Jak dochodzimy
Jak dochodzimy
do rozumienia
do rozumienia
innych ludzi
innych ludzi
Jak dochodzimy
Jak dochodzimy
do rozumienia
do rozumienia
innych ludzi
innych ludzi
Spostrzeganie innych
Spostrzeganie innych
ludzi
ludzi
Nazywane jest in. percepcją społeczną,
Nazywane jest in. percepcją społeczną,
percepcją interpersonalną lub
percepcją interpersonalną lub
spostrzeganiem społecznym.
spostrzeganiem społecznym.
Polega nie tylko na odzwierciedlaniu
Polega nie tylko na odzwierciedlaniu
cech, obserwowaniu zachowań innych
cech, obserwowaniu zachowań innych
ludzi, ale także na interpretowaniu,
ludzi, ale także na interpretowaniu,
selekcji, przetwarzaniu, na integrowaniu
selekcji, przetwarzaniu, na integrowaniu
informacji o obiekcie percepcji.
informacji o obiekcie percepcji.
Obserwując zachowanie
Obserwując zachowanie
innych wnioskujemy o
innych wnioskujemy o
intencjach, potrzebach,
intencjach, potrzebach,
cechach osobowości,
cechach osobowości,
cechach moralnych i in.
cechach moralnych i in.
Przebieg procesów
Przebieg procesów
spostrzegania ludzi
spostrzegania ludzi
wyjaśnia Teoria atrybucji
wyjaśnia Teoria atrybucji
Teoria atrybucji
Teoria atrybucji
Dotyczy tego, w jaki sposób
Dotyczy tego, w jaki sposób
człowiek stara się doszukiwać
człowiek stara się doszukiwać
związków przyczynowo-
związków przyczynowo-
skutkowych związanych ze
skutkowych związanych ze
swoim zachowaniem lub
swoim zachowaniem lub
zachowaniem innych osób.
zachowaniem innych osób.
Atrybucja to przypisywanie innym
Atrybucja to przypisywanie innym
ludziom lub samemu sobie
ludziom lub samemu sobie
określonych cech osobowości bądź
określonych cech osobowości bądź
systemu wartości, potrzeb,
systemu wartości, potrzeb,
motywów na podstawie
motywów na podstawie
zewnętrznych zachowań, m. in.
zewnętrznych zachowań, m. in.
wypowiedzi, mimiki, gestów.
wypowiedzi, mimiki, gestów.
Atrybucja wewnętrzna
Atrybucja wewnętrzna
(dyspozycyjna)
(dyspozycyjna)
Polega na szybkim, nierzadko błędnym
Polega na szybkim, nierzadko błędnym
wyciąganiu wniosków o osobie i
wyciąganiu wniosków o osobie i
przypisywaniu jej odpowiednich cech
przypisywaniu jej odpowiednich cech
charakteru.
charakteru.
Zbyt pochopna ocena wynikająca tylko
Zbyt pochopna ocena wynikająca tylko
z atrybucji wewnętrznej jest nazywana
z atrybucji wewnętrznej jest nazywana
"podstawowym błędem atrybucji".
"podstawowym błędem atrybucji".
Atrybucja zewnętrzna
Atrybucja zewnętrzna
(sytuacyjna)
(sytuacyjna)
Związana jest z wydarzeniami, które mogły
Związana jest z wydarzeniami, które mogły
mieć wpływ na działalność jednostki.
mieć wpływ na działalność jednostki.
Często używamy tutaj pytań: w jaki sposób...,
Często używamy tutaj pytań: w jaki sposób...,
dlaczego, co się stało, że... .
dlaczego, co się stało, że... .
Atrybucja zewnętrzna jest przejawem
Atrybucja zewnętrzna jest przejawem
pewnego rodzaju wytrwałości w
pewnego rodzaju wytrwałości w
doszukiwaniu się przyczyn, wewnętrzna
doszukiwaniu się przyczyn, wewnętrzna
ogranicza się niekiedy tylko do nadania
ogranicza się niekiedy tylko do nadania
etykiety osobie np. leniwy, głupi, agresywny
etykiety osobie np. leniwy, głupi, agresywny
itp.
itp.
