Język jako narzędzie komunikacji

Instytut Dziennikarstwa 

Uniwersytet Warszawski

Definicje perswazyjne

Językowy obraz świata

Językowe patenty

 

Warszawa, 03.03.2016 r.

 

 

Językowy obraz świata – 

Ryszard Tokarski

• Ryszard Tokarski pisze: „Język, narzędzie 

komunikacji międzyludzkiej, kumuluje w sobie i 

utrwala doświadczenia społeczne, których 

podstawą są wielorakie relacje między człowiekiem 

a tym wszystkim, co składa się na otaczającą go 

rzeczywistość.”

• Człowiek może o tej rzeczywistości mówić, może ją 

wartościować i to zarówno wprost, jak i w sposób 

bardziej niejawny, a odbiciem naszego stosunku 

emocjonalnego i intelektualnego do 

odpowiadających danym wyrazom wycinków 

rzeczywistości pozajęzykowej jest przede wszystkim 

słownictwo danego języka. Leksyka utrwala bowiem 

nie tylko nasze poglądy odnośnie realnych bytów. 

Kreuje także byty fikcjonalne, np.: krasnoludek, 

bądź abstrakty, np.: dobro czy równość.

 

 

Językowy obraz świata – Robert 

Kwaśnica

• Robert Kwaśnica pisze natomiast: „[…] badania nad 

życiem codziennym ludzi pozostających pod wpływem 

rozmaitych, czasami krańcowo zróżnicowanych, kultur 

przynoszą sporo materiału ukazującego, jak to świat 

życia codziennego tworzony jest przez swoisty dla 

tych kultur język. Od obowiązującego w danej kulturze 

języka zależy nie tylko świat wewnętrznych przeżyć, 

zasady moralne, czy sposób bycia, ale także 

kategorie, za pomocą których spostrzegane są: czas, 

przestrzeń, fizyczne właściwości rzeczywistości 

materialnej.” Język więc nie tylko gromadzi 

doświadczenia, ale, według niektórych, może też 

rzeczywistość tworzyć. Podsumowując – w leksyce 

kryje się cały nasz świat. O tym traktuje właśnie 

zagadnienie zwane językowym obrazem świata (niem. 

sprachliches Weltbild, ang. linguistic view (picture) of 

the world, skrót polski: JOS). 

 

 

Definicje perswazyjne (1)

• Czy definicja może być narzędziem służącym 

perswazji? Tak, choć nie każda. Tadeusz 

Pawłowski opisuje kilka rodzajów definicji, które 

nie służą informowaniu, co dane pojęcie znaczy, 

lecz kształtowaniu ludzkich postaw. Nazywa je 

definicjami perswazyjnymi i zalicza do nich 

takie definicje, w których – w celach 

perswazyjnych – dokonuje się następujących 

zmian:

• - zmienia się zakres definiendum

• - zmienