepisy  o  organach  (ustrojowe):  przepisy  o  utworzeniu  organów  albo
instytucji,  ich  zadaniach  i  kompetencjach,  ich  organizacji,  sposobie  ich
obsadzania  oraz  o  tym,  jakim  podmiotom  podlegają  lub  jakie  podmioty
sprawują nad nimi nadzór

3) przepisy proceduralne,
4) przepisy karne

USTAWA z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych:

Art. 31m. 1. Agencja [Oceny Technologii Medycznych - MK] jest państwową
jednostką organizacyjną posiadającą osobowość prawną, nadzorowaną przez
ministra właściwego do spraw zdrowia. (...)

Art. 31n. Do zadań Agencji należy:

1) realizacja zadań związanych z oceną świadczeń opieki zdrowotnej w zakresie:

a) wydawania rekomendacji w sprawie:

– kwalifikacji świadczenia opieki zdrowotnej jako świadczenia gwarantowanego,
(...)

3) opiniowanie programów zdrowotnych, o których mowa w art. 48 ust. 2;

Art. 31o. 1. Organem Agencji jest Prezes Agencji.

2. Do zakresu działania Prezesa Agencji należy: (...)

Przepisy merytoryczne

szczegółowe (3)

Przepisy merytoryczne szczegółowe dzieli się na:
1) przepisy prawa materialnego,
2) przepisy o organach (ustrojowe),

3)  przepisy  proceduralne:  sposób  postępowania  przed  organami  albo
instytucjami,  strony  i  innych  uczestników  postępowania,  ich  prawa  i
obowiązki  w  postępowaniu  oraz  rodzaje  rozstrzygnięć,  które  zapadają  w
postępowaniu, i tryb ich wzruszania

4) przepisy karne

USTAWA z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych:

Art. 160. Świadczeniodawcy, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki
zdrowotnej, przysługuje zażalenie na czynności dyrektora wojewódzkiego
oddziału Funduszu dotyczące realizacji umowy.

Art. 161. 1. Zażalenie, o którym mowa w art. 160, rozpatruje, w terminie 14 dni
od dnia jego otrzymania, Prezes Funduszu.

2. Zażalenie,  o  którym  mowa  w  ust.  1,  składa  się  wraz  z  uzasadnieniem  za
pośrednictwem  właściwego  miejscowo  oddziału  wojewódzkiego  Funduszu  w
terminie  14  dni  od  dnia  dokonania  czynności  przez  dyrektora  oddziału
wojewódzkiego Funduszu.

2a. Prezes Funduszu, uwzględniając zażalenie w części lub w całości, nakłada na
dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu obowiązek usunięcia stwierdzonych
nieprawidłowości, w szczególności poprzez uchylenie czynności, której dotyczy
zażalenie, i zawiadamia świadczeniodawcę w terminie 7 dni o uwzględnieniu
zażalenia.

Przepisy merytoryczne

szczegółowe (4)

Przepisy merytoryczne szczegółowe dzieli się na:
1) przepisy prawa materialnego,
2) przepisy o organach (ustrojowe),
3) przepisy proceduralne,

4)  przepisy  karne:  zamieszcza  się  je  tylko  w  przypadku,  gdy  naruszenie
przepisów  ustawy  nie  kwalifikuje  się  jako  naruszenie  przepisów  Kodeksu
karnego,  Kodeksu  karnego  skarbowego  lub  Kodeksu  wykroczeń,  a  czyn
wymagający zagrożenia karą jest związany tylko z treścią tej ustawy

USTAWA z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii:

Art. 62. 1. Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada środki
odurzające lub substancje psychotropowe, podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3. (...)

3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku

USTAWA

dnia

września

2001

Prawo

farmaceutyczne:

Art. 126. Kto  wprowadza  do  obrotu  produkt  leczniczy,
dla  którego  upłynął  termin  ważności,  podlega  grzywnie,
karze  ograniczenia  wolności  albo  pozbawienia  wolności
do lat 2.

Zdj. Ignis

Przepisy nowelizujące

Przepisy nowelizujące to przepisy zmieniające inny akt normatywny.
Zmiana ta jest potrzebna, aby zachować spójność rozwiązań prawnych i
może polegać na:
1) zmianie brzmienia określonego przepisu lub przepisów,
2) dodaniu do aktu dodatkowego przepisu lub przepisów,
3) uchyleniu w jakimś akcie przepisu lub przepisów

USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym:

Art. 51. W ustawie z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (...) w
art. 14 w ust. 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:

"6) współpracę z jednostkami systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego
oraz centrami powiadamiania ratunkowego, o których mowa w przepisach
ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz.
U. Nr 191, poz. 1410).".

