background image

Ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

Przemysław Pankowski

przemyslawpankowski@gmail.com

Bydgoszcz, 25 listopada i 1 grudnia 2010 r.

Organizacja systemu 

ubezpieczeń społecznych w 

Polsce

background image

Literatura

Monkiewicz J., Ubezpieczenia w Unii Europejskiej, Warszawa 2002,

Monkiewicz J., Podstawy ubezpieczeń, Warszawa 2000,

Ziemkiewicz K., Poradnik ubezpieczeniowy dla lekarzy, Warszawa 2001,

Świątkowski A.M., Europejskie prawo socjalne, Warszawa 2000.

Jędrasik-Jankowska I.: Ubezpieczenie społeczne. T. 1 - część ogólna. Warszawa, Wydawnictwo 
Prawnicze LexisNexis, 2003 

 Muszalski W.: Ubezpieczenie społeczne: podręcznik akademicki. Warszawa, Wydawnictwo 
Naukowe PWN, 2004 

 Opieka zdrowotna po wejściu Polski do Unii Europejskiej,  Anna Krowicka, Elżbieta Pitera-
Czyżowska, CeDeWu,, 2004

Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne: ochrona  zdrowia w gospodarce rynkowej Autor: Jerzy 
Leowski, CeDeWu, 2004. 

Golinowska S. (red.): Modele ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ubezpieczeń społecznych; 
Warszawa 1993 

Zygmunt Szeliga, Gospodarka ZSRR na tle gospodarki świata, Państwowe Wydawnictwo 
Ekonomiczne, 1967 

Thomasa E. Getzena, Ekonomika zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.

Patrycja Dąbrowska, Skutki orzeczenia wstępnego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, 
Dom Wydawniczy ABC, 2004.

Uścińska G.: Świadczenia z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i 
polskich: studium porównawcze. Warszawa, IPiSS, 2005 

http://europa.eu/institutions/inst/justice/index_pl.htm

 - Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot 

Europejskich

background image

Zabezpieczenie społeczne

Zabezpieczenia społeczne:

System zinstytucjonalizowanych form pomocy pieniężnej i 

rzeczowej, mający na celu zagwarantowanie zaspokojenia 

podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego 

społeczeństwa. Tak pojmowane zabezpieczenie społeczne 

oznacza 

zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa socjalnego 

i ochronę przed różnymi rodzajami ryzyka socjalnego, jak: 

niezdolność do pracy ze względów zdrowotnych, utrata pracy, 

macierzyństwo, starość, zgon żywiciela rodziny.

 

Bezpieczeństwo socjalne 

- działania państwa, zmierzające 

do zapewnienia wszystkim obywatelom minimalnych 

warunków życia. Źródłem tych środków są: 

praca, świadczenia 

społeczne oraz urządzenia

 takie jak np. placówki służby 

zdrowia i oświaty. Bezpieczeństwo socjalne dotyczy przede 

wszystkim osób chorych, bezrobotnych, bezdomnych, 

biednych i polega na umożliwieniu korzystania bezpłatnie z 

oświaty, lecznictwa, pomocy materialnej itp.

background image

Świadczenia społeczne

to środki zaspakajania indywidualnych 
potrzeb jednostki i rodziny, których 
uzyskanie 

nie jest bezpośrednim efektem 

własnej pracy

. Są one podstawowym 

instrumentem polityki społecznej i formą 
realizacji - zabezpieczenia społecznego. 
Prawo do świadczeń społecznych mieści się 
w katalogu podstawowych - praw człowieka. 

background image

W realizacji zabezpieczenia społecznego 

stosuje się 3 techniki administracyjno-

finansowe:

1) ubezpieczenie społeczne - system zagwarantowanych 

ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze 

roszczeniowym (na wniosek osoby ubezpieczonej), pokrywający 

straty spowodowane zdarzeniami losowymi. Zadania te są 

realizowane przez zobowiązane do tego instytucje. Zalicza się 

tu: ubezpieczenie chorobowe, rentowe, wypadkowe. 

