Instrumenty wspierania
innowacyjności
Instrumenty wspierania
innowacyjności
• Warunkiem skutecznego konkurowania
w dobie globalizacji jest tworzenie
nowych produktów i usług, lepiej
dostosowanych do potrzeb klientów.
Konieczne są inwestycje w wiedzę –
jeden z najważniejszych czynników i
zasobów konkurencyjności. Jednak
samo „produkowanie” wiedzy jest
niewystarczające!
Powiązanie sfery JBR +
gospodarka
• Wyzwaniem jest stworzenie środowiska, w którym
wiedza jest generowana na potrzeby innowacji
• Pojęcie innowacji wprowadził do nauk
ekonomicznych na początku XX wieku J.A.
Schumpeter. Rozumiał on innowacje jako; a)
wprowadzenie do produkcji wyrobów nowych lub
też udoskonalenie dotychczas istniejących; b)
wprowadzenie nowej lub udoskonalonej metody
produkcji; c) otwarcie nowego rynku; d)
zastosowanie nowego sposobu sprzedaży
zakupów; e) zastosowanie nowych surowców lub
półfabrykatów; f) wprowadzenie nowej organizacji
produkcji
• Innym przedstawicielem tak szerokiego sposobu
ujmowania innowacji jest P.F Drucker, który zdefiniował
innowacje w następujący sposób: „Innowacja stanowi
konkretne narzędzie przedsiębiorców, środek, za
pomocą którego wykorzystują oni zmianę jako
możliwość wdrożenia interesu lub innej usługi”
.
•
Tak szeroka definicja innowacji, kłóci się jednak z jej
odbiorem przez przeciętnego człowieka. Na przestrzeni
wieków, poczynając od wynalezienia koła aż do czasów
teraźniejszych, przyjęło się utożsamiać innowacje z
wynalazkami, czyli rzeczami.
Peter F. Drucker, Natchnienie i fart czyli innowacja i
przedsiębiorczość, Warszawa 2004, s. 34-35.
• W obecnej terminologii takie pojmowanie innowacji
figuruje pod pojęciem innowacji produktowych.
„Innowacja technologiczna produktowa jest to
wprowadzenie na rynek produktu, którego cechy
technologiczne lub przeznaczenie różnią się znacząco
od uprzednio wytwarzanych produktów lub którego
działanie zostało znacząco ulepszone i równocześnie
może on dostarczyć konsumentowi obiektywnie
nowych ulepszonych korzyści”[1].
• Innowacje to jednak nie tylko nowe rzeczy czy usługi.
[1] Program rządowy przyjęty przez Radę Ministrów w
dniu 11 lipca 2000 roku; „Zwiększanie innowacyjności
gospodarki w Polsce do roku 2006” s. 5-6.
• Kiedy na początku XIX wieku amerykański rolnik
nie posiadał praktycznie żadnej siły nabywczej i z
tego powodu nie był w stanie zaopatrzyć się w
nowoczesne maszyny rolnicze, pewien wynalazca
maszyn żniwiarskich Cyrus McCormick, wymyślił
kupno na raty. W jednej chwili rolnik nie
posiadający żadnej siły nabywczej mógł pozwolić
sobie na zakup maszyn i rozwój swego
przedsiębiorstwa, dzięki czemu w przyszłości
spłacał zaciągnięte zobowiązanie. Powyższy
przykład pokazuje, iż innowacja nie musi mieć
charakteru technicznego, a nawet nie musi być
„przedmiotem”.
• Innowacja technologiczna procesowa, o
której mowa w powyższym przykładzie, jest
to przyjęcie nowych lub znacząco
ulepszonych metod produkcji albo
dostarczania produktów. Mogą się z tym
wiązać zmiany w zakresie organizacji,
zasobów ludzkich, technologii, metod pracy,
sprzętu lub kombinacja takich zmian[1].
•
[1] Program rządowy …, op.cit., s. 6.
• innowacje dzieli się na radykalne (przełomowe) oraz na
usprawniające produkcję (modernizujące). Ustalenie
precyzyjnej granicy pomiędzy tymi dwoma rodzajami
innowacji nie jest rzeczą prostą. Najczęściej za kryterium,
przy wyznaczaniu owej granicy, przyjmuje się wielkość
nakładów wiedzy i wielkość nakładów inwestycyjnych na
realizacje innowacji oraz względne skutki jakie
wprowadzenie danej innowacji ma dla gospodarki i
przedsiębiorstw w których została zastosowana[1]. Pierwszy
rodzaj innowacji ma duże znaczenie w świecie techniki, bo
chociaż występują stosunkowo rzadko, zazwyczaj wiążą się
z przełomem technologiczno - organizacyjnym, a co za tym
idzie powodują mnóstwo pochodnych przyrostowych
innowacji. Rzadkość ich występowania spowodowana jest
bardzo dużymi nakładami oraz długimi badaniami, co
przekłada się na duże ryzyko.