Art. 53. W ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza
dentysty

(....)

w art. 50 uchyla się ust. 16.

Art. 56. W ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych  ze  środków  publicznych  (...)  wprowadza  się  następujące  zmiany
(...):
     5) w art. 97 w ust. 3 po pkt 3 dodaje się pkt 3a w brzmieniu:
"3a)  finansowanie medycznych czynności ratunkowych świadczeniobiorcom;";

Przepisy przejściowe (1)

Przepisy przejściowe rozstrzygają które przepisy – stare czy nowe –
odnoszą się do zdarzeń powstałych pod rządami starego prawa i
trwających

rządami

prawa

nowego

(to

tzw.

zagadnienia

intertemporalne). Regulują one:

1) sposób zakończenia toczących się postępowań, w tym skuteczność
dokonanych już czynności procesowych oraz organy właściwe do
zakończenia postępowania

2) czy i w jakim zakresie utrzymuje się czasowo w mocy instytucje prawne
zniesione przez nowe przepisy;

USTAWA z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach
nieletnich:

Art. 96. § 1. W sprawach o czyny popełnione przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy stosuje się tę ustawę, jeżeli:

1) postępowanie nie zostało wszczęte i nie nastąpiło przedawnienie,

2) wszczęte postępowanie nie zostało zakończone prawomocnym orzeczeniem,

3) prawomocne orzeczenie nie zostało wykonane w całości.

§ 2. Czynności procesowe dokonane przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy są
skuteczne, jeżeli zostały dokonane z zachowaniem przepisów dotychczasowych.

USTAWA z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych:

Art. 48. Postępowania wszczęte w sprawach wydania zezwoleń i niezakończone do

dnia wejścia w życie niniejszej ustawy ostateczną decyzją administracyjną podlegają

umorzeniu.

Przepisy przejściowe (2)

Przepisy przejściowe rozstrzygają które przepisy – stare czy nowe –
odnoszą się do zdarzeń powstałych pod rządami starego prawa i
trwających

rządami

prawa

nowego

(to

tzw.

zagadnienia

intertemporalne). Regulują one:
1) sposób zakończenia toczących się postępowań, w tym skuteczność
dokonanych już czynności procesowych oraz organy właściwe do
zakończenia postępowania,

2) czy i w jakim zakresie utrzymuje się czasowo w mocy instytucje prawne
zniesione przez nowe przepisy

;

USTAWA z dnia 4 marca 2011 r. o zmianie
ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i
niektórych innych aktów prawnych oraz
niektórych innych ustaw:

Art. 8. Wojewódzkie  dzienniki  urzędowe  w  postaci
papierowej  mogą  być  rozpowszechniane  na
dotychczasowych  zasadach,  jednak  nie  dłużej  niż
przez 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej
ustawy.

Przepisy przejściowe (3)

Przepisy przejściowe rozstrzygają które przepisy – stare czy nowe –
odnoszą się do zdarzeń powstałych pod rządami starego prawa i
trwających

rządami

prawa

nowego

(to

tzw.

zagadnienia

intertemporalne). Regulują one:

3) czy zachowuje się uprawnienia/obowiązki/kompetencje powstałe w
czasie obowiązywania uchylanych przepisów oraz czy i w jakim zakresie do
tychże uprawnień i obowiązków stosuje się nowe przepisy,

4) czy i w jakim zakresie utrzymuje się w mocy przepisy wykonawcze
wydane na podstawie dotychczasowych przepisów upoważniających.

USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym
Ratownictwie Medycznym:

Art.  58.  3. Osoba  zatrudniona  na  stanowisku  dyspozytora
medycznego  w  dniu  wejścia  w  życie  niniejszej  ustawy,
niespełniająca  wymagania  określonego  w  art.  26  ust.  2  pkt  2
może  pełnić  tę  funkcję  po  tym  dniu.  Osoba  ta  ma  obowiązek
doskonalenia  zawodowego  w  trybie  określonym  w  przepisach
wydanych  na  podstawie  art.  26  ust.  4.  zasadach,  nie  dłużej
jednak  niż  do  końca  planowanego  okresu  ukończenia  studiów
lub nauki.