Błędy w percepcji wynikają z tego, że u
Błędy w percepcji wynikają z tego, że u
ludzi istnieje silna tendencja do
ludzi istnieje silna tendencja do
szukania przyczyn zachowania
szukania przyczyn zachowania
wewnątrz jednostki, w jego osobowości,
wewnątrz jednostki, w jego osobowości,
a pomijania lub niedoceniania
a pomijania lub niedoceniania
rzeczywiście działających czynników
rzeczywiście działających czynników
pozaosobowościowych i sytuacyjnych
pozaosobowościowych i sytuacyjnych
Trzy możliwe błędy w wyjaśnieniu
Trzy możliwe błędy w wyjaśnieniu
zdarzeń społecznych:
zdarzeń społecznych:
•
Podstawowy błąd atrybucji
Podstawowy błąd atrybucji
•
Błąd aktora-obserwatora
Błąd aktora-obserwatora
•
Egocentryzm atrybucji
Egocentryzm atrybucji
Podstawowy błąd
Podstawowy błąd
atrybucji
atrybucji
Opisuje powszechną skłonność do
Opisuje powszechną skłonność do
wyjaśniania zachowania obserwowanych
wyjaśniania zachowania obserwowanych
osób w kategoriach przyczyn
osób w kategoriach przyczyn
wewnętrznych i stałych (np. cech
wewnętrznych i stałych (np. cech
osobowości) przy jednoczesnym
osobowości) przy jednoczesnym
niedocenianiu wpływów sytuacyjnych,
niedocenianiu wpływów sytuacyjnych,
zewnętrznych.
zewnętrznych.
Różnice perspektywy
Różnice perspektywy
aktora i obserwatora
aktora i obserwatora
Polega na odmiennym interpretowaniu zjawisk
Polega na odmiennym interpretowaniu zjawisk
wtedy, gdy się w nich uczestniczy i wtedy,
wtedy, gdy się w nich uczestniczy i wtedy,
gdy się je tylko obserwuje.
gdy się je tylko obserwuje.
Jeśli jesteśmy podmiotem danego działania
Jeśli jesteśmy podmiotem danego działania
(aktorami), to zwykle tłumaczymy swoje
(aktorami), to zwykle tłumaczymy swoje
zachowanie w kategoriach okoliczności.
zachowanie w kategoriach okoliczności.
Gdy to samo zachowanie widzimy u innych
Gdy to samo zachowanie widzimy u innych
ludzi (jesteśmy obserwatorami), poszukujemy
ludzi (jesteśmy obserwatorami), poszukujemy
przyczyn tego działania wewnątrz
przyczyn tego działania wewnątrz
obserwowanej osoby.
obserwowanej osoby.
Egocentryzm atrybucji
Egocentryzm atrybucji
Przypisywanie sobie większej
Przypisywanie sobie większej
odpowiedzialności za
odpowiedzialności za
konsekwencje wspólnie
konsekwencje wspólnie
wykonywanej pracy niż skłonny
wykonywanej pracy niż skłonny
jest to uznać postronny
jest to uznać postronny
obserwator.
obserwator.
Atrybucje obronne
Atrybucje obronne
To
To rodzaj atrybucji będących jednocześnie
mechanizmami obronnymi, w taki sposób
fałszujących odbiór rzeczywistości, aby
dana osoba mogła uniknąć emocji takich
jak strach i lęk, a szczególnie lęk przed
śmiercią
Wiara w sprawiedliwy świat
Wiara w sprawiedliwy świat
- forma
- forma
atrybucji obronnej wynikająca z
atrybucji obronnej wynikająca z
założenia, że złe rzeczy zdarzają się złym
założenia, że złe rzeczy zdarzają się złym
ludziom, natomiast dobre rzeczy
ludziom, natomiast dobre rzeczy
spotykają ludzi dobrych
spotykają ludzi dobrych
Ukryta teoria osobowości pozwala
Ukryta teoria osobowości pozwala
wyciągnąć wnioski o ludziach na
wyciągnąć wnioski o ludziach na
podstawie niewielkiej porcji
podstawie niewielkiej porcji
informacji i budować obszerne i
informacji i budować obszerne i
wewnętrzne spójne obrazy
wewnętrzne spójne obrazy
drugiego człowieka.
drugiego człowieka.
