Partycypacja
społeczna i
polityczna na
poziomie lokalnym
Partycypacja
społeczna i
polityczna na
poziomie lokalnym
Partycypacja polityczna
Inaczej uczestnictwo polityczne
„wszelka dobrowoln aktywność, w
wyniku której jednostki bądź grupy
społeczne chcą wpływać na wybór
rządzących i/lub rezultaty działań
politycznych”
Mayer G., Introduction: Two European Nations in Search of Participatory Democracy, [w:] Leksykon
politologii, A. Antoszewski, R. Herbu red., Wrocław 2002
Aktywizm lokalny
Poprzez aktywizm lokalny należy rozumieć
wszelkie przejawy działalności, podjęte na
forum szeroko rozumianej polityki, przez
wspólnotę zamieszkującą określone
terytorium (gminę, powiat lub województwo).
Działania te mogą mieć zarówno charakter
formalny np. poprzez próbę wpłynięcia na
rządzących przy wykorzystaniu prawnie
zagwarantowanych instytucji, takich jak
referendum lokalne, lub nieformalny -
poprzez spotkania, rozmowy, pisma.
Społeczność jako wspólnota
polityczna
Wspólnota polityczna polega na
podejmowaniu przedsięwzięć
opartych na zbiorowo aprobowanym
politycznym podziale pracy,
wyrażającym się gotowością do
odgrywania ról politycznych
(publicznych).
Lokalna wspólnota
polityczna
Świadomość wspólnych interesów
Partycypacja w lokalnych instytucjach –
organizacjach
Polityczny podział pracy
Zdolność do wyłonienia władzy politycznej
Zdolność do podtrzymania władzy
politycznej
Zdolność do egzekwowania
odopwiedzialności politycznej
Uczestnictwo w wyborach
samorządowych
Frekwencja wyborcza wybory wójta,
burmistrza, prezydenta miasta w I
turze w 2002 roku (dane za PKW z
dnia 14.12.2012 r.)
Nazwa województwa
Liczba
wybierany
ch wójtów
Liczba
wybierany
ch
burmistrz
ów
Liczba
wybierany
ch
prezydent
ów miast
Ogół
em
Liczba
przypadkó
w
niezgłosze
nia
kandydató
w
Liczba
przypadk
ów
zgłoszeni
a tylko
jednego
kandydat
a
Liczba
obsadzon
ych
urzędów
wójtów
Liczba
obsadzon
ych
urzędów
burmistrz
ów
Liczba
obsadzon
ych
urzędów
prezydent
ów miast
Ogół
em
Liczba
przypadków
przeprowadze
nia ponownego
głosowania
Liczba
przypadk
ów
wyboru
przez
radę
gminy z
powodu
braku
kandydat
ów
Liczba
przypadkó
w wyboru
przez radę
gminy z
powodu
nieuzyska
nia przez
jednego
kandydata
50%
głosów
poparcia
dolnośląskie
80
81
8
169
0
2
40
26
0
66
103
0
0
kujawsko-
pomorskie
92
47
5
144
0
7
62
24
0
86
57
0
1
lubelskie
172
36
5
213
0
3
108
10
0
118
95
0
0
lubuskie
41
39
3
83
0
1
21
12
1
34
49
0
0
łódzkie
135
31
11
177
0
11
85
7
0
92
85
0
0
małopolskie
126
52
3
181
0
9
88
17
0
105
76
0
0
mazowieckie
230
74
10
314
0
13
152
25
0
177
137
0
0
opolskie
37
32
2
71
0
4
26
14
1
41
30
0
0
podkarpackie
115
39
6
160
0
9
65
16
0
81
79
0
0
podlaskie
82
33
3
118
0
4
51
15
0
66
51
0
0
pomorskie
81
35
7
123
0
6
45
14
4
63
60
0
0
śląskie
96
47
24
167
0
6
57
20
2
79
88
0
0
świętokrzyskie
72
26
4
102
0
3
41
9
0
50
52
0
0
warmińsko-
mazurskie
67
46
3
116
0
1
38
8
0
46
70
0
0
wielkopolskie
117
102
7
226
0
15
78
46
2
126
99
0
1
zachodniopomors
kie
53
56
5
114
0
2
23
18
1
42
71
0
1
Suma w skali
kraju
1596
776
106
247
8
0
96
980
281
11
127
2
1202
0
3
Wybory samorządowe w 2006 r
– I tura (12.11.2006 r.)
brak
danych
39,38 -
40,49
40,5 -
41,6
41,61 -
42,72
42,73 -
43,84
43,85 -
44,96
44,97 -
46,07
46,08 -
47,19
47,2 -
48,31
48,32 -
49,42
49,43 -
50,55
Frekwencja - Ponowne
głosowanie w dniu 26.11.2006
r.
brak
danych
32,3 -
33,7
33,71 -
35,11
35,12 -
36,52
36,53 -
37,93
37,94 -
39,34
39,35 -
40,75
40,76 -
42,16
42,17 -
43,57
43,58 -
44,98
44,99 -
46,4
Frekwencja wyborcza w 2010 r. - I
tura 21.11.2010 r.
Frekwencja wyborcza w 2010 r.
– II tura 05.12.2010 r.
Specyfika referendów
lokalnych
Referendum lokalne wywodzi się z tradycji
gmin i kantonów szwajcarskich, które
stosowały go, jako formę zwyczajowego
rozstrzygania wszystkich ważnych spraw
wspólnoty. Zatem źródeł referendum należy
upatrywać w dawnych formach instytucji
demokracji bezpośredniej stosowanej w
Szwajcarii, do których zalicza się m.in.:
Landsgemeide
stosowane było w prakantonach Uri,
Schwyz, Unterwalden, Glarus. Były to
zgromadzenia mężczyzn zdolnych do
noszenia broni, którzy w głosowaniu
przyjmowali lub odrzucali projekty
ustaw. Zebrania te były najwyższą
władzą państwową;
Specjalne instytucje kantonów, które tworzyły
związki gmin. Decyzje w tych kantonach
podejmowane były na specjalnie w tym celu
zwoływanych sejmikach, na które gminy wysyłały
swoich mandatariuszy. Reprezentanci gmin posiadali
instrukcje wydane przez nie, które wcześniej zostały
poddane pod głosowanie („ad referendum”). W
głosowaniu udział mógł wziąć każdy mieszkaniec,
który posiadał uprawnienia polityczne;
zwoływanie narady wybranych obywateli, którzy
podejmowali decyzje w najważniejszych sprawach
miasta. Rozwiązanie to stosowane było przez gminy
miejskie.
Referendum lokalne w ustawie z
dnia 15 września 2000 roku o
referendum lokalnym
Ustawa o referendum lokalnym zachowała trwałość
formy definiowania samego terminu referendum
stwierdzając, że jest to akt wyrażenia woli
członków wspólnoty samorządowej, co do
rozwiązania sprawy istotnej dla tej wspólnoty.
Wyrażenie owej woli następuje poprzez zajęcie
pozytywnego lub negatywnego stanowiska w danej
kwestii lub wyboru pomiędzy zaproponowanymi
rozwiązaniami na specjalnej karcie urzędowej.
Ustawodawca chcąc uniknąć nieporozumień w
kwestii przedmiotu referendum zacieśnił krąg spraw,
co do których można przeprowadzić referendum.
Przedmiot referendum
musi spełnić łącznie dwie następujące
przesłanki :
musi być sprawą dotyczącą wspólnoty
musi mieścić się w zakresie zadań i
kompetencji organów danej jednostki
samorządu terytorialnego lub musi dotyczyć
odwołania organu stanowiącego, a w gminie
także i organu wykonawczego
przedmiotem referendum może być także
samoopodatkowanie się mieszkańców
gminy na cele publiczne
Podmiot referendum
Osoba chcąca wziąć udział w referendum
lokalnym musi spełniać łącznie dwie
przesłanki:
stałe zamieszkiwanie na obszarze tej
jednostki samorządu terytorialnego, na której
referendum ma zostać przeprowadzone,
posiadanie przez głosującego czynnego
prawa wyborczego
Inicjator referendum
inicjator referendum to osoba, osoby lub
organ władzy określonego szczebla
administracji, podejmujące szereg zapisanych
w ustawie działań, które mają doprowadzić
do przeprowadzenia referendum w podanej
przez inicjatora sprawie. Wskazuje się
również na fakt, że inicjatorem referendum
jest także osoba, która rozpoczęła działania
jednak, z różnych powodów, nie osiągnęła
zamierzonego efektu.
Inicjatorem referendum może
być:
grupa, co najmniej 15 obywateli, którym przysługuje prawo
wybierania do organu stanowiącego danej jednostki samorządu
terytorialnego, a w odniesieniu do referendum gminnego - także
pięciu obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady
gminy
statutowa struktura terenowa partii politycznej działająca w danej
jednostce samorządu terytorialnego
organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której
statutowym terenem działania jest, co najmniej obszar danej
jednostki samorządu terytorialnego”.
