background image

 

 

 

 

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa

 

 

Tarnowie

Tarnowie

background image

 

 

 

 

Metajęzyk jako problem 

Metajęzyk jako problem 

językoznawczy

językoznawczy

Prezentacje wykonały:

Prezentacje wykonały:

Iwona Tabiś

Iwona Tabiś

Barbara Waśko

Barbara Waśko

ZAPRASZAMY 

ZAPRASZAMY 

 

 

background image

 

 

 

 

Ramowy plan :

Ramowy plan :

Pojęcie metajęzyka

Pojęcie metajęzyka

Roman Jakobson- wprowadzenie, podstawowe 

Roman Jakobson- wprowadzenie, podstawowe 

informacje

informacje

Schemat komunikacji Jakobsona

Schemat komunikacji Jakobsona

Przejście do artykułu, najważniejsze aspekty 

Przejście do artykułu, najważniejsze aspekty 

rozdziału przy użyciu metody problemowej

rozdziału przy użyciu metody problemowej

   

   

*Poziomy języka

*Poziomy języka

   

   

*Metajęzyk, kto prekursorem?

*Metajęzyk, kto prekursorem?

   

   

*Operacje metajęzykowe wg Peirce

*Operacje metajęzykowe wg Peirce

   

   

*Operacje metalingwistyczne Bloomfielda

*Operacje metalingwistyczne Bloomfielda

   

   

*Zachowania językowe dzieci

*Zachowania językowe dzieci

Metajęzyk wg Anny Wierzbickiej 

Metajęzyk wg Anny Wierzbickiej 

background image

 

 

 

 

Metajęzyk w ujęciu ogólnym

Metajęzyk w ujęciu ogólnym

Gr. 

Gr. 

meta 

meta 

= poza, ponad. Metajęzykiem nazywa 

= poza, ponad. Metajęzykiem nazywa 

się system wyrażeń, dzięki któremu lub w 

się system wyrażeń, dzięki któremu lub w 

którym opisujemy jakiś język. Jeśli przyjmiemy, 

którym opisujemy jakiś język. Jeśli przyjmiemy, 

że np. dla nauczyciela angielskiego język, 

że np. dla nauczyciela angielskiego język, 

którego uczy jest językiem przedmiotowym (tj. 

którego uczy jest językiem przedmiotowym (tj. 

odnoszącym się do realnych obiektów), to 

odnoszącym się do realnych obiektów), to 

polszczyzna, za pomocą której lektor uczy 

polszczyzna, za pomocą której lektor uczy 

studentów, będzie (w tym wypadku) 

studentów, będzie (w tym wypadku) 

metajęzykiem. Jeśli też np. w teorii poznania nie 

metajęzykiem. Jeśli też np. w teorii poznania nie 

mówimy o procesach spostrzegania, lecz o 

mówimy o procesach spostrzegania, lecz o 

zdaniach spostrzeżeniowych, to formułujemy tę 

zdaniach spostrzeżeniowych, to formułujemy tę 

teorię w metajęzyku. 

teorię w metajęzyku. 

background image

 

 

 

 

Roman Jakobson

Roman Jakobson

ur.1896 w Moskwie, zm. 1982 r. w Bostonie

ur.1896 w Moskwie, zm. 1982 r. w Bostonie

Rosyjski językoznawca, teoretyk literatury i języka

Rosyjski językoznawca, teoretyk literatury i języka

Współtwórca metody strukturalnej

Współtwórca metody strukturalnej

Czołowy teoretyk praskiej szkoły strukturalistycznej

Czołowy teoretyk praskiej szkoły strukturalistycznej

Rozwinął typologię systemów fonologicznych

Rozwinął typologię systemów fonologicznych

W rozprawie „Poetyka w świetle językoznawstwa” 

W rozprawie „Poetyka w świetle językoznawstwa” 

przedstawił jeden z najbardziej dziś 

przedstawił jeden z najbardziej dziś 

rozpowszechnionych modeli komunikacji językowej 

rozpowszechnionych modeli komunikacji językowej 

i wywiódł z niej typologię funkcji języka (będącą 

i wywiódł z niej typologię funkcji języka (będącą 

rozszerzeniem typologii Karla Buhlera)

rozszerzeniem typologii Karla Buhlera)

Wybitny erudyta, politolog

Wybitny erudyta, politolog

background image

 

