Taktyka działań ratowniczych w ratownictwie chemicznym

Literatura:

1. J.Ranecki „Ratownictwo chemiczno - ekologiczne” - SA PAP

Poznań, 1998 r.

2. 3. M.Świerżewski „Uwaga wybuch” - IW CRZZ Warszawa, 1976

3. Ustawa z dnia 31 marca 2004 r. o przewozie koleją towarów

niebezpiecznych (Dz.U. Nr 97, poz. 962 i Dz.U. Nr 141, poz. 1184 z
2005 r),

4. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym

towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 oraz Dz.U. Nr 96,
poz. 959, Dz.U. Nr 97, poz. 962 Dz.U. Nr 173 poz. 1808 z 2004 r oraz
Dz.U. Nr 90, poz. 757, Dz.U. Nr 141, poz. 1184 z 2005 r.),

5. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego transportu

drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) (Dz. U. z 2002r r Nr 194
poz.1629)

6. Regulamin międzynarodowego przewozu kolejami towarów

niebezpiecznych (RID) (Dz.U. z 1985 r. Nr 34, poz. 158 i 159, z 1997 r.
Nr 37, poz. 225 i 226 oraz z 1998 r. Nr 33, poz. 177);

7. S. M. Zielinska :ADR 205-2007 Transport samochodowy towarów

niebezpiecznych, ODDK Gdańsk 2005r.

8. K. Grzegorczyk, B. Hancyk, R. Buchcar: Towary niebezpieczne w

Transporcie drogowym ADR 2003-2005 ADeR Błonie 2003r.

Zakres podstawowy

Ratownictwa chemicznego

zadania realizowane przez

każdą jednostk

włączoną do

KSRG w ramach możliwości

posiadanego sprzętu

ratowniczego, wykrywczo –

pomiarowego, nie wymagające

specjalistycznego wyszkolenia

ratowników.

Zadania realizowane w ramach zakresu

podstawowego:

przeprowadzenie rozpoznania zdarzenia i jego
monitorowanie, w tym w szczególności:

określenie bezpiecznego dojazdu i ustawienia samochodów,

identyfikacja zjawisk towarzyszących zdarzeniu / pożar,
wybuch, opary, dźwięk itp./

identyfikacja substancji / oznakowanie, informacja od osób
nadzorujących , transportujących, konwojentów,
dokumentów przewozowych, dokumentacji technologicznej,
planów ratowniczych itp./,

wstępne określenie rodzaju zagrożenia i jego rozwoju,

ustalenie zagrożenia dla osób / zagrożeni, poszkodowani/,
określenie ofiar,

ustalenie przewidywanych zagrożeń dla ludzi i środowiska,

określenie topografii terenu, warunków meteo, rodzaju
zabudowy, infrastruktury,

przekazanie meldunku do PSK/MSK,

10.

ratowanie, ewakuacja ludzi zagrożonych i poszkodowanych oraz
zwierząt, dekontaminacja i udzielanie pomocy medycznej w
strefie bezpiecznej,

11.

ograniczenie dostępu osób postronnych, wstępne wyznaczenie
stref, oznakowanie terenu,

12.

alarmowanie ludzi o bezpośrednim zagrożeniu,

13.

ocena możliwości prowadzenia działań samodzielnie, w
przypadku braku takich możliwości zadysponowanie
dodatkowych sił,

14.

realizacja działań ratowniczych w ramach możliwości
posiadanych sił:

15.

ograniczanie wycieków i emisji substancji chemicznych,
niedopuszczanie lub ograniczanie ich rozprzestrzeniania w
miarę posiadanego wyposażenia i zabezpieczenia,

16.

ograniczanie rozprzestrzenia się obłoków par i gazów,

17.

zabezpieczenie przed możliwością powstania dodatkowego
zagrożenia np. powstania pożaru, wybuchu,

18.

prowadzenie pomiarów stężenia przy użyciu dostępnych

przyrządów.

Pododdziały ratownictwa chemicznego



Specjalistyczna grupa ratownictwa chemiczno –

ekologicznego zwana dalej „SGR CHEM–EKO” –

należy przez to rozumieć pododdział liczący minimum 12

ratowników posiadających przeszkolenie specjalistyczne

w zakresie ratownictwa chemiczno – ekologicznego oraz

samochody ratownictwa chemicznego, technicznego oraz

gaśnicze, a także sprzęt i uprawnienia dostosowane do

samodzielnego wykonywania specjalistycznych czynności

ratowniczych.



SGRChem 13 ratowników (Zastęp)



SGRChem 18 ratowników (Pluton)

Funkcja w SGRchem

Realizowane zadania

Dowódca

Organizacja działań i nadzór nad grupą.
Analiza wyników pomiarów i informacji z rozpoznania.
Ustalenie na podstawie rozpoznania rodzaju substancji.
Określenie metod i zasad postępowania.
Bieżące analizowanie danych z pomiarów i informacji ratowników

pracujących w strefie I, korekta wydanych rozkazów i poleceń.

Prognozowanie rozwoju sytuacji.
Informowanie KDR o zagrożeniach i prowadzonych działaniach przez

SGRchem.

Ustalenie łączności z podległymi ratownikami.
Nadzór nad bezpieczeństwem prowadzonych przez grupę działań.

Meldunkowy

Wpuszczanie ratowników do strefy niebezpiecznej.
Realizowanie ciągłej łączności z ratownikami i d-cą grupy.
Stała obserwacja strefy I
Bieżące informowanie d-cy grupy o sytuacji.
Nadzór nad bezpieczeństwem ratowników / wpuszczenie do strefy I w

przypadku gotowości pary asekurującej i zabezpieczającego prądu
rozproszonego wody/.

Dokumentowanie przebiegu działań w tym rejestracja wyników

pomiarów w strefach zagrożenia i rejestracja czasu pracy
ratowników.

Pomiarowy

Prowadzenie pomiarów, wyznaczenie strefy niebezpiecznej na

podstawie ich wyników i rozkazu d-cy grupy.

Oznakowanie we współpracy z innymi ratownikami stref .
Ciągły monitoring stref, korekta ich wielkości /w porozumieniu z d-cą

grupy/.

Bieżące przekazywanie wyników pomiarów do d-cy grupy i

meldunkowego.

Ratownicy

Prowadzenie rozpoznania, określenie lokalizacji i
rodzaju zagrożenia.
Zabezpieczenie

strefy

przed

dostępem

osób

postronnych / współpraca z policją/.
Prowadzenie

działań

ratowniczych,

ewakuacja,

udzielanie pomocy medycznej.
Realizacja  zadań  określonych  przez  d-cę  grupy  oraz
wynikających z istniejącego zagrożenia.
Likwidacja  zagrożeń  przy  wykorzystania  posiadanego
sprzętu  oraz  przy  zastosowaniu  odpowiednich  technik
ratowniczych.
Asekuracja ratowników pracujących w strefie I.
Zabezpieczenie  ratowników  pracujących  w  strefie  I
rozproszonym prądem wody.
Zorganizować  zaopatrzenie  wodne  dla  samochodu
zapewniającego  zabezpieczający prąd wody.
Zapewnienie  niezbędnych  środków  gaśniczych  do
potrzeb działań ratowniczych realizowanych przez grupę.
Kompletacja  sprzętu  niezbędnego  do  realizacji  zadań
określonych przez d-cę grupy.
Pomoc  w  ubieraniu  ratowników  w  ubrania  i  sprzęt
ochronny
Dostarczenie  sprzętu  ratownikom  pracującym  w  strefie
I .
Prowadzenie dekontaminacji wstępnej.

Kierowcy

Przygotowanie,  skompletowanie  i  sprawdzenie  sprzętu
niezbędnego  do  działań  ratowniczych  (  zadanie  wspólne
z ratownikami).
Nadzór nad wydawanym i odbieranym wyposażeniem.
Pomoc przy dekontaminacji wstępnej sprzętu.
Zapewnienie  energii  elektrycznej  na  potrzeby  działań
ratowniczych.

SGR Chem

13 ratowników
3 samochody

SRChem

(3-4)

SRt

(3)

GBA

(4-6)

GBA

Dowódca

- prowadzi pomiary na zewnątrz strefy.

W razie potrzeby może ją powiększyć. Posiada przy

sobie mierniki, którymi identyfikuje substancję.

Przodownik I roty

– wchodzi na podmianę z

ratownikiem z SRt.

Pomocnik I roty

– pomaga dowódcy GBA.

Rota II

(

Przodownik

Pomocnik

)

–

przeprowadzają dekontaminację wstępną i

zabezpieczenie pożarowe.

Kierowca

– funkcja pomocnicze, obsługuje

autopompę. Pomaga kierowcą z SRChem i SRt.

SRt

Dowódca

– jest Meldunkowym. Miejscem jego

pracy jest stolik przy bramce wejścia, gdzie

utrzymując stałą łączność radiową koordynuje

działania

wewnątrz strefy. Zwraca szczególną

uwagę na czas

przebywania ratowników w

strefie.

Ratownik

– wchodzi na podmianę razem z

Przodownikiem I roty z GBA.

Kierowca

– odpowiada za prąd elektryczny -

agregaty,

oświetlenie. Pomaga kierowcy z

SRChem.

SRChem

Dowódca

– jest dowódcą akcji.

Rota I

(

Przodownik

Przodownik i

Pomocnik

)

przeprowadzają rozpoznanie wstępne w strefie,

identyfikują medium, dokonują pierwszych

uszczelnień, rozpoznają czy są osoby zagrożone.

Kierowca

– jest magazynierem, kompletuje i

przygotowuje (łączy) sprzęt potrzebny do

przeprowadzenia akcji i donosi go do granicy

strefy - do bramki wejścia, przygotowany do użytku.

Pluton



18-21 ratowników



5 samochodów:



GBA - 6 ratowników



SRChem - 4 ratowników



GCBA - 6 ratowników



SRt - 3 ratowników



SDł lub SOp 2 ratowników w tym
dowódca



15 ratowników



5 samochodów



SRchem lub SLRchem

– 3

ratowników



SCRchem

– 3 ratowników



SRT

- 3 ratowników,



SLRR

– 2 ratowników



Gaśniczy

– 4 ratowników

Pluton

GBA



Dowódca zastępu

II rota

– prowadzi

pomiary



I rota

– jest to rota asekuracyjna, po

wycofaniu roty z I strefy wchodzi on do akcji
jako II rota, jest w największej gotowości
(najwyższy stopień ochrony chemicznej
ciała)



Kierowca

– obsługuje autopompę i sprzęt

SRChem



Rota

– jest to pierwsza rota ratownicza

wchodząca do I strefy



Kierowca

– pomaga przy zakładaniu ubrań

ochronnych, pomaga przy zakładaniu

urządzeń

łączności (radiostacje nasobne

+ urządzenia

łączności

bezprzewodowej), wydaje sprzęt z
samochodu, przygotowuje sprzęt do akcji,

przebywa ciągle w pobliżu samochodu

GCBA



Dowódca zastępu

rota

– buduje

zaopatrzenie

wodne, organizuje

zabezpieczenie przeciwpożarowe (woda
+ piana) miejsca akcji,

urządza „punkt

dekontaminacji” na miejscu

akcji



Kierowca

– obsługuje autopompę i sprzęt

SRt



Rota

– jest to rota transportowa, donosi

sprzęt od

samochodów (II strefa) do

granicy strefy I, przygotowuje sprzęt i pompy

do użycia, pracuje

w zależności od sytuacji

w ubraniach pełnej ochrony chemicznej



Kierowca

– przygotowuje sprzęt do akcji,

buduje oświetlenie miejsca akcji i zasilanie w

energię

elektryczną, dokonuje przeglądu

sprawności wydawanego do akcji sprzętu

SDł



Dowódca

– jest Kierownikiem Akcji

Ratowniczej



Kierowca

– jest do ciągłej dyspozycji KAR,

przekazuje polecenia i wiadomości

Dekontaminacja

jest to szereg

zabiegów mających na celu usunięcie z

powierzchni lub struktury wewnętrznej

materiału związków chemicznych.

Podział dekontaminacji:

Dekontaminacja wstępna

Dekontaminacja właściwa

Rodzaje dekontaminacji

Wstępn

Właściwa

Rozcieńczenie

Neutralizacja

chemiczna

Sorbcj

Proces

fizyczny

Proces

chemiczny



Dekontaminacja wstępna często nazywana zgrubną

prowadzona jest

bezpośrednio po zakończeniu działań na terenie akcji ratownictwa
chemicznego.



Polega na zdjęciu z powierzchni ubrań i sprzętu większości

zanieczyszczeń chemicznych, odkażeniu ratownika w takim

stopniu, aby

mógł bezpiecznie zdjąć ubranie ochronne i aparat dróg

oddechowych.



Poziom skażenia po dekontaminacji wstępnej na ubraniu jak i

sprzęcie

używanym w akcji nie powinien zagrażać życiu ratownika oraz

innym

osobom stykającym się z nim lub sprzętem.



Pozostała część zanieczyszczeń chemicznych z ubrań

gazoszczelnych

jak i sprzętu zostanie usunięta w dekontaminacji właściwej.

Dekontaminacja wstępna

Rozcieńczanie

– dekontaminacja polegająca na zmniejszeniu

stężenia substancji chemicznej poprzez rozproszenie w
rozcieńczalniku.

Najczęstszym rozcieńczalnikiem na miejscu akcji jest woda podawana
rozproszonym strumieniem z prądownic lub z specjalnie do tego celu
przygotowanych kabin z prysznicem zamontowanym nad głową
ratownika.

Woda w większości przypadków obniża stężenie substancji
niebezpiecznej, jednak nie zmienia jego składu chemicznego, co
stwarza potencjalne zagrożenie.

Zalety :

• woda powszechnie dostępna na miejscu akcji,

• podawana prostymi metodami, bez specjalistycznego sprzętu,

• wymiar ekonomiczny.

Wady:

• ograniczona możliwość stosowania ze względu na ryzyko
wystąpienia
reakcji chemicznej z niektórymi związkami chemicznymi,

• możliwość przedostania się skażonej wody do ziemi, co może
spowodować
zatrucie ujęć wody.

Neutralizacja chemiczna

– metoda dekontaminacji

polegająca na procesie zobojętniania.

Neutralizacja chemiczna głównie polega na neutralizacji poprzez

reakcję wzajemnego oddziaływania zasady i kwasu, z czego
powstaje obojętna sól i woda.

W pojęciu dekontaminacyjnym neutralizowanie środków

toksycznych polega na dodaniu takiego neutralizatora, aby
otrzymać nową strukturę chemiczną, która jest mniej
agresywna i nie stwarza takiego zagrożenia.

Warunkiem tej metody jest dokładne rozpoznanie rodzaju

niebezpiecznej substancji i jej właściwości.

Stosowane neutralizatory chemiczne to:

•

podchloryn sodowy NaClO,

•

tlenek wapnia w postaci zawiesiny CaO,

•

wodorotlenek sodu w postaci nasyconego roztworu NaOH,

•

podchloryn wapnia Ca(CIO)

•

ciekłe detergenty domowego użytku (mydło, proszek do
prania),

•

węglan sodowy Na

•

fosforan sodu Na

Roztwory dekontaminacyjne (RD)

W przypadku gdy mamy do czynienia z rozpoznanym związkiem

chemicznym podczas zdarzenia związek ten należy zakwalifikować do

jednej z dziesięciu podstawowych klas niebezpiecznych związków

chemicznych i na tej podstawie wybrać jeden z pięciu opisanych poniżej

roztworów dekontaminacyjnych:

RD 1: 5% Na

(węglan sodowy) i 5% Na

(fosforan sodu)

Na każde 100 litrów wody należy przygotować 5 kg węglanu sodowego i 5

kg fosforanu sodu.

RD 2: 10% Ca(CIO)

(podchloryn wapnia)

Na każde 100 litrów wody należy przygotować 10 kg podchlorynu wapnia.

RD 3: 5% Na

(fosforan sodu)

Na każde 100 litrów wody należy przygotować 5 kg fosforanu sodu.
-Roztwór ten jest przeznaczony do spłukiwania wyżej wymienionych

roztworów. Jest uniwersalnym roztworem spłukującym.

RD 4: 1% roztwór HCl (kwas solny)

1 litr kwasu solnego należy zmieszać ze 100 litrami wody.

RD 5:Wodny roztwór detergentu

najlepiej użytku domowego(płyn do mycia,mydła,proszki do prania)

dla uproszczenia, przy braku odpowiednich detergentów na miejscu akcji

może być użyty roztwór środka pianotwórczego. Po użyciu roztworu

należy dokładnie i obficie spłukać wodą.

Tabela wyboru

Nieorganiczne kwasy, odpady procesu
przeróbki
metali

Metale ciężkie: rtęć, ołów, kadm, itp.

Pestycydy, chlorowane fenole, środki
chwastobójcze
Dwufenyle polichlorowane

Cyjanki, amoniak i inne niekwaśne i
nieorganiczne
odpady

Rozpuszczalniki i związki organiczne
takie jak:
Trójchloroetylen, chloroform,
trójchloroetylen,toluen

1 lub 3

Dwufenyle polichlorowane i
polibromowane

1 lub 3

Oleje natłuszczone i inne nie wymienione
odpady
Nie skażone pestycydami.

Nieorganiczne zasady (wodorotlenki)
alkaiczne i żrące odpady.

Materiały radioaktywne.

1
0

Materiały chorobotwórcze

1 i 2

W zależności od rodzaju związku
występującego w zdarzeniu

Wybór Roztworów Dekontaminacyjnych

UWAGA!!!:

Omówione wyżej roztwory

dekontaminacyjne przeznaczone są
dla 10 ogólnych klas związków
niebezpiecznych. Zawsze należy
skontaktować się z producentem
danego związku chemicznego,
specjalistami z dziedziny chemii i
służbami medycznymi, co pozwoli
ustalić najlepszy roztwór do użycia.

Sorbcja

– polega na pochłanianiu gazów, par cieczy, par

substancji stałych i ciał rozpuszczonych w cieczach przez ciała
porowate tzw. sorbenty.

Sorpcja jako technika dekontaminacyjna głównie będzie
wykorzystywana do odkażania terenu akcji ratownictwa chemicznego
a sporadycznie w stosunku do ratowników jak i ubrań ochrony
chemicznej. Sorbenty mogą być użyte do zbierania ciekłych mediów z
powierzchni ubrań użytych w czasie akcji.

Sorbenty naturalne to: ziemia, torf, piasek, słoma, trociny itp.

Sorbenty specjalne to: Ekoperl, Uni-Safe, Zugol, Flamolex, Terraperl S.

Substancja szkodliwa wchłonięta przez sorbenty pozostaje chemicznie
niezmieniona i w dalszym ciągu stwarza zagrożenie.

SORBENTY I ICH PODZIAŁ

Sorbenty są to ciała porowate zdolne do wchłaniania pewnej, ograniczonej
ilości substancji zanieczyszczającej środowisko. Najczęściej używane przy
usuwaniu węglowodorów ze środowiska wodnego oraz utwardzonego
podłoża stałego. Sorbentami olejów i chemikaliów są materiały pochodzenia
naturalnego i syntetycznego, organicznego i nieorganicznego, posiadające
zdolność zatrzymania toksycznych mediów na zewnątrz swojej powierzchni
lub wewnątrz przestrzeni porów.

Sorbenty pochodzenia Sorbenty pochodzenia

organicznego nieorganicznego

Naturalne

Syntetyczne

Pływające

Tonące

UNI-SAFE

Zasadniczym składnikiem uni-safe jest polimer o
bardzo
dużej chłonności.Jest on w stanie związać i
utrzymać chemiczno-fizyczne ciecze wodne w ilości
200-krotnej wartości swojego ciężaru
właściwego.Łańcuch cząsteczkowy polimeru jest
niewyobrażalnie długi, ale bardzo zwarty. Jeśli
„wodna ciecz” trafi na łańcuch cząsteczkowy to
rozciąga się on wielokrotnie i wewnątrz struktury
ziarnistej powstają wielkie wolne przestrzenie.
Mimo to łańcuch cząsteczkowy nie wchodzi w
reakcje z żadnymi chemikaliami, ponieważ do
łańcucha nie da się nic wprowadzić. Dlatego też
wykluczone są niebezpieczne reakcje.Powyższe
właściwości polimer może osiągnąć tylko w
połączeniu z wodą.