Wyk.: Anna Szyszka

     Marta Strzyżewska 

Parlament 

   

     

Europejski

Parlament Europejski istnieje od czasu utworzenia EWWiS, 

początkowo pod nazwą Wspólnego zgromadzenia, potem od 

1958 r na nocy Konwencji o niektórych wspólnych organach 

Wspólnot Europejskich, jako jedno Zgromadzenie 

Parlamentarne dla trzech Wspólnot. Oficjalnie instytucja 

otrzymała nazwę Parlamentu Europejskiego na mocy 

jednolitego Aktu Europejskiego z 1986r. 

    

Parlament Europejski ma 

siedzibę w Strasburgu, gdzie 

odbywa się w trakcie rocznej 

sesji 12 posiedzeń 

plenarnych, w tym 

posiedzeń budżetowych. 

Dodatkowe posiedzenia 

plenarne odbywają się w 

Brukseli. Komisje 

parlamentarne obradują w 

Brukseli, a Sekretariat 

Generalny Parlamentu 

Europejskiego i jego służby 

znajdują się w Luksemburgu.

I Skład i status członków:

 

     Parlament Europejski składa się z przedstawicieli 

narodów państw należących do UE. Pierwotnie w jego 

skład wchodzili delegaci z parlamentów krajowych. Na 

mocy aktu z 1976 r. deputowani są wybierani w 

powszechnych wyborach bezpośrednich. Pierwsze 

wybory odbyły się w 1979r.

Zgodnie z Traktatem z Lizbony liczba członków 

parlamentu „nie przekracza 750 nie licząc 

przewodniczącego. Reprezentacja obywateli ma 

charakter

 degresywnie i proporcjonalnie, z minimalnym 

progiem 6 członków na Państwo Członkowskie. Żadnemu 

państwu nie można przyznać więcej niż 96 miejsc”.

Jednak parlament kadencji 2009-2014 był wybierany jeszcze 

zgodnie z zasadami Traktatu Nicei i liczy obecnie 736 posłów. 

Liczba przedstawicieli wybieranych w każdym państwie 

członkowskim wygląda następująco:

 

• 1.     Austria - 17
• 2.     Belgia - 22
• 3.     Bułgaria - 17
• 4.     Cypr -6
• 5.     Dania - 13
• 6.     Estonia - 6
• 7.     Finlandia - 13
• 8.     Francja - 72
• 9.     Grecja - 22
• 10.   Hiszpania - 50
• 11.   Irlandia - 12
• 12.   Litwa - 12
• 13.   Luksemburg – 6
• 14.   Łotwa - 8 

• 15.    Malta - 5
• 16.    Niderlandy - 25
• 17.    Niemcy - 99
• 18.    Polska - 50
• 19.    Portugalia - 22
• 20.    Republika czeska - 22
• 21.    Rumunia - 33
• 22.    Słowacja - 13
• 23.    Słowenia - 7
• 24.    Szwecja - 18
• 25.    Węgry - 22
• 26.    Włoch - 72
• 27. Zjednoczone królestwo-  

72

Załącznik do konkluzji Rady Europejskiej z 18-19 czerwca 2009 

r. precyzuje  że skład Parlamentu Europejskiego  zostanie 

uzupełniony o 18 dodatkowych posłów – 4 z Hiszpanii, po 2 z 

Austrii, Francji i Szwecji, po 1 z Bułgarii, Holandii, Łotwy, Malty, 

Polski, Słowenii, Wielkiej Brytanii i Włoch. W ten sposób Polska 

będzie miała 51 posłów.

Liczba mandatów przypadający na poszczególne państwa nie 

musi być równa liczbie obywateli danego państwa 

posiadających mandat. Traktat wyraźnie wskazuje, że podane 

liczby odnoszą się do posłów „wybieranych” w danym 

państwie a nie „mających obywatelstwo” danego państwa. 

Obywatele UE mogą kandydować w państwie swego 

zamieszkania, innym niż państwo swego obywatelstwa. 

Kadencja Parlamentu Europejskiego wynosi 5 lat. Mandat 

posła może wygasnąć w wyniku rezygnacji lub śmierci bądź 

wskutek utraty mandatu. Prawo UE nie określa przesłanek 

utraty mandatu, jeśli jednak prawo państwa członkowskiego 

zawiera wyraźny przepis dotyczący utraty mandatu członka 

PE, wówczas mandat ten wygasa zgodnie z tym przepisem, a 

właściwie władze krajowe musza poinformować o tym 

Parlament Europejski.