 

 

 

background image

 

 

 

 

Funkcje języka

Funkcje języka

 jako przedmiot materialny 

 jako przedmiot materialny 

językoznawstwa

językoznawstwa

Model aktu mowy Karla B

Model aktu mowy Karla B

ü

ü

hlera (Austria)

hlera (Austria)

RZECZYWISTOŚĆ

FUNKCJA PRZEDSTAWIANIA

NADAWCA

ODBIORCA

Z

FUNKCJA WYRAŻANIA

FUNKCJA APELU

background image

 

 

 

 

Schemat komunikacyjny Jakobsona

Schemat komunikacyjny Jakobsona

(więcej w 

(więcej w 

Pamiętniku Literackim)

Pamiętniku Literackim)

background image

 

 

 

 

Funkcje języka

Funkcje języka

 jako przedmiot materialny 

 jako przedmiot materialny 

językoznawstwa

językoznawstwa

Roman Jakobson (Rosjanin, Szkoła praska) – model 

Roman Jakobson (Rosjanin, Szkoła praska) – model 

strukturalny aktu mowy i wynikające z niego funkcje 

strukturalny aktu mowy i wynikające z niego funkcje 

języka:

języka:

Element aktu mowy

Element aktu mowy

Funkcja języka

Funkcja języka

Nadawca

Nadawca

Emotywna

Emotywna

 (stosunek nadawcy 

 (stosunek nadawcy 

do komunikatu)

do komunikatu)

Odbiorca

Odbiorca

Konatywna

Konatywna

 (stosunek 

 (stosunek 

odbiorcy do komunikatu)

odbiorcy do komunikatu)

Komunikat

Komunikat

Poetycka

Poetycka

 (estetyczny 

 (estetyczny 

stosunek komunikatu 

stosunek komunikatu 

względem samego siebie)

względem samego siebie)

Kontekst (treść komunikatu)

Kontekst (treść komunikatu)

Przedstawieniowa

Przedstawieniowa

 

 

(denotatywna, stosunek kodu 

(denotatywna, stosunek kodu 

do rzeczy)

do rzeczy)

Kontakt (kanał fizyczny i 

Kontakt (kanał fizyczny i 

psychologiczny komunikatu)

psychologiczny komunikatu)

Fatyczna 

Fatyczna 

(podtrzymanie lub 

(podtrzymanie lub 

przerwanie kontaktu; 

przerwanie kontaktu; 

obiektywny stosunek 

obiektywny stosunek 

komunikatu do samego siebie)

komunikatu do samego siebie)

Kod (gramatyka i słownik)

Kod (gramatyka i słownik)

Metajęzykowa

Metajęzykowa

 (stosunek 

 (stosunek 

komunikatu do kodu)

komunikatu do kodu)

background image

 

 

 

 

Rozgraniczamy dwa poziomy 

Rozgraniczamy dwa poziomy 

języka

języka

Język przedmiotu- to taki, który mówi 

Język przedmiotu- to taki, który mówi 

o świecie zewnętrznym w stosunku 

o świecie zewnętrznym w stosunku 

do języka

do języka

Metajęzyk – czyli sam kod językowy

Metajęzyk – czyli sam kod językowy

Prekursorem tego terminu był Alfred Tarski

Prekursorem tego terminu był Alfred Tarski

background image

 

 

 

 

Alfred Tarski

Alfred Tarski

ur. 

ur. 

14 stycznia

14 stycznia

 

 

1901

1901

 w Warszawie, zm. 

 w Warszawie, zm. 

26 października

26 października

 

 

1983

1983

 w 

 

Berkeley

Berkeley

, 

, 

Kalifornia

Kalifornia

USA

USA

) 

) 

– 

– 

polski

polski

 

 

matematyk

matematyk

 i 

 

filozof

filozof

 pracujący przez 

 pracujący przez 

wiele lat w Stanach 

wiele lat w Stanach 

Pochodził z rodziny żydowskiej

Pochodził z rodziny żydowskiej

Najistotniejsze analizy pojęcia metajęzyka 

Najistotniejsze analizy pojęcia metajęzyka 

przedstawił 

przedstawił 

Alfred Tarski

Alfred Tarski

 w pracy 

 w pracy 

Pojęcie prawdy w językach nauk 

Pojęcie prawdy w językach nauk 

dedukcjnych

dedukcjnych

. Pojęcie metajęzyka ma kluczowe 

. Pojęcie metajęzyka ma kluczowe 

znaczenie dla badań metamatematycznych, 

znaczenie dla badań metamatematycznych, 

zwłaszcza przy definiowaniu pojęć 

zwłaszcza przy definiowaniu pojęć 

spełniania

spełniania

, 

prawdy

prawdy

 czy 

 czy 

modelu

modelu

background image

 

