Instytucje totalne

• Każda  organizacja  społeczna,  w  której  prowadzi 

się działalność, angażuje część czasu i aktywności 
swoich  członków  stwarzając  im,  ich  własny  świat. 
Ten  świat  nakłania  do  przyjmowania  przez  nich 
pewnych 

reguł 

postępowania, 

samo 

ograniczających dowolność zachowań. 

• Istnieje  grupa  instytucji,  stwarzających  większe 

ograniczenia  niż  inne  z  nich.  Ten  ograniczający 
charakter uzewnętrznia się w widocznych cechach 
tych  instytucji  jakimi  są:  bramy,  kraty,  zamknięte 
drzwi, strażnicy, funkcjonowanie na odludziu.

Typy instytucji 

totalnych

• instytucje  opieki  nad  osobami  niedołężnymi  i 

nieszkodliwymi dla społeczeństwa;

• instytucje  opieki  nad  osobami  niezdolnymi  do 

samodzielnego troszczenia się o siebie i choć nie z 
ich winy, niebezpiecznymi dla społeczeństwa;

• instytucje 

chroniące 

społeczeństwo 

przed 

szkodzeniem mu w świadomy sposób;

• instytucje o charakterze czysto instrumentalnym;
• instytucje dla ludzi dobrowolnie wycofujących się z 

życia  publicznego  oraz  instytucje  kontemplacji 
religijnej.

Specyficzne cechy 

instytucji totalnych

• Podstawową  cechą  instytucji  totalnych  jest  fakt 

skupienia w jednym obszarze - miejsca spania, zabawy i 
pracy, członków instytucji. Życie mieszkańców toczy się 
w jednym i tym samym miejscu; 

• Członkowie  instytucji  podlegają  tej  samej,  jedynej 

władzy; 

• Ludzie 

instytucji 

przebywają 

w 

bezpośrednim 

towarzystwie  dużej  liczby  innych  członków.  Wszyscy  są 

traktowani jednakowo i wykonują podobne czynności

.

Specyficzne cechy 

instytucji totalnych

• Tok  życia  grup,  podgrup  i  jednostek  jest  ściśle 

zaplanowany. 

Każda 

czynność 

w 

wyraźnie 

przewidzianym czasie przechodzi w drugą. 

• Plan  czynności  jest  narzucony  z  góry  i  ujęty  w 

system formalnych przepisów.

• Przestrzegania 

przepisów 

pilnuje 

zespół 

nadzorców.

• Wszystkie czynności są przymusowe.
• Instytucja  zaspakaja  potrzeby  ludzi  bez  względu 

na  to,  czy  jest  to  z  ich  punktu  widzenia  w  danym 
momencie konieczne.

Specyficzne cechy 

instytucji totalnych

• Zaplanowanie  przebiegu  dnia  powoduje,  że  jest 

zaprogramowany  pewien  sposób  zaspakajania   
wszystkich podstawowych potrzeb rezydentów. 

• Tak  więc  instytucja  przejmując  odpowiedzialność  za 

podwładnych musi zapewnić im to, co uznaje się, za 
niezbędne minimum społeczne i materialne.

• Funkcje pracy i płacy rezydentów są odmienne niż w 

innych instytucjach.

• Biografia członków funkcjonuje w pamięci 

biurokracji instytucji

.

Specyficzne cechy 

instytucji totalnych

• Wyróżniającą cechą instytucji totalnych jest 

zaspakajanie wielu różnych potrzeb ludzkich przez 
biurokratyczną organizację, bez względu na to, czy 
w danych okolicznościach jest to konieczny lub czy 
jest to skuteczny sposób działania

.

• Przestrzeganie zasad stosunków międzyludzkich 

należy do „obowiązków” instytucji i jest 
prawdopodobnie jedna z wartości zapewnionych 
podwładnemu za pozbawienie go wolności.

