Podstawy diagnostyki i 

leczenia chorób 

nowotworowych krwi

 

 

Choroby rozrostowe 

szpiku i układu chłonnego

1. Białaczki

 

• ostre ( AML, ALL)
• przewlekłe ( CML, CLL)

2. Chłoniaki złośliwe 

• nieziarnicze chłoniaki złośliwe (NHL)
• ziarnica złośliwa (ZZ)
• szpiczak mnogi  ( MM)

 

 

BIAŁACZKA ( ang. 

Leukemia)

Jest to układowa, uogólniona i 

autonomiczna proliferacja jednego typu 
leukocytów. Złośliwa ekspansja jednego 
klonu komórkowego prowadzi do jego 
uogólnionego rozprzestrzeniania się w 
wytwarzającym krew szpiku kostnym, 
czasem do naciekania w narządach 
pozaszpikowych  oraz do siewu komórek 
białaczkowych do krwi obwodowej.

 

 

Podział białaczek - 

kliniczny:

1. Białaczki ostre ( AL.):
• ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
• ostra białaczka szpikowa (AML)
2. Białaczki przewlekłe:
• przewlekła białaczka szpikowa (CML)
• przewlekła białaczka limfatyczna 

( CLL) 

 

 

Ostre Białaczki

Ostrą białaczka określa się stan, w 

którym dochodzi do nadmiernej 
proliferacji i kumulacji niedojrzałych 
morfologicznie i czynnościowo 

komórek blastycznych,

 

wywodzących się z prekursorowej, 
stransformowanej nowotworowo 
komórki hematopoetycznej.

 

 

Epidemiologia- ostrych 

białaczek

• Ostra białaczka szpikowa (AML)
   80%- ostrych białaczek u dorosłych, 
   2-3 zachorowań / 100 tys. / rok
• Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
     20% wszystkich ostrych białaczek u 

chorych powyżej 15 roku życia

    0,7 zachorowań /100 tys./ rok ( najczęściej 

występuje w wieku dziecięcym)

 

 

Etiopatogeneza 

• Promieniowanie jonizujące,
• Niektóre związki chemiczne ( benzen),
• Infekcje wirusowe ( retrowirusy,  HTLV- 

human T-cell leukemia viorus),

• Czynniki genetyczne ( występowanie 

rodzinne, choroby genetycznie 
uwarunkowane: zespół Downa, zespół 
Wiskott-Aldricha )

• Na podłożu innych chorób ( MDS)

 

 

Klasyfikacja ostrych 

białaczek

Klasyfikacja AML wg FAB ( French- 

American- British)

M0- niskozróżnicowana 
M1- bez cech dojrzewania , POX+, ( 20%)
M2- z cechami dojrzewania , POX+, (30%)
M3- promielocytowa , POX+, (5%)
M4- mielomonocytowa , POX+, Est.+, (30%)
M5-  monocytowa , Est.+, (10%)
M6- erytroleukemia
M7- megakarioblastyczna

 

 

Klasyfikacja ostrych 

białaczek 

Klasyfikacja ALL wg FAB
L1- typ dziecięcy ( małe komórki blastyczne)
L2-  typ dorosłych (hetrerogenna populacja komórek)
L3- typ Burkitta ( przeważnie blasty)
Klasyfikacja ALL- immunologiczna:
wczesny pre- B ( 11%)
common (52%)
pre-B ( 9%)
B-ALL ( 4%)
pre-T (6%)
T-ALL ( 18%)

 

 

Objawy kliniczne ostrych 

białaczek

• osłabienie, gorączka, poty nocne, utrata masy ciała,
• podatność na infekcje bakteryjne ( stany zapalne na 

pograniczu skóry i błon śluzowych, zakażenia grzybicze,

• niedokrwistość ( bladość powłok, duszność, męczliwość),
• małopłytkowość ( skaza skórno-śluzówkowa, krwawienia 

z nosa i dziąseł),

• DIC ( białaczka promielocytowa),
• przerost dziąseł (AML- monocytowa M5),
• powiększenie węzłów chłonnych, śledziony i wątroby,
• nacieki skóry i narządów wewnętrznych, kości ( ALL),
• zajęcie OUN ( meningitis leucaemica)- ALL, AML.

 

 

Diagnostyka ostrych 

białaczek

• Morfologia krwi obwodowej: 

niedokrwistość, małopłytkowość, 
leukopenia, leukocytoza, norma-WBC

w rozmazie WBC charakterystyczna jest 

przerwa białaczkowa ( hiatus 
leucaemicus)- występowanie obok 
nielicznych , dojrzałych granulocytów 
dużego odsetka komórek blastycznych bez 
form  o pośrednim stopniu dojrzałości.

 

 

Diagnostyka AL. - cd.

• Badanie cytologiczne szpiku kostnego ( powyżej 

30% komórek blastycznych

 w szpiku upoważnia 

do rozpoznania ostrej białaczki) + badania 
cytoenzymatyczne i immunofenotypowe,

• rtg klatki piersiowej ( ocena śródpiersia),
• usg- jamy brzusznej,
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego,
• badania biochemiczne krwi: kw. moczowy i LDH 

- jako następstwo zwiększonego metabolizmu 
komórek.

 

 

LECZENIE

W leczeniu ostrych białaczek 

wyodrębnia się następujące fazy:

1. Indukcja remisji,
2. Konsolidacja/ intensyfikacja remisji
3. Leczenie podtrzymujące remisję

 

Przeszczepianie komórek 

krwiotwórczych

 

 

Leczenie cd.

• Intensywan polichemioterapia 

przeciwnowotworowa ( cytostatyki 
podawane iv- zgodnie z przyjętymi 
standardami leczenia)

• Chemioterapia dokanałowa w 

profilaktyce OUN i leczeniu zajęcia 
OUN przez nowotwór,

• Radioterapia- profilaktyka OUN.