 

 

 

Różne operacje metajęzykowe okazują się 

Różne operacje metajęzykowe okazują się 

integralną częścią naszej językowej 

integralną częścią naszej językowej 

aktywności. Każdy czytał zapewne 

aktywności. Każdy czytał zapewne 

rozpaczliwy dialog  o Sztubaku:

rozpaczliwy dialog  o Sztubaku:

Sztubak się oblał- A co to znaczy 

Sztubak się oblał- A co to znaczy 

oblać się

oblać się

? - 

? - 

Oblać 

Oblać 

się

się

to tyle, co 

to tyle, co 

spalić się

spalić się

. –A 

. –A 

spalić się?-

spalić się?-

 

 

spalić się 

spalić się 

 to nie 

 to nie 

zdać egzaminu. -  A co to 

zdać egzaminu. -  A co to 

sztubak?- 

sztubak?- 

nie daje za 

nie daje za 

wygraną rozmówca, nie obeznany ze 

wygraną rozmówca, nie obeznany ze 

słownictwem szkolnym – 

słownictwem szkolnym – 

Sztubak 

Sztubak 

to uczeń niższych klas

to uczeń niższych klas

background image

 

 

 

 

Przykład wyżej wymieniony jest 

Przykład wyżej wymieniony jest 

potwierdzeniem tezy Cherlesa 

potwierdzeniem tezy Cherlesa 

Peirce’a, że każdy znak jest 

Peirce’a, że każdy znak jest 

przekładalny na inne znaki, które go 

przekładalny na inne znaki, które go 

szerzej rozwijają

szerzej rozwijają

Peirce uważa znaki za ekwiwalentne 

Peirce uważa znaki za ekwiwalentne 

(będące w równowadze z czymś, 

(będące w równowadze z czymś, 

równoważny), gdy każdy z nich może 

równoważny), gdy każdy z nich może 

być interpretantem drugiego 

być interpretantem drugiego 

background image

 

 

 

 

Peirce Charles 

Peirce Charles 

(1839-1914), amerykański 

(1839-1914), amerykański 

filozof, logik i matematyk 

filozof, logik i matematyk 

Wszechstronny geniusz, który 

Wszechstronny geniusz, który 

wniósł wiele do 

wniósł wiele do 

matematyki

matematyki

filozofii

filozofii

, 

chemii

chemii

, 

geodezji

geodezji

psychologii

psychologii

 i 

 i 

statystyki

statystyki

Pracował jako urzędnik, za 

Pracował jako urzędnik, za 

życia nie znalazł wydawcy dla 

życia nie znalazł wydawcy dla 

swego dwunastotomowego 

swego dwunastotomowego 

dzieła poświęconego 

dzieła poświęconego 

pragmatyzmowi. Jest autorem 

pragmatyzmowi. Jest autorem 

słowa "pragmatyzm" i 

słowa "pragmatyzm" i 

głównych koncepcji tego nurtu, 

głównych koncepcji tego nurtu, 

William James (jego przyjaciel) 

William James (jego przyjaciel) 

je spopularyzował. Usunięty z 

je spopularyzował. Usunięty z 

Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa

Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa

żył w nędzy jako zapomniany 

żył w nędzy jako zapomniany 

człowiek. Został jednym z

człowiek. Został jednym z

 

 

twórcó

twórcó

semiologii

semiologii

.

