Zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi,
porażenia prądem, poparzeniem oraz pożarowe i
wybuchowe
Zagrożenia związane z przemieszczaniem się ludzi,
porażenia prądem, poparzeniem oraz pożarowe i
wybuchowe
Poziome i pionowe przemieszczanie się ludzi
stwarza zagrożenie upadkiem lub poślizgnięciem,
co może spowodować takie urazy jak:
stłuczenia;
złamania;
zwichnięcia.
Przemieszczanie się ludzi podczas pracy związane
jest z dojściem do stanowiska pracy i
opuszczeniem go oraz z wykonywaniem czynności
roboczych, konserwacyjnych i naprawczych.
Do tych celów służą wewnątrzzakładowe drogi
komunikacyjne i transportowe, otwory
przejściowe, otwory dostępu.
Otwór dojścia – otwór, który umożliwia
przemieszczanie lub przejście całego ciała
człowieka w celu umożliwienia mu wykonywania
takich zadań jak np. operowanie urządzeniami
sterującymi, nadzorowanie procesu pracy i
sprawdzanie wyników pracy.
Podane wymiary należy traktować jako
minimalne i dlatego i dlatego zaleca się , aby ze
względów bezpieczeństwa powiększać je
wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Ponadto
otwory przejścia powinny być wystarczająco
duże aby w przypadku zagrożenia , umożliwić
szybkie wyjście.
Otwory dostępu – otwory, przez
które osoba może pochylać się do
przodu, sięgać do przodu,
wyprostować górna część ciała ,
kończynę górną, rękę, palec lub kilka
palców, nogę lub stopę- aby wykonać
czynności w czasie procesu pracy jak
np. Operować elementami
sterowniczymi, nadzorować proces
pracy i sprawdzać wyniki pracy.
Podstawa wymiarowania różnych
otworów przejścia i otworów
dostępu są :
wymiary nagiego ciała ludzkiego
naddatek wysokości i szerokości
Dojścia i przejścia do urządzeń technicznych
Dojściami i przejściami do dźwignic i innych
urządzeń technicznych mogą być korytarze ,
pomosty, podesty, galerie, schody, drabiny i
klamry, wykonane z materiałów niepalnych.
Dojścia i przejścia do dźwignic i innych urządzeń
technicznych powinny mieć wysokość w świetle co
najmniej 1,9 m i być usytuowane nad stanowiskiem
pracy na wysokości co najmniej 2,5 m licząc od
poziomu podłogi do stanowiska.
Nawierzchnia podłogi w dojściach i przejściach nie
może być śliska.
Podłogi ażurowe nie mogą mieć otworów o
powierzchni większej niż 1700 mm2 i wymiarów
umożliwiających przejście przez nie kuli o średnicy
większej niż 36 mm.
Poziome dojścia i przejścia od strony przestrzeni
otwartej powinny być zabezpieczone balustradą o
wysokości 1,1 m z poprzeczką umieszczoną w
połowie jej wysokości i krawężnikiem o wysokości
co najmniej 0,15 m.
W wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych
względami użytkowymi, jako przejście między
różnymi poziomami mogą służyć drabiny lub
klamry, trwale zamocowane do konstrukcji.
Szerokość drabin lub klamer powinna wynosić co
najmniej 0,5 m, a odstępy między szczeblami nie
mogą być większe niż 0,3 m. Od wysokości 3 m
nad poziomem podłogi, drabiny lub klamry
powinny być zaopatrzone w urządzenia
zabezpieczające przed upadkiem.
Przemieszczanie się w
pomieszczeniach produkcyjnych i
usługowych
Wszyscy pracownicy zakładu mogą,
nawet okresowo, przebywać na
stanowiskach pracy, gdzie
wykonywana jest produkcja, usługi lub
obsługiwanie maszyn i urządzeń.
Szczególnie dotyczy to pracowników
wykonujących pracę na takich
stanowiskach.
Dojścia
Do każdego stanowiska pracy powinno
być zapewnione bezpieczne i wygodne
dojście.
Wysokość dojścia na całej długości nie
powinna być mniejsza w świetle niż 2m.
W przypadkach uzasadnionych
względami konstrukcyjnymi maszyn i
innych urządzeń technicznych wysokość
dojścia może być zmniejszona do 1,8
przy jego odpowiednim zabezpieczeniu i
oznakowaniu znakami bezpieczeństwa
zgodnymi z Polskimi Normami.
W przestrzeniach technicznych lub w dojściach
mogą występować elementy ruchome i inne
części maszyn, stwarzające zagrożenie w razie
zetknięcia się z nimi.
