Miernictwo

Miernictwo

i systemy

i systemy

pomiarowe

pomiarowe

KLASYFIKACJA I

KLASYFIKACJA I

WŁAŚCIWOŚCI

WŁAŚCIWOŚCI

METROLOGICZNE NARZĘDZI

METROLOGICZNE NARZĘDZI

POMIAROWYCH

POMIAROWYCH

Definicja

Definicja

Narzędzia pomiarowe

Narzędzia pomiarowe

- to

- to

wszystkie środki techniczne

wszystkie środki techniczne

przeznaczone do wykonywania

przeznaczone do wykonywania

pomiarów, obejmujące:

pomiarów, obejmujące:



wzorce

wzorce



przyrządy pomiarowe

przyrządy pomiarowe



pomocnicze urządzenia pomiarowe

pomocnicze urządzenia pomiarowe

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Podział ogólny

Podział ogólny



Narzędzia kontrolne

Narzędzia kontrolne

służą do

służą do

sprawdzania i wzorcowania narzędzi

sprawdzania i wzorcowania narzędzi

użytkowych.

użytkowych.



Narzędzia użytkowe

Narzędzia użytkowe

służą do

służą do

wykonywania pomiarów użytkowych tzn.

wykonywania pomiarów użytkowych tzn.

do pomiarów produkowanych

do pomiarów produkowanych

przedmiotów, zarówno w warunkach

przedmiotów, zarówno w warunkach

laboratoryjnych, jak

laboratoryjnych, jak

i produkcyjnych.

i produkcyjnych.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Definicja

Definicja

Wzorce

Wzorce

– to narzędzia pomiarowe

– to narzędzia pomiarowe

odtwarzające jedną lub więcej wartości

odtwarzające jedną lub więcej wartości

danej wielkości. Ogólnie rozróżnia się:

danej wielkości. Ogólnie rozróżnia się:



wzorce kształtu

wzorce kształtu



wzorce wymiaru

wzorce wymiaru

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Ważne terminy (1/2)

Ważne terminy (1/2)



etalon

etalon

- wzorzec służący do określania lub

- wzorzec służący do określania lub

zrealizowania, zachowania lub odtwarzania

zrealizowania, zachowania lub odtwarzania

jednostki miary (lub jej wielokrotności lub

jednostki miary (lub jej wielokrotności lub

podwielokrotności).

podwielokrotności).



przyrządy pomiarowe

przyrządy pomiarowe

- narzędzia

- narzędzia

pomiarowe służące do przetwarzania wielkości

pomiarowe służące do przetwarzania wielkości

mierzonej na wskazanie lub równoważną

mierzonej na wskazanie lub równoważną

informację.

informację.



przetworniki pomiarowe

przetworniki pomiarowe

– narzędzia

– narzędzia

realizujące przetwarzanie jednej wielkości

realizujące przetwarzanie jednej wielkości

mierzalnej w tę sama lub inną według ściśle

mierzalnej w tę sama lub inną według ściśle

określonej zależności.

określonej zależności.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Ważne terminy (2/2)

Ważne terminy (2/2)



pomocnicze urządzenia pomiarowe

pomocnicze urządzenia pomiarowe

-

-

urządzenia, które nie są narzędziami

urządzenia, które nie są narzędziami

pomiarowymi ale są niezbędne w czasie

pomiarowymi ale są niezbędne w czasie

wykonywania pomiaru.

wykonywania pomiaru.



aparatura pomiarowa

aparatura pomiarowa

- zespół środków

- zespół środków

technicznych przeznaczony do wykonania

technicznych przeznaczony do wykonania

zadania pomiarowego.

zadania pomiarowego.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Sprzęt pomiarowy (1/4)

Sprzęt pomiarowy (1/4)



Pomoce pomiarowe

Pomoce pomiarowe



uchwyt do płytek wzorcowych

uchwyt do płytek wzorcowych



podstawy do mikrometrów

podstawy do mikrometrów



podstawy do czujników

podstawy do czujników



podstawy do przyrządów

podstawy do przyrządów



przyrządy kłowe

przyrządy kłowe

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Sprzęt pomiarowy (2/4)

Sprzęt pomiarowy (2/4)



Przybory pomiarowe

Przybory pomiarowe



wkładki do płytek wzorcowych

wkładki do płytek wzorcowych



liniały krawędziowe i sinusowe

liniały krawędziowe i sinusowe



macki

macki

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Sprzęt pomiarowy (3/4)

Sprzęt pomiarowy (3/4)



Narzędzia pomiarowe (1/2)

Narzędzia pomiarowe (1/2)



wzorce

wzorce

- płytki wzorcowe i kątowe

- płytki wzorcowe i kątowe

- przymiary

- przymiary

- szczelinomierze

- szczelinomierze

- promieniomierze

- promieniomierze

- kątowniki

- kątowniki

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Sprzęt pomiarowy (4/4)

Sprzęt pomiarowy (4/4)



Narzędzia pomiarowe (2/2)

Narzędzia pomiarowe (2/2)



sprawdziany

sprawdziany

- do wałków

- do wałków

- do otworów

- do otworów

- do gwintów

- do gwintów

- do stożków

- do stożków

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Sprzęt pomiarowy (4/4)

Sprzęt pomiarowy (4/4)



Przyrządy pomiarowe



suwmiarki



wysokościomierze



głębokościomierze



mikrometry



średnicówki



czujniki



kątownice



mikroskopy warstwowe

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Budowa narzędzi pomiarowych

Budowa narzędzi pomiarowych

(1/5)

(1/5)