Ludzie przyswajają sobie określone
Ludzie przyswajają sobie określone
stereotypy dotyczące zachowania
stereotypy dotyczące zachowania
ludzi latami pod wpływem
ludzi latami pod wpływem
przekazu pokoleniowego, książek,
przekazu pokoleniowego, książek,
filmów, programów telewizyjnych.
filmów, programów telewizyjnych.
Stereotypy
Stereotypy
Stereotypy to żywione przez ludzi
Stereotypy to żywione przez ludzi
przekonania, które nie znajdują
przekonania, które nie znajdują
potwierdzenia w rzeczywistości, ale
potwierdzenia w rzeczywistości, ale
których niechętnie się pozbywamy,
których niechętnie się pozbywamy,
ponieważ ich istnienie zapewnia nam
ponieważ ich istnienie zapewnia nam
względne bezpieczeństwo umysłowe
względne bezpieczeństwo umysłowe
Innymi słowy: stereotyp jest to
Innymi słowy: stereotyp jest to
przypisywanie jakiejś osobie cech,
przypisywanie jakiejś osobie cech,
posiadanych przez wszystkich
posiadanych przez wszystkich
członków grupy, do której ta osoba
członków grupy, do której ta osoba
przynależy, ze względu na jakąś
przynależy, ze względu na jakąś
łatwo zauważalną cechę np. kolor
łatwo zauważalną cechę np. kolor
skóry albo ubiór, których to
skóry albo ubiór, których to
nauczyliśmy się, że u owej grupy
nauczyliśmy się, że u owej grupy
występują w toku naszych
występują w toku naszych
doświadczeń.
doświadczeń.
Dlaczego tak się dzieje?
Dlaczego tak się dzieje?
Odpowiedź jest prosta - tak działa ludzki umysł.
Odpowiedź jest prosta - tak działa ludzki umysł.
Nasz mózg ma bowiem tendencję do
Nasz mózg ma bowiem tendencję do
kategoryzowania obiektów, ze względu na ich
kategoryzowania obiektów, ze względu na ich
właściwości .
właściwości .
Kategoryzacja jest jedną najczęściej
Kategoryzacja jest jedną najczęściej
wymienianych przyczyn procesów
wymienianych przyczyn procesów
stereotypizacji.
stereotypizacji.
Ćwiczenie
Włosi są
doskonałymi ..............................................
...........................................................piłk
arzami
Politycy są
często ............................................
...........................................................skor
umpowani
Koszykarze
są ...................................................
..................................................................
.....wysocy
Jedynacy są
często...............................................
.................................samolubni i
rozpieszczeni
Francuzi są
świetnymi ............................................
.................................................................k
ochankami
To zadanie służyło temu, by pokazać, jak łatwo
przychodzi nam uogólnianie.
Spontanicznie, bez większego zastanowienia
formułujemy swe oczekiwania wobec
określonych kategorii osób. Kierując się
wyłącznie cechą lub zachowaniem danej osoby
przypisujemy jej dodatkowe cechy.
Ukryte teorie osobowości
Ukryte teorie osobowości
Ukryte teorie osobowości to
Ukryte teorie osobowości to
schematy, które ludzie stosują, by
schematy, które ludzie stosują, by
pogrupować różne rodzaje cech
pogrupować różne rodzaje cech
osobowości
osobowości
.
.
Pełnią te same funkcje, co inne
Pełnią te same funkcje, co inne
schematy tzn. wystarczy nam zaledwie
schematy tzn. wystarczy nam zaledwie
kilka obserwacji odnoszących się do
kilka obserwacji odnoszących się do
danej osoby, by stosując swe
danej osoby, by stosując swe
schematy, stworzyć znacznie bogatszy
schematy, stworzyć znacznie bogatszy
jej obraz.
jej obraz.
Ukryte teorie osobowości
Ukryte teorie osobowości
Teorie
Teorie
, bo związki między cechami
, bo związki między cechami
przypominają teorię naukową, na
przypominają teorię naukową, na
podstawie jednych cech można
podstawie jednych cech można
przewidzieć inne.
przewidzieć inne.
