Ogólne zasady leczenia mastitis u krów

Cel leczenia

usuniecie czynnika

chorobotwórczego i

przywrócenie normalnej

wydzielniczości



Spadek ilości kom. som. <400

tys/ml



Obniżenie poziomu sodu, chlorków

, aktywności katalazy i innych

parametrów (LDH, lizozym)



Wzrost poziomu laktozy

Sposób leczenia zależy



Rodzaju nieprawidłowości



Stopnia nasilenia procesu

chorobowego



Czynnika infekcyjnego



Wyników antybiogramu



Fazy laktacji

ponadto należy brać pod

uwagę:



Wiek



stopień wyeksploatowania



Aktualny stan kliniczny



Częstotliwość występowania

nawrotów



Koszty ewentualnej terapii



leczenie krów niepłodnych (???)

Środki stosowane w

terapii



Antybiotyki



Sulfonamidy



Preparaty akrydynowe



Kortykosterydy



Biostymulatory



Witaminy



Enzymy

Rodzaje stosowanej

terapii



Terapia miejscowa –

dowymieniowa



Terapia kombinowana

( łączona)



Terapia wspomagająca

Terapia dowymieniowa



Jako jedyny sposób terapii

można stosować przy braku

objawów ogólnych



Mastitis

podkliniczne



Przewlekłe zapalenie kliniczne



Niekiedy ostre zapalenie o

łagodnym przebiegu



W zaburzeniach sekrecji

Efekt terapeutyczny zależny

jest od:



Właściwego doboru leku



Dawki leku



Częstotliwości stosowania



Rodzaju rozpuszczalnika lub

środka zawieszającego



Wysokości laktacji krowy



Odporności miejscowej i

ogólnej zwierzecia

Terapie mastitis

można podzielić na:



Terapię w okresie laktacji

oraz



Terapie w okresie

zasuszenia

Terapia w okresie

laktacji



Mastitis o przebiegu

ostrym ,

nadostrym,

podostrym,

przewlekłym

( kliniczne)

Terapię w okresie

zasuszenia

stosujemy

głównie

stanach klinicznych

przewlekłych

Leki stosowane w

okresie laktacji



Muszą

się szybko wchłaniać



Krótko utrzymywać w tkance

gruczołowej



Szybko działać



Zawierają podłoża płynne lub

półpłynne



Leki stosowane w okresie

zasuszenia



Zawierają podłoża wolno

uwalniające lek



Długie utrzymywanie się w

tkance gruczołowej (21-28 dni)

( zawartość stearynianów w

podłożu)



Dodatkowo działają osłaniająco



DC LA

Dry cow therapy -DC

therapy



Jednorazowe

podanie

leku na około 6-8 tyg.

przed wycieleniem



Nie później niż na

7 dni

po ostatnim doju

Zalety dry cow therapy



Wyższa skuteczność niż w

laktacji



Stosunkowo tania ze względu

na jednokrotne podanie leku



Nie powoduje wyłączenia

krów z produkcji- nie ma

strat mleka związanych z

karencją

Wady dry cow therapy



Często długi okres oczekiwania na

leczenie



W tym czasie proces może ulec

zaostrzeniu, może dojść do

zakażenia innych krów



Narastanie oporności na

antybiotyki



Oddziaływanie immunosupresyjne,

czego następstwem są ciężkie

postacie mastitis po porodzie

Warianty terapii w

zasuszeniu



Wariant maksimum



Wariant minimum

Niepowodzenia leczenia

krów w okresie zasuszenia



Zaprzestanie czynności

higienicznych (diping)



Odporność kom. i humoralna

narastają

stopniowo



Spadek ilości kom.

Somatycznych pod koniec okresu

zasuszania



Spadek koncentracji laktoferyny

w okresie okołoporodowym

c.d.



Wydzielina wczesnego okresu

zasuszania stymuluje wzrost

E.coli



W środkowym okresie

zasuszania hamuje wzrost E. coli



W okresie okołoporodowym

ponownie są korzystne warunki

do rozwoju E. coli

Leczenie mastitis w okresie

laktacji



Gdy nie można odłożyć terapii do

okr. zasuszenia



Podajemy lek co 12-24 h przez

okres 2-5 dni



Skuteczność zależy od momentu

rozpoczęcia leczenia oraz doboru

właściwego leku



Wady

to konieczność kilkakrotnej

aplikacji oraz straty ekonomiczne

wynikające z okresu karencji

Przyczyny niepowodzenia

terapii antybiotykowej



Nie nacelowane leczenie



Skuteczność

in vitro

≠

skuteczność

in vivo



Immunosupresyjne działanie antybiotyków

( np.erytromycyna, penicylina

wpływają ujemnie na granulocyty,

fagocytozę)