2) zaopatrzenie społeczne - również ma charakter 

roszczeniowy. Świadczenia są finansowane z funduszy 

publicznych (podatków). Ustawowo określona jest ich wysokość 

i warunki udzielania. Mogą przysługiwać obywatelom danego 

kraju należącym do określonej grupy zawodowej lub społecznej.

3) pomoc społeczna - świadczenia są przyznawane 

indywidualnie z funduszy publicznych osobom wnioskującym o 

te świadczenia. Przyznanie świadczeń jest poprzedzone 

zbadaniem warunków życia tych osób, a warunki nabycia prawa 

do tych świadczeń są określone w obowiązującym prawie.

background image

Charaktery

styka

Metoda 

opiekuńcza

Metoda 

zaopatrzeniowa

Metoda 

ubezpieczeniowa

Metoda 

oszczędnościowa

Rodzaj 
świadczeni
a

Zmienna wysokość, 
okres przyznawania 
i rodzaj

Świadczenia 
jednolite mające 
zapewnić 
zaspokojenie 
określonych potrzeb 

jednakowym, 
niezbyt 
wygórowanym 
stopniu

Świadczenie stanowi 
kompensatę 
poniesionych szkód lub 
utraconych korzyści i jest 
mniej lub bardziej 
ekwiwalentne wobec 
składki.

Świadczenie zapewniające 
zaspokojenie określonych 
potrzeb do wyczerpania 
oszczędności (dopuszczalna 
możliwość niewielkiego
zadłużenia na ściśle 
określonych zasadach)

Zakres 
świadczeni
a

Cała społeczność 
lub 
wybrane grupy 
społeczne/zawodow

Cała społeczność 
lub 
wybrane grupy 
społeczne/zawodow
e

Wspólnota 
ubezpieczeniowa, 
dopuszcza się 
ubezpieczenie pośrednie

Oszczędzający

Źródło 
finansowan
ia

Fundusze publiczne 
lub prywatne, brak 
podatków celowych 
lub składek

Publiczne fundusze 
celowe, 
finansowane z 
danin 
celowych

Fundusz ubezpieczeniowy 
tworzony ze składek 
ubezpieczonych

Wpłaty oszczędzających 
oraz ewentualne 
subwencje państwa

Organizato
r

Instytucje publiczne 
i prywatne

Instytucje 
administracji 
państwowej

Instytucje publiczne lub 
prywatne, mogą mieć 
charakter samorządowy

Instytucje publiczne i 
prywatne

Prawo do 
świadczeni
a

Świadczenie jest 
fakultatywne, 
przyznawane w 
przypadku 
zaistnienia 
potrzeby. 
Świadczenie jest 
uznaniowe i decyzja 
o przyznaniu jest 
podejmowana przez 

administratora.

Rodzaje świadczeń i 
ich wysokość oraz 
okoliczności i 
warunki 
uprawniające do ich 

otrzymania są 
ściśle określone. 
Prawo do 
świadczenia ma 
charakter 
uprawnienia 
obywatelskiego.

Świadczenie przysługuje 
w przypadku 
wystąpienia zdarzenia 
objętego ochroną. 
Wysokość świadczenia 
jest uzależniona od 
wielkości szkody, 
utraconych korzyści 
wysokości wnoszonych 
składek itp. Stosuje się 
miarkowanie straty, 
uzależniając proporcje 
szkody i świadczenia od 
wielkości szkody i statutu 
poszkodowanego.

