Charakterystyka wybranych 

przykładów

Do grupy roślin oleistych zalicza się takie 

gatunki roślin, które gromadzą w swoich 
organach co najmniej 15-20% tłuszczu. 
Tłuszcz jako materiał zapasowy 
najczęściej jest magazynowany w 
nasionach lub mięsistych częściach 
owocu.

Otrzymany w obróbce olej służy do celów 

kulinarnych, technicznych, leczniczych.

•

Gorczyca biała

•

Gorczyca czarna 
Trujące 

•

Kapusta sitowata

•

Kakaowiec właściwy

•

Lnicznik

•

Konopie siewne

•

Krokosz barwierski

•

Kukurydza zwyczajna

•

Mak lekarski

•

Migdałowiec pospolity

•

Oliwka europejska

•

Orzech ziemny

•

Kokos właściwy

•

Olejowiec Gwinejski

•

Rącznik pospolity – 
Trujący

•

Rzepik

•

Sezam indyjski

•

Soja

•

Winorośl własciwa

Roślina oleista

Zawarto

ść 

tłuszczu 

(% s.m.)

Liczba 

jodowa 

oleju

Skład  kwasów tłuszczowych

nasycone

oleinowy

linolowy

linolenow

y

eikozenowy

erukowy

Inne

Rzepak ozimy

Typ tradycyjny

Typ ulepszony

Rzepak jary

Rzepik ozimy

Gorczyca biała

Gorczyca 

sarepska

Gorczyca 

czarna

Rzodkiew 

oleista

Lnianka siewna

Słonecznik 

oleisty

Mak lekarski

Dynia oleista

Len oleisty

Soja uprawna

46,8
44,6
40,1
43,8
27,3
34,2
34,7
35,2
37,7
41,0
43,6
46,6
39,3
19,5

90-120

110-126

95-120
95-120
90-120
90-120

100-120

95-105

130-155
120-145
130-150
115-130
150-210
115-140

5,0
7,0
4,5
4,0
4,0
6,0
5,0
7,5
8,0

11,0
11,0
15,5

8,0

13,0

12,0
56,0
17,0
13,5
22,0
16,5
12,5
28,0
12,5
22,0
14,0
23,0
16,0
23,0

12,0
26,0
16,0
14,5

9,5

22,0
19,5
18,0
18,0
67,0
73,0
61,5
14,5
57,0

8,5
9,0

11,5

9,0

11,0
15,0
13,0
17,0
36,0

-

2,0

-

62,0
11,5

8,5
1,5

12,0

9,0

11,0
12,0
10,0
10,5
16,0

-
-
-
-
-

53,0

0,5

38,0
48,0
41,5
26,5
36,5
18,5

3,5

-
-
-
-
-

1,0

-

1,0
2,0
1,0
2,0
3,5
1,0
6,0

-
-
-
-
-

Rok

Oleiste Razem

W tym

Rzepak

Inne oleiste

1980

1985

1990

1995

2000

2001

2002

336

478

525

634

458

465

451

320

476

500

606

436

443

429

16

11

25

28

22

22

22

GORCZYCA BIAŁA

GORCZYCA CZARNA

GORCZYCA

Na liście odmian roślin rolniczych COBORU jest 

zarejestrowanych na 2002 r kilkadziesiąt odmian, np.: 
Borowska, Nakielska, Metex, Litember i wiele innnych. 
Wśród nich te zmniejszające liczebność Mątwika 
burakowego, np.: Sirola, Concerta, Maryna, Polka, Rota.

GORCZYCA SAREPSKA

KAKAOWIEC WŁAŚCIWY

LNICZNIK

KONOPIE SIEWNE

KROKOSZ BARWIERSKI

KUKURYDZA ZWYCZAJNA

KROKOSZ BARWIERSKI

KUKURYDZA ZWYCZAJNA

Uprawiany tylko na olej.
Główne zasiewy w Indiach 

48% światowej 
produkcji 

Olej pozyskiwany na duża 

skale w USA z zarodków 
kukurydzianych. 
Zarodniki zawierają 30-
35% tłuszczu

MAK LEKARSKI

MIGDAŁOWIEC POSPOLITY

OLIWKA EUROPEJSKA

ORZECH ZIEMNY

OLIWKA EUROPEJSKA

ORZECH ZIEMNY

Gaje oliwne dają łączną 

produkcję 15,24 mln t 
oliwek, na Europę 
przypada ponad 70% 
produkcji tych owoców

W Polsce podobnie jak sezam 

indyjski, bawełna, drzewa 

oliwnego, uprawianych w 

naszym kraju odmian 

kukurydzy, konopi siewnych 

nie uprawia się orzecha 

ziemnego. Do największych 

producentów należą kraje 

azjatyckie gdzie znajdowała 

się ponad połowa 

światowych zasiewów: Indie 

– 6,93, Chiny – 4,70, Birma 

– 0,55 i Indonezja – 0,65.

KOKOS WŁAŚCIWY

OLEJOWIEC GWINEJSKI

Spośród jednorocznch roślin oleistych o 

światowym znaczeniu gospodarczym 
należy wymienić: soję 74,2 mln ha w 
latach 1999-2001), orzech ziemny, 
inaczej arachidy (24,4 mln ha), sezam 
(7,37 mln ha) rącznik (1,59 mln ha), 
krokosz (0,91 mln ha) oraz plantacje 
włókiennicze bawełny z wykorzystaniem 
jej nasion (32,9 mln ha)

RĄCZNIK POSPOLITY

RZEPIK

RZEPIK

Uprawiane są formy wysokoerukowe i podwójnie 

ulepszone, a także formy żółto nasienne. Z odmian 
pastewnych wysiewa się oleiste formy di- i 
tetraploidalne. W rejestrze odmian COBORU na 
2002 r znajdowała się jedna odmiana rzepiku - 
Brachina

SEZAM INDYJSKI

SOJA

WINOROŚL WŁAŚCIWA

RZODKIEW OLEISTA

LNIANKA SIEWNA

Obecnie rzodkiew uprawia 

się w Polsce głównie w 
poplonach 
ścierniskowych na 
zielonkę. Odmiany 
typowo pastewne to 
Siletta Nova, dodatkowo 
Cornel

Nasiona zawierają 36-38% 

tłuszczu. Odmian 
hodowlanych brak.

Masa tysiąca nasion waha 

się od 1,0 do 1,53g

KATRAN ABISYŃSKI

MAK SIEWNY

Masa 1000 nasion w 

doświadczeniach wynosi 
6,0-8,5g

32-34% tłuszczu
Odmian hodowlanych brak.
Najbardziej odporny na 

suszę.

Nasiona łatwo tracą 

zdolność kiełkowania.

Tłuszcz od 40-48%
Najwięcej maku uprawia 

się w Turcji (53 tys. ha) 

Czechach (35 tys.ha) 

Francji (14 tys. ha)

Plony 1-1,5 t/ha 
Na liście COBORU w 2002 

r było 6 odmian: Lazur, 

Michałko, Mieszko, Agat, 

Rubin i Zambo

DYNIA OLEISTA

Do odmian oleistych zalicza 

się te pozbawione grubej, 
zdrewniałej łupiny i 
otoczone cienką 
srebrzystą okrywą 
nasienną.

Masa 1000 nasion waha się 

od 150-250g

W s.m. nasiona zawierają 

około 45% tłuszczu