Powinny one być do wysokości co najmniej 2,5 m
od poziomu podłogi( podestu) stanowiska pracy
osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne
urządzenia ochronne. Możliwe jest odstępstwo od
stosowania urządzeń ochronnych, w przypadkach
gdy spełnienie tych wymagań nie jest możliwe ze
względu na funkcję maszyny.
Miejsca takie oznakowuje się barwami i znakami
bezpieczeństwa. Pracownik musi bezwzględnie
zastosować się do treści tych znaków i zachować
w tym miejscu szczególna ostrożność.
Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i
inne elementy układów
napędowych oraz części maszyn
zagrażające spadnięciem,
znajdujące się nad stanowiskami
pracy lub przejściami na wysokości
ponad 2,5 m od poziomu podłogi,
osłania się co najmniej od dołu
trwałymi osłonami.
Przejścia między maszynami a innymi
urządzeniami lub ścianami przeznaczone
tylko do obsługi tych urządzeń powinny
mieć szerokość co najmniej 0,75m,
natomiast jeżeli w przejściach odbywa
się ruch dwukierunkowy, ich szerokość,
ich szerokość powinna wynosić co
najmniej 1m.
Zaleca się aby szerokość tę
powiększyć do co najmniej 0,80 m
przy ruchu jednokierunkowym, 1,2
m przy ruchu dwukierunkowym i co
najmniej 1,5 m przy konieczności
obchodzenia stanowiska pracy.
Pomieszczenia warsztatowe z
kanałami i podnośnikami
W czasie przemieszczania się między
stanowiskami pracy w
pomieszczeniach warsztatowych
wyposażonych w kanały lub
podnośniki istnieje potrzeba
zachowania szczególnej ostrożności
w celu uniknięcia zagrożeń
wypadkowych.
Należy poinformować pracowników podczas
szkolenia o:
możliwości upadku w wyniku potknięcia się na
narzędziach, częściach i podzespołach
mogących znajdować się na posadzce w pobliżu
kanału warsztatowego;
możliwości wpadnięcia do niezabezpieczonych
fragmentów kanału naprawczego;
możliwości poślizgnięcia się i upadku ze
schodów do kanału;
możliwością uderzenia lub przygniecenia przez
elementy podnośników
Pomieszczenia i obszary
wykonywania pracy z urządzeniami
dźwignicowymi
Występujące w zakładzie pracy miejsca, gdzie
stosowane są urządzenia dźwignicowe ( dźwigniki,
dźwigi, wyciągi, dźwignice linowo-torowe i żurawie )
sa miejscami ze szczególnie dużym zagrożeniem
wypadkowym. Przenoszone przez te urządzenia
ładunki zawieszane na uchwytach i zawiesiach
powodują zagrożenie związane z możliwością
uderzenia przez spadające i przemieszczające się
ładunki. Należy poinformować pracowników
nieobsługujących dźwignic i urządzeń
dźwignicowych, że nie wolno przebywać w strefach
pracy tych urządzeń bez uzgodnienia tego z
osobami kierującymi pracami w danym obszarze.
Zagrożenia porażeniem prądem
elektrycznym
Porażenie prądem elektrycznym następuje na
skutek przepływu przez ciało człowieka prądu
elektrycznego.
DZIAŁANIE PRĄDU ELEKTRYCZNEGO NA
CZŁOWIEKA MOŻE BYĆ:
bezpośrednie, gdy następuje włączenia ciała lub
jego części w obwód elektryczny;
pośrednie, które polega na powstawaniu
uszkodzeń bez przepływu prądu przez ciało
człowiek ( np. Reakcja człowieka na porażenie
łukiem elektrycznym mogą być obrażenia na
skutek upadku z wysokości)
Wpływ rodzaju prądu na człowieka
Na człowieka może działać:
prąd stały – powodujący skutki elektrolityczne
( przemieszczanie jonów, co zmienia ich stężenia po obu
stronach błony komórkowej, prowadząc do zaburzeń
czynności komórek);
prąd przemienny – powodujący ujemne skutki przez:
działanie na krążenie krwi i oddychanie, działanie na układ
nerwowy, działanie cieplne , uszkodzenie mięśni i kości.
Stopień i zakres porażenia prądem zależy przede
wszystkim od:
natężenia
czasu przepływu prądu przez człowieka
częstotliwości
drogi przepływu prądu przez człowieka.
Napięcie dotykowe
Jest to napięcie pojawiające się między
częściami jednocześnie dostępnymi
( przewodami lub częściami przewodzącymi,
które mogą być dotknięte jednocześnie
przez człowieka) w przypadku uszkodzenia
izolacji.