USTAWA z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach
detektywistycznych:

Art. 49. Osoby wykonujące czynności detektywa przed dniem

wejścia w życie ustawy są obowiązane uzyskać licencję w
terminie do dnia 31 grudnia 2003 r., a w przypadku nieuzyskania
licencji do tego dnia - zaprzestać wykonywania tych czynności.

Przepisy przejściowe (4)

Przepisy przejściowe rozstrzygają które przepisy – stare czy nowe –
odnoszą się do zdarzeń powstałych pod rządami starego prawa i
trwających

rządami

prawa

nowego

(to

tzw.

zagadnienia

intertemporalne). Regulują one:
3) czy zachowuje się uprawnienia/obowiązki/kompetencje powstałe w
czasie obowiązywania uchylanych przepisów oraz czy i w jakim zakresie do
tychże uprawnień i obowiązków stosuje się nowe przepisy,

4) czy i w jakim zakresie utrzymuje się w mocy przepisy wykonawcze
wydane na podstawie dotychczasowych przepisów upoważniających

USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym:

Art. 65. Akty wykonawcze wydane na podstawie:

1) art. 22 ust. 6, art. 23 ust. 4 pkt 1, 3, 4 i 7 ustawy z dnia 25 lipca 2001 r. o
Państwowym Ratownictwie Medycznym,

2) art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa
medycznego

- zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na
podstawie art. 21 ust. 15 i art. 34 niniejszej ustawy, jednakże nie dłużej niż do dnia 1
stycznia 2008 r.

USTAWA z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej

Art. 207. 1. Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 17 ust. 5 ustawy
uchylanej w art. 214 oraz przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 69 ustawy
uchylanej w art. 215 zachowują moc do dnia 31 grudnia 2009 r.

Przepisy dostosowujące (1)

Przepisy dostosowujące regulują:

1) sposób powołania po raz pierwszy tworzonych organów lub instytucji,
2) sposób przekształcenia istniejących pod rządami starego prawa
organów lub instytucji w tworzone przez nowe prawo organy lub instytucje

3) sposób likwidacji organów lub instytucji znoszonych nową ustawą,
zasady zagospodarowania ich mienia oraz uprawnienia i obowiązki ich
dotychczasowych pracowników.

USTAWA z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej

Art. 210. 1. Do pierwszego składu Rady Służby Cywilnej Prezes Rady Ministrów
powołuje 4 członków Rady, o których mowa w art. 20 ust. 2 - na 3 lata, a
pozostałych 4 członków - na 6 lat.

USTAWA z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych:

Art. 232. 1. Fundusz wstępuje w prawa i obowiązki Narodowego Funduszu Zdrowia
utworzonego na podstawie ustawy, o której mowa w art. 251.

2. Mienie  Narodowego  Funduszu  Zdrowia  utworzonego  na  podstawie  ustawy,  o
której  mowa  w  art.  251,  staje  się  z  dniem  wejścia  w  życie  ustawy  z  mocy  prawa
mieniem  Funduszu,  z  tym  że  mienie  otrzymane  od  Skarbu  Państwa  zalicza  się  na
fundusz podstawowy Funduszu.

Art. 251. Traci moc ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia

Przepisy dostosowujące (2)

Przepisy dostosowujące regulują:
1) sposób powołania po raz pierwszy tworzonych organów lub instytucji,
2) sposób przekształcenia istniejących pod rządami starego prawa
organów lub instytucji w tworzone przez nowe prawo organy lub instytucje

3) sposób likwidacji organów lub instytucji znoszonych nową ustawą,
zasady zagospodarowania ich mienia oraz uprawnienia i obowiązki ich
dotychczasowych pracowników.

USTAWA z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa.

Art. 129. 1. Z chwilą utworzenia Urzędu Ochrony Państwa Służba Bezpieczeństwa
zostaje rozwiązana.

2. Dokumenty, mienie oraz etaty pozostające dotychczas w dyspozycji Służby
Bezpieczeństwa Minister Spraw Wewnętrznych przekaże nowo utworzonym
organom centralnym, zgodnie z ich kompetencjami.

Art. 131. 1. Z chwilą zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa funkcjonariusze
Służby Bezpieczeństwa zostają z mocy prawa zwolnieni ze służby.