Parlament Europejski został uprawniony do 

opracowania projektu jednolitej procedury wyborczej 

we wszystkich państwach członkowskich lub zasadę 

wspólnych dla wszystkich państw członkowskich.  

Zostało to ustanowione decyzja Rady z 2002 r, a 

mianowicie członkowie Parlamentu Europejskiego mają 

być wybierani na zasadzie proporcjonalności. Wybór 

dokonywany jest w bezpośrednich wyborach 

powszechnych, wolnych i tajnych.

Posłowie do Parlamentu Europejskiego sprawują 

mandat w sposób niezależny. Przysługują im przywileje 

oraz immunitety przewidziane w Protokole w sprawie 

przywilejów i immunitetów UE. Ich celem jest 

zagwarantowanie niezależności posłów w sprawowaniu 

ich funkcji. Immunitet może być przez Parlament 

Europejski uchylony.

Wynagrodzenie posłów pochodzi z budżetu UE i wynosi 

38,5% poborów podstawowych sędziego europejskiego.

II Struktura wewnętrzna i organizacja 

pracy:

Prezydium: 

Na czele parlamentu stoi przewodniczący wraz z Prezydium, w skład którego 
wchodzi, poza przewodniczącym, 14 wiceprzewodniczących oraz 6 
kwestorów z głosem doradczym. Wszyscy oni są wybierani na okres 2,5 roku.

Przewodniczący kieruje całością prac 

parlamentu i jego organów oraz ma 

pełnię uprawnień do przewodniczenia 

obradom PE i zapewnienia ich 

sprawnego przebiegu. Na płaszczyźnie 

kontaktów międzynarodowych 

przewodniczący reprezentuje 

Parlament. W razie jego nieobecności 

lub niemożności wykonywania 

obowiązków zastępuje go jeden z 

wiceprzewodniczących.  Na pierwsza 

cześć kadencji 2009-2014 został 

wybrany Jerzy Buzek. 

Prezydium kieruje wewnętrznym funkcjonowaniem parlamentu i 

odpowiada za preliminarz czyli zestawienie planowanych dochodów i 

wydatków; projekt budżetu  Parlamentu Europejskiego, organizacje 

administracyjną i finansową, sekretariat i jego sekcje. Kwestorzy są 

odpowiedzialni za sprawy administracyjne i finansowe bezpośrednio 

dotyczące posłów, w zależności od zarządzeń Prezydium.

Konferencja przewodniczących:

Konferencja okresla organizacje prac parlamentu i wszytkie 
kwestie zwiazane z ustalaniem programu prac legislacyjncyh, 
kalendarz i porządek dziennych posiedzen plenarnych, sklad 
komisji, delegacji i podział kompetencji miedzy nimi, program 
prac legislacyjnych. W skład Konferencji Przewodniczących 
wchodzą Przewodniczący Parlamentu oraz przewodniczący grup 
politycznych. Zasiada w niej również jeden przedstawiciel 
posłów niezrzeszonych, bez prawa głosu.

Konferencja przewodniczących komisji:

Konferencja Przewodniczących Komisji składa się z 
przewodniczących wszystkich komisji stałych oraz 
tymczasowych. Konferencja wybiera swojego przewodniczącego. 
Konferencja Przewodniczących Komisji może przekazywać 
Konferencji Przewodniczących zalecenia dotyczące prac komisji 
oraz ustalania porządku dziennego sesji miesięcznych. 
Prezydium  oraz Konferencja Przewodniczących mogą przekazać 
niektóre zadania Konferencji Przewodniczących Komisji 

Grupy polityczne:

Posłowie mogą łączyć się w grupy polityczne według kryterium 

podobieństwa poglądów politycznych. Każda grupa polityczna składa się 

z posłów wybieranych z co najmniej ¼ państw członkowskich. Minimalna 

liczba posłów konieczna do utworzenia grupy politycznej wynosi 25. Poseł 

może należeć tylko do jednej grupy politycznej 

W parlamencie istnieją obecnie (kwiecień 2010) następujące grupy 
polityczne: 