Osobowości,
Osobowości,
nasze osobiste teorie.
nasze osobiste teorie.
Ukryte
Ukryte
, bo stosujący tę teorię
, bo stosujący tę teorię
ludzie nie zdają sobie sprawy, że
ludzie nie zdają sobie sprawy, że
to robią, że oceniają.
to robią, że oceniają.
Ukryte teorie osobowości
Ukryte teorie osobowości
Ukształtowały się w
Ukształtowały się w
procesie socjalizacji, w
procesie socjalizacji, w
wyniku osobistych
wyniku osobistych
doświadczeń, opinii osób
doświadczeń, opinii osób
znaczących, obserwacji
znaczących, obserwacji
innych oraz samego
innych oraz samego
siebie.
siebie.
Ukryte teorie osobowości wyznaczają kierunek
Ukryte teorie osobowości wyznaczają kierunek
naszego wnioskowania o innych ludziach.
naszego wnioskowania o innych ludziach.
Może się zdarzyć taka sytuacja, że jakaś
Może się zdarzyć taka sytuacja, że jakaś
dominująca cecha człowieka będzie wpływać
dominująca cecha człowieka będzie wpływać
na to, ze będziemy mu przypisywać również te
na to, ze będziemy mu przypisywać również te
cechy, których nie posiada.
cechy, których nie posiada.
Dla opisania tego zjawiska stworzono
Dla opisania tego zjawiska stworzono
określenia:
określenia:
•
Halloefekt
Halloefekt
•
Efekt Polyanny
Efekt Polyanny
•
Efekt fałszywej jednomyślności
Efekt fałszywej jednomyślności
Halloefekt
Halloefekt
Polega na tendencji do generalizowania
Polega na tendencji do generalizowania
określonych cech.
określonych cech.
Halloefekt pozytywny
Halloefekt pozytywny
- na podstawie
- na podstawie
jednej pozytywnej cechy, przypisujemy
jednej pozytywnej cechy, przypisujemy
jednostce cały szereg pozytywnych cech
jednostce cały szereg pozytywnych cech
Halloefekt negatywny
Halloefekt negatywny
- na podstawie
- na podstawie
jednej negatywnej cechy, przypisujemy
jednej negatywnej cechy, przypisujemy
jednostce cały szereg negatywnych cech
jednostce cały szereg negatywnych cech
Efekt Polyanny
Efekt Polyanny
(efekt charakterystyczny dla
(efekt charakterystyczny dla
kobiet)
kobiet)
Polega na tym, ze ludzie przeważnie
Polega na tym, ze ludzie przeważnie
preferują obraz drugiego człowieka,
preferują obraz drugiego człowieka,
który jest jednostronnie pozytywny, niż
który jest jednostronnie pozytywny, niż
obraz jednostronnie negatywny.
obraz jednostronnie negatywny.
Jednostka, która posiada już pewne
Jednostka, która posiada już pewne
informacje dotyczące drugiej osoby
informacje dotyczące drugiej osoby
(pozytywne lub negatywne), częściej
(pozytywne lub negatywne), częściej
uzupełnia ten obraz przypisywaniem
uzupełnia ten obraz przypisywaniem
cech pozytywnych.
cech pozytywnych.
Efekt fałszywej
Efekt fałszywej
jednomyślności
jednomyślności
Polega na tym, ze
Polega na tym, ze
ludzie zakładają,
ludzie zakładają,
że inni są do nich
że inni są do nich
podobni.
podobni.
Ukryte teorie osobowości umożliwiają
Ukryte teorie osobowości umożliwiają
szybkie ocenianie innych na podstawie
szybkie ocenianie innych na podstawie
informacji często niepełnych, czyli
informacji często niepełnych, czyli
umożliwiają one wychodzenie poza
umożliwiają one wychodzenie poza
dostarczone informacje, a brakujące
dostarczone informacje, a brakujące
informacje ludzie uzupełniają innymi,
informacje ludzie uzupełniają innymi,
zakodowanymi w strukturach
zakodowanymi w strukturach
umysłowych.
umysłowych.