Przepływający przez człowieka prąd, zwany
prądem rażenia, może spowodować
skutki patofizjologiczne.
Ochrona przed porażeniem prądem
elektrycznym
Instalacje i urządzenia elektryczne powinny
być tak wykonane i eksploatowane, aby nie
narażały pracowników na porażenie
prądem elektrycznym, przepięcia
atmosferyczne, szkodliwe oddziaływanie
pól elektromagnetycznych oraz nie
stanowiły zagrożenia pożarowego,
wybuchowego i nie powodowały innych
szkodliwych skutków.
Organizacyjne środki ochrony przed
porażeniem
Eksploatacją urządzeń, instalacji i
sieci mogą zajmować się osoby ,
które spełniają wymagania
kwalifikacyjne dla następujących
rodzajów prac i stanowisk pracy.
Prace wykonywane przy urządzeniach
elektroenergetycznych w warunkach
szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia
ludzkiego
konserwacyjne , modernizacyjne i remontowe przy
urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się pod
napięciem;
wykonywane w pobliżu nieosłoniętych urządzeń
elektroenergetycznych lub ich części , znajdujących się pod
napięciem;
przy wyłączonym spod napięcia, lecz nie uziemionych
urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki
sposób, że żadne z uziemień nie jest widoczne z miejsca
pracy;
przy opuszczaniu i zawieszaniu przewodów na wyłączonych
spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych
w przęsłach krzyżujących drogi wodne, kolejowe i kołowe;
związane z identyfikacją i przecinaniem kabli
elektroenergetycznych;
przy spawaniu , lutowaniu, wymianie stojaków oraz
pojedynczych ogniw i całej baterii w akumulatorach;
Zasady bezpiecznego wykonania prac przy
urządzeniach i instalacjach
elektroenergetycznych
Prace w pobliżu napięcia powinny być wykonywane
przy użyciu środków ochronnych odpowiednich do
występujących warunków pracy.
Prace pod napięciem należy wykonywać w oparciu
o właściwą technologię pracy i przy zastosowaniu
wymaganych narzędzi i środków ochronnych,
określonych w instrukcji wykonywania tych prac.
Wyłączenie urządzeń i instalacji
elektroenergetycznych spod napięcia powinno być
dokonane w taki sposób, aby uzyskać przerwę
izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i
instalacje. Za przerwę izolacyjną uważa się:
Za przerwę izolacyjną uważa się:
- otwarte zestyki łącznika w odległości
określonej w Polskiej Normie lub w
dokumentacji producenta;
- wyjęte wkładki bezpiecznikowe;
- zdemontowane części obwodu
zasilającego;
- przerwanie ciągłości połączenia obwodu
zasilającego
Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy
urządzeniach i instalacjach
elektroenergetycznych wyłączonych spod
napięcia należy:
- zastosować odpowiednie zabezpieczenia przed
przypadkowym załączeniem napięcia;
- wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu
wyłączenia obwodu o treści „ Nie załączać”;
- sprawdzić brak napięcia w wyłączonym
obwodzie;
- uziemić wyłączone urządzenia;
- zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy
odpowiednimi znakami i tablicami
ostrzegawczymi.
Zagrożenie poparzeniem
Poparzenie to trwałe uszkodzenie części
miękkich organizmu człowieka na skutek
bezpośredniego działania( najczęściej w
krótkim czasie) skrajnych (wysokich lub
niskich) temperatur, skoncentrowania
różnego rodzaju energii oraz substancji
chemicznych, głównie żrących i
parzących.
W zależności od ciężkości oparzenia dzieli się na 3
stopnie:
- oparzenia powierzchniowe – całkowitemu
zniszczeniu ulega naskórek, bez uszkodzenia
cebulek włosowych, gruczołów łojowych i
potowych;
- oparzenia głębokie – zniszczona zostaje znaczna
część skóry z gruczołami;
- oparzenia całkowite – zniszczona cała warstwa
skóry
Zagrożenia
Źródłami ciepła, które mogą stworzyć
niebezpieczeństwo poparzenia w środowisku
pracy sa między innymi:
Gorące powierzchnie o temperaturze powyżej
progu oparzenia;
Gorące przedmioty znajdujące się w otoczeniu
człowieka;
Zimne powierzchnie, a także powietrze o
temperaturze około 0
0
C i poniżej;
Urządzenia energetyczne ponad 60
0
C
Źródła promieniowania jonizującego;
Niezabezpieczone źródła promieniowania
ultrafioletowego i podczerwonego;
Niezabezpieczone źródła promieniowania
laserowego;
Niezabezpieczone źródła promieniowania
elektromagnetycznego;
Przechowywanie substancji żrących i
parzących w nieodpowiednich
opakowaniach;
Niewłaściwy transport substancji żrących i
parzących;
Nieszczelności w układzie rurociągów przy
transporcie technologicznym substancji
żrących lub parzących
Sposoby ochrony przed poparzeniami
Ochronę przed poparzeniami może stanowić:
- odpowiednia konstrukcja maszyn i urządzeń;
- dobór odpowiedniego procesu
technologicznego;
- usunięcie człowieka ze strefy wpływów tych
zagrożeń
( zdalne sterowanie , automatyzacja procesu);
- odizolowanie człowieka ( stałe lub czasowe)
przez zastosowanie technicznych środków
ochrony, np. osłony, hermetyzacji itp.;
- zastosowanie środków ochrony osobistej.
