PowerPoint Presentation

Profile behawioralne dzieci popularnych,

odrzuconych i ignorowanych

Dzieci popularne:

- usposobienie optymistyczne

- atrakcyjność fizyczna

- duża liczba kontaktów w diadach

- wysoki poziom zabawy kooperacyjnej

- gotowość do dzielenia się

- umiejętność podtrzymania interakcji

- uważane są za dobrych przywódców

- niski poziom agresji

Dzieci odrzucone:

- częste zachowania destrukcyjne

- kłótliwe i nastawione antyspołecznie

- bardzo aktywne

- gadatliwe

- często podejmują próby nawiązania kontaktu

- niski poziom zabawy kooperacyjnej

- niechęć co dzielenia się

- duża liczba zabaw samotnych

- zachowania społeczne niewłaściwe

Dzieci ignorowane:

- nieśmiałe

- rzadko agresywne

- wycofujące się (ze skłonnością do wycofania)

- niewielka liczba zachowań antyspołecznych

- brak stanowczości

- bardzo duża liczba zabaw samotnych

- unikanie interakcji w diadzie na korzyść

czasu w

dużej grupie

Status socjometryczny dziecka rzadko ulega

zmianom wraz z upływem czasu, tzn., że gdy

raz stanie się dzieckiem zaakceptowanym

(odrzuconym lub ignorowanym) zawsze już

tak będzie postrzegane (patrz. Badania

podłużne Dodg’a).

Pomimo zmiany szkoły, wejścia dzieci w okres

dojrzewania i inne elementy zmian, status

socjometryczny dziecka pozostał względnie

stały.

Największą stałość odnotowano w przypadku

dzieci odrzuconych. Gdy czas między testem i

retestem wydłużał się, wskaźnik stałości

nieznacznie tylko się obniżał (był najniższy dla

DO)

Konsekwencje odrzucenia (teraz i w

przyszłości):

- kłopoty z przystosowaniem społecznym

- problemy eksternalizacyjne (związane np. z

agresją, zaburzeniami kontrolo zachowania i

zachowaniami antyspołecznymi)

- niska jakość relacji w dzieciństwie

generować

może niedostosowanie psychiczne grupa

ryzyka –

DO)

- niskie osiągnięcia szkolne

- (EKSTR. – przemoc, łamanie prawa,

drugoroczność, wydalenie ze szkoły, inne

formy

psychopatologii)

Badanie rodzaju związku, który

powstaje, gdy dziecko wchodzi w relacje

rówieśnicze w grupie, umożliwia wgląd

w mechanizmy radzenia sobie przez

dziecko w coraz bardziej złożonych

sytuacjach społecznych. Dokładne

opisanie tych mechanizmów daje szanse

określenia, jakie jest

prawdopodobieństwo pojawienia się

problemów z przystosowaniem w

późniejszych okresach życia.

Terapia trudności w relacjach rówieśniczych

polegać powinna na:

- stymulowaniu rozwoju kompetencji

interpersonalnych

dziecka (trening określonych umiejętności

społecznych)

W tym celu należy:

- dokonać diagnozy specyficznych trudności, jakie są w

obszarze relacji

- określić umiejętności, które należy ćwiczyć,

wyróżniając

kolejne składniki

- wyuczenie dziecko strategii umożliwiających

zyskanie

akceptacji w grupie

(uczenie się przez obserwację i naśladownictwo,

odgrywanie

ról i świadoma zmiana zachowań);

(wzmacnianie zachowań właściwych, karanie

zachowań

nagannych i niepożądanych)

Ważne!

Model poznawczy zakłada, że dziecięce

trudności w relacjach wynikają z błędnej

interpretacji własnej sytuacji społecznej.

Dlatego terapia powinna skupiać się na

przeciwdziałaniu brakom w

przetwarzaniu informacji poprzez

dyskusję i trening.