2. Przepis ust. 1 stosuje się również do funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej, którzy
do dnia 31 lipca 1989 r. byli funkcjonariuszami Służby Bezpieczeństwa.

Art. 132. 2. Rada Ministrów, w terminie 10 dni od dnia wejścia w życie niniejszej
ustawy, ustali tryb i warunki przyjmowania byłych funkcjonariuszy Służby
Bezpieczeństwa wymienionych w art. 131 do służby w Urzędzie Ochrony Państwa i
w innych jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych.

Przepisy końcowe (1)

Przepisy końcowe składają się z:

1) przepisów uchylających jakiś akt normatywny czy też niektóre jego
przepisy,

2) przepisu o wejściu aktu normatywnego w życie,
3) przepisu (-ów) o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego lub niektórych
jego przepisów

USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym
Ratownictwie Medycznym:

Art. 66. Tracą moc ustawy:

1) z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym (Dz. U. Nr 113, poz. 1207 i Nr 154, poz. 1801, z
2002 r. Nr 241, poz. 2073, z 2003 r. Nr 45, poz. 391 i Nr 124,
poz. 1152, z 2004 r. Nr 210, poz. 2135 oraz z 2005 r. Nr 164,
poz. 1365 i Nr 267, poz. 2256);

2) z dnia 6 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa
medycznego (Dz. U. Nr 241, poz. 2073, z 2003 r. Nr 99, poz.
920 oraz z 2004 r. Nr 210, poz. 2135).

USTAWA z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej

Art. 215. Traci moc ustawa z dnia 24 sierpnia 2006 r. o
służbie cywilnej (Dz. U. Nr 170, poz. 1218, z późn. zm.

61)

), z

wyjątkiem art. 6 ust. 1, art. 19-22, art. 24 i art. 26-28, które
tracą moc z dniem 31 grudnia 2009 r.

Przepisy końcowe (2)

Przepisy końcowe składają się z:
1) przepisów uchylających jakiś akt normatywny czy też niektóre jego
przepisy,

2) przepisu o wejściu aktu normatywnego w życie,

3) przepisu (-ów) o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego lub niektórych
jego przepisów

USTAWA z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa.

Art. 137. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

USTAWA z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie
Medycznym:

Art. 67. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., z wyjątkiem:
1)   art. 64, który wchodzi w życie z dniem ogłoszenia;
2)   art. 18-22, 49 i 60, które wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia;
3)   art. 8, który wchodzi w życie z dniem 1 września 2009 r.;
4)   art. 52 pkt 2, który wchodzi w życie z dniem 2 stycznia 2008 r.

USTAWA z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej

Art. 216. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, z
wyjątkiem art. 7 ust. 1, art. 40-43, art. 45, art. 47-49, art. 160 i art. 186 pkt 2-6,
które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2010 r.

Przepisy końcowe (3)

Przepisy końcowe składają się z:
1) przepisów uchylających jakiś akt normatywny czy też niektóre jego
przepisy,
2) przepisu o wejściu aktu normatywnego w życie,

3) przepisu (-ów) o wygaśnięciu mocy aktu normatywnego lub niektórych
jego przepisów

USTAWA z dnia 7 września 2007 r.o wykonywaniu kary pozbawienia
wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego

Art. 89. 2. Ustawa obowiązuje do dnia 31 sierpnia 2014 r.

USTAWA z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności:

Art. 78. Od dnia 1 stycznia 2014 r. tracą moc przepisy art. 1 pkt 4, art. 3 ust. 2, art.
6 ust. 2, art. 7 ust. 3, art. 8 pkt 6, 14-21 i 25, art. 10 ust. 1 pkt 5, art. 12, art. 13 pkt
2, art. 24-44, art. 49, art. 50 ust. 2, art. 51 ust. 2 i 3, art. 52 pkt 3, art. 59 oraz art.
60 niniejszej ustawy.

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 24 października 2000 r. w
sprawie minimalnego poziomu dywersyfikacji dostaw gazu z zagranicy

§ 2. 2. Przepis § 1 ust. 3 obowiązuje do dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską
członkostwa w Unii Europejskiej.

Ćwiczenie 4: Co to za przepis?