 

 

Leczenie cd.

1. Indukcja remisji- jej celem jest zmniejszenie 

liczby komórek nowotworowych do poziomu 
niewykrywalności w mikroskopie 
świetlnym.Przyjmuje się, że w chwili 
rozpoznania całkowita liczba komórek 
białaczkowych  wynosi ok.. 10 12, co odpowiada 
guzowi o masie 1 kg.

Remisja hematologiczna : Hb>11g%, plt>100 

tys/mm3, neutrocyty>1500/mm3,  mniej niż 5% 
blastów w badaniu cytologicznym szpiku.

„ choroba resztkowa”- kom. nowotworowe do 1 g.

 

 

Leczenie cd.

2. Konsolidacja remisji ma na celu 

wyeliminowanie „ choroby resztkowej”. 

Na tym etapie przeprowadzamy również 

profilaktykę OUN.

3. Leczenie podtrzymujące remisję- polega na 

stosowaniu łagodnej chemioterapii przez okres 
kilku lat do uzyskania remisji

Przeszczepy komórek krwiotwórczych:
• allogeniczne ( od dawcy rodzinnego lub innego)
• autologiczne ( z własnych komórek)

 

 

Rokowania w ostrych 

białaczkach

Ostra białaczka, nieleczona doprowadzi 

do zgonu w ciągu kilku tygodni do 2-3 
miesięcy .

ALL- ok. 80% - remisji, wieloletnie 

przeżycia wolne od objawów białaczki 
25-35% chorych.

AML- ok. 50-80%, u 70-85% pacjentów 

występuje nawrót białaczki w ciągu 2 
lat od uzyskania remisji.

 

 

Przewlekła Białaczka 

Szpikowa

PBS- powstaje w wyniku nowotworowej 

transformacji wielopotencjalnej koórki 
macierzystej szpiku.

20%- wszystkich białeczek, dotyczy 

najczęściej ludzi w wieku 40-65 lat.

Charakteryzuje się niepohamowanym 

rozrostem układu mieloidalnego w szpiku,  a 
także w narządach, które w okresie 
płodowym pełniły rolę narządów 
krwiotwórczych ( śledziona).

 

 

PBS

 Chromosom Ph’ ( Philadelphia)- 

translokacja fragmentu długiego ramienia 
chr.22 pary na długie ramię chr. pary 9.

 Powstaje onkogen BCR-ABL, który koduje 

białko p210 zwiększające aktywność kinazy 
tyrozynowej. Przyjmuje się, że ekspresja 
kinazy tyrozynowej BCR-ABL ( hamuje 
apoptozę) jest podstawowym czynnikiem 
transformacji nowotworowej w PBS.   

 

 

PBS- objawy kliniczne

Fazy choroby:
•  przewlekła ( 3-4 lat), 
• akceleracji ( przyśpieszenia), 
• kryzy blastycznej. 

• Objawy kliniczne: osłabienie, chudnięcie, 

potliwość, gorączka, bóle kostne, 
dolegliwości ze strony przewodu 
pokarmowego, nudności, wzdęcia, 
splenomegalia, hepatomegalia

 

 

PBS- diagnostyka

• Morfologia krwi: 
leukocytoza (50-500 tys/mm3)- w rozmazie 

przeważają granulaocyty, oraz formy młodsze: 
promielocyty, metamielocyty, mielocyty,

nadpłytkowość, nieznaczna niedokrwistość.
• Badanie szpiku kostnego 
• Badania cytogenetyczne ( Chr. Ph’)
• Badania molekularne ( gen BCR/ABL)
• Badanie rtg klatki piersiowej i usg jamy 

brzusznej.

 

 

PBS- leczenie

• Cytostayki : Hydroksykarbamid (po)
• Interferon alfa ( indukcja remisji 

hematologicznych oraz 
cytogenetycznych)

• Immatinib ( ihibitor kinazy 

tyrozynowej)- lek nowej generacji (po)

• Przeszczep szpiku: allogeniczny, 

autologiczny.

 

 

Przewlekła białaczka 

limfatyczna

PBL- jest choroba klonalną cechującą się 

akumulacją monoklonalnych limfocytów B 
we krwi obwodowej i w szpiku kostnym 
oraz infiltracją węzłów chłonnych, 
śledziony, wątroby przez te komórki co 
prowadzi limfadenopatii i splenomegalii. 

Chorobie tej często towarzyszą wtórne zaburzenia 

funkcji układu odpornościowego zwłaszcze 
hipogammaglobulinemia oraz procesy 
autoimmunologiczne

 

 

PBL- epidemiologia i 

etiologia

Dotyczy głównie osób starszych- 

częściej mężczyzn niż kobiet.

Jest to najczęstsza postać białaczki 

w Europie i Ameryce Północnej.

Etiologia- nie jest znana, zwiększona 

ekspresja onkogenu bcl-2.

 

 

PBL- objawy kliniczne

• bezobjawowo,
• męczenie się, gorączka, utrata masy ciała, 

skłonność do infekcji i krwawień

• limfadenopatia , hepato- slenomegalia,
• w morfologii- stwierdza się leukocytozę z 

limfocytozą- w rozmazie  dominują 
dojrzałe małe limfocyty 

• badanie cytologiczne, histologiczne i 

immunofenotypowe szpiku kostnego)

 

 

PBL- leczenie

• Rozpoznanie PBL nie zawsze jest 

wskazaniem do rozpoczęcia 
leczenia,

• Leczenie 

farmakologiczne( chlorambucyl+ 
prednison) 

• Chemioterapia: COP, CHOP
• Immunoterapia.