POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARSKIE WOBEC PACJENTA W WIEKU PODEZŁYM Z CHOROBĄ PARKINSONA

CHOBA PARKINSONA

MA NAZWĘ

WYWODZACĄ SIĘ OD NAZWISKA

LONDYŃSKIEGO LEKARZA

JAMESA

PARKINSONA

KTÓRY OPISAŁ JĄ PIERWSZY

RAZ W

1817

ROKU.

DEFINICJA CHOROBY



CHOROBĄ PARKINSONA

określa się zwyrodnieniowy

proces o nieustalonym

podłożu , dotyczący jąder

podkorowych mózgu , a

zwłaszcza istoty czarnej.

DEFINICJA CHOROBY



CHOROBA PARKINSONA polega na postępującym

zaniku komórek istoty czarnej śródmózgowia.

Neurony istoty czarnej wytwarzają neuroprzekażnik –

dopaminę,

uwalnianą z zakończeń presynaptycznych

zlokalizowanych w prążkowiu. Dopamina przekazuje

pobudzenie na receptory dopaminergiczne

prązkowia. Następstwem zaniku komórek

dopaminergicznych jest spadek stężenia dopaminy w

prążkowiu. Prowadzi to do zniesienia regulującego

wpływu istoty czarnej na czynność ruchową czego

następstwem są charakterystyczne objawy choroby

tj:

drżenie spoczynkowe, sztywność i spowolnienie

ruchowe,

EPIDEMIOLOGIA

Z badań epidemiologicznych wynika, że choroba

Parkinsona

jest charakterystyczna głównie dla ludzi w starszym

wieku.

Średni wiek zachorowania na tę chorobę według

różnych

autorów waha się w granicach 55-60 lat, przy czym w

wieku

powyżej 70 lat liczba zachorowań gwałtownie wzrasta,

z niewielką przewagą wśród mężczyzn.

ROZPOZNANIE



tarzenie się organizmu w sposób istotny wpływa

na symptomatologię choroby Parkinsona. U ludzi

starych objawy związane z procesem starzenia

nakładają się na objawy choroby Parkinsona.

Jednak należy pamiętać, że choroba Parkinsona i

starzenie się to dwa równoległe

starzenie się to dwa równoległe współistniejące

sobą procesy.



Do rozpoznania choroby Parkinsona niezbędna jest

obecność przynajmniej dwóch z charakterystycznej

triady objawów, do której zaliczamy : drżenie

spoczynkowe, wzmożone napięcie mięśniowe i

spowolnienie ruchowe.

CZYNNIKI RYZYKA



WIEK,



DZIEDZICZNOŚĆ,



PŁEĆ,



DZIAŁANIE PESTYCYDOW I ŚRODKÓW

CHWASTOBÓJCZYCH,



ESTROGENY

OBJAWY PODSTAWOWE

Do klasycznej triady objawów choroby Parkinsona

należą:

1. DRŻENIE SPOCZYNKOWE

(łac. tremor),

2. PLASTYCZNE ZWIĘKSZENIE NAPIĘCIA

MIĘSNIOWEGO, zwane też SZTYWNOŚĆIĄ

MIĘŚNIOWĄ

(łac.rigor),

SPOWOLNIENIE RUCHOWE

(łac.bradokinezja

)

OBJAWY PODSTAWOWE

DRŻENIE SPOCZYNKOWE

(łac. Tremor)

Drżenie należy do dużej grupy nieprawidłowych objawów ruchowych

zwanych

ruchami mimowolnymi.

W chorobie Parkinsona charakterystyczne jest

drżenie spoczynkowe

występuje, gdy ręce są podparte-spoczywają na udach czy na stole –

obserwuj się wówczas drżenie kciuka i pozostałych palców, określane

jako

,,kręcenie pigułek” lub ,,liczenie pieniędzy”.

Drżenie spoczynkowe może dotyczyć również kończyn dolnych, warg,

języka lub żuchwy.

OBJAWY PODSTAWOWE

1. DRŻENIE SPOCZYNKOWE

(łac. Tremor)

Na początku choroby drżenie pojawia się i występuje po jednej stronie

ciała,

Może być nie stałe i niezbyt nasilone. Dopiero po kilku latach choroby

pojawia się i po drugiej stronie.

Drżenie nie występuje podczas snu, natomiast wyraźnie się nasila w

stanie

emocji, zdenerwowania, stresu i zmęczenia, a ustępuje lub zmniejsza się

podczas wykonania ruchów czynnych.

W miarę trwania choroby może pojawić się dodatkowo drżenie pozycyjne.

