- Transport O2 z pęcherzyków 

płucnych do erytrocytu

    - Transport CO2 z 

erytrocytów

       do pęcherzyków płucnych

TRANSPORT TLENU

• Hemoglobina O

2

 łączy się odwracalnie z 

4 atomami żelaza zawartymi w 

cząsteczce hemoglobiny.

• Deoksyhemoglobina  

Oksyhemoglobina

• Siłą napędową: prężność O

2

 w kapilarach 

płucnych

• Maksymalna wartość ciśnienia 

cząsteczkowego tlenu w pęcherzykach 

płucnych  P

AO

2

= 100mm Hg

Wysycenie (saturacja) 

hemoglobiny

• Jest to parametr, który określa w jakim 

procencie hemoglobina jest wysycona 
tlenem

• Cząsteczka hemoglobiny może połączyć się 

z 4 cząsteczkami O

2

• Wysycenie tlenem = 100% gdy do 

wszystkich grup tlenowych (atomów żelaza) 
przyłączony jest O

2

• Saturacja hemoglobiny zależy od prężności 

O

2

 (PO

2

)

Strefa „wiązania” (saturacji) 

krzywej dysocjacji 

oksyhemoglobiny

• Faza plateau rozpoczyna się przy 

prężności       O

2

 > 60 mm Hg

• Gdy PO

2

 we krwi tętniczej na poziomie 

morza  85-100 mm Hg, to hemoglobina 

jest wysycona w 96-98 %

• Faza plateau= Margines bezpieczeństwa

W fazie plateau krzywej dysocjacji 

oksyhemoglobiny nawet znaczne obniżenie 
prężności O2 nie spowoduje istotnego 
zmniejszenia ilości przenoszonego tlenu przez 
hemoglobinę

Strefa „oddawania” 

(dysocjacji)

• Jest odcinkiem o dużym kącie nachylenia 

krzywej dysocjacji oksyhemoglobiny

• Faza łatwej dysocjacji tlenu z hemoglobiny 

zaczyna się, gdy PO

2

 < 60 mm Hg

• W strefie dysocjacji hemoglobina uwalnia 

duże ilości O

2

 w odpowiedzi na stosunkowo 

małe zmiany prężności tlenu

• Prężność tlenu w tkankach jest bardzo niska 

(zużywany jest w procesach 

metabolicznych)

    powoduje to przechodzenie tlenu z krwi 

do tkanek

Wysycenie hemoglobiny we krwi 

żylnej

• W mieszanej krwi żylnej prężność O

2

 wynosi 

ok. 40 mm Hg

Przy tej PO

2

 hemoglobina jest wysycona 

mniej więcej w 75%

• PO

2

 we krwi żylnej jest różna w różnych 

narządach i zależy od właściwego dla danej 
tkanki stosunku przepływu do zużycia tlenu

Pojemność tlenowa

• Jest to maksymalna objętość O2, która 

może być związana przez hemoglobinę

• O jej wielkości decyduje jedynie 

stężenie hemoglobiny zdolnej do 
wiązania tlenu, a nie całkowite 
stężenie hemoglobiny

• Norma stężenia hemoglobiny wynosi 

12-15 g/dl, zatem pojemność tlenowa 
krwi wynosi 20,1 ml/dl (20,1 vol%)

Zawartość tlenu

• Jest całkowitą objętością tlenu, która 

jest w danej chwili transportowana w 
jednostce objętości pełnej krwi

• Ilość rozpuszczonego tlenu zależy 

tylko od jego prężności we krwi. Ilość 
hemoglobiny utlenowanej zależy od 
stężenia hemoglobiny, prężności O2 
oraz od wartości parametru P

50 

hemoglobiny

Transport dwutlenku 

węgla we krwi

CO2 jest transportowany 
z tkanek do płuc jako:

• rozpuszczony fizycznie 
CO2 w płynie osocza i 
krwinek
• jony wodorowęglanowe
• związki karbaminowe w 
postaci połączeń CO2 z 
grupami aminowymi Hb i 
białek osocza

 HEMOGLOBINA

Hemoglobina (Hb lub HGB) – czerwony 

barwnik krwi, białko zawarte w erytrocytach.

Cząsteczka hemoglobiny jest 
tetramerem złożonym z dwóch 
par białkowych podjednostek. 
Podjednostki oznaczone są 
najczęściej literami greckiego 
alfabetu (np. α,β,γ,). Każda 
podjednostka zawiera jako grupę 
prostetyczną (niebiałkową) 
cząsteczkę hemu. Cząsteczka 
hemu zawiera położony 
centralnie atom żelaza (Fe2+) 
umożliwiający jej wiązanie 
cząsteczek tlenu.