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż ustawodawca nadał uprawnienie
radzie gminy do występowania z wnioskiem o przeprowadzenie
referendum w sprawie odwołania organu wykonawczego gminy tj.
wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
Typy referendum
Referendum przeprowadzane z inicjatywy
organu stanowiącego jednostki
samorządu terytorialnego
Referendum przeprowadzane na wniosek
mieszkańców w sprawie odwołania
organu jednostki samorządu
terytorialnego
Referendum na wniosek mieszkańców w
sprawach innych niż odwołanie organu
jednostki samorządu terytorialnego
Ważność referendum
za ważne uznaje się referendum, w którym udział
wzięło, co najmniej 30 % uprawnionych do
głosowania,
Inaczej została uregulowana kwestia określenia
ważności w przypadku referendum w sprawie
odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego
pochodzącego z wyborów bezpośrednich.
Ustawodawca uznał, że referendum to „jest ważne,
gdy udział w nim wzięło nie mniej niż 3/5 liczby osób
biorących udział w wyborze odwoływanego organu”.
Chodzi, zatem o całkowitą liczbę osób, które wzięły
udział w wyborach do danego organu, a nie o liczbą
osób popierających dany organ.
Wynik referendum
Wynik referendum jest rozstrzygający, jeżeli
na jedno z proponowanych rozwiązań oddana
została ponad połowa ważnych głosów
Gdy przedmiotem referendum było
samoopodatkowanie się mieszkańców
ustawodawca zwiększył do 2/3 dolną granice
poparcia dla tego typu rozwiązania. Ma to
gwarantować mieszkańcom pewność, że nie
zostaną na nich nałożone niechciane
zobowiązania natury finansowej
Skutki referendum
służy opozycji, partiom politycznym, które dzięki tej
instytucji mogą przezwyciężyć podziały wewnątrzpartyjne
służy partiom politycznym, które dzięki niemu mogą
przerzucić odpowiedzialność na wyborców
dają szansę wyborcom do wyrażenia własnej opinii
negatywny wynik referendum może nieść za sobą spadek
popularności elity władzy
pokazują oczekiwania społeczne
umożliwiają egzekwowanie odpowiedzialności politycznej
rozwiązują konflikty
Konflikty w lokalnych
systemach politycznych
Konflikt (ujęcie prakseologiczne) – sytuacja,
gdy co najmniej dwóm podmiotom w
pewnym miejscu i czasie ujawnione zostały
i przeciwstawione kolidujące ze sobą
intencje, niezgodne cele, sprzeczne interesy
itd.. Gdy zaś podmioty o niezgodnych
intencjach lub celach zaczną działać, aby
cele te zrealizować, wtedy konflikt
przechodzi w fazę walki (kooperacji
negatywnej)
Typologie konfliktów
Walki, gry i spory (Rapoport) –
stopień nasilenia relacji
konfliktowych
Pierwotne i wtórne
Interpersonalny, intergrupowy,
między jednostkami pochodzącymi z
różnych zbiorowości
Kierowanie konfliktem
Blake i Mouton – dwu wymiarowy
model kierowania konfliktem:
Rywalizacja
Dostosowanie się
Kompromis
Unikanie
Integratywne rozwiązywanie problemów
Dylematy społeczne
Dobrami publicznymi są dobra o następujących
właściwościach:
zużytkowanie jednostki dobra przez jedną osobę nie czyni
owego dobra mniej dostępnym dla innych.
jeżeli ktokolwiek użytkuje to dobro, niemożliwe a przynajmniej
skrajnie kosztowne jest uniemożliwienie komukolwiek innemu
korzystania z tego dobra,
wszyscy członkowie grupy muszą "konsumować taką samą
ilość dobra”
Dobra wspólne to takie (wg. M. Mlickiego), do których
wszyscy mają wspólny dostęp, a których nadmierna
konsumpcja przez jednych zmniejsza lub uniemozliwia
konsumpcję innym, ponieważ prowadzi do
ograniczenia, a niekiedy do zniszczenia zasobnika dóbr.
Negocjacje
to sekwencja posunięć (ofert i ustępstw)
stron, dla osiągnięcia wspólnego
stanowiska, w sytuacji rozbieżności
interesów . przekonywanie się do
modyfikacji ofert początkowych, w taki
sposób aby strony uzyskały możliwie duże
korzyści. Rezultatem negocjacji powinny
być korzyści zadawalające wszystkie strony.