Świadczenie jest 
uzależnione od faktu 
wcześniejszego 
oszczędzania i posiadania 
oszczędności w ramach 
systemu. Rodzaje 
świadczeń i ich wysokość 
oraz 
okoliczności i warunki 
uprawniające do ich 
otrzymania są ściśle 
określone. Możliwość 
niewielkiego zadłużenia jest 
ściśle 
uzależniona od sposobu 
wykorzystania środków.

background image

Cechy ubezpieczenia 

społecznego

Cechami charakterystycznymi są: 

przymus oraz cel społeczny

Cel społeczny polega na zapewnieniu 
świadczeń w wypadkach, w których człowiek 
nie może zapewnić sobie i swojej rodzinie 
środków utrzymania. Ubezpieczenie społeczne 
nie jest nastawione na osiągnięcie zysku, 
prowadzone jest przez odrębne instytucje 
publiczne pod nadzorem państwa.

background image

Systemy ubezpieczeń 

społecznych 

Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana 
przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji. Wyróżnia się dwa 
podstawowe systemy:

System kapitałowy 

- pracownik przez cały czas swojej aktywności 

zawodowej odkłada składki, które są lokowane na oprocentowanych 
rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może 
dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi 
świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi dożywotnio. 
Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę pracownika.

System redystrybutywny (repartycyjny) 

- składki pracownika trafiają do 

wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym 
one przysługują w danym momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia 
są wypłacane ze składek osób płacących je w danym momencie. Po śmierci 
ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek 
wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

background image

Systemy ubezpieczeń 

społecznych 

Systemy kapitałowe

 są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w 

różnego rodzaju cechach i stowarzyszeniach branżowych. W wielu 
krajach europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty bankowe jako 
formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w 
podeszłym wieku. Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie 
fundusze oparte o bezpieczne instrumenty inwestycyjne.

Systemy redystrybutywne

 są wrażliwe na chwilowe zachwiania 

koniunktury gospodarczej oraz długotrwałe trendy demograficzne. 
Przewidywany kryzys czysto redystrybutywnego systemu 
emerytalnego w Polsce był główną przyczyną reformy systemu 
ubezpieczeń społecznych w 1999 roku.
Przykładem systemu redystrybutywnego w Polsce jest I Filar 
emerytalny realizowany przez ZUS, przykładem systemu 
redystrybutywno-kapitałowego - II Filar emerytalny realizowany przez 
OFE

background image

Wyodrębnia się zazwyczaj poszczególne ryzyka 

i związane z nimi świadczenia krótko- i 

długoterminowe.

Świadczenia 
krótkoterminowe:

choroba,

macierzyństwo,

bezrobocie,

Świadczenia 
długoterminowe:

inwalidztwo,

wypadek przy pracy,

starość,

śmierć żywiciela rodziny,

background image

Wskaźnik obciążenia (65+)/(15-64) 

 latach 1980-2050

background image

Ubezpieczenia społeczne w Polsce

Do 31 grudnia 1998 r. system ubezpieczeń społecznych oparty był 
na zasadzie pay as you go, czyli obwiązywał 

system 

redystrybucyjny

Do 1981 r. miesięczna składka na ubezpieczenie społeczne 
wnoszona przez zakłady pracy do ZUS wynosiła 25% 
wynagrodzenia. Pod koniec lat osiemdziesiątych wzrosła do 38%. 
W połowie lat dziewięćdziesiątych wysokość składki ukształtowała 
się na poziomie 45%, i była jedną z najwyższych w Europie, a 
nawet na świecie.

Bez reformy w roku 2020 składka ZUS musiałaby wynosić aż 70% 
wynagrodzenia

background image

Zabezpieczenie społeczne w polskim 

ustawodawstwie

 choroba

 inwalidztwo

 starość

 bezrobocie 

Art. 67

Art. 67

Art. 68

Art. 68

 śmierć żywiciela

 macierzyństwo

 obciążenia rodzinne

Art. 71

Art. 71

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

ustala prawo do zabezpieczenia społecznego

background image

Zasady podlegania ubezpieczeniom oraz wypłaty 

świadczeń z tych ubezpieczeń określają szczegółowo 

przepisy ustaw:

Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń 
Społecznych,

Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia 
społecznego w razie choroby i macierzyństwa,

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy 
pracy i chorób zawodowych.