Drżenie u ok..70% chorych jest pierwszym objawem choroby.

OBJAWY PODSTAWOWE

2.WZMOŻONE NAPIĘCIE MIĘSNIOWE (SZTYWNOŚĆ MIĘŚNIOWA)

(łac.rigor

)

W chorobie Parkinsona, przy uszkodzeniu jąder podkorowych, podczas wykonywania

ruchów

biernych, np. zginania i prostowania kończyny, napotyka się na opór na początku i pod

koniec

ruchu. To właśnie nazywamy

sztywnością mięśniową

a opór odczuwany podczas

zginania i

prostowania kończyny nazywamy objawem

,,rury ołowianej”

lub bardziej profesjonalnie ,

plastycznym zwiększeniem

napięcia mięśniowego.

Gdy równocześnie występuj

drżenie,

ruch odbywa się skokowo, pojawia się objaw

,,koła zębatego”.

Zwiększone napięcie całych grup mięśniowych chorzy odczuwają subiektywnie jako

zmęczenie, znużenie a nawet ból.

Duża sztywność mięsni szyi i karku wywołuje powstanie tzw.

,,objawu poduszki’’,

kiedy to

chory utrzymuje uniesioną głowę nad poduszką, nie kładąc ją swobodnie.

OBJAWY PODSTAWOWE

3.SPOWOLNIENIE RUCHOWE

(bradykinezja)

W chorobie Parkinsona zauważamy dwie składowe tego zjawiska:

1.Spowolnienie ruchów dowolnych –

wolny chód, powolne wstawanie z

krzesła lub

łóżka, powolne ubieranie się lub wykonywanie innych codziennych czynności.

2.Żubożenie ruchowe

– dotyczy ruchów automatycznych, wykonywanych

nieświadomie, takich jak mruganie , ruchy mimiczne twarzy, przełykanie śliny,

balansowanie kończynami górnymi podczas chodzenia, drobne ruchy tułowia,

głowy

czy kończyn, które wykonujemy podczas stania, siedzenia czy leżenia.

OBJAWY PODSTAWOWE

3.SPOWOLNIENIE RUCHOWE

(bradykinezja)

Spowolnienie i zubożenie ruchowe powoduje, że twarz i cała sylwetka

w zawansowanym stadium choroby mają charakterystyczny

parkinsonowski’’

wygląd:

twarz

- jest maskowata, hipomimiczna, określana jako

,,twarz

pokerzysty’’,

usta

– w skutek rzadszego połykania, gromadzi się w nich nadmiar

śliny ,

która w zwłaszcza w nocy może wyciekać kącikiem ust.

tułów

–

jest nieco pochylony do przodu, nogi ugięte w kolanach,

ręce

przywiedzione do tułowia i nieco zgięte w stawach łokciowych.

DODATKOWE OBJAWY PARKINSONOWSKIE



MIKROGRAFIA

–

to zmiana charakteru pisma, polegająca na tym, że

litery, sylaby i wyrazy stają się coraz bardziej nieczytelne i zmniejszają

się.



ZABURZENIA CHODU –

początkowo chory lekko pociąga jedną

nogą i słabiej balansuje ręką z tej samej strony podczas marszu

lub spaceru. Stopniowo chód staje się wolniejszy, kroki krótsze,

nogi nie są unoszone wystarczająco wysoko, pojawia się szuranie

butami .Zwroty są wykonywane powoli, ciało zmienia kierunek jak

jeden sztywny element. W późniejszych stadiach pojawia się

zjawisko

,,przymrożenia ”(ang. ,,freezing”)



ZABURZENIA MOWY I POŁYKANIA –

stopniowo staje się ona

coraz bardziej cicha ,monotonna, traci swoją melodię i staje się

niewyraźna. Chory rzadziej i wolniej przełyka, wolniejsze są ruchy

języka przesuwające kęs pokarmu. W jamie ustnej gromadzi się

nadmiar sliny.

DODATKOWE OBJAWY PARKINSONOWSKIE



ZABURZENIA WEGETATYWNEGO UKŁADU NERWOWEGO:

- zaburzenia w oddawaniu moczu –

częste oddawanie moczu,

uczucie nagłej potrzeby oddania moczu, parcie na mocz,

konieczność nawet kilkakrotnego oddania moczu w porze nocnej,

nietrzymanie moczu,

zaburzenia w oddawaniu stolca – zaparcia,



ZABURZENIA CZUCIA –

czasami uczucie zimna lub gorąca w

jednej ręce lub nodze, mimo, że obiektywne badanie temperatury

nie wykazuje różnic. Najczęściej dotyczy to tej strony, która jest

dotknięta chorobą,



ZABURZENIA CZYNNOŚCI POZNAWCZYCH –

gorsza pamięć

( zapamiętywani i przypominanie), utrata zainteresowań,

trudności w uczeniu się, zaburzenia orientacji wzrokowo

przestrzennej, trudności w doborze właściwych słów,

DODATKOWE OBJAWY

PARKINSONOWSKIE



ZABURZENIA SNU –

przyczyny : stany

depresyjne, bezsenność polekowa, obj.