Grupa Europejskiej Partii Ludowej (Chrześcijańscy Demokraci) - 265 

Grupa postępowego Sojuszu Socjalistów i Demokratów w PE - 184

Grupa Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy - 84 

Grupa Zielonych / Wolne Przymierze Europejskie - 55

Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy - 54

Grupa Europa Wolności i Demokracji - 31 

Komisje parlamentarne:

Prace w parlamencie toczą się w komisjach 

parlamentarnych. Posłowie są przydzielani do 

stałych komisji specjalizujących się w rożnych 

dziedzinach. Wybór członków komisji następuje 

podczas pierwszej sesji miesięcznej nowo 

wybranego parlamentu oraz ponownie po upływie 

2,5 roku.  Komisje parlamentarne odbywają się w 

Brukseli raz lub dwa razy w miesiącu a ich obrady 

są jawne.  W komisjach parlamentarnych posłowie 

opracowują projekty uchwal i sprawozdań z własnej 

inicjatywy, wprowadzają poprawki i głosują nad 

nimi a także analizują propozycje komisji i Rady.

Na początku kadencji 2009-2014 powołano komisje stale obejmujące 

następujące dziedziny:

1.       Sprawy zagraniczne – w ramach jej działa podkomisja do 

spraw praw człowieka oraz podkomisja do spraw 

bezpieczeństwa i 

obrony

2.       Rozwój

3.       Handel międzynarodowy

4.       Budżet

5.       Kontrola budżetowa

6.       Sprawy gospodarcze i monetarne

7.       Zatrudnienia i sprawy socjalne

8.       Ochrona środowiska naturalnego, zdrowie publiczne i 

bezpieczeństwo żywności

9.       Przemysł, badania naukowe i energia

10.   

Rynek wewnętrzny i ochrona konsumentów

11.   

Transport i turystyka

12.   

Rozwój regionalny

13.   

Rolnictwo i rozwój wsi

14.   

Rybołówstwo

15.   

Kultura i edukacja

16.   

Prawo

17.   

Wolności obywateli, sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne

18.   

Sprawy konstytucyjne

19.   

Prawa kobiet i równouprawnienia

20.   

Petycje

W ramach wykonywania swoich zadań Parlament 

Europejski może na żądanie ¼ swoich członków, 

ustanawiać tymczasowe komisje śledcze do zbadania 

zarzutów naruszenia lub niewłaściwego administrowania 

w stosowaniu prawa UE, chyba że podnoszone fakty 

rozpatrywane są przez sad i postępowanie sadowe nie 

jest zakończone.  Komisja śledcza kończy swoja prace 

wraz z przedłożeniem sprawozdania w terminie nie 

przekraczającym 12 miesięcy. 

Na podstawie propozycji Konferencji Przewodniczących 

Parlament może tez powołać komisje specjalne, których 

kompetencje, skład i okres funkcjonowania są ustalane 

równocześnie z decyzja o ich powołaniu. Komisje te są 

powoływane na nie dłużej niż 12 miesięcy, chyba że 

parlament zdecyduje o przedłużeniu okresu ich 

funkcjonowania. 

Organizacja pracy:

Parlament Europejski odbywa sesje roczną. 

Zbiera się on z mocy prawa w drugi wtorek 

marca, może zebrać się na sesji 

nadzwyczajnej na żądanie większości jego 

członków lub na żądanie Rady lub Komisji.
Co do zasady Parlament Europejski stanowi 

większością oddanych głosów. W niektórych 

przypadkach wymagana jest większość 

kwalifikowana  - np. dla uchwalenia wotum 

nieufności wobec Komisji potrzebne są 2/3 

oddanych głosów, reprezentujące większość 

członków PE.

III Funkcje Parlamentu 

Europejskiego: 

Art. 14 TUE stanowi że PE pełni wspólnie z Radą funkcje prawodawcza i 

budżetową, kontroli politycznej i funkcje konsultacyjne zgodnie z 

warunkami przewidzianymi w traktatach. Wybiera przewodniczącego 

Komisji. Jego uprawniania zatem można podzielić na: legislacyjne, 

budżetowe, kreacyjne i kontrolne. Dodatkowo można tez wyróżnić funkcje 

międzynarodową.