Łańcuch pomiarowy narzędzia

Łańcuch pomiarowy narzędzia

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Budowa narzędzi pomiarowych

Budowa narzędzi pomiarowych

(2/5)

(2/5)



Podstawowe elementy urządzenia
wskazującego

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Budowa narzędzi pomiarowych

(3/5)

Podstawowe pojęcia (1/3)



czujnik

- odbiera zmiany wartości

wielkości mierzonej



przetwornik

- przetwarza dane wejściowe

przekazane przez czujnik na wielkość,
która może być wskazana przez
urządzenie wskazujące lub rejestrujące.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Budowa narzędzi pomiarowych

(4/5)

Podstawowe pojęcia (2/3)



urządzenie wskazujące

- podzielnia - bęben obrotowy lub tarcza,

czasem przesuwająca się taśma, na której
naniesione są wskazy

- wskaz - kreska wykonana na podzielni,

której jest przyporządkowana określona
wartość wielkości mierzonej

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Budowa narzędzi pomiarowych

(5/5)

Podstawowe pojęcia (3/3)
- podziałka - zbiór wskazów na podzielni
- linii podstawowej podziałki – wzdłuż

której wykonana jest podziałka

- oznaczenie - liczba jednostek miary

przypisanych danemu wskazowi

- wskazówka - dla nieruchomej podzielni
- przeciwwskaz - dla podzielni obrotowej

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Właściwości metrologiczne

Właściwości metrologiczne

narzędzi pomiarowych (1/5)

narzędzi pomiarowych (1/5)

Pojęcia podstawowe (1/5)

Pojęcia podstawowe (1/5)



Właściwości metrologiczne

Właściwości metrologiczne

– pewne

– pewne

cechy charakterystyczne tego

cechy charakterystyczne tego

narzędzia określające możliwości i

narzędzia określające możliwości i

warunki jego zastosowania oraz ich

warunki jego zastosowania oraz ich

wpływ na wynik pomiaru.

wpływ na wynik pomiaru.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Właściwości metrologiczne

Właściwości metrologiczne

narzędzi pomiarowych (2/5)

narzędzi pomiarowych (2/5)

Pojęcia podstawowe (2/5)

Pojęcia podstawowe (2/5)



Zakres pomiarowy -

Zakres pomiarowy -

zakres wartości

zakres wartości

wielkości mierzonej, dla których

wielkości mierzonej, dla których

wskazania narzędzia pomiarowego nie

wskazania narzędzia pomiarowego nie

powinny być obarczone błędem

powinny być obarczone błędem

większym od granicznego błędu

większym od granicznego błędu

dopuszczalnego. Zawiera się w

dopuszczalnego. Zawiera się w

przedziale ograniczonym górną i dolna

przedziale ograniczonym górną i dolna

granicą.

granicą.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Właściwości metrologiczne

Właściwości metrologiczne

narzędzi pomiarowych (3/5)

narzędzi pomiarowych (3/5)

Pojęcia podstawowe (3/5)

Pojęcia podstawowe (3/5)



Obszar pomiarowy

Obszar pomiarowy

- różnica pomiędzy

- różnica pomiędzy

górną i dolną granicą zakresu pomiarowego

górną i dolną granicą zakresu pomiarowego



Wartość działki elementarnej

Wartość działki elementarnej

-

-

jednostka miary, która została

jednostka miary, która została

przyporządkowana określonej działce

przyporządkowana określonej działce

elementarnej. Wskazuje na możliwą do

elementarnej. Wskazuje na możliwą do

uzyskania dokładność odczytania.

uzyskania dokładność odczytania.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Właściwości metrologiczne

Właściwości metrologiczne

narzędzi pomiarowych (4/5)

narzędzi pomiarowych (4/5)

Pojęcia podstawowe (4/5)

Pojęcia podstawowe (4/5)



Czułość narzędzia pomiarowego

Czułość narzędzia pomiarowego

- iloraz

- iloraz

przyrostu wielkości obserwowanej dy przez

przyrostu wielkości obserwowanej dy przez

odpowiedni przyrost wielkości mierzonej dx

odpowiedni przyrost wielkości mierzonej dx



Przełożenie –

Przełożenie –

gdy

gdy

wielkość obserwowana i

wielkość obserwowana i

wielkość mierzona są tego samego rodzaju

wielkość mierzona są tego samego rodzaju

dx

dy

s 

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy

Właściwości metrologiczne

Właściwości metrologiczne

narzędzi pomiarowych (5/5)

narzędzi pomiarowych (5/5)

Pojęcia podstawowe (5/5)

Pojęcia podstawowe (5/5)



Próg pobudliwości

Próg pobudliwości

- najmniejsza zmiana

- najmniejsza zmiana

wielkości mierzonej, wywołująca dostrzegalną

wielkości mierzonej, wywołująca dostrzegalną

zmianę wskazań narzędzia pomiarowego

zmianę wskazań narzędzia pomiarowego



Klasa dokładności

Klasa dokładności

narzędzia pomiarowego

narzędzia pomiarowego

to charakterystyka narzędzia pomiarowego o

to charakterystyka narzędzia pomiarowego o

tych samych wymaganiach dotyczących

tych samych wymaganiach dotyczących

dokładności. Znak będący wyróżnikiem klasy

dokładności. Znak będący wyróżnikiem klasy

oznacza najczęściej graniczny dopuszczalny

oznacza najczęściej graniczny dopuszczalny

błąd dokładności wskazań danego przyrządu.

błąd dokładności wskazań danego przyrządu.

Uniwersytet Technologiczno- Przyrodniczy w Bydgoszczy