sztywności mięśniowej i spowolnienia

ruchowego, konieczność częstego oddawania

moczu, czynniki zewnętrzne,



ZABURZENIA DEPRESYJNE –

smutek,

przygnębienie, obniżona samoocena,

nieokreślone poczucie winy, brak zainteresowań,

niezdolność do odczuwania zadowolenia,



ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE –

omamy

wzrokowe, słuchowe

LECZENIE CHOROBY PARKINSONA

1. LECZENIE FARMAKOLOGICZNE( OBJAWOWE)

tosowane

LECZENIE OBJAWOWE

powinno uwzględniać

trzy praktyczne cele:

1. Złagodzenie lub usunięcie aktualnie występujących

objawów parkinsonowskich,

2. Zapobieganie występowaniu po kilku latach leczenia

objawów niepożądanych w ośrodkowym ukł.

nerwowym,

3.Zachamowanie lub zwolnienie tempa postępu choroby.

LECZENIE CHOROBY PARKINSONA

1. LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

W chorobie Parkinsona stosuje się następujące leki:

Lewodopę,

uznaną za tzw. złoty standard. Ten aminokwas

dociera do mózgu, przekraczając barierę krew-mózg, gdzie

jest metabolizowana w brakującą dopamię. Działa ona na

wszystkie trzy objawy parkinsonowskie. Główne jej preparaty

to: Madopar, Sinemet, Nakom, Poldamet.

Leki antycholinergiczne ,

które hamują aktywność

neuronów cholinergicznych,

Amantadynę,

lek przeciwwirusowy, powodujący umiarkowane

złagodzenie wszystkich głównych objawów parkinsonowskich,

LECZENIE CHOROBY PARKINSONA

LECZENIE FARMAKOLOGICZNE

Inne leki stosowane w chorobie Parkinsona to:

Selegina,

która ma selektywne działanie hamujące enzym,

który rozkłada dopaminę. Jeśli zahamuje się rozkład

dopaminy, to jej ilość wzrasta i wzrasta także aktywność ukł.

dopaminergicznych.

Agoniści dopaminy,

bezpośrednio pobudzające

receptory dopaminy znajdujące się w prążkowiu.

Najczęściej stosuje się Apomorfinę.

Inhibitory COMT ( tolkapon, entakapon),

hamujące aktywność enzymów, które niszczą

dopaminę.

LECZENIE CHOLEROBY PARKINSONA

2. LECZENIE OPERACYJNE

Obecnie stosuje się trzy metody operacyjnego leczenia choroby Parkinsona:

1.Stereotaktyczne uszkodzenie określonych struktur jąder

podkorowych

(polidotomia

– przecięcie struktur w obrębie gałki

bladej

, talamotomia

–uszkodzenie jednego z jąder wzgórza).

Głęboką stymulacje mózgu,

polegająca na wprowadzeniu na stałe do

pewnej struktury mózgu elektrody i i drażnieniu jej prądem elektrycznym o tak

dobranych parametrach, aby zakłócić lub zablokować powstawanie i

rozprzestrzenianie się nieprawidłowych impulsów nerwowych wywołujących

objawy parkinsonowskie, np. drżenie.

Neurotransplantację

polegającą na operacyjnym przeszczepianiu płodowej istoty

czarnej. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń z tym sposobem leczenia przyjmuje się

obecnie następujące wnioski:

- przeszczep przeżywa i produkuje dopaminę w mózgu chorego

- długotrwałe stosowanie leków przeciw odrzuceniu przeszczepu nie jest konieczne

- działanie na objawy ch.P. jest niekompletne, podobnie jak przy zastosowaniu innych metod

leczenia, ale niektóre przypadki pacjentów operowanych w ten sposób sugerują, że można

uzyskać istotne dla chorego opóźnienie postępu choroby.