Szczególne odrębne regulacje w zakresie ubezpieczeń 

społecznych dotyczą m.in. rolników indywidualnych, 
funkcjonariuszy służb mundurowych i członków ich rodzin.

background image

W Polsce realizacją przepisów o 

ubezpieczeniach społecznych 

zajmuje się:

                  

Zakład Ubezpieczeń Społecznych 

Państwowa instytucja publicznoprawna realizująca 
zadania dla pracowników najemnych oraz ludności 
utrzymującej się z pozarolniczej działalności gospodarczej 
z zakresu ubezpieczeń społecznych w Polsce; 

                   

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia 

Społecznego

Instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie 
społeczne dla ludności utrzymującej się z rolniczej 
działalności gospodarczej.

background image

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Najważniejsze zadania

Realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych,

Dochodzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia 
społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz 
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w drodze egzekucji 
administracyjnej i sądowej,

Dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Ubezpieczeń 
Społecznych (FUS), Funduszu Rezerwy Demograficznej oraz 
Funduszu Alimentacyjnego,

Realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie 
ubezpieczeń społecznych oraz kontrola orzecznictwa o czasowej 
niezdolności do pracy.

background image

Zakład Ubezpieczeń Społecznych - 

składki

Stawki składek ubezpieczeniowych

Stawki składek ubezpieczeniowych na rok 2008:

Ubezpieczenia emerytalne: 19,52% podstawy wymiaru składki (płatnik i ubezpieczony 
opłacają po połowie).

Ubezpieczenia rentowe: 6% przy czym ubezpieczony płaci 1,5%, płatnik 4,5% 
(obowiązuje od 2008 r.)

Ubezpieczenia chorobowe: 2,45% podstawy wymiaru składki (opłacane przez 
ubezpieczonego).

Ubezpieczenia wypadkowe: 0,40% do 8,12% (w zależności od 

PKD

 - Polska 

Klasyfikacja Działalności - jest umownie przyjętym, hierarchicznie 
usystematyzowanym podziałem zbioru rodzajów działalności społeczno-gospodarczej, 
jakie realizują jednostki (

podmioty gospodarcze

).) podstawy wymiaru składki (w całości 

opłacana przez płatnika).

Pozostałe ubezpieczenia pobierane przez ZUS, przekazywane innym instytucjom:

Zdrowotne – 9% podstawy wymiaru składki, przekazywane do 

NFZ

Fundusz Pracy

 – 2,45%, przekazywane do instytucji rynku pracy (

PUP

WUP

)

Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,10%, przekazywane 

FGŚP

background image

W Polsce realizacją przepisów o 

ubezpieczeniach społecznych 

zajmuje się:

                 

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia 

Społecznego

Instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie 
społeczne ludności utrzymującej się z rolniczej 
działalności gospodarczej.

background image

Ubezpieczeni w KRUS

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o 

ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu 

społecznemu rolników podlega obowiązkowo: 

rolnik, zamieszkujący i prowadzący na terytorium 

Rzeczypospolitej Polskiej 

osobiście

 i na własny rachunek 

działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu 

gospodarstwie rolnym, o powierzchni powyżej 1 ha 

przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny 

produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy 

producentów rolnych, 

a także małżonek rolnika  oraz domownik 

stale 

pracujący 

w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego 

małżonek i domownik nie podlegają innemu 

ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego 

prawa do emerytury lub renty albo nie mają ustalonego 

prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych. 

background image
background image
background image
background image

Diagnoza stanu obecnego

Silne strony KRUS

Odpowiedzialne 

zarządzanie finansami 

publicznymi 

Pełny monitoring 

ubezpieczonych  i 

świadczeniobiorców

Sprawna, terminowa 

realizacja rosnących zadań 

Duże zaufanie rolników  do 

instytucji

Wysoka, ponad 97-

procentowa ściągalność 

składek 

Terminowa wypłata 

świadczeń 

Kompetentna, stabilna 

kadra 

Konsekwentnie realizowana 

wewnętrzna, nowoczesna 

strategia rozwoju instytucji

 