Zagrożenia pożarowe i wybuchowe
Zagrożeniem pożarowym nazywamy
zespół czynników wpływających na
powstanie i rozprzestrzenianie się pożaru, a
przez to zagrażających bezpieczeństwu
życia ludzi.
Zagrożeniem wybuchowym nazywamy
możliwość tworzenia przez palne gazy, pary
palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał
stałych w różnych warunkach mieszanin z
powietrzem, które pod wpływem czynnika
inicjującego zapłon wybuchają, czyli ulegają
gwałtownemu spalaniu połączonemu ze
wzrostem ciśnienia.
Materiały palne niebezpieczne
pożarowo
- gazy palne ( acetylen, metan, etan, wodór,
propan-butan, amoniak, gaz ziemny);
- ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej
55
0
C;
- materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy
palne;
- materiały zapalające się samorzutnie na
powietrzu;
- materiały wybuchowe i pirotechniczne;
- materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub
polimeryzacji;
- materiały mające skłonności do samozapalenia
Ogólne metody zapobiegania pożarom i
wybuchom
Usunięcie materiałów palnych ze strefy zagrożenia to
ważny element prewencji, szczególnie wówczas, gdy
nawet mała ilość substancji palnej może być źródłem
przemieszczenia ognia np.
- odpylanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem pyłów;
- usuwanie odpadków ( zaolejone czyściwo)
- usuwanie trawy, liści itp. z najbliższego otoczenia
zbiorników z gazami palnymi i cieczami palnymi;
- czyszczenie z resztek substancji palnych aparatów i
rurociągów oddawanych do remontów związanych ze
spawaniem;
- spalanie w pochodni gazów odpadkowych ( rafinerie);
- wentylowanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem
(obniżanie stężenia substancji palnych gazowych.
Otwarty płomień jest najczęstszą przyczyną
pożarów.
Zapoczątkowanie pożaru może nastąpić od
ogrzanych powierzchni ogrzewczych,
powierzchni aparatury, urządzeń
elektrycznych, mechanicznych itp.
Promieniowanie elektromagnetyczne może
być źródłem zapłonu wskutek oddziaływania
fototermicznego lub fotochemicznego, przy
czym promieniowanie słoneczne oddziałuje
fotochemicznie i fototermicznie. Typowa
reakcja fotochemiczna to wybuch mieszaniny
wodoru z chlorem pod wpływem światła
Iskry mechaniczne – rozżarzone cząstki
powstałe wskutek tarcia, uderzania,
szlifowania przedmiotów metalowych lub
kamiennych.
Niebezpieczeństwo zapłonu mieszanin
wybuchowych przez iskry mechaniczne może
być powodowane przez urządzenia techniczne
( wentylatory, wirówki, młyny, urządzenia
sortujące itp.) w wyniku ich uszkodzenia,
dostania się elementów metalowych itp..
Iskry elektryczne – zdolność zapłonowa
iskier elektrycznych jest dość duża i może
spowodować wybuch praktycznie
wszystkich mieszanin wybuchowych par i
gazów palnych, a także zawiesin pyłowo-
powietrznych oraz zapoczątkować tlenie
się pyłu osiadłego.
Zapobieganie zapłonom od iskier
elektrycznych pochodzącym z przewodów i
urządzeń elektrycznych polega na
odpowiednim doborze tych urządzeń.
Elektryczność statyczna – wyładowania
iskrowe spowodowane zjawiskiem
elektryzowania się różnych materiałów
były źródłem wielu pożarów i wybuchów.
To np. chodzenie na gumowych
podeszwach, chodzenie na skórzanych
podeszwach po wełnianym dywanie, jazda
samochodem po betonie, wyciąganie z
benzyny odzieży wełnianej, wypływ z butli
sprężonego azotu, rozpylanie farby przy
malowaniu natryskowym.