LECZENIE CHOLEROBY PARKINSONA

3. LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

obejmuje:

1. REHABILITACJĘ

2. DIETĘ

3. EDUKACJĘ CHOREGO I JEGO RODZINY,

4. PSYCHOTERAPIĘ

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

REHABILITACJA

ĆWICZENIA ODDECHOWE – pomagające w usprawnianiu mowy. Przed odezwaniem się

chory powinien pełną piersią zaczerpnąć powietrze, w czasie wydechu każda głoska

powinna być wyraźnie kształtowana przez wargi,

GIMNASTYKA TWARZY:

marszczenie czoła,

otwieranie ust, przekrzywianie ust w lewo i prawo, wystawianie języka,

otwieranie i zamykanie każdego oka oddzielnie,

wydecie wargi górnej i dolnej,

kręcenie nosem,

nadymanie jednego policzka, następnie drugiego

GIMNASTYKA GłOWY:

skręty głową,

słony głową w przód i tył,

krązenie głowy

ĆWICZENIA BAERKÓW:

unoszenie i opuszczanie każdego barku kolejno,

przemieszczanie barków ku przodowi i ku tyłowi,

próbą wykonywania ruchów okrężnych,

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

REHABILITACJA

ĆWICZENIA KOŃCZYN:

zginanie i prostowanie kończyny , przemieszczanie jej w przód i

tył,

Gra piłką: chwytanie i rzucanie,

ĆWICZENIA TUŁOWIA:

skłony tułowia w przód i prostowanie,

ruchy okrężne,

GIMNASTYKA STÓP:

Unoszenie palucha, stawanie na przemian na palcach i na piętach,

Toczenie drążka stopą

Inne zabiegi rehabilitacyjne to:

zabiegi fizyko terapeutyczne,

masaż

kąpiele wodne

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

DIETA

PODSTAWOWE ZASADY:

ograniczenie pokarmów zawierających nasycone kwasy

tłuszczowe (pokarmy tłuste, cukry i słodycze),

zalecane oleje roślinne i miękkie margaryny

odpowiednia ilość owoców, warzyw i innych pokarmów w

których występuje błonnik,

dostarczenie odpowiedniej ilości płynów: ok.. 1,5 – 2 l. tj .

6-8 szklanek dziennie( herbatki owocowe i ziołowe, soki,

mleko)

pokarmy nisko białkowe,

zalecane preparaty wysokowitaminowe

unikanie alkoholu,

NIEFARMAKOLECZELOGICZNE

EDUKACJA CHOREGO I JEGO RODZINY

Działania bieżące związane z przekazaniem informacji

dotyczących przebiegu choroby , terapii,

podejmowanych działań diagnostyki.

Działania edukacyjne związane z przygotowaniem

podopiecznego i jego rodziny do funkcjonowania z

chorobą

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

Działania edukacyjne związane z przygotowaniem

podopiecznego i jego rodziny do funkcjonowania z

chorobą

Pielęgniarka:



Przekazuje informacje na temat istoty choroby,



Przedstawia czynniki ryzyka,



Wyjaśnia konieczność i zasady przyjmowania leków,



Informuje o objawach ubocznych przyjmowanych leków i

sposobach radzenia sobie z nimi,



Przekazuje informacje dotyczące diety,



Uzasadnia konieczność prowadzenia rehabilitacji

LECZENIE NIEFARMAKOLOGICZNE

PSYCHOTERAPIA

Zadaniem Pielęgniarki jest;

Budowanie kontaktu opartego na zaufaniu,

Wykazanie zainteresowania problemami pacjenta,

Pomoc pacjentowi w zaakceptowaniu jego sytuacji,

Wykazanie cierpliwości w kontakcie z chorym,

Umożliwienie kontaktu z rodziną,

Umożliwienie kontaktu z psychologiem

Wskazanie adresów stowarzyszeń osób dotkniętych

Chorobą Parkinsona i zachęcenie do wzięcia udziału w

spotkaniach,

Adresy grup samopomocy



Gdańskie Stowarzyszenie Chorych na

Chorobę Parkinsona

80-255 Gdańsk, ul. Batorego47/7,

tel: 58- 552-30-82,



Stowarzyszenie Chorych na Chorobę

Parkinsona

81-374 Gdynia, ul Sienkiewicza 36/3,

tel:58-621-80-98

LECZENIE CHOROBY PARKINSONA

CELEM NADRZĘDNYM KOMPLEKSOWEJ TERAPII W

CHOROBIE

PARKINSONA JEST:

STAŁA POPRAWA JAKOŚCI ŻYCIA CHOREGO

W CAŁYM

CZASIE TRWANIA CHOROBY

Projekt systemowy

„

Kształcenie zawodowe

pielęgniarek i położnych

w ramach studiów

pomostowych

”

Beneficjent systemowy

Ministerstwo Zdrowia - Departament Pielęgniarek i Położnych

Document Outline