Słabe strony KRUS

Zbytnie rozproszenie funkcji 

decyzyjnych

Nałożenie wielu obowiązków 

na poszczególne podmioty 

zaciera zakres ich kompetencji 

i odpowiedzialność

Brak wewnętrznej, szybkiej  

komunikacji on line pomiędzy 

wszystkimi strukturami KRUS 

oraz w relacjach z klientami

Brak zintegrowanego systemu 

informatycznego

Brak centralnego 

monitorowania  bieżących 

zadań

Brak narzędzi do raportowania 

Centrali przez terenowe 

jednostki KRUS rozliczeń 

finansowych i bieżących zadań

background image

Argumenty przeciw integracji 
KRUS z ZUS

 

 Integracja jest pomysłem nierealistycznym. ZUS i 

KRUS wykonują odmienne  zadania, mają różne 

struktury i narzędzia IT.  

 Koszty obsługi systemu KRUS są nieporównanie 

mniejsze niż   w ZUS.

 Relokacja środków budżetowych przez KRUS jest 

optymalna z punktu widzenia interesów państwa 

(zwłaszcza urzędów podatkowych i NFZ). 

 Likwidacja KRUS grozi chaosem i obniżeniem 

poziomu usług. Nie przełoży się na niższe dla 

budżetu koszty, ani na poprawę jakości usług.

 Połączenie obu instytucji zagraża skutecznej 

ściągalności ogółu składek.

 Nie sprawdzono, czy systemy IT ZUS mogłyby 

zrealizować zwiększone zadania,  w tym również 

dotąd nie prowadzone        przez ZUS. 

Prawdopodobnie  działania te byłyby nieskuteczne,  

  gdyż ZUS nie rozwiązał dotąd własnych 

problemów.

3

background image

Zastrzeżenia wobec propozycji

radykalnych zmian w rolniczym systemie 

ubezpieczeń

  

(…) 

Integracja nie jest dobrym rozwiązaniem, 

bo obecne zadania KRUS nie mogą zostać 

zintegrowane z czymś, co nie istnieje – ZUS nie 

realizuje takich zadań wobec obsługiwanej 

przez siebie populacji. W takim scenariuszu 

zdarzeń pojawia się ryzyko naruszenia systemu 

ubezpieczeń społecznych, które zaowocuje 

utratą zaufania rolników do systemu, a co za 

tym idzie obniżeniem poziomu ściągalności 

składek. Nie należy zatem zbyt łatwo 

akceptować odejścia od aktualnego systemu, 

którym KRUS zarządza skutecznie 

(…)

4

background image

Podsumowanie misji

Podsumowanie misji

KRUS jest sprawnie, przejrzyście działającą 

instytucją.

Kasa  opracowała i skutecznie realizuje koncepcję 

transformacji opartą na efektywnych standardach 

scentralizowanego zarządzania jej strukturami, 

zintegrowanych systemach IT, zapewniających  

bezpieczeństwo i szybkość przetwarzania danych.

Nieodzowne według BŚ są: czas i zewnętrzne 

wsparcie dla wdrożenia projektów KRUS: budowy 

WAN i LAN i  nowoczesnych procesów zarządzania 

MIS, HR, FMS, DMS.

Porównanie skuteczności działań  i kosztów obu 

instytucji wypada na korzyść KRUS.

Za integracją KRUS z ZUS nie przemawiają żadne 

istotne argumenty ekonomiczne lub społeczne. 

Szkodliwe ze społecznego punktu widzenia jest 

fałszowanie wizerunku KRUS bez odniesienia do 

wielu uwarunkowań funkcjonowania systemu

 

rolniczego ubezpieczenia społecznego.

5

background image

Rekomendacje

Rekomendacje

System KRUS jest korzystny dla rolników i może 

być bardziej korzystny dla państwa.

