Katedra Metaloznawstwa i Technologii
Materiałowych
Zakład Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej
Wykład 5:
UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ
STOPÓW C.D.
Katedra Metaloznawstwa i Technologii
Materiałowych
Zakład Metaloznawstwa i Obróbki Cieplnej
Wykład 5:
UKŁADY RÓWNOWAGI FAZOWEJ
STOPÓW C.D.
Układ równowagi fazowej stopów z trwałym związkiem
międzymetalicznym
oraz brakiem rozpuszczalności w stanie stałym
Wzory przemian:
eutektycznej: L
E1
A + A
m
B
n
eutektycznej: L
E2
A
m
B
n
+ B
t
A
t
B
t
AmBn
A
m
B
n
C
E
1
D
F
E
2
G
A + L
L + A
m
B
n
A
m
B
n
+ L
B + L
A + A
m
B
n
A
m
B
n
+ B
L
Układ równowagi fazowej stopów z trwałym związkiem
międzymetalicznym
oraz ograniczoną rozpuszczalnością w stanie stałym
Wzory przemian:
eutektycznej: L
E1
C
+ A
m
B
n
eutektycznej: L
E2
A
m
B
n
+
G
t
A
t
B
t
AmBn
A
m
B
n
C
E
1
D
F
E
2
G
+ L
L + A
m
B
n
A
m
B
n
+ L
+ L
+ A
m
B
n
A
m
B
n
+
L
Układ równowagi fazowej stopów z nietrwałym związkiem
międzymetalicznym
oraz brakiem rozpuszczalności w stanie stałym
Wzory przemian:
perytektycznej: L
F
+ B A
m
B
n
eutektycznej: L
E
A + A
m
B
n
t
A
t
B
A
m
B
n
C
E
D
F
P
G
A + L
A
m
B
n
+ L
L + B
A + A
m
B
n
A
m
B
n
+ B
L
Układ równowagi fazowej stopów z fazą międzymetaliczną
występującą
w szerokim zakresie stężeń oraz brakiem rozpuszczalności
w stanie stałym
Wzory przemian:
eutektycznej: L
E1
A +
D
eutektycznej: L
E2
F
+ B
t
A
t
B
C
E
1
D
F
E
2
G
A + L
L +
+ L
B + L
A +
+ B
L
Układ równowagi fazowej stopów z fazą międzymetaliczną
występującą
w szerokim zakresie stężeń oraz ograniczoną
rozpuszczalności w stanie stałym
Wzory przemian:
eutektycznej: L
E1
C
+
D
eutektycznej:
L
E2
F
+
G
t
A
t
B
C
E
1
D
F
E
2
G
+ L
L +
+ L
L+
+
+
L
Układ równowagi fazowej stopów z przemianą eutektoidalną
( gdy jeden ze składników ma odmiany alotropowe )
Wzory przemian:
eutektycznej: L
E
C
+
D
eutektoidalnej:
G
F
+ B
t
A
t
B
C
E
D
F
G
H
+ L
+
L+
+ B
+B
L
t
pB
B
B
Układ równowagi fazowej stopów z przemianą eutektoidalną
z roztworem stałym wtórnym trwałym w wysokiej
temperaturze
Wzór przemiany
eutektoidalnej:
G
F
+
H
t
A
t
B
F
G
H
+ L
+
L+
+
+
L
L+
L+
Układ równowagi fazowej stopów z przemianą perytektoidalną
( gdy jeden ze składników ma odmiany alotropowe )
Wzór przemiany perytektoidalnej:
F
+
H
P
t
A
t
B
F
P
H
+ L
+
L +
+
+
L
t
pB
B
B
Układ równowagi fazowej stopów z przemianą perytektoidalną
z roztworem stałym wtórnym trwałym w niskiej temperaturze
Wzór przemiany
perytektoidalnej:
C
+
D
P
t
A
t
B
C
P
D
+ L
+
L+
+
+
L
Układ równowagi fazowej stopów ze składnikami posiadającymi
odmiany alotropowe
( A ma odmiany alotropowe oraz A
i B mają identyczne sieci
krystalograficzne )
t
A
t
B
+ L
L+
+
L
A
A
t
pA
Układ równowagi fazowej stopów ze składnikami posiadającymi
odmiany alotropowe
( A ma odmiany alotropowe oraz A
i B mają różne sieci
krystalograficzne )
t
A
t
B
L +
+
L
A
A
t
pA
Układ równowagi fazowej stopów ze składnikami posiadającymi
odmiany alotropowe
( A i B mają odmiany alotropowe - A
i B
oraz A
i B
są jednakowe
krystalograficzne )
t
A
t
B
L +
+
L
A
A
t
pA
t
pB
B
B
Układ równowagi fazowej stopów ze składnikami posiadającymi
odmiany alotropowe
(A i B mają odmiany alotropowe - A
i B
są różne a A
i B
jednakowe
krystalograficzne)
t
A
t
B
L +
+
L
A
A
t
pA
t
pB
B
B
+
+
Zasady ogólne dotyczące wykresów
równowagi
Na wykresach równowagi fazowej pola jednofazowe nie mogą
bezpośrednio sąsiadować ze sobą i muszą być oddzielone od
siebie obszarami dwufazowymi.
Pola dwufazowe zawierają fazy, które ten obszar oddziela.
Jeśli są na wykresie linie poziome to muszą tam występować
trzy fazy.
Jeśli na wykresie wstępuje:
- to mamy do czynienia z przemianą
eutektyczną, eutektoidalną
lub monotektyczną,
- to mamy do czynienia z przemianą
perytektyczną
lub perytektoidalną.
Przykładowy układ
równowagi
Układy równowagi: Cu-Zn i Cu-Sn