Nowotwory narządu
Nowotwory narządu
rodnego
rodnego
Epidemiologia
Epidemiologia
Diagnostyka
Diagnostyka
Profilaktyka
Profilaktyka
Nowotwory narządu
Nowotwory narządu
rodnego
rodnego
Epidemiologia
Epidemiologia
Diagnostyka
Diagnostyka
Profilaktyka
Profilaktyka
Rak jajnika –
Rak jajnika –
epidemiologia
epidemiologia
stały wzrost zachorowalności na raka
stały wzrost zachorowalności na raka
jajnika
jajnika
najniższa
zachorowalność-
Chile,
najniższa
zachorowalność-
Chile,
Japonia
Japonia
najwyższa
zachorowalność-
kraje
najwyższa
zachorowalność-
kraje
Europy zachodniej, USA
Europy zachodniej, USA
współczynnik zachorowalności w USA
współczynnik zachorowalności w USA
w grupie wiekowej 40-44 lat wynosił
w grupie wiekowej 40-44 lat wynosił
15,7 na 100 000, a aż 54 w grupie
15,7 na 100 000, a aż 54 w grupie
wiekowej 75-79 lat
wiekowej 75-79 lat
Rak jajnika –
Rak jajnika –
epidemiologia
epidemiologia
w Polsce rak jajnika stanowi 6,6%
w Polsce rak jajnika stanowi 6,6%
wszystkich
nowotworów
wszystkich
nowotworów
występujących u kobiet i około 18%
występujących u kobiet i około 18%
nowotworów narządu rodnego
nowotworów narządu rodnego
współczynnik zachorowalności w
współczynnik zachorowalności w
Polsce w latach 1963-1988 wzrósł z
Polsce w latach 1963-1988 wzrósł z
5,9 do 9,9 na 100 000 kobiet, w
5,9 do 9,9 na 100 000 kobiet, w
1992 roku wyniósł 11,1 na 100 000,
1992 roku wyniósł 11,1 na 100 000,
w 1994 ...., w 1996.....
w 1994 ...., w 1996.....
Rak jajnika – czynniki
Rak jajnika – czynniki
ryzyka
ryzyka
wiek – najczęściej między 40-60 rokiem
wiek – najczęściej między 40-60 rokiem
życia
życia
mała płodność- częściej wśród nieródek i
mała płodność- częściej wśród nieródek i
kobiet, które rzadko rodziły
kobiet, które rzadko rodziły
liczba ciąż i porodów – ryzyko obniża się
liczba ciąż i porodów – ryzyko obniża się
ze wzrostem liczby porodów
ze wzrostem liczby porodów
stan menopzauzalny – późny wiek
stan menopzauzalny – późny wiek
menopauzy zwiększa ryzyko
menopauzy zwiększa ryzyko
doustna antykoncepcja – redukuje ryzyko
doustna antykoncepcja – redukuje ryzyko
zachorowania
na
raka
jajnika
zachorowania
na
raka
jajnika
(zahamowanie owulacji)
(zahamowanie owulacji)
Rak jajnika – czynniki
Rak jajnika – czynniki
ryzyka
ryzyka
uprzednie
schorzenia
uprzednie
schorzenia
ginekologiczne i przebyte operacje –
ginekologiczne i przebyte operacje –
–
endometrioza
(41%
raków
endometrioza
(41%
raków
endometrialnych
i
31%
raków
endometrialnych
i
31%
raków
jasnokomórkowych rozwija się na
jasnokomórkowych rozwija się na
podłożu endometriozy)
podłożu endometriozy)
–
PID
PID
–
wcześniejsze
usunięcie
macicy
z
wcześniejsze
usunięcie
macicy
z
przydatkami
przydatkami
Rak jajnika – czynniki
Rak jajnika – czynniki
ryzyka
ryzyka
choroby endokrynne – choroby tarczycy
choroby endokrynne – choroby tarczycy
częściej w grupie chorych z rakiem
częściej w grupie chorych z rakiem
jajnika
jajnika
uprzednie
napromieniowanie
uprzednie
napromieniowanie
diagnostyczne
lub
terapeutyczne
–
diagnostyczne
lub
terapeutyczne
–
zwiększa ryzyko
zwiększa ryzyko
grupa krwi – chore z grupa krwi A
grupa krwi – chore z grupa krwi A
chorują częściej
chorują częściej
stan cywilny- niezamężne chorują częściej
stan cywilny- niezamężne chorują częściej
Rak jajnika – czynniki
Rak jajnika – czynniki
ryzyka
ryzyka
warunki socjoekonomiczne i wykształcenie –
warunki socjoekonomiczne i wykształcenie –
lepsze warunki życia i wyższe wykształcenie
lepsze warunki życia i wyższe wykształcenie
wśród kobiet chorujących na raka jajnika
wśród kobiet chorujących na raka jajnika
dieta – tłuszcze zwierzęce w diecie
dieta – tłuszcze zwierzęce w diecie
zwiększają ryzyko, zaś warzywa zmniejszają
zwiększają ryzyko, zaś warzywa zmniejszają
talk- stosowanie talku w higienie krocza oraz
talk- stosowanie talku w higienie krocza oraz
pozostawienie cząstek podczas operacji w
pozostawienie cząstek podczas operacji w
jamie brzusznej zwiększa ryzyko
jamie brzusznej zwiększa ryzyko
czynniki genetyczne
czynniki genetyczne
Rak jajnika -
Rak jajnika -
epidemiologia
epidemiologia
Czynniki genetyczne
Czynniki genetyczne
–
rodzinnie występujący rak jajnika
rodzinnie występujący rak jajnika
–
dziedziczny rak jajnika- (mutacje genów
dziedziczny rak jajnika- (mutacje genów
BRCA 1 i BRCA 2)
BRCA 1 i BRCA 2)
»
zespół wrodzonego występowania raka jajnika
zespół wrodzonego występowania raka jajnika
(Hereditary Ovarian Cancer)
(Hereditary Ovarian Cancer)
»
zespół wrodzonego występowania raka sutka i
zespół wrodzonego występowania raka sutka i
jajnika ( Hereditary Breast Ovarian Cancer)
jajnika ( Hereditary Breast Ovarian Cancer)
»
zespół Lynch II ( rak okrężnicy, rak endometrium,
zespół Lynch II ( rak okrężnicy, rak endometrium,
rak jajnika)
rak jajnika)
–
sporadyczny rak jajnika
sporadyczny rak jajnika
Rak jajnika -
Rak jajnika -
epidemiologia
epidemiologia
Dziedziczny rak jajnika występuje
Dziedziczny rak jajnika występuje
częściej:
częściej:
–
w młodym wieku
w młodym wieku
–
obustronnie
obustronnie
–
postać surowicza
postać surowicza
Rak jajnika -diagnostyka
Rak jajnika -diagnostyka
wywiad – dolegliwości
wywiad – dolegliwości
–
ból
ból
–
dolegliwości dyspeptyczne (nudności,
dolegliwości dyspeptyczne (nudności,
wymioty, wzdęcia brzucha, biegunki,
wymioty, wzdęcia brzucha, biegunki,
zaparcia)
zaparcia)
–
powiększenie obwodu brzucha
powiększenie obwodu brzucha
badanie ginekologiczne
badanie ginekologiczne
badanie ultrasonograficzne – sonda
badanie ultrasonograficzne – sonda
dopochwową, USG color doppler
dopochwową, USG color doppler
marker CA 125, CEA
marker CA 125, CEA
Rak jajnika - profilaktyka
Rak jajnika - profilaktyka
brak scrinningu
brak scrinningu
zaleca się po 35 roku życia co 6
zaleca się po 35 roku życia co 6
miesięcy badania ginekologiczne, co 6-
miesięcy badania ginekologiczne, co 6-
12 miesięcy USG sondą dopochwową
12 miesięcy USG sondą dopochwową
w dziedzicznym raku jajnika
w dziedzicznym raku jajnika
–
zakończenie rozrodu do 35 roku życia,
zakończenie rozrodu do 35 roku życia,
–
doustna antykoncepcja,
doustna antykoncepcja,
–
co 6 mc badanie ginekologiczne i USG
co 6 mc badanie ginekologiczne i USG
dopochwowe oraz CA125
dopochwowe oraz CA125
–
ewentualne profilaktyczna oophorectomia
ewentualne profilaktyczna oophorectomia
Rak szyjki macicy–
Rak szyjki macicy–
e
e
pidemiologia
pidemiologia
najniższa zachorowalność- Chiny, Izrael,
najniższa zachorowalność- Chiny, Izrael,
Europa- Włochy, Finlandia, Hiszpania
Europa- Włochy, Finlandia, Hiszpania
najwyższa zachorowalność- Afryka, Brazylia,
najwyższa zachorowalność- Afryka, Brazylia,
Peru, Indie, Europa-wsch cz Niemiec, Austria
Peru, Indie, Europa-wsch cz Niemiec, Austria
(Tyrol)
(Tyrol)
w Polsce rak szyjki macicy zajmuje drugie
w Polsce rak szyjki macicy zajmuje drugie
miejsce pod względem częstości zachorowań
miejsce pod względem częstości zachorowań
na nowotwory po raku sutka i stanowi 7,7%
na nowotwory po raku sutka i stanowi 7,7%
wszystkich zachorowań na nowotwory.
wszystkich zachorowań na nowotwory.
w Polsce współczynnik zachorowalności w
w Polsce współczynnik zachorowalności w
1995 roku wyniósł 15,1, najczęściej w regionie
1995 roku wyniósł 15,1, najczęściej w regionie
katowickim, warszawskim i gdańskim
katowickim, warszawskim i gdańskim
Rak szyjki macicy–
Rak szyjki macicy–
czynniki ryzyka
czynniki ryzyka
wczesne
rozpoczynanie
życia
wczesne
rozpoczynanie
życia
płciowego
płciowego
duża ilość partnerów seksualnych
duża ilość partnerów seksualnych
duża liczba porodów
duża liczba porodów
zakażenia- wirusem HSV 2,
zakażenia- wirusem HSV 2,
chlamydia, wirus cytomegalii,
chlamydia, wirus cytomegalii,
wirus Epsteina-Bara, przewlekłe
wirus Epsteina-Bara, przewlekłe
bakteryjne zapalenie pochwy
bakteryjne zapalenie pochwy
Rak szyjki macicy–
Rak szyjki macicy–
czynniki ryzyka
czynniki ryzyka
zakażenie HPV
zakażenie HPV
palenie papierosów
palenie papierosów
syndrom DES
syndrom DES
niskie status socjoekonomiczny
niskie status socjoekonomiczny
niski poziom higieny osobistej i
niski poziom higieny osobistej i
seksualnej
seksualnej
rodzinne występowanie?
rodzinne występowanie?