.

background image

 

 

 

 

Znak

Znak

 językowy

 językowy

Znakowa struktura języka znana jest od starożytności 

Znakowa struktura języka znana jest od starożytności 

(pojawia się już u Arystotelesa)

(pojawia się już u Arystotelesa)

Ferdinand de Saussure (

Ferdinand de Saussure (

Kurs językoznawstwa 

Kurs językoznawstwa 

ogólnego

ogólnego

, Warszawa 1916/2002) doprecyzował 

, Warszawa 1916/2002) doprecyzował 

pojęcie znaku językowego, który w jego ujęciu:

pojęcie znaku językowego, który w jego ujęciu:

-

ma charakter binarny (dwudzielny): złożony ze 

ma charakter binarny (dwudzielny): złożony ze 

strony oznaczającej (signifiant) i oznaczanej 

strony oznaczającej (signifiant) i oznaczanej 

(signifi

(signifi

é

é

)

)

pojęcie

(signifé)

obraz 

akustyczny

(signifant)

drzewo

background image

 

 

 

 

Znak

Znak

 językowy

 językowy

-

jest konwencjonalny (oparty na „umowie” społecznej)

jest konwencjonalny (oparty na „umowie” społecznej)

-

jest dowolny (arbitralny) w relacji obrazu akustycznego / 

jest dowolny (arbitralny) w relacji obrazu akustycznego / 

graficznego (signifiant) do pojęcia (signifi

graficznego (signifiant) do pojęcia (signifi

é

é

)

)

-

obraz akustyczny / graficzny znaku (signifiant) ma charakter 

obraz akustyczny / graficzny znaku (signifiant) ma charakter 

linearny

linearny

-

wartość znaku językowego jest określana w jego relacji do innych 

wartość znaku językowego jest określana w jego relacji do innych 

znaków

znaków

pol. drzewo

łac. arbor

ang. tree

fr.arbre

background image

 

 

 

 

Podział znaków według Peirce’a

Podział znaków według Peirce’a

Ikony/znaki ikoniczne

Ikony/znaki ikoniczne

: (oparte na posiadaniu pewnej cechy 

: (oparte na posiadaniu pewnej cechy 

wspólnej

wspólnej

z przedmiotem, zasadzie analogii lub podobieństwa; związek 

z przedmiotem, zasadzie analogii lub podobieństwa; związek 

między 

między 

signifiant

signifiant

 – 

 – 

signifi

signifi

é

é

 

 

nie jest arbitralny); znaki ikoniczne 

nie jest arbitralny); znaki ikoniczne 

dzielą się na trzy grupy:

dzielą się na trzy grupy:

obrazy

obrazy

 (odzwierciedlają przedmioty na zasadzie podobieństwa),

 (odzwierciedlają przedmioty na zasadzie podobieństwa),

diagramy 

diagramy 

(na zasadzie struktury),

(na zasadzie struktury),

metafory

metafory

 (uwydatniają istotnych cech przedmiotu, od którego 

 (uwydatniają istotnych cech przedmiotu, od którego 

się odnoszą);

się odnoszą);

Indeksy/znaki indeksalne

Indeksy/znaki indeksalne

 

 

oparte na fzycznym/egzystencjalnym 

oparte na fzycznym/egzystencjalnym 

związku modela/przedmiotu ze znakiem, np. dym jako znak ognia;

związku modela/przedmiotu ze znakiem, np. dym jako znak ognia;

Symbole/znaki symboliczne

Symbole/znaki symboliczne

 

 

oparte na umowie społecznej, 

oparte na umowie społecznej, 

funkcjonujące w danej strukturze kulturowej.

funkcjonujące w danej strukturze kulturowej.

background image

 

 

 

 

  

  

Jest to podział, który stanowić będzie podstawę dla 

Jest to podział, który stanowić będzie podstawę dla 

budowania modeli komunikowania

budowania modeli komunikowania

.

.

Ikona

Ikona

 zachowuje silne podobieństwo do elementu 

 zachowuje silne podobieństwo do elementu 

znaczonego. Przykładem ikony jest fotografa osoby, portret, 

znaczonego. Przykładem ikony jest fotografa osoby, portret, 

perfumy sygnalizujące podniecenie seksualne. „Istotną, 

perfumy sygnalizujące podniecenie seksualne. „Istotną, 

szczególnie wyróżniającą cechą znaku ikonicznego jest to, 

szczególnie wyróżniającą cechą znaku ikonicznego jest to, 

że dzięki jego bezpośredniej obserwacji można odkryć 

że dzięki jego bezpośredniej obserwacji można odkryć 

prawdy o przedmiocie inne niż te, które wystarczają do 

prawdy o przedmiocie inne niż te, które wystarczają do 

określenia jego budowy”.

określenia jego budowy”.