Czy jest to: przepis merytoryczny ogólny określający zakres aktu, przepis definiujący, przepis
merytoryczny  ogólny  zawierający  postanowienia  wspólne  dla  całego  aktu,  przepis
szczegółowy:  materialny,  ustrojowy,  proceduralny  albo  karny,  przepis  nowelizujący,  przepis
przejściowy,  przepis  dostosowujący,  przepis  uchylający  (derogacyjny),  przepis  o  wejściu  w
życiu czy przepis o wygaśnięciu mocy obowiązującej?

USTAWA z dnia 18 grudnia 1998 r. o

Instytucie

Pamięci

Narodowej

Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu

(„o IPN”)

Art. 65. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
dokonuje wyboru Kolegium Instytutu
Pamięci w terminie 1 miesiąca od dnia
wejścia w życie ustawy.

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. -
Kodeks karny

Art. 3. Kary oraz inne środki
przewidziane w tym kodeksie stosuje
się z uwzględnieniem zasad
humanitaryzmu, w szczególności z
poszanowaniem godności człowieka.

USTAWA z dnia 5 grudnia 1996 r. o
zawodach lekarza i lekarza
dentysty

Art. 59. W ustawie z dnia 19 kwietnia
1969 r. - Kodeks karny (...) w art. 23a:
a) w § 1 skreśla się wyrazy
"leczniczych" oraz "lecznicze"

USTAWA z dnia 5 grudnia 1996 r. o
zawodach lekarza i lekarza
dentysty

Art. 58. 1. Kto bez uprawnień udziela
świadczeń zdrowotnych polegających
na rozpoznawaniu chorób oraz ich
leczeniu, podlega karze grzywny.

przepis dostosowujący

p. meryt. ogólny, post. wspólne dla

całego a.

przepis nowelizujący

przepis karny

Ćwiczenie 4: Co to za przepis?

USTAWA z dnia 26 maja 1982 r. -
Prawo o adwokaturze

Art. 101. 1. Traci moc ustawa z dnia
19 grudnia 1963 r. o ustroju
adwokatury (Dz. U. Nr 57, poz. 309
oraz z 1967 r. Nr 13, poz. 55).

USTAWA z dnia 5 grudnia 1996 r. o
zawodach lekarza i lekarza
dentysty
Art. 67. Do czasu wejścia w życie
przepisów wykonawczych
przewidzianych w ustawie zachowują
moc przepisy dotychczas
obowiązujące, nie dłużej jednak niż
przez okres 1 roku od dnia wejścia w
życie ustawy, o ile nie są sprzeczne z
ustawą.

USTAWA z dnia 5 grudnia 1996 r. o
zawodach lekarza i lekarza
dentysty
Art. 64. 1. Lekarz, który na podstawie
dotychczasowych przepisów uzyskał
specjalizację pierwszego lub drugiego
stopnia (...), zachowuje tytuł i
uprawnienia wynikające z uzyskania
tych specjalizacji.

ROZPORZĄDZENIE RADY
MINISTRÓW z dnia 24 października
2000 r. w sprawie minimalnego
poziomu dywersyfikacji dostaw
gazu z zagranicy:
§ 2. 2. Przepis § 1 ust. 3 obowiązuje do
dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą
Polską członkostwa w Unii Europejskiej.

przepis uchylający

przepis przejściowy

przepis o wygaśnięciu mocy

obowiązującej

Ćwiczenie 4: Co to za przepis?

USTAWA z dnia 16 kwietnia 1993 r.
o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji

Art. 31. Ustawa wchodzi w życie po
upływie sześciu miesięcy od dnia
ogłoszenia, z wyjątkiem art. 28, który
wchodzi w życie z dniem 1 stycznia
1995 r.

USTAWA

z dnia 18 grudnia 1998 r. o

IPN

Art. 31. 1. Udostępnienie przez
Instytut Pamięci kopii dokumentów, w
przypadku, o którym mowa w art. 30
ust. 2 pkt 1, następuje w drodze decyzji
administracyjnej.

USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo

budowlane

Art. 103. 1. Do spraw wszczętych
przed dniem wejścia w życie ustawy, a
niezakończonych decyzją ostateczną,
stosuje się przepisy ustawy, z
zastrzeżeniem ust. 2.