Funkcja legislacyjna – 

Istnieje 1 procedura prawodawcza. Parlament ma prawo 

żądać od komisji uruchomienia procedury prawodawczej. Wpływa na procedurę 

prawodawczą.

Funkcja budżetowa-  Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej tworzą 

razem tzw. Władzę budżetową Unii Europejskiej, która corocznie określa 

wydatki i dochody Unii Europejskiej poprzez ustanowienie budżetu, zgodnie 

ze specjalną procedurą ustawodawczą określoną w art. 34 TFUE.

Funkcja kreacyjna –powołuje RPO oraz określa status i ogólne warunki 

pełnienia przez niego funkcji, zatwierdza nominację przewodniczącego 

Komisji Europejskiej oraz całego składu komisji, Parlament jest 

konsultowany przez Radę w sprawie mianowania członków Trybunału 

Obrachunkowego a także w sprawie prezesa, wiceprezesa i członków 

Zarządu Europejskiego Banku Centralnego

       

Funkcja kontrolna

 -  

Parlament Europejski pełni funkcje kontrolne poprzez:

      - interpelacje - ustne i pisemne zapytania, kierowane podczas posiedzeń 

plenarnych do przedstawicieli Komisji Europejskiej lub Rady Unii 

Europejskiej 

- prawo dymisjonowania Komisji Europejskiej - KE składa PE sprawozdanie 

z prac rocznych oraz wykonania budżetu. PE udziela wotum zaufania lub 

nieufności.

- prawo inwestytury Komisji Europejskiej 

- uprawnienie do konsultowania kandydatury przewodniczącego Komisji 

Europejskiej 

- co roku, po otwarciu sesji na forum PE toczy się debata nad 

sprawozdaniem Komisji Europejskiej dotyczącym działalności UE w 

ostatnim roku 

- PE udziela władzom wykonawczym Wspólnot Europejskich absolutorium 

z wykonania budżetu 

- monitoruje wykonanie budżetu w bieżącym roku budżetowym 

- występuje do Trybunału Sprawiedliwości ze skargami za nie 

przestrzeganie praw w toku działalności prowadzonej przez Komisję 

Europejską i Radę Unii Europejskiej 

- prawo powoływania tymczasowych komisji dochodzeniowych 

rozpatrywanie petycji wnoszonych przez obywateli UE

Funkcja międzynarodowa -  Parlament uczestniczy w zawieraniu umów 

międzynarodowych przez Unię z państwami trzecimi oraz umów 

akcesyjnych. 

IV Kompetencje PE:

1. współudział w tworzeniu prawa 

2. uprawnienia budżetowe - Parlament zatwierdza corocznie 

budżet i udziela Komisji absolutorium z jego wykonania. 

3. uprawnienia kontrolne. 

4. zatwierdzanie Komisji i jej przewodniczącego. 

5. prawo uchwalenia wotum nieufności wobec Komisji 

(większością 2/3 głosów). 

6. prawo zadawania pytań Komisarzom. 

7. zwyczajowa możliwość zadawania pytań Radzie. 

8. Komisja jest zobowiązana do składania PE 

sprawozdania z działalności wspólnot oraz 

systematycznego udzielania informacji na temat 

wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa a także 

współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. 

9. Komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach 

parlamentarnej kontroli wykonania budżetu. 

10. PE ma prawo do ustanawiania komisji śledczych na 

wniosek ¼ swoich członków do badania domniemanych 

wykroczeń lub niewłaściwego zarządzenia w stosunku do 

prawa w Wspólnoty.

11. powoływanie Rzecznika Praw Obywatelskich. 

12. obrona praw człowieka, demokracji i państwa prawa. 

13. przyznawanie Nagrody Sacharowa.

Literatura:

     

1.  Instytucje i prawo Unii Europejskiej : podręcznik 

dla 

        kierunków zarządzania i 

administracji / Jan Barcz, Maciej  

     Górka, 

Anna Wyrozumska. - Wyd. 2, stan prawny na 1 

    października 2010 r. - Warszawa : LexisNexis, 

2011.

     2. Traktat Unii Europejskiej
     3. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej

 4.  System instytucjonalny Unii Europejskiej / Anna  

Wierzchowska. - Warszawa : Wydawnictwa 

Akademickie i 

Profesjonalne, 2008