Indeks

Indeks

 posiada bezpośredni związek fzyczny z 

 posiada bezpośredni związek fzyczny z 

przedmiotem, do którego się odnosi. Indeksem ognia jest 

przedmiotem, do którego się odnosi. Indeksem ognia jest 

dym, przeziębienia jest kichanie.

dym, przeziębienia jest kichanie.

Symbol

Symbol

 jest znakiem, który oznacza jakiś przedmiot w 

 jest znakiem, który oznacza jakiś przedmiot w 

wyniku przyjętej konwencji. Wszystkie słowa i cyfry arabskie 

wyniku przyjętej konwencji. Wszystkie słowa i cyfry arabskie 

są symbolami.

są symbolami.

background image

 

 

 

 

Funkcje języka

Funkcje języka

 jako przedmiot 

 jako przedmiot 

materialny językoznawstwa

materialny językoznawstwa

Model aktu mowy Leonarda 

Model aktu mowy Leonarda 

Bloomfielda (szkoła amerykańska)

Bloomfielda (szkoła amerykańska)

Akt mowy

Akt mowy

 – układ mechanistyczny i 

 – układ mechanistyczny i 

socjologiczny 

socjologiczny 

bodźców i reakcji

bodźców i reakcji

 

 

między dwiema osobami i 

między dwiema osobami i 

otaczającą je rzeczywistością

otaczającą je rzeczywistością

background image

 

 

 

 

Leonard Bloomfield

Leonard Bloomfield

 

 

(ur. 

(ur. 

1 kwietnia

1 kwietnia

 

 

1887

1887

 w 

 w 

Chicago

Chicago

 – zm. 

 – zm. 

18 kwietnia

18 kwietnia

 

 

1949

1949

 w 

 

New Haven

New Haven

) – 

) – 

językoznawca 

językoznawca 

amerykański

amerykański

Jego działalność wywarła 

Jego działalność wywarła 

bardzo duży wpływ na 

bardzo duży wpływ na 

rozwój amerykańskiego 

rozwój amerykańskiego 

strukturalizmu językowego

strukturalizmu językowego

 

 

w okresie od lat 

w okresie od lat 

30.

30.

 do 

 do 

50.

50.

 

 

XX wieku. Był uważany za 

XX wieku. Był uważany za 

twórcę 

twórcę 

amerykańskiej szkoły strukt

amerykańskiej szkoły strukt

uralistycznej

uralistycznej

background image

 

 

 

 

Metajęzyk jako żywotny czynnik każdego 

Metajęzyk jako żywotny czynnik każdego 

językowego rozwoju

językowego rozwoju

Interpretacja jednego znaku językowego przez inne jest 

Interpretacja jednego znaku językowego przez inne jest 

operacją metajęzykową, która pełni zasadniczą rolę w uczeniu 

operacją metajęzykową, która pełni zasadniczą rolę w uczeniu 

się języka przez dziecko

się języka przez dziecko

Badania wskazują skłonność dzieci przedszkolnych do 

Badania wskazują skłonność dzieci przedszkolnych do 

porównywania nowych nabytków z wcześniejszymi oraz do 

porównywania nowych nabytków z wcześniejszymi oraz do 

porównywania sposobu mówienia z wypowiedziami innych

porównywania sposobu mówienia z wypowiedziami innych

Stałe korzystanie z metajęzyka jest konieczne zarówno do 

Stałe korzystanie z metajęzyka jest konieczne zarówno do 

twórczego przyswojenia języka ojczystego, jak i do 

twórczego przyswojenia języka ojczystego, jak i do 

ostatecznego jego opanowania

ostatecznego jego opanowania

Uczenie się pierwszego języka rozwija zdolność do 

Uczenie się pierwszego języka rozwija zdolność do 

metajęzykowych operacji i niemożliwe jest opanowanie innych 

metajęzykowych operacji i niemożliwe jest opanowanie innych 

języków bez rozwinięcia tej zdolności

języków bez rozwinięcia tej zdolności

Każdy komunikat językowy w wyborze i kombinacji swoich 

Każdy komunikat językowy w wyborze i kombinacji swoich 

składników zawiera odwołanie się do danego kodu i szereg 

składników zawiera odwołanie się do danego kodu i szereg 

ukrytych operacji metajęzykowych stanowi podstawę tej ciągłej 

ukrytych operacji metajęzykowych stanowi podstawę tej ciągłej 

aktywności

aktywności

background image

 

 

 

 

Metajęzykiem zajmowała się 

Metajęzykiem zajmowała się 

również Anna Wierzbicka

również Anna Wierzbicka

Anna Wierzbicka

Anna Wierzbicka

 (ur. 