Zbyt późne rozpoczęcie terapii



Brak poprawy warunków i żywienia



Zbyt krótki czas leczenia lub działania

antybiotyków w zasuszeniu

Elementy

wpomagające

terapię mastitis



Poprawa warunków

zoohigienicznych



Eliminacja schorzeń

metabolicznych (ketozy,

kwasice)



Suplementacja vit.A , E , Se



Podnoszenie poziomu lokalnej

odporności

Podnoszenie odporności

lokalnej



Stosowanie biostymulatorów

Samodzielnie zmniejszają

częstość

występowania Mastitis

Poprawiają skuteczność

antybiotykoterapii

Zmniejszają koszty

antybiotykoterapii

Lydium KLP, lewamizol, propolis,

chlormetryna

Interferencja



Bezobjawowe zakażenie

Corynobacterium bovis

–

Interferencja z gronkowcami

koagulazo dodatnimi

–

Wpływa stymulująco na ilość

komórek somatycznych



Gronkowce koagulazo

ujemne(CNS) blokują zasiedlanie

gruczołu przez gronk. koag.

dodatnie

Grzybicze zapalenie

wymienia



Przyczyny:

–

Candida, cryptococcus,

Trichosporon

–

Złe warunki zoohigieniczne

(wilgotność >80%)

–

Po intensywnej antybiotykoterapii

–

Penicylina

►

vit A.

►

niszczenie

nabłonka pęcherzyków mlecznych

–

Candida może wykorzystywać

tetracykliny jako źródło azotu



Objawy

–

Ostre (Cryptococcus), podostre,

przewlekłe, podkliniczne ( Candida,

Trichospopron)



Rozpoznanie

–

Ostrożne

– b. często drożdżaki

stanowią wtórne zanieczyszczenie

–

Do badania pobierać mleko

pęcherzykowe ( ostatnie strugi)

–

Candida rośnie też na podłożu z krwią

(37 C,24-48 h)

–

Podł. różnicujące Sabourou

–

Identyfikacja API (APIC 20 AUX)

Leczenie



Amfoterycyna B

– najskuteczniejsza



Mikonazol



Flukonazol – nieskuteczny w

Aspergilozi i przy niektórych

szczepach Candida



Klotrimazol



Nystatyna

2 x co 48 h 200 mg

(Nystatyna pro suspensione, PLIVA

Kraków) w 100 ml Aqv. dest. lub 5%

glukozy



Jodek potasu

5-10 g p.o. / 10- 14 dni

Oedema uberis-obrzęk

okołoporodowy wymienia



Fizjologia/patologia



Może dotyczyć nawet 75% krów w

stadzie



4-2 dni przed porodem – do 2 tyg. po por.

i dłużej



Nawet 60 90 przed i kilka m. po porodzie



Skóra jest napięta łatwo ulega urazom

(pęka czasem)



Brak zmian makroskopowych mleka

c.d.



Zwykle ujemny wynik

bad. Bakteriologicznego



SCC w górnej granicy

normy lub lekko

przekroczone

Etiologia



Nie do końca poznana



Skłonności genetyczne u

wysokowydajnych



Ciężki poród



Porażenie poporodowe



Zapalenie macicy



Zatrzymanie łożyska



Wzrost ciśnienia krwi zylnej

spowodowany uciskiem ciężarnej

macicy na duże naczynia



Błędy żywieniowe za dużo Na i K

leczenie



Bezwodna dieta



Leki moczopędne – monitorować

gosp. Wodno-elektrolitową



Preparaty wapniowe i.v.



Masaże



Ruch



Maści obojętne lub rozgrzewające



Nawet blokada nowokainowa

Przykładowe leczenie



250 ml Calcium

bromogluconatum



15 ml butapirazolu



Maści 2 razy co 24 h :



Butapirazol



DMSO (dwumetylosulfotlenek)



ASA (kwas acetylosalicylowy

Paradoks

antybiotykoterapii

mastitis



Komórka fagocytująca w obecności

antybiotyków nie tylko nie zabija

bakterii, ale jeszcze chroni je przed

antybiotykiem (GRONKOWCE,

paciorkowce)



S.aureus ma zdolność

wewnątrzkomórkowej replikacji

oraz supresyjny wpływ na kom.

obronne



Podczes stosowania

antybiotyków

skuteczność terapii jest

większa

jeśli podajemy np:

Glukozę

Kwas acetylosalicylowy

chlormetynę



Leczenie zapaleń nadostrych,

w tym colimastitis moż e dać

pozytywny efekt tylko przy b.

szybkim podjęciu leczenia



Leki podajemy co 12-24 h



E.coli – streptomycyna,

neomycyna, terramycyna,

aureomycyna, gentamycyna,

kolistyna, cefoperazon



Actinomyces pyogenes –

penicylina, tylozyna

Leczenie

klinicznych

postaci

mastitis

w okr. zasuszenia



Objawy u krów zasuszonych lub

CIELNYCH JAŁÓWEK



Często A. pyogenes (summer

mastitis) konieczne jest podawaniie

antybiotyków ogólnie



Leczymy tak

samo jak w laktacji



Jeśli czas pozwala po leczeniu

podajemy leki DC

Kryteria doboru

antybiotyków



Coraz niższa skuteczność terapii

anybiotykami



Różna wrażliwość tych samych

gatunków bakterii w różnych oborach



Gronkowce koagulazoazoujemne –

penicylina, ampicylina, cefoperazon



G. koagulazoazododatnie –

erytromycyna, linkomycyna,

amoksycylina, gentamycyn , neomycyna



Paciorkowce :penicylina, ampicylina,

kloksacylina, cefoperazon, linkomycyna,

tetracyklina

Dystrybucja w tkankach



Makrolidy i niektóre beta

laktamowe

–

dobra dystrybucja



Tylozyna

ułatwia zabijanie

sfagocytowanych drobnoustrojów



Kloksacylina

upośledza zabijanie

sfagocytowanych bakterii



Wydzielina zapalna

ogranicza

działanie

ampicyliny i spiramycyny



Do ogólnego stosowania

najlepiej

użyć:

oksytetracykliny, tylozyny,

erytromycyny

Terapia kombinowana



Stosowana jest w

stanach ostrych ,

ciężkich z objawami

ogólnymi (

mastitis

acuta gravis, coli-

mastitis

)

Terapia wspomagająca



W ostrych stanach zapalnych, obrzękach



Środki chłodzące ( spryskiwanie

chlorkiem etylu, okłady z kwaśnej wody)



Maści rozgrzewające w stanach

przewlekłych



Leki moczopędne



Sterydowe i niesterydowe środki

przeciwzapalne



Blokada nowokainowa nerwów

wymienia

c.d.



W przypadku ciężkiej postaci

zapalenia wymienia:

–

Glukoza, preparaty wapniowe,

fosforanowe, kofeina, wit C, środki

antyhistaminowe

–

Wlewy dożylne płynów 10 l/krowę

–

p.o. Kwas acetylosalicylowy 20-25

–

Preparaty immunostymulujące

(zawsze mile widziane)

interleukina 2, lydium KLP

Leki przeciwzapalne



NLPZ

–

Aspiryna, fenylobutazon,

ibuprofen, karprofen, ketoprofen



Sterydowe leki

przeciwzapalne

np.

Dexametazon mogą być

podawane w

okresie laktacji

krowom nie cielnym

Kontrola efektów

leczenia



Krowy leczone w okresie laktacji

powinny być kontrolowane

dwukrotnie:

7-10 dni po ostatnim podaniu leku

2-3 tyg. po ostatnim podaniu leku



Krowy leczone w okresie

zasuszenia:

kontrola 7-10 dni po porodzie i po

2-3 tyg

Podstawowe zasady

zwalczania mastitis



Dipipng



Totalna terapia w zasuszeniu (war.

max.)



Wysoki poziom funkcjonowania

urządzeń udojowych



Eliminacja krów niepodatnych na

powtarzana leczenie



Natychmiastowe leczenie

klinicznych postaci mastitis >>>>



Powyższe zasady zostały

opracowane do zwalczania

infekcji

S . agalactiae i

Staf. aureus



Nie jest to program

wystarczający do

kontroli drobnoustrojów

środowiskowych

Zapobieganie mastitis



Zmniejszenie ekspozycji

wymienia na drobnoustroje



Żywienie uwzględniając e

utrzymanie i wzrost odporności



Zorganizowane, planowe

leczenie zwierząt w laktacji i w

zasuszeniu



Szczepienia ochronne

Leczenie



Antybiotyki

–

5-7 dni

–

ogólnie/miejscowo



ciepłe okłady



zdajanie gruczołu



niesterydowe leki przeciwzapalne

I to by było na tyle...

gdyby nie nie kózki i

owieczki, które nam

jeszcze zostały do

omówienia...

Wiem! Ja też już bym

chciał być na piwie...to

znaczy w domu...

Etiologi

mastiti

u kóz



Retrovirusy



mycoplasma



bakterie

–

staphylococcus aureus

–

actinomyces pyogenes

–

brucella melitensis, br.

Abortus

–

E.coli

–

corynebacterium

pseudotubercolosis

–

mycobacterium tuberculosis

–

pasteurella haemolitica

–

pseudomonas

–

pozostałe gronkowce i

paciorkowce

Retrowirusy - hard

udder



Przypomina objawy mastitis u owiec

zakażonych wirusem M-V



najprawdopodobniej związane z zakażeniem

wirusem CAE ( caprine arteritis- encephalitis



po porodzie stwierdzamy, iż wymię jest

twarde jak skała, jednak bez objawów

obrzęku



trudno pozyskać mleko , a jeśli jest to

występuje bardzo duża ilość kom. som.



Część kóz po kilku tygodniach intensywnej

terapii powraca do laktacji ( Wysoki LKS), u

reszty

pozostaje stwardnienie całego lub części

gruczołu

Diagnostyka i leczenie



Objawy kliniczne



badanie histologiczne ( liczne nacieki

limfocytów, makrofagów, plazmocytów-

mogą zamykać światło przewodów

wyprowadzających mleko



izolacja wirusa z tkanki wymienia lub

mleka



badanie serologiczne (?)



brak leczenia, eliminacja ze stada



kortykosterydy na dwa dni przed

spodziewanym porodem ?????

Mycoplasma mastitis



Mycoplasma agalactiae



często towarzyszy zapaleniu stawów,

płuc, zap. spojówek



mycoplasma mycouides subsp. Capri

-izolowana we Francji



również towarzyszą zapalenia stawów,

płuc , spojówek



powoduje ostre, często ropne zapalenie ,

bezmleczność, powiększenie wymienia,

nieprzyjemny specyficzny zapach mleka



możliwe upadki w ciężkim przebiegu

Diagnostyka i leczenie



Negatywny wynik posiewu na agarze z

krwią



naciek jednojądrzastych kom.



brak skutecznego leczenia - eliminacja

ze stada



unikać podawania dowymieniowego

tylozyny czy erytromycyny silne

drażnienie



lepiej ( ??? ) podać domięśniowo



unikać podawania siary od zakażonych

bezobjawowo kóz ( zap. Stawów,

spojówek itp.- pasteryzować surowicę)

Zakażenia bakteryjne



Actinomyces pyogenes- powoduje

powstawanie ropni, może atakować gruczoł

poza laktacją, w przewlekłej postaci

-eliminacja



Brucelle melitensis, abortus- zwykle

podkliniczne, lub łagodne postacie mogą

ulegać samowyleczeniu - eliminacja ze stada



E. coli sporadycznie , ostra postać, czasem

przechodzi w postać zgorzelinową leczenie

-sulf/trim-dowymieniowo, gentamycyna



Corynebacterium pseudotuberculosis często

występuje u kóz- ropnie -ale rzadko mastitis

c.d.



Pasterella haemolytica-

sporadycznie izolowana z mleka,

w niektórych krajach stanowi

jednak częstrzą przyczynę

mastitis niż ST. Aureus. Powoduje

ostre zapalenie, często

„gangrene” wymienia. Występuje

zwykle 4-6 tygodni po porodzie.

Źródłem zakażenie są zwykle

koźlęta (kolonizacja górnych dróg

oddechowych)

c.d.



Staphylococcus aureus - zdecydowanie

najczęstrza przyczyna zapalen wymieniau

kóz



może powodować mastiotis subclinica,

chronica i acuta



ze względu na umiejetność przezywania

drobnoustroju w mikroropniach postać

chroniczna jest b. trudna do wyleczenia



zaleca się usuwanie trwale zakażonych

zwierząt ze stada, lub tworzenie oddzielnej

grupu Staph. dodatniej i leczenie jej w

zasuszeniu. Jeżeli w kolejnych badaniach

(kilkakrotnych) zostaną uznane za Staph

„-” mogą wrócić do stada



Najcięższą postacią mastitis jest

mastitis gangrenousa



zwykle powodowana jest przez Staph.

aureus ale izolowane sa też Clostridium

i „Coliformy”



zwykle występuje na początku laktacji ,

ale nie rzadko pojawia się pod koniec

ciąży przyczyniając się do utraty płodu i

śmierci matki



początkowo wymię pozostaje

obrzęknięte i zimne, następnie robi się

czerwonawe >>>niebieskawe,

wydzielina staje się wodnista, czerwona

z pęcherzykami gazu



Część zwierząt pada w ciągu 24 h



U tych które przetrwały ostra faze po

kilku dniach pojawia się wyraźna linia

demarkacyjna odgraniczająca martwą

tkankę



zdarzały się stada (8 000 sztuk) w

których mastitis gangrenousa

stanowiło 9 %!!!!!!!!!!



Streptococcus agalactiae występuje

sporadycznie, aczkolwiek może

powodować całkowite zwłóknienie

gruczołu

Diagnostyka



Badanie kliniczne



ilość komórek somatycznych w mleku (Cp

vEC)



barwienie Pyronin Y- methyl green



TOK - bardziej przydatny do wykluczania

niż potwierdzania mastitis



Fossomatic - liczy leukocyty i kom.

nabłonkowe - nie liczy CP



diagnostyka mastitis na podstawie LKS jest

kłopotliwa. Przyjęte wartości graniczne nie

są użyteczne w przypadku końca laktacji



w przypadku zakażenia Staph aureus

notowano duże fluktuacje LKS z tygodnia

na tydzień

Leczenie



Leczenie w laktacji powinno być podjęte jak

najszybciej w ptrzypadku mastitis clinica



podejmowanie leczenia mastitis subclinica

( wysoki LKs ) nie jest wskazane



antybiotyki ( wg antybiotykogramu)

podajemy parenteralnie (5-7 dni) lub

dowymieniowo 2-3 razy co 12 -24 h



przy podawaniu antybiotyków

dowymieniowa zalecane jest podawanie ich

poprzez kateter koci



zwykle zalecany czas karencji na mleko jest

dwukrotnie dłuższy niż zalecany dla danego

specyfiku u kóz

c.d.



Mastitis gangenousa - w

początkowej fazie zastosowanie

oxytetracycliny 5 mg /kg I.V. Oraz

dowymieniowo 426 mg dziennie / 5

dnimogą dać zadawalające

rezultaty, należy zapewnic drenaz

iodprowadzanie mleka oraz

podawać diuretyki (40 mg

furosemidu/ dzien /5 dni



zazwyczaj konieczny zabiegiem

okazuje się amputacja wymienia

Dry goat therapy



Od 50 do 76 % infekcji z okresu

laktacji jest przetrwać okres

zaszuszenia



w takich wypadkach wskazane

jest przeprowadzenie terapii w

zasuszeniu z zastosowaniem

preparatów typu DC dla krów

Rodzaje i objawy

mastitis



Mastitis subclinica



mastitis chronica



mastitis acuta



mastitis preacuta ( gangrenosa)



hardbag mastitis

Mastitis subclinica



Brak objawów klinicznych



spadek produkcji mleka, słaby

wzrost potomstwa



może przejść w formę ostrą lub

chroniczną

Mastitis chronica



Zwykle wykrywane podczas

badania wymienia przy porodzie

lub przy odsadzeniu



wymię jest twarde, mogą

występować ropnie lub blizny po

pękniętych ropniach



część wymienia może być

zupełnie zwłókniała



brak objawów bólu , gorączki ani

obrzęku

Mastitis acuta



Wymię zaczerwienione ,

„ gorące” i

obrzęknięte



często występuje kulawizna po

stronie dotkniętej przez mastitis



głodne jagnięta



makroskopowe zmiany w mleku

Mastitis preacuta



Nagłe i ciężkie



nagłe pogorszenie kondycji, depresja,

odwodnienie, gorączka, możliwa

toksemia



zajeta część wymienia jest

„odbarwiona”, często zimna w dotyku



obecny jest krwawy wypływ ze

strzyków



ok. 50 % zwierząt pada pomimo

zastosowania intensywnej terapii

HARDBAG MASTITIS



czynnikiem etiologicznym jest wirus

Maedi-Visna



zmiany wystepuja w obu połówkach

wymiena



brak objawów bólu, obrzeku ani

gorączki



wymie wydaje się pełne lecz nie udaje

się z niego pozyskac mleka



apetyt zachowany

Leczenie



Leczenie mastitis u owiec jest

trudne i rzadko przynosi

dobre rezultaty

Document Outline