Przyczyny zróżnicowania:
przyrodnicze (np. niekorzystne warunki do
rozwoju rolnictwa, brak surowców mineralnych),
polityczne (np. konflikty zbrojne, niestabilne i
nieudolne rządy, izolacja na arenie
międzynarodowej),
społeczne (np. słabo rozwinięta oświata i opieka
medyczna, co wpływa na niską jakość siły roboczej),
gospodarcze (np. brak rozwiniętego przemysłu i
tradycji przemysłowych, słabo rozwinięta
infrastruktura komunikacyjna),
historycznej (np. przeszłość kolonialna).
W porównaniach międzynarodowych najczęściej używanym
wskaźnikiem poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego
państw jest wielkość produktu krajowego brutto (PKB),
produktu narodowego brutto (PNB) lub dochodu
narodowego brutto przypadająca na jednego mieszkańca i
podawana najczęściej w dolarach. Wielkości PKB w
dolarach USA zniekształca jednak prawdziwe relacje cen i
dochodów w państwach słabiej rozwiniętych gospodarczo.
W wielu krajach rzeczywiste możliwości nabywcze walut są
wyższe niż po ich przeliczeniu na dolary według oficjalnego
kursu. Dlatego też w celu uzyskania rzeczywistej pozycji
danego państwa w gospodarce światowej oblicza się
produkt krajowy brutto, korzystając z przelicznika
dolarowego według jego mocy nabywczej w danym kraju
(purchasing-power parity – PPP).
-
Państwa wysoko rozwinięte
-
Państwa intensywnie rozwijające się
-
Państwa opóźnione w rozwoju gospodarczym i
społecznym
Państwa wysoko
rozwinięte
Są to te państwa w których w okresie powojennym
panował ustrój kapitalistyczny (Kanada, USA, Australia,
Japonia, Korea Południowa, Singapur, Izrael, Cypr).
Cechuje je:
wysoki poziom dochodu narodowego w przeliczeniu na
1 mieszkańca,
wysoki poziom rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki,
zatrudnienie największego odsetka ludności w sferze
usług nieprodukcyjnych,
wysoki poziom rozwoju oświaty i kultury,
demokratyczny ustrój polityczny.
Państwa intensywnie
rozwijające się
Są to Ameryka Łacińska, niektóre kraje Afryki,
większość krajów Azji i Oceanii. Cechuje je:
systematyczny wzrost dochodu narodowego,
znaczny udział rolnictwa w gospodarce,
zróżnicowanie struktur społecznych i
politycznych,
zróżnicowanie poziomu oświaty.
Państwa opóźnione w rozwoju
gospodarczym i społecznym
Jest to wiele krajów afrykańskich, takich jak
Czad, Etiopia, Libia, Mozambik, Somalia,
Uganda, Zair oraz część azjatyckich, takich jak
Afganistan, Bangladesz, Nepal) Cechuje je:
niski poziom dochodu narodowego (nie
przekracza 200-250USD na 1 mieszkańca),
przemysł słabo rozwinięty,
ludność trudni się głównie rolnictwem,
najczęściej prymitywnym,
poziom oświaty jest bardzo niski.
Stany Zjednoczone
Powierzchnia : 9 363 500 km2
Liczba ludności : 291 040 000
Współczynnik przyrostu naturalnego : 5,6 ‰
Ludność miejska: 75,2 %
Ludność wiejska : 24,8 %
Dochód na 1 mieszkańca : 35 986 USD
Państwo federacyjne, podzielone administracyjnie na
50 stanów. Zamieszkują ją potomkowie ludności z
całego świata, głównie Europejczyków. Sprzyjające
warunki naturalne przyczyniły się do rozwoju
osadnictwa i gospodarki. Dynamiczny rozwój tego
kraju sprawił, że w stosunkowo krótkim czasie stał się
pierwszą potęgo gospodarczą w świecie. Do tego
sukcesu przyczyniły się czynniki społeczno-polityczne i
ekonomiczne. USA są krajem demokratycznym,
ludność posiada pełnie swobód obywatelskich,
wszyscy są równi. Wysoki poziom oświaty. Kopalnie,
fabryki ziemi itp. Są własnością prywatną czyli jest to
kraj kapitalistyczny, gdzie panuje gospodarka
rynkowa.
Chiny
Powierzchnia : 9 597 000 km2
Liczba ludności : 1 294 377 000
Współczynnik przyrostu naturalnego : 9,2 ‰
Ludność miejska: 28,6 %
Ludność wiejska : 71,4 %
Dochód na 1 mieszkańca : 847 USD
Najludniejsze państwo świata, powierzchnią
dorównuje Europie. Regiony są zróżnicowane
gospodarczo co jest spowodowane warunkami
przyrodniczymi. Po głębokim kryzysie po 1949 roku i
nieudanych reformach oraz niewłaściwej polityce
Chiny udało się podnieść gospodarkę. Partie
komunistyczne wprowadziły elementy wolnego rynku,
utworzono na wybrzeżu specjalne strefy ekonomiczne
i zezwolono na udział kapitału zagranicznego. Rozwój
gospodarki jest bardzo intensywny bo rynek nie jest
jeszcze nasycony, a ponadto wyroby chińskie mają
niskie centy i są eksportowane na cały świat. W wielu
dziedzinach gospodarki Chiny zajmują czołowe
miejsca. Dynamiczny rozwój kraju jest przyczyną
degenerowania środowiska przyrodniczego.
Rosja
Powierzchnia : 17 075 400 km2
Liczba ludności : 142 752 000
Współczynnik przyrostu naturalnego : -6,5 ‰
Ludność miejska: 72,9 %
Ludność wiejska : 27,1 %
Dochód na 1 mieszkańca : 1726 USD
Największy pod względem powierzchni kraj,
rozciąga się na 2 kontynentach. Kraj
wielonarodowościowy, zamieszkuje go 100
narodów. Z powodu warunków przyrodniczych
istnieje duże zróżnicowanie przestrzenne
gospodarki, północ państwa jest niezamieszkała.
Rosja obfituje w surowce materialne takie jak złoża
węgla brunatnego i kamiennego, ropy naftowej,
gazu ziemnego, rud metali, diamentów, soli
kamiennej. Rosja przechodzi obecnie transformację
ustrojową i gospodarczą, przekształca się w
państwo o ustroju demokratycznym z gospodarką
rynkową.