 (ur. 

1938

1938

 r.), językoznawczyni. 

 r.), językoznawczyni. 

Od 

Od 

1972

1972

 roku na stałe w 

 roku na stałe w 

Australii

Australii

. Obecnie pracuje 

. Obecnie pracuje 

w 

w 

Australian

Australian

 National 

 National 

University

University

. Znana dzięki 

. Znana dzięki 

pracom z dziedziny 

pracom z dziedziny 

semantyki

semantyki

pragmatyki

pragmatyki

 i 

 i 

językoznawstwa między

językoznawstwa między

kulturowego

kulturowego

. Jest twórczynią 

. Jest twórczynią 

naturalnego metajęzyka s

naturalnego metajęzyka s

emantycznego

emantycznego

.

.

background image

 

 

 

 

Naturalny metajęzyk semantyczny

Naturalny metajęzyk semantyczny

 to 

 to 

sztuczny język

sztuczny język

 stworzony przez 

 stworzony przez 

Annę Wierzbicką

Annę Wierzbicką

; forma badania i 

; forma badania i 

opisywania 

opisywania 

znaczenia

znaczenia

 

 

słów

słów

 i 

 

emocji

emocji

 w 

 w 

różnych językach. Jest jednym z przyrządów 

różnych językach. Jest jednym z przyrządów 

językoznawstwa kognitywnego

językoznawstwa kognitywnego

Metajęzyk odwołuje się do najprostszych 

Metajęzyk odwołuje się do najprostszych 

pojęć występujących we wszystkich 

pojęć występujących we wszystkich 

językach i mających w nim maksymalnie 

językach i mających w nim maksymalnie 

zbliżone znaczenie. Powstał i jest wciąż 

zbliżone znaczenie. Powstał i jest wciąż 

udoskonalany na podstawie analizy 

udoskonalany na podstawie analizy 

dostępnych danych dotyczących wszystkich 

dostępnych danych dotyczących wszystkich 

istniejących języków świata.

istniejących języków świata.

background image

 

 

 

 

Słownik metajęzyka tworzy kilkanaście gniazd językowych. 

Słownik metajęzyka tworzy kilkanaście gniazd językowych. 

Według obecnej wersji metajęzyk obejmuje następujące 

Według obecnej wersji metajęzyk obejmuje następujące 

słowa/pojęcia:

słowa/pojęcia:

ja, ty, ktoś, coś, ludzie, ciało 

ja, ty, ktoś, coś, ludzie, ciało 

ten, ten sam, inny 

ten, ten sam, inny 

jeden, dwa, niektóre, dużo, wszystko 

jeden, dwa, niektóre, dużo, wszystko 

dobry, zły, duży, mały 

dobry, zły, duży, mały 

myśleć, wiedzieć, chcieć, czuć, widzieć, słyszeć 

myśleć, wiedzieć, chcieć, czuć, widzieć, słyszeć 

mówić, słowo, prawda 

mówić, słowo, prawda 

robić, dziać się (zdarzać się), ruszać się 

robić, dziać się (zdarzać się), ruszać się 

być (istnieć) mieć 

być (istnieć) mieć 

żyć, umrzeć 

żyć, umrzeć 

nie, być może, móc, bo (=ponieważ, z powodu), jeżeli 

nie, być może, móc, bo (=ponieważ, z powodu), jeżeli 

kiedy, teraz, chwila, po (potem), przed (przedtem), długo, 

kiedy, teraz, chwila, po (potem), przed (przedtem), długo, 

krótko, przez pewien czas 

krótko, przez pewien czas 

gdzie, tutaj, pod, nad, daleko, blisko, z tej strony, wewnątrz 

gdzie, tutaj, pod, nad, daleko, blisko, z tej strony, wewnątrz 

bardzo, więcej 

bardzo, więcej 

rodzaj, część 

rodzaj, część 

tak jak, taki jak 

tak jak, taki jak 

background image

 

 

 

 

Z tego zestawu słów budowane są schematy opisujące 

Z tego zestawu słów budowane są schematy opisujące 

dane pojęcia czy emocje. Taka konstrukcja schematu i 

dane pojęcia czy emocje. Taka konstrukcja schematu i 

jego odwoływanie się do pojęć najprostszych i 

jego odwoływanie się do pojęć najprostszych i 

uniwersalnych daje możliwość pełniejszego, niż w 

uniwersalnych daje możliwość pełniejszego, niż w 

przypadku zastosowania innych metod, porównania słów 

przypadku zastosowania innych metod, porównania słów 

(nierzadko słownikowo) tłumaczonych na siebie.