Personel a rezydenci

• Członkowie instytucji dzielą się na bardzo różniące 

się między sobą grupy: 

                  - na podwładnych /rezydentów/ oraz 
                  - na personel. 
• Te grupy oceniają się wzajemnie  na podstawie 

stereotypów.

•  Dystans społeczny między nimi jest duży,  zaś 

ruchliwość społeczna  między nimi znikoma.

• Personel ma poczucie wyższości

• Nieustannie wymusza się okazywania szacunku 

personelowi

;

Sfera życia 

podwładnych

• Kooptacja  do  instytucji  najczęściej  następuje  w  wyniku 

sytuacji przymusowej;

• Podwładni  wchodzą  do  instytucji  jako  osoby  w  pełni 

ukształtowane  przez  środowisko  macierzyste.  Każdy  z 
nich  wywodzi  się  z  kręgu  doświadczeń  zawierających 
możliwe  do  zaakceptowania  siebie  wyobrażenia  i 
techniki obronne. Tworzy się więc dysonans kulturowy. 

• Więzi  ze  środowiskiem  zostają  przecięte  lub  znacznie 

ograniczone wraz z przyjęciem do instytucji.

• Życie  w  zuniformizowanej  grupie  stoi  w  sprzeczności  z 

życiem rodzinnym.

• Odczucie  „znajdowania  się”  w  instytucji  można 

zrozumieć  tylko  w  kontekście  możliwości  „znajdowania 
się poza nią”.

Sfera życia 

podwładnych

Deprywacja osobowości rezydenta przebiega w wyniku:

• pozbawiania  elementów  identyfikujących  indywidualność, 

pozbawiania przedmiotów z którymi mógłby się utożsamiać 

rezydent, 

• przekazywania 

do 

użytku 

przedmiotów 

będących 

własnością instytucji,  /standaryzacja, depersonalizacja /;

• ograniczania możliwości separacji fizycznej i społecznej;

• zbiorowej  realizacji  codziennych  zajęć  pozbawiających 

rezydentów  możliwości swobodnego podejmowania decyzji;

• ograniczonej  możliwości  kontaktowania  się  ze  światem 

zewnętrznym;

• zakazu  korzystania  ze  źródeł  pobudzających  wyobraźnię, 

które  w  danym  środowisku  umożliwiałyby  rozładowywanie 

napięć.

• zmuszania  rezydentów  do  wykonywania  czynności  „infra 

dignitatem”

Cechy systemu władzy

• podstawowe  procesy  kierowania  rezydentami  są 

oparte na nadzorowaniu;

• władza ma charakter grupowy / przymus /;
• praktykuje  się  stosowanie  sankcji  za  szeroki  zakres 

zachowań uznawanych za naganne;

• często  stosuje  się  sankcje  nieadekwatne  do 

wykroczeń;

• duża  liczba  podwładnych  i  ich  różnorodność  oraz 

mnogość  sytuacji,  w  których  podwładny  traktowany 
jest instrumentalnie, powoduje że w instytucji totalnej 
spotykamy się z problemami sprawowania władzy.

System przywilejów

• Jest 

pochodną 

wewnętrznych 

regulaminów 

/zakazów i nakazów/;

• W  zamian  za  posłuszeństwo  przyznawane  są 

rezydentom nieliczne i ściśle określone nagrody i 
przywileje.  W  normalnym  świecie  są  one  czymś 
zwyczajnym.

• Rezydenci 

organizują 

sobie 

świat 

wokół 

możliwości uzyskania przywilejów;

• Wyjście z instytucji jest jednym z przywilejów, lub 

jedną z kar;

• Następuje 

wtórna 

adaptacja 

/uzyskiwanie 

gratyfikacji niedozwolonymi środkami/.

Personel

• przejmuje  sprawy,  którymi  zajmował  się  dotąd 

rezydent;

• uznaje  konieczność  respektowania  „technicznych” 

norm 

postępowania 

z 

podwładnymi 

gdyż 

przedmiotem oddziaływań personelu są ludzie;

• rozumie  konieczność  liczenia  się  ze  światem 

zewnętrznym