Rak szyjki macicy–
Rak szyjki macicy–
czynniki ryzyka
czynniki ryzyka
Infekcja HPV
Infekcja HPV
–
zaliczana do chorób przenoszonych
zaliczana do chorób przenoszonych
drogą płciową
drogą płciową
–
odsetek kobiet z infekcją HPV- 6 – 30%
odsetek kobiet z infekcją HPV- 6 – 30%
–
najczęściej dotyczy kobiet
najczęściej dotyczy kobiet
»
między 18-30 rokiem życia
między 18-30 rokiem życia
»
wcześnie rozpoczęły życie płciowe
wcześnie rozpoczęły życie płciowe
»
duża liczba partnerów seksualnych
duża liczba partnerów seksualnych
»
defekty
immunologiczne,
stosowanie
defekty
immunologiczne,
stosowanie
środków immunosupresyjnych
środków immunosupresyjnych
Rak szyjki macicy–
Rak szyjki macicy–
czynniki ryzyka
czynniki ryzyka
Infekcja HPV
Infekcja HPV
–
w 80% przypadków inwazyjnych
w 80% przypadków inwazyjnych
raków towarzyszy infekcja HPV o
raków towarzyszy infekcja HPV o
wysokim potencjale onkogennym
wysokim potencjale onkogennym
–
typy HPV 16, 18, 45, 56, 66 i 69
typy HPV 16, 18, 45, 56, 66 i 69
odgrywają
istotna
rolę
w
odgrywają
istotna
rolę
w
morfogenezie raka szyjki macicy
morfogenezie raka szyjki macicy
Rak szyjki macicy –
Rak szyjki macicy –
diagnostyka
diagnostyka
rozpoznanie
histopatologiczne
rozpoznanie
histopatologiczne
ustalone na podstawie materiału
ustalone na podstawie materiału
uzyskanego
z
biopsji
i/lub
uzyskanego
z
biopsji
i/lub
diagnostycznego wyłyżeczkowania
diagnostycznego wyłyżeczkowania
ustalenie stopnia klinicznego
ustalenie stopnia klinicznego
zaawansowania procesu
zaawansowania procesu
nowotworowego
nowotworowego
Rak szyjki macicy –
Rak szyjki macicy –
diagnostyka
diagnostyka
badanie ginekologiczne
badanie ginekologiczne
cytologia
cytologia
kolposkopia
kolposkopia
pobranie wycinków do badania
pobranie wycinków do badania
hist-pat
hist-pat
Rak szyjki macicy –
Rak szyjki macicy –
diagnostyka – ocena
diagnostyka – ocena
zaawansowania
zaawansowania
badanie ginekologiczne
badanie ginekologiczne
urografia
urografia
USG dopochwowe
USG dopochwowe
RTG kl. Piersiowej
RTG kl. Piersiowej
Cystoskopia, re
Cystoskopia, re
k
k
toskopia
toskopia
TK, NMR
TK, NMR
Rak szyjki macicy –
Rak szyjki macicy –
profilaktyka
profilaktyka
Raz w roku badanie cytologiczne!
Raz w roku badanie cytologiczne!
Rak sromu –
Rak sromu –
epidemiologia
epidemiologia
występują
rzadko,
stanowią
3-5%
występują
rzadko,
stanowią
3-5%
nowotworów narządu płciowego i 9% -
nowotworów narządu płciowego i 9% -
nowotworów
dolnego
odcinka
dróg
nowotworów
dolnego
odcinka
dróg
rodnych (szyjki macicy, pochwy i sromu)
rodnych (szyjki macicy, pochwy i sromu)
zajmuje on w tej grupie 4. miejsce pod
zajmuje on w tej grupie 4. miejsce pod
względem częstości występowania po
względem częstości występowania po
raku szyjki macicy, trzonu macicy i jajnika
raku szyjki macicy, trzonu macicy i jajnika
wartość standaryzowanego współczynnika
wartość standaryzowanego współczynnika
zachorowalności na raka sromu wynosi
zachorowalności na raka sromu wynosi
1,8/100000, co stanowi około 1/8 wartości
1,8/100000, co stanowi około 1/8 wartości
stwierdzanych dla raka szyjki macicy
stwierdzanych dla raka szyjki macicy
Rak sromu –
Rak sromu –
epidemiologia
epidemiologia
częstość jego występowania w różnych
częstość jego występowania w różnych
regionach świata jest zróżnicowana:
regionach świata jest zróżnicowana:
najwyższa
wśród
populacji
najwyższa
wśród
populacji
latynoamerykańskiej w Puerto Rico, a
latynoamerykańskiej w Puerto Rico, a
najniższa - wśród Japonek.
najniższa - wśród Japonek.
standaryzowany współczynnik
standaryzowany współczynnik
zachorowalności w Polsce wynosi 2,0 na
zachorowalności w Polsce wynosi 2,0 na
100.000 kobiet, zaś standaryzowany
100.000 kobiet, zaś standaryzowany
współczynnik umieralności: 1,5 na
współczynnik umieralności: 1,5 na
100.000 kobiet
100.000 kobiet
Rak sromu – czynniki
Rak sromu – czynniki
ryzyka
ryzyka
wiek – najczęściej miedzy 60 a 70 rż.
wiek – najczęściej miedzy 60 a 70 rż.