USTAWA

z dnia 18 grudnia 1998 r. o

IPN

Art. 16. 2. Prezes Instytutu Pamięci
powołuje nie więcej niż trzech swoich
zastępców.

przepis o wejściu w życie

przepis proceduralny

przepis przejściowy

przepis ustrojowy

Ćwiczenie 5: Uszereguj poniższe

przepisy, zgodnie z kolejnością

przewidzianą w ZTP

Na czynności dyrektora szkoły publicznej dotyczące wymiaru czasu pracy
zastępców przysługuje zażalenie do właściwego kuratorium oświaty.

W ustawie o kuratoriach oświaty wprowadza się następujące zmiany: (...)
Traci moc ustawa z dnia 1 sierpnia 1922 r. o szkołach gospodyń wiejskich.
Szkoły publiczne zobowiązane są do prowadzenia zajęć zgodnie z programem
określonym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Przez "szkołę publiczną" rozumie się szkołę świadczącą usługi edukacyjne
finansowane z budżetu państwa, a przez "szkołę niepubliczną" - finansowane
z pieniędzy rodziców.

Ustawa w chodzi w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia.
Szkoły publiczne, w których brak jest Komitetów Rodzicielskich, stworzą te
Komitety w ciągu trzech miesięcy, od wejścia ustawy w życie.

Wychowanie uczniów w szkołach publicznych i niepublicznych winno odbywać
się z poszanowaniem żywionego przezeń światopoglądu.

Kto narusza światopogląd żywiony przez ucznia, podlega karze grzywny.
Ustawę stosuje się do szkół publicznych i niepublicznych.
Dyrektorzy, sprawujący funkcje w dniu wejścia w życie ustawy, zachowują
swe funkcje.

Dyrektor szkoły publicznej powołuje swych zastępców, w liczbie nie większej
niż trzy.

Projekt ustawy o szkołach publicznych i niepublicznych:

Jednostki redakcyjne aktu

normatywnego

Artykuł (w rozporządzeniach: paragraf) jest podstawową jednostką
redakcyjną aktu normatywnego. Jest ośrodkiem jednej samodzielnej myśli
i winien być w założeniu jednozdaniowy. Oznacza się go cyfrą arabską (w
ustawach wprowadzających do 1989 r. oznaczano je cyfrą rzymską).

W razie dodania nowego artykułu:

• po ostatnim w ustawie: dodany artykuł oznacza się kolejną cyfrą arabską

• pomiędzy istniejące artykuły: numerem artykułu jest numer artykułu
poprzedzającego wzbogacony o kolejne litery (bez polskich znaków diakretycznych)

Art. 607zc k.p.c.. Jeżeli sąd, do którego został skierowany nakaz europejski [ENA], nie
jest właściwy do nadania mu biegu, przekazuje go właściwemu organowi sądowemu i
powiadamia o tym organ sądowy, który go wydał.

W razie uchylenia artykułu, jego treść zastępuje się słowem „uchylony”, nie
zmieniając numeracji aktu.

Jeśli myśl artykułu nie daje się wyrazić jednym zdaniem, można artykuł
podzielić na ustępy (a w kodeksach – na paragrafy). Jeśli w artykule
występuje wyliczenie, artykuł (ustęp) dzieli się na punkty, punkty na litery,
litery zaś na tiret.

Np., ujawnianie „treści aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć” uregulowane
zostało w art. 6 ust. 1 pkt 4) lit. a) tiret pierwszy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o
dostępie do informacji publicznej.

Jednostki redakcyjne aktu

normatywnego

Artykuły

grupuje

się

większe całości, powiązane ze
sobą tematycznie.

ustawach

występuje

grupowanie:

Tytuł,

Dział,

Rozdział, artykuł.

W Kodeksach można dodatkowo
wprowadzić trzy dalsze jednostki
redakcyjne: Część, Księga, Tytuł,
Dział, Rozdział, Oddział, artykuł.

Przykładem może być art. 27 § 1 Kodeksu
postępowania cywilnego, mówiący o tym, iż
powództwo

wytacza

się

„przed

sąd

pierwszej instancji, w którego okręgu
pozwany ma miejsce zamieszkania”, który
znajduje

się

Części

pierwszej

–

Postępowanie

rozpoznawcze,

Księdze

pierwszej – Proces, Tytule I – Sąd, Dziale I –
Właściwość sądu, Rozdziale 2 - Właściwość
miejscowa, Oddziale 1 – Właściwość ogólna.

Każda jednostka redakcyjna musi
być oznaczona nazwą.

Kodeks Hammurabiego

Document Outline