[1] Innowacje a …, op.cit. s. 15-16.
• Drugi rodzaj innowacji spotykany jest znacznie
częściej, gdyż bazują one na istniejącym już zasobie
wiedzy, wprowadzając niewielkie zmiany[1].
Doskonałym przykładem ilustrującym oba rodzaje
innowacji jest aparat fotograficzny. Bardzo niewiele
wynalazków odniosło sukces szybciej niż stało się to
w przypadku fotografii. W ciągu dwudziestu lat od
jej wynalezienia stała się popularna na całym
świecie i była jedyną zachodnią techniką jaka
opanowała Japonię, na długo przed rewolucją
Meidżi. Pojawienie się aparatu fotograficznego
stworzyło całkowicie nowy rynek i bez cienia
wątpliwości było innowacją rewolucyjną.
[1] Jerzy Bogdanka, Innowacyjność przedsiębiorstw,
Toruń 2004, s. 9
• Pojawienie się aparatu fotograficznego stworzyło
całkowicie nowy rynek i bez cienia wątpliwości było
innowacją rewolucyjną. Jednak, wynalazek ten nie był
wolny od wad. w połowie lat osiemdziesiątych XIX
wieku dostępna stała się wiedza, która umożliwiła
George’owi Eastmanowi, założycielowi Kodaka,
zastąpienie ciężkich płyt szklanych błoną celulozową,
która praktycznie nic nie ważyła i była odporna nawet
na bardzo trudne warunki i traktowanie[1].
Zastąpienie owych płyt błoną jest klasycznym
przykładem innowacji modernizującej istniejącą już
wcześniej innowację.
•
[1] Natchnienie i fart …, op. cit., s. 82.
• innowacje na pionierskie (oryginalne, kreatywne)
oraz adaptowane (powielające, naśladujące)[1].
Przykładem innowacji pionierskiej jest wspomniany
już powyżej aparat fotograficzny. Natomiast
najlepszym przykładem innowacji naśladujących jest
Kraj Kwitnącej Wiśni - Japonia, który zastosował
ponad sto lat temu strategie twórczego
naśladownictwa. Cała nowoczesna gospodarka
obecnej Japonii została zbudowana po rewolucji
Meidżi za pomocą systemu licencji technicznych
sprzedanych temu krajowi. Licencje te posłużyły
Japończykom do wyprodukowania własnych
produktów, a następnie ich sukcesywnego ulepszania
tak aby mogły konkurować na rynku światowym.
[1] Innowacje a …, op. cit. s. 15.
• „obca myśl techniczna to najkrótszy sposób pozyskiwania nowych
rozwiązań technicznych charakteryzujący się niskim stopniem
ryzyka i wysoką opłacalnością. Zapożyczenie mysli technicznej z
zewnątrz nosi nazwę transferu techniki i może przyjmować różne
formy:
• umowy licencyjne (połączone ze sprzedażą dokumentacji
technicznej, maszyn itp.),
• umowy typu know-how (zakup dokumentacji nieopatentowanych
technologii lub wzorów),
• wspólne przedsięwzięcia naukowe i produkcyjne związane z
produkcją wybranych wyrobów,
• zakup maszyn i urządzeń technicznych (przenoszenie techniki
mogącej inspirować swoją konstrukcją i sposobem działania do jej
naśladownictwa lub tworzenia rozwiązań doskonalących),
• wymiana pracowników mająca na celu wymianę doświadczeń i
szkolenia.”[1]
•
[1] Innowacyjność…, op. cit., s.17.
• Inny podział innowacji prezentuje amerykański specjalista
R.A. Weber, który wyróżnił trzy kategorie innowacji:
• innowacje rutynowe; które wprowadza kierownictwo firmy.
Ich zadaniem jest utrzymanie atrakcyjności danego
produktu,
• innowacje wymuszone; realizowane zazwyczaj przez firmy,
które znalazły się w tarapatach i maja nadzieję na obniżkę
kosztów,
• innowacje wynikające z okazji, są to innowacje najczęściej
podejmowane przez firmy, które mają powodzenie na
rynku, a także niezbędne środki pieniężne wystarczające na
uzupełnienie lub zastąpienie dotychczasowej oferty nowymi
produktami[1].