W odniesieniu do jego organizacji jest możliwe 

wygenerowanie oszczędności w kosztach obsługi 

systemu KRUS. Wymaga jednak czasu i 

zewnętrznego wsparcia dla projektów KRUS 

związanych z wdrażaniem unijnych standardów 

zarządzania jakością i bezpieczeństwem informacji 

oraz nowoczesnych narzędzi informatycznych.

Dla zwiększenia udziału ubezpieczonych w 

finansowaniu systemu  potrzeba przygotowania 

społecznie akceptowanego wzoru naliczania 

dochodowych składek. Powinny go wypracować 

wspólnie: MPS, MF, MRiRW, KRUS, GUS, ARiMR i 

instytuty badawcze.  

Dochodowa składka na Fundusz Emerytalno-

Rentowy KRUS musi być powiązana z polityką 

rozwoju rolnictwa i przemyślaną strategią 

globalnego rozwoju gospodarki.

6

background image
background image

WYSOKOŚĆ SKŁADEK

Wysokość składki na ubezpieczenie 

emerytalno-rentowe wynosi 30% emerytury 

podstawowej obowiązującej w ostatnim 

miesiącu poprzedniego kwartału. Wysokość 

emerytury podstawowej jest ogłaszana przez 

Prezesa ZUS w Dzienniku Urzędowym 

Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski"  
Zatem składka na ubezpieczenie emerytalno-

rentowe w II kw. 2008 roku wynosi 30% 

obowiązującej 

w marcu  2008 r. emerytury podstawowej 

(= 636,29 zł) , tj.  191,00 zł. 

background image

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe, 

chorobowe i macierzyńskie ustala 

Rada Rolników. Prezes Kasy ogłasza jej 

wysokość 

w Dzienniku Urzędowym 

Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor 

Polski", co najmniej 14 dni przed 

pierwszym dniem danego kwartału. 

background image

   Uchwałą Nr 3 Rady Ubezpieczenia 

Społecznego Rolników z  dnia 6 marca 
2008 r. składka na ubezpieczenie 
wypadkowe, chorobowe 
i macierzyńskie na II kwartał 2008 r. 
została ustalona w wysokości 78,00 zł za 
każdą osobę podlegającą temu 
ubezpieczeniu. Osoby objęte tym 
ubezpieczeniem na wniosek w 
ograniczonym zakresie opłacają 1/3 pełnej 
składki, tj. 26,00 zł.

 

background image

Składka na ubezpieczenie zdrowotne 

wynosi 9% podstawy wymiaru. Od 
01.01.2008 roku podstawą wymiaru 
składki zdrowotnej jest najniższe 
wynagrodzenie w kwocie 1.126,00 zł. 
Zatem składka na ubezpieczenie 
zdrowotne wynosi 101,00 zł

background image

ZESTAWIENIE

SKŁADKA

KRUS (na kw.)

ZUS (na mies.)

Emerytalno-rentowa

191 zł

444,02 zł

Chorobowe

78 zł

42,63 zł

Macierzyńskie

Wypadkowe

11,66 zł - 62,64 zł

Zdrowotne

101 zł

209,59 zł

SUMA

370 zł

707,9 zł – 758,88 

zł 

background image

SUMA SKŁADEK NA ROK

 

KRUS : 1480 zł
ZUS: 8494,80 zł – 9106,56 zł 

background image

FUS – Fundusz Ubezpieczeń 

Społecznych

jest polskim funduszem państwowym, którego środkami dysponuje 
Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
 FUS realizuje zadania z zakresu I-go Filaru ubezpieczeń społecznych 
w systemie redystrybutywnym.

Przychody FUS pochodzą ze składek na ubezpieczenia społeczne, 
dotacji z budżetu państwa oraz krótkoterminowych kredytów 
komercyjnych (pożyczki płynnościowe). Ze środków zgromadzonych 
w funduszu finansowane są wypłaty świadczeń z ubezpieczenia 
emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego, wydatki 
na prewencję rentową i inne.

Liczba osób zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Ubezpieczonych (CRU) wg stanu 
na 31 grudnia 2006 roku wynosiła:

- osoby podlegające ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym – 14 055 478 osób,

- osoby podlegające tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu – 3 733 995 osób

background image

Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:

   Ubezpieczenia emerytalne 

– polegają na comiesięcznej wypłacie określonej 

kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.

Polski system emerytalny - 3 filary

Emerytura z I filaru opiera się na systemie repartycyjnym, który 
ma charakter umowy pokoleniowej. Oznacza to, że wypłacane 
emerytury finansowane są ze składek osób aktualnie pracujących. 
System ten działa sprawnie tylko wtedy, gdy zasilające system 
składki pracowników wpływają w wysokości wystarczającej na 
wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. Za obowiązkowe 
składki ZUS w wysokości 19,52% (w przypadku posiadania II filaru 
12,22%) wynagrodzenia brutto nabywane są uprawnienia 
emerytalne, które nie są dziedziczone.

background image

OFE

II filar — OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny)

,

W tzw. II filarze wybieramy fundusz emerytalny 
inwestujący środki przekazywane co miesiąc 
przez ZUS ze składki na I filar emerytalny 
(19,52%) w wysokości 7,3% wynagrodzenia 
brutto na indywidualny rachunek. Jest to realny 
kapitał, który pracuje na przyszłą emeryturę. 
Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z 
podatku dochodowego, opodatkowana jest 
wypłacana emerytura z drugiego filaru. 

background image

III filar

III filar — np. IKE (Indywidualne Konto Emerytalne)

Tzw. III filar systemu ubezpieczeń 
społecznych obejmuje pracownicze 
programy emerytalne (PPE) oraz 
indywidualne konta emerytalne (IKE). 
Mianem III filaru określa się także 
wszelkie inne dobrowolne formy 
oszczędzania na emeryturę.

background image

Taksonomia ujęcia filarowego wg OECD, Unii 
Europejskiej, Banku Światowego oraz 
Międzynarodowej Organizacji Pracy 

OECD i Unia 

Europejska

Bank Światowy

Międzynarodowa 

Organizacja Pracy

I filar publicznie 

zarządzany 

system 

repartycyjny o 

zdefiniowanym 

świadczeniu

relatywnie niewielki 

publicznie zarządzany 

system repartycyjny o 

zdefiniowanym 

świadczeniu

ogólnodostępny system 

zapobiegający ubóstwu, oparty 

na testowaniu środków, 

finansowany z podatków, 

świadczenia indeksowane

II 

filar

prywatnie 

zarządzany 

system 

stanowiący część 

kontraktu 

pracowniczego

prywatnie zarządzany 

stanowiący część 

systemu 

obowiązkowego, 

charakteryzujący się 

zasadą zdefiniowanej 

składki

obowiązkowy system 

repartycyjny, zapewniający 

odpowiednią stopę 

zastąpienia, w pełni 

indeksowany na wypadek 

inflacji, świadczenia 

ograniczone z góry

III 

filar

indywidualne 

plany emerytalne 

z określoną 

formą składek i 

świadczeń

dobrowolny system 

bazujący na prywatnie 

zarządzanych 

indywidualnych kontach

dobrowolny prywatnie 

zarządzany system kapitałowy 

o zdefiniowanej składce, ma 

na celu uzupełnienie systemu 

publicznego, obejmuje 

zarówno plany zakładowe jak i 

indywidualne, regulowany i 

monitorowany przez państwo

background image

Emerytura mieszana

dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku 

kalendarzowym 2009:

80 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz 

20 % emerytury na nowych zasadach, 

dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku 

kalendarzowym 2010

70 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz 

30 % emerytury na nowych zasadach,

dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku 

kalendarzowym 2011:

55 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz 

45 % emerytury na nowych zasadach,

dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku 

kalendarzowym 2012

35 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz 

65 % emerytury na nowych zasadach,

dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku 

kalendarzowym 2013

20 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz 

80 % emerytury na nowych zasadach. 

background image

Emerytury

background image

Emerytury

background image

Emerytury

background image

Emerytury

background image

Emerytury i renty

background image

Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:

Ubezpieczenia emerytalne 

– polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty 

osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.

Ubezpieczenia rentowe

 – polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w 

okresie wyznaczonym przez specjalną komisję np. osobom niezdolnym do pracy. 

Rozróżniamy rentę

:

 

inwalidzką - z tytułu niezdolności do pracy,

szkoleniową - dodatek do renty inwalidzkiej na przekwalifikowanie,

rodzinną - jeśli osoba która zmarła pobierała lub była uprawniona do emerytury bądź 
renty. Mogą ją otrzymywać: wdowy/wdowcy, sieroty, (dodatkowe zasiłki dla sierot 
całkowitych), rodzice

Ubezpieczenia chorobowe

 – polegają na wypłacie określonej kwoty w razie chorób 

oraz za urlopy macierzyńskie, 

Ubezpieczenia wypadkowe

 – polegają na wypłacie określonej kwoty w postaci 

odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

background image

Świadczenia

Zasiłek chorobowy

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi 80% 

wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę 

jego wymiaru. Zasiłek chorobowy za okres pobytu 

w szpitalu przysługuje w wysokości 70% podstawy 

wymiaru. Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest na 

przykład wypadek przy pracy, w drodze do pracy lub z 

pracy albo choroba zawodowa lub też przypada na 

okres ciąży - zasiłek chorobowy przysługuje 

w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między 

przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12 

miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację 

a wynagrodzeniem miesięcznym osiąganym podczas 

pracy z obniżonym wynagrodzeniem. 

background image

Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub 
przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru. 

Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80% 
wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku. 

Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie wypłacane jest w wysokości 90% 
wynagrodzenia lub przychodu, które stanowiło podstawę 
wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 90. dni 
pobierania świadczenia, a jeśli niezdolność do pracy została 
spowodowana na przykład wypadkiem przy pracy lub 
chorobą zawodową – wypłacane jest 
w wysokości 100% tego wynagrodzenia; w pozostałych 
przypadkach 75%.

Zasiłek pogrzebowy

Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu w 
wysokości 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia 
obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty 
pogrzebu zostały poniesione. 

background image

Przyrost demograficzny w 
Europie (2006)

background image

Zabezpieczenie społeczne

Urodzenia

Zdrowie

        Sprawność

           Samodzielność

Zgony

zasiłek
macierzyński

 Choroba

                         Niepełnosprawność           Niesamodzielność

NFZ:

ZUS
KRU
S
budż
et
pańs
twa

- prewencja

- 
diagnostyk
a

- leczenie

- zasiłki 
  chorobowe

- 
świadczenia
  rehabilita-
  cyjne 
 Itd.

Renty z tytułu:
a)

niezdolności 
do pracy:

-

całkowitej i częścio-
wej   (ZUS)

-

całkowitej nie- 
zdolności do pra-
cy rolniczej (KRUS)

b) niezdolności do służby

(MON, MSWiA, MS)

    budżet państwa
c
) renty rodzinne budżet

państwa

d) renty socjalne budżet

państwa

e) Renty inwalidów 

wojennych i komba-
tantów budżet 
państwa

Dodatek 
pielęgnacyjny
(ZUS, KRUS,
budżet 
państwa)

zasiłek
pogrzebowy

REHABILITACJA (NFZ, ZUS, KRUS, PFRON)

background image

Modelowe systemy ubezpieczeń 

zdrowotnych

Dziękuję

Przemysław Pankowski

przemyslawpankowski@gmail.com

Bydgoszcz, 9 grudnia 2010 r.


Document Outline