Najmniej wrażliwe na oddziaływanie

terapeutyczne są dzieci agresywne

Przyjaźń i samotność

Popularność w grupie a przyjaźń

Posiadanie przyjaciela – ważne, by nie

odczuwać osamotnienia (zaspokojenie

ważnych potrzeb)

Poczucie bycia samotnym a poczucie

odtrącenia

Konsekwencje braku związków przyjacielskich:

- rozwijają umiejętności współodczuwania i

przyjmowania

perspektywy drugiego z opóźnieniem w stosunku do

Innych

- są mniej prospołeczne

- mają deficyty w umiejętności nawiązywania

kontaktów w

grupie, zabawach kooperacyjnych, radzeniu sobie z

konfliktami

- mają trudności w przystosowaniu się do szkoły

- mają niższe osiągnięcia szkolne

W terapii – ważne jest uczenie się przez

współpracę w grupie rówieśniczej

Efekt – postęp w rozwoju intelektualnym

Czynniki wpływające na efektywność

współpracy rówieśniczej:

- wiek dziecka

- trudność zadania

- różnice między dziećmi

- dominacja & uległość dziecka

- nasilenie konfliktu

- bliskość relacji (nieznajomość, ufność &

nieufność)

Socjalizacja rodzinna i grupowa

(ważne formy wzajemnych powiązań):

1. sposób, w jaki rodzice prowadza socjalizację/

wychowanie wpływa na ukształtowanie określonych

cech zachowania dziecka, które prezentuje podczas

relacji z rówieśnikami

2. prowadzona przez rodziców edukacja prowadzi do

ukształtowania umiejętności i wpojenia zasad

interakcji z rówieśnikami (rodzice uczą najlepszych

sposobów wchodzenia w interakcje i uczą w jaki

sposób dbać o ich trwałość)

3. rodzice pełnią funkcje menegerów życia

społecznego dziecka, zapewniają dziecku okazję na

kontakt, określają z kim i jak często się ono spotyka

Cechy środowiska domowego, sprzyjającego

rozwojowi kompetencji społecznych dziecka w

kontaktach z rówieśnikami:

1. „ciepło rodzicielskie” w kontaktach z

dzieckiem

2. umiarkowana kontrola rodzicielska

3. zaangażowanie rodzica

4. demokratyczne stosunki w rodzinie

Diagnoza zaburzeń indywidualnego funkcjonowania

Czynniki wyznaczające jakość środowisk wychowawczych można

pogrupować na określone kategorie, oddziaływujące na jakość

funkcjonowania dzieci w różnych grupach i wyznaczające tor ich

rozwoju indywidualnego, jak i społecznego, powodując czasami

zaburzenia w ich funkcjonowaniu w różnych płaszczyznach.

1. płaszczyzna biologiczna (właściwości fizyczne, zaburzenia

rozwoju,

źródła i konsekwencje)

2. płaszczyzna psychologiczna (właściwości psychiczne –

poznawcze,

emocjonalne, osobowościowe, zaburzenia funkcji poznawczych,

emocjonalnych i osobowościowych, rozpoznanie sfery wartości,

aspiracji

i zainteresowań)

3. płaszczyzna społeczna (funkcjonowanie jednostek w

podstawowych

układach, grupach i rolach społecznych – identyfikacja

zaburzeń w

społecznym funkcjonowaniu wychowanka, ocena

funkcjonowania

jednostki w rolach rodzinnych, szkolnych i rówieśniczych, ocena

identyfikacji standardów)

Zmienne psychologiczne

- zmienne pierwotnie wyznaczające rozwój

i funkcjonowanie dziecka, a wtórnie

wpływające na jakość funkcjonowania

środowiska wychowawczego, czyli

najważniejsze

– w kontekście funkcjonowania społecznego -

zmienne opisujące funkcjonowanie

indywidualne dziecka w ujęciu

psychologicznym

podstawy organiczne zaburzeń funkcjonowania

społecznego – czynniki biopsychiczne;

ocenie podlegają szczegółowe zmienne, tj.:

- nadpobudliwość psychoruchowa

- stereotypie ruchowe

- konwulsje, drgawki

- moczenie mimowolne

- zaburzenia somatyczne

- zaburzenia psychomotoryczne

- reaktywność i zapotrzebowanie na stymulację

- dysleksja, dysortografia, dysgrafia (podłoże

neurologiczne)

- brak aktywności, bierność,

- apatyczność, ospałość vs wigor fizyczny

- męczliwość przy wysiłku umysłowym

- defekty fizyczne, kalectwo, ułomności

- opóźnienie rozwoju fizycznego

- zaburzenia zdrowia spychicznego

2. procesy poznawcze (orientacyjne i

intelektualne)

– wyznaczają stan i potencjalne możliwości

korekty i rozwoju (wskazują następujące

zmienne):

- poziom struktur poznawczych

- utrwalone wzorce indywidualne aktywności

umysłowej (styl poznawczy)

- zainteresowania, zamiłowania, ciekawość

- uzdolnienia specjalne

- poziom myślenia operacyjnego

- zakres inteligencji praktycznej

- sprawność analizatorów

3. procesy wykonawcze (motoryczne i werbalne)

wyznaczane siła reakcji w stosunku do

bodźców:

- tempo pracy

- sprawność motoryczna

- zdolność do werbalizowania myśli

- trudności i zaburzenia mowy

- dokładność i sprawność

4. procesy emocjonalno-motywacyjne

zmienne to:

- poziom niepokoju i lęku wywołany czynnikami

zewnętrznymi lub wewn. (np. negatywnym

obrazem własnej osoby)

- motywacja osiągnięć (potrzeba uznania)

- świadomość własnej motywacji

- formy wyrażania emocji, zdolność do

modulowania

reakcji gwałtownych i nieadekwatnych

5. Czynniki diagnozy osobowości i funkcjonowania społecznego

(dwa poziomy analiz):

a. poziom popędowo-emocjonalny (potrzeby, postawy, dojrzałość

emocjonalna)

operacjonalizowany jest przez następujące zmienne

szczegółowe:

- impulsywność, popędowość

- agresywność, napastliwość

- tendencja do dominacji, drażliwość

- nieśmiałość i lek w kontaktach społecznych

- zdolność do odraczania aktualnych potrzeb

- poziom tolerancji na długotrwałe bodźce

- tolerancja na frustrację, odporność na niepowodzenia

- wpływ emocji na postrzeganie otoczenia

- zakres i dojrzałość kontroli emocjonalnej

- wewnętrzne konflikty motywacyjne (postawa aprobaty i

niezależności vs

postawa roszczeniowa)

- postawy egocentryczne vs postawy prospołeczne

- negatywizm szkolny, fobie

b. poziom struktur poznawczych osobowości i

funkcjonowania

społecznego

(obraz siebie i świata, funkcjonowanie w rolach

społecznych,

dojrzałość społeczna, system wartości),

opisywane przez następujące zmienne:

- sposób postrzegania w wgląd w własne zachowanie

- świadomość obowiązywania i przestrzegania norm

społecznych

- odporność na sytuacje pokusy i stosunek do tych

sytuacji

- sposób wchodzenia w nowe związki interpersonalne

- umiejętność przeciwstawiania się presji, odporność

- poziom koncentracji na sobie, aspiracje życiowe i

edukacyjne

6. Mechanizmy kształtowania się zachowań dewiacyjnych

(diagnoza

zaburzeń procesu socjalizacji), opisywane przesz wskaźniki, tj.:

- zakres poczucia kontroli wewnętrznej vs zewnętrznej (gł.w

odniesieniu

do norm)

- podatność na perswazję

- poczucie zewnętrznej vs wewnętrznej kontroli wzmocnień

- zakres i głębokość identyfikacji ze środowiskiem dewiantywnym

- zakres i głębokość interioryzacji negatywnych społecznie

modeli

zachowania (grupy nieformalne)

- stosowanie mechanizmów obronnych (racjonalizacja,

kompensacyjny

obraz siebie, projekcja)

- występowanie zachowań aspołecznych lub antyspołecznych w

funkcji

zaspokojenia potrzeby akceptacji

- tendencje do dominacji i władzy w funkcji zaspokojenia

potrzeby

uznania

- występowanie zachowań regresywnych

7. Czynniki wsparcia – opisywane w 4 kategoriach, tj.:

a. funkcjonowanie poznawcze, za najbardziej istotne wskazuje

się:

- zdolność samodzielnego rozwiązywania problemów

życiowych

- znajomość alternatywnych sposobów zachowania

- umiejętności społeczne

- otwartość, poczucie niezależności działaniowej

- pozytywna motywacja

b. struktura JA - pozytywny obraz siebie określany przez:

- znajomość „mocnych” i „słabych” stron

- postrzeganie możliwości własnego rozwoju

- posiadanie pozytywnych wzorów identyfikacyjnych

- aktywność, asertywność w stosunku do grup

destruktywnych

c. pozytywny obraz i stosunek do ludzi:

– zdolność do zmiany niewłaściwych zachowań

wskutek

perswazji

- zdolność do redukcji niewłaściwego zachowania

- wrażliwość na dezaprobatę społeczną

- zdolność do pozytywnych stosunków

emocjonalnych z

innymi

d. orientacja wartościująca:

- zgodność deklarowanych i realizowanych wartości

pozytywnych w ocenie społecznej

- posiadanie pozytywnych orientacji wartościujących

przynajmniej w sferze deklaracji

Document Outline