RODZAJE HEMOGLOBINY

• HbA (HbA1) (2α2β) - prawidłowa 

hemoglobina dorosłych 

• HbA2 (2α2δ) - prawidłowa hemoglobina 

dorosłych, stanowi około 1,5% - 3% 

hemoglobiny 

• HbF (2α2γ) - hemoglobina płodowa, ma 

większe powinowactwo do tlenu niż HbA, 

dzięki czemu jest w stanie pobrać tlen z krwi 

matki w łożysku i uwolnić ją w tkankach 

płodu. W życiu pozamacicznym jest 

zastępowana, gdyż słabiej uwalnia tlen w 

tkankach przy wyższym ciśnieniu parcjalnym 

tlenu. U dorosłych stanowi do 2%

KRZYWA DYSOCJACJI 

HEMOGLOBINY

Zależność między prężnością tlenu a 

wysyceniem hemoglobiny tlenem

Prężność (ciśnienie parcjalne) – ciśnienie, 
jakie wywierałby dany składnik mieszaniny 
gazów, gdyby w tej samej temperaturze sam 
zajmował tę samą objętość. 

 Krzywa 

dysocjacji 

zależy głównie 

od:

1.Temperatury 

krwi

2. pH

3. Stężenia 

anionów 

chlorkowych w 

erytrocytach

4. Stężenia 2,3-

difosfoglicerynian

ów

Przesunięcie w prawo

W warunkach:

• Podwyższonej 
temperatury (38°C)
• Obniżonego pH 
(7,2)
• Gdy hemoglobina 
przemieszcza się w 
obszar niskiego pH 
(np. mięśnie), wzrasta 
jej skłonność do 
oddawania tlenu

Przesunięcie w lewo

W warunkach:

• Obniżonej 
temperatury (35°C)
• Podwyższonego pH 
(7,6)
• Gdy hemoglobina 
przemieszcza się w 
obszar 
podwyższonego pH, 
spada jej skłonność 
do oddawania tlenu.

KRZYWA DYSOCJACJI CO

2

   

Określa ona zależność pomiędzy 

P

CO2

, a ilością tego gazu, zarówno 

rozpuszczonego fizycznie, jak i 

związanego chemicznie we krwi.

Wzajemne stosunki CO

2

 i O

2

 

transportowanego we krwi 

określają dwa efekty:

 efekt Haldane`a

 efekt Bohra

  

EFEKT HALDANE`A

Działa on w ten sposób, że wzrost  P

O2

 

ułatwia dyfuzję CO

2

 z mieszanej krwi 

żylnej do pęcherzyków płucnych. 

Powodem tego jest fakt, iż HbO

2

 jest 

kwasem silniejszym, ma mniejsze 

powinowactwo do CO

2

, tworzy mniej 

związków karbaminowych i słabiej 

wiąże H

+

, a przez to łatwiej uwalnia 

CO

2

 z krwi do pęcherzyków płucnych.

W tkankach zachodzi zjawisko odwrotne 

– HbH wiąże więcej CO

2

 niż HbO

2

.

EFEKT BOHRA

Polega on na tym, że spadek pH (wzrost 

stężenia jonów H

+

) proporcjonalny do 

wzrostu zawartości CO

2

 przesuwa krzywą 

dysocjacji Hb (zmniejsza powinowactwo Hb 

do O

2

) i przez to ułatwia oddawanie O

2

 

tkankom.

W płucach z powodu zwiększonego 

wydalania CO

2

 na zewnątrz wzmaga się 

zdolność wiązania O

2

 przez Hb.

Wzrost stężenia jonów H

+

 jest spowodowany 

rozkładem H

2

CO

3

 pod wpływem anhydrazy 

węglanowej do HCO

3-

 oraz H

+

.

Powinowactwo hemoglobiny do 

O2

• P

50

= prężność O2, przy której 

hemoglobina jest wysycona 
tlenem w 50% (fizj. P

50

we krwi 

tętniczej= 27 mm Hg)

• Powinowactwo hemoglobiny do 

O2 jest odwrotnie proporcjonalne 
do do wartości P

50

Powinowactwo hemoglobiny do 

O2

• Efekt Bohra

: przesunięcie się krzywej 

wysycenia hemoglobiny w prawo pod wpływem 

wzrostu prężności CO2 (PCO2), co wyraża się 

zwiększeniem wartości P

50

• Obniżenie P

50

 (wzrost powinowactwa 

hemoglobiny do tlenu)oznacza, że hemoglobina 

łatwiej wiąże się z tlenem

• Wzrost P

50

 (obniżenie powinowactwa 

hemoglobiny do tlenu) powoduje, że przy danej 

prężności O2 odłącza się od hemoglobinywięcej 

tlenu