(nierzadko słownikowo) tłumaczonych na siebie.

Schemat metajęzyka można zrozumieć na przykładzie 

Schemat metajęzyka można zrozumieć na przykładzie 

objaśnienia słowa "złość":

objaśnienia słowa "złość":

Osoba x zrobiła coś 

Osoba x zrobiła coś 

To jest coś złego 

To jest coś złego 

Nie chcę aby ta osoba robiła to 

Nie chcę aby ta osoba robiła to 

Gdy ta osoba to robi, to ja czuję coś złego 

Gdy ta osoba to robi, to ja czuję coś złego 

Nie chcę, by ona to robiła 

Nie chcę, by ona to robiła 

Nie mogę nic zrobić, aby ta osoba nie robiła tego 

Nie mogę nic zrobić, aby ta osoba nie robiła tego 

Z tego powodu czuję coś złego 

Z tego powodu czuję coś złego 

Metajęzyk znajduje obecnie duże zastosowanie w 

Metajęzyk znajduje obecnie duże zastosowanie w 

językoznawstwie kognitywnym, 

językoznawstwie kognitywnym, 

psychologii

psychologii

 i 

 i 

komunikacji międzykulturowej i wszelkich naukach 

komunikacji międzykulturowej i wszelkich naukach 

zajmujących się emocjami, w szczególności w różnych 

zajmujących się emocjami, w szczególności w różnych 

kulturach.

kulturach.

background image

 

 

 

 

Bibliografia

Bibliografia

Jakobson Roman (1989): 

Jakobson Roman (1989): 

W poszukiwaniu istoty języka 

W poszukiwaniu istoty języka 

PWN: W poszukiwaniu istoty języka,

PWN: W poszukiwaniu istoty języka,

 t. I, s. 115-135, 

 t. I, s. 115-135, 

Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń 

Dwa aspekty języka i dwa typy zakłóceń 

afatycznych,

afatycznych,

 t. I, s.150 – 175 oraz 

 t. I, s.150 – 175 oraz 

Metajęzyk jako problem językoznawczy,

Metajęzyk jako problem językoznawczy,

 t. I, s. 382-

 t. I, s. 382-

390) 

390) 

Wierzbicka Anna (1965): 

Wierzbicka Anna (1965): 

O języku dla wszystkich,

O języku dla wszystkich,

PWN Warszawa

PWN Warszawa

Buhler Karl (2004): 

Buhler Karl (2004): 

Teoria języka. O językowej funkcji 

Teoria języka. O językowej funkcji 

przedstawiania, 

przedstawiania, 

tłum. Jan Koźbiał, Universitas, 

tłum. Jan Koźbiał, Universitas, 

Kraków

Kraków

Słownik terminologii językoznawczej, red. Gołąb Z., 

Słownik terminologii językoznawczej, red. Gołąb Z., 

Heinz A., Polański K., PWN, Warszawa 1968

Heinz A., Polański K., PWN, Warszawa 1968

background image

 

 

 

 

Debata 

Debata 

1)

1)

Czy metajęzyk stał się trochę bardziej 

Czy metajęzyk stał się trochę bardziej 

zrozumiały?

zrozumiały?

2)

2)

Proszę o podanie przykładów metajęzyka

Proszę o podanie przykładów metajęzyka

3)

3)

Który językoznawca według Was zasługuje 

Który językoznawca według Was zasługuje 

na największe zainteresowanie?

na największe zainteresowanie?

4)

4)

Na co zwróciliście uwagę podczas lektury 

Na co zwróciliście uwagę podczas lektury 

tekstu?

tekstu?

5)

5)

Pytania – uwagi – niejasności?

Pytania – uwagi – niejasności?

Brak?! Dziękujemy 

Brak?! Dziękujemy 

 

 

 Iwona i Barbara 

 Iwona i Barbara 


Document Outline