(ryzyko zachorowania wzrasta wraz z
(ryzyko zachorowania wzrasta wraz z
wiekiem)
wiekiem)
niski status socjoekonomiczny
niski status socjoekonomiczny
palenie papierosów
palenie papierosów
choroby infekcyjne okolicy genitalne –
choroby infekcyjne okolicy genitalne –
gł. infekcja HPV
gł. infekcja HPV
zmiany dystroficzne i rozrostowe
zmiany dystroficzne i rozrostowe
sromu
sromu
Rak sromu – czynniki
Rak sromu – czynniki
ryzyka –
ryzyka –
2 grupy chorych
2 grupy chorych
młode kobiety - w tkance guza częściej stwierdza
młode kobiety - w tkance guza częściej stwierdza
się obecność wirusa brodawczaka (HPV), a w
się obecność wirusa brodawczaka (HPV), a w
obrębie
sąsiadujących
obszarów
skóry
-
obrębie
sąsiadujących
obszarów
skóry
-
śródnabłonkowej neoplazji sromu dużego stopnia
śródnabłonkowej neoplazji sromu dużego stopnia
(VIN III). W grupie tej obserwuje się
(VIN III). W grupie tej obserwuje się
podwyższone ryzyko występowania mnogich
podwyższone ryzyko występowania mnogich
nowotworów dolnego odcinka narządu płciowego,
nowotworów dolnego odcinka narządu płciowego,
a charakterystyka epidemiologiczna chorych jest
a charakterystyka epidemiologiczna chorych jest
zbliżona do epidemiologii raka szyjki macicy.
zbliżona do epidemiologii raka szyjki macicy.
Uważa się też, że analogiczny do raka szyjki
Uważa się też, że analogiczny do raka szyjki
macicy
jest
mechanizm
molekularny
macicy
jest
mechanizm
molekularny
karcynogenezy: inhibicja genów supresorowych
karcynogenezy: inhibicja genów supresorowych
przez białka wirusa brodawczaka
przez białka wirusa brodawczaka
Rak sromu – czynniki
Rak sromu – czynniki
ryzyka –
ryzyka –
2 grupy chorych
2 grupy chorych
starsze kobiety - u kobiet w
starsze kobiety - u kobiet w
późniejszym wieku zwykle stwierdza
późniejszym wieku zwykle stwierdza
się nowotwory wysoko zróżnicowane,
się nowotwory wysoko zróżnicowane,
rogowaciejące, a obecność wirusa
rogowaciejące, a obecność wirusa
HPV jest rzadsza. W sąsiadującej
HPV jest rzadsza. W sąsiadującej
skórze częściej stwierdza się zmiany
skórze częściej stwierdza się zmiany
dystroficzne i rozrostowe: rozrost
dystroficzne i rozrostowe: rozrost
płaskonabłonkowy, liszaj twardzinowy
płaskonabłonkowy, liszaj twardzinowy
i inne dermatozy
i inne dermatozy
Rak sromu – diagnostyka –
Rak sromu – diagnostyka –
objawy
objawy
świąd, pieczenie, ból
świąd, pieczenie, ból
guz na sromie
guz na sromie
w zaawansowanej chorobie –
w zaawansowanej chorobie –
krwawienie, wydzielina o przykrej
krwawienie, wydzielina o przykrej
woni
woni
Rak sromu – diagnostyka
Rak sromu – diagnostyka
badanie ginekologiczne
badanie ginekologiczne
kolposkopia
kolposkopia
pobranie wycinków do badania
pobranie wycinków do badania
hist-pat
hist-pat
ew. cystoskopia, rektoskopia
ew. cystoskopia, rektoskopia
ocena stanu ogólnego
ocena stanu ogólnego
Rak sromu - profilaktyka
Rak sromu - profilaktyka
regularna kontrola ginekologiczna
regularna kontrola ginekologiczna
skuteczne leczenie stanów
skuteczne leczenie stanów
zapalnych sromu i pochwy
zapalnych sromu i pochwy