•
[1] Innowacyjność …, op. cit. s. 11
• trzy kategorie:
• produktowe innowacje dotyczące funkcji dostarczanych
klientom. Polega na stworzeniu nowych produktów lub
ulepszeniu już istniejących, tak aby zaspokoić potrzeby
rynkowe. Dotyczą zmiany sposobu w jaki rzeczy oddziałują
na ludzi;
• procesowe innowacje dotyczące sposobu, w jaki artykuł jest
projektowany, produkowany i dostarczany. Innowacje
procesowe prowadza do obniżki kosztów, zmniejszenia
okresów zaangażowania zasobów, zwiększenia
bezpieczeństwa pracy. Dotyczą więc sposobu w jaki ludzie
oddziałują na rzeczy;
• proceduralne innowacje odnoszące się do metody integracji
produktów i procesów w operacje charakteryzujące
sprawność organizacji. Przykładem mogą być zmiany metod
marketingowych czy administracyjnych. Dotyczą sposobów
w jaki ludzie oddziałują na ludzi.
• Innowację opartą na nowej wiedzy można równie
dobrze nazwać „gwiazdą przedsiębiorczości”.
Zapewnia rozgłos i jest niesamowicie dochodowa.
Nie wszystkie innowacje, które są oparte na wiedzy
są jednocześnie innowacjami ważnymi. Jednak wśród
innowacji tworzących historię, te oparte na wiedzy
zajmują bardzo wysokie miejsce. Należy też
zauważyć, iż wiedza wcale nie koniecznie musi być
naukowa lub techniczna. Równie ważne i wpływowe
mogą być innowacje społeczne oparte na wiedzy.
Innowacja oparta na wiedzy różni się od innych
innowacji pewnymi podstawowymi cechami:
wymaga czasu, jest ryzykowna oraz stawia zupełnie
nowe wyzwania przed przedsiębiorcami.
Instrumenty wspierania
innowacyjności
• 1/ organizacja współpracy między
uczelniami i przedsiębiorstwami
(centra transferu technologii)
• 2/ inkubacja przedsiębiorstw
akademickich (inkubatory, parki
technologiczne, źródła finansowania)
• 3/ polityka stymulowania rozwoju
klastrów
Centra transferu technologii
• Dwa rodzaje: 1/ uczelniane centra transferu
technologii, które zajmują się promocją
wygenerowanej tam wiedzy; 2/ centra
zewnętrzne świadczące w znacznej mierze
usługi dla przedsiębiorstw i innych podmiotów.
• Ad 1: funkcjonują jako wyodrębnione jednostki
lub jako podmioty zewnętrzne wydzielone z
uczelni np. biuro transferu technologii
Uniwersytetu Warwick w Wielkiej Brytanii
Warwick Venture
• Powstało w 2000 r. w celu ochrony własności
intelektualnej uniwersytetu oraz naukowców (jest
w posiadaniu ok.. 50 patentów, z których
większość jest udostępniona do licencjonowania).
Zajmuje się także wspieraniem rozwoju firm spin-
off opierających swoją działalność na
technologiach powstających na Uniwersytecie.
Oprócz przestrzeni biurowej oferuje dostęp do
aniołów biznesu, asystuje w poszukiwaniu
partnerów biznesowych; dzięki licznym kontaktom
z innymi uczelniami ułatwia dostęp do knkretnych
technologii.
• Infrastruktura wspierająca transfer
technologii może mieć charakter prywatny
lub publiczny i być nastawiona na zysk lub
nie. Wiele podmiotów oferuje swoje usługi
dla kilku jednostek np. Centra przekazu
innowacji (Innovation Relay Center) lub
organizacje istniejące w otoczeniu izb
gospodarczych. Często nie oferują one
bezpośrednio wyników badań lecz pełnią
funkcje informacyjnych oraz organizacji
wspierających poszukiwanie technologii bądź
partnerów technologicznych
• W niektórych krajach tworzenie prywatnych
firm, które obsługują kilka podmiotów w
zakresie transferu technologii było
zainicjowane przez rząd. W Belgii
Interuniversity for Biotechnology obsługuje 9
uniwersytetów. Założony w 1995 r. jako
niezależny instytut badawczy ma 3 cele:
badania i stosowanie badań w
biotechnologii, komercjalizacja wyników
badań w formie transferu technologii i
tworzenia firm spin-off, promocja. Instytut
daje możliwość licencjonowania.
• W Polsce jedną z centralnych instytucji
transferu technologii jest Fundacja Centrum
Innowacji FIRE (Foundation for Innovations,
Restructuring, Entrepreneurship), której
model funkcjonowania bazuje na wspieraniu
powstawania firm zaawansowanych
technologii. W znacznej mierze chodzi o
innowacyjne projekty, których autorami są
pracownicy naukowi, wynalazcy oraz firmy
high-tech.
FIRE
• Została założona z inicjatywy Ministra
Gospodarki przez Agencję Rozwoju
Przemysłu w 2002 r. Fundacja oferuje 2
programy: 1/ Program Wsparcia, w który
zaangażowane są firmy doradztwa
personalnego, instytuty badania rynku,
eksperci firm high-tech, agencje reklamowe,
kancelarie prawne i patentowe, firmy
consultingowe, firmy szkoleniowe, instytuty
naukowe oraz uczelnie wyższe.
• Usługi: 1/ doradztwo: ocena innowacyjna
produktu, ochrona własności
intelektualnej, sprecyzowanie modelu
biznesowego, analiza biznesowa i
techniczna; 2/ coaching: transfer wiedzy
biznesowej, monitorowanie rozwoju firmy;
3/ finansowanie: znalezienie modelu
finansowania i źródeł finansowania; 4/
sieć współpracy: wyszukiwanie partnerów
przemysłowych i klientów.
• 2. Akcelerator Technologii, w którymi
partnerami są Lockheed Martin, The
University of Texas at IC Institute.
Zadania programu: tworzenie firm w
oparciu o projekty z USA (oferta
technologiczna), akceleracja firm,
udostępnienie finansowania seed capital,
dostęp do sieci eksperckich, doradczych
oraz sieci inwestorów venture instytutu
IC, transfer technologii.
• FIRE utworzyło 3 sieci
• eksperckie: doradczą (prawne,
zarządzanie), partnerów finansowych
(fundusze inwestycyjne oraz anioły
biznesu) oraz sieć partnerów
wspierających (uniwersytety, IPAN, parki
naukowo-technologiczne, JBR). Dzięki
współpracy z instytutem IC fundacja ma
dostęp do sieci partnerów instytutu z
Austin
• Projekty są kwalifikowane na podstawie
następujących elementów: pomysł musi
opierać się na unikalnej technologii dającej
znacznie większą wartość nabywcy od
produktów istniejących, musi mieć rozwiązaną
kwestię ochrony know-how lub patent,
potencjalny rynek musi mieć dużą wartość.
• Proces: Aplikacja/selekcja – optymalizacja
modelu biznesowego – realizacja – wejście na
rynek – finansowanie venture cpital
Innowacja organizacyjna
• Podmiot: firma sprzedająca oleje opałowe
• Projekt: firma planuje uruchomienie
systemu zamówień on-line oraz realizację
dostaw do klienta
• Zakres: zakup autocysterny i opracowanie
nowego oprogramowania
• Innowacja: nowa usługa oraz
zastosowanie nowoczesnych technologii
w budowaniu trwałych relacji z odbiorcami
Jakie są najciekawsze źródła
finansowania
• Fundusze strukturalne: 1/ Program
Operacyjny Innowacyjna Gospodarka; 2/
Program Operacyjny Infrastruktura i
Środowisko; 3/ Regionalne Programy
Operacyjne
• Środki budżetowe: Inicjatywa
Technologiczna
• Fundusze prywatne: 1/ Business angels, 2/
seed capital – fundusze zalążkowe; 3/
fundusze pożyczkowe
Inicjatywa Technologiczna
• Inicjatywa Technologiczna jest
programem MNiSW ukierunkowanym
na rozwój nowych produktów i
technologii w oparciu o polskie
osiągnięcia naukowo-techniczne
• Program jest adresowany do
przedsiębiorców (MSP) oraz zespołów
badawczych, które są bezpośrednio
powiązane z działalnością przemysłową
Przykłady
innowacja marketingowa
• Podmiot: firma produkująca wodę pitną planuje
wprowadzenie na rynek wody dedykowanej dla
niemowląt do 6 m-ca życia
• Projekt: nowe ujęcie wody, nowa linia
technologiczna do butelkowania, porozumienie
z firma produkującą żywność dla niemowląt
• Innowacja: produkt ten sam, ale nie taki sam.
Nowe opakowanie i pozycjonowanie umożliwi
firmie wejście w nowe obszary rynkowe
Seed Capital
• Fundusze, które początkującym
przedsiębiorcom pomagają zdobyć kapitał na
dalszy rozwój. Wartość inwestycji <1mln zł.
• Fundusze zalążkowe, które uzyskały wsparcie
kapitałowe PARP: 1/ Bielsko-Biała – Spółka
Zarządzająca Funduszami Kapitału
Zalążkowego Satus; 2/ Gdańsk – Business
Angel Seedfund; 3/ Katowice – Silesia Seed
Fund; 4/ Kraków – MF Seed Fund; 5/ Poznań –
BIB Seed Capital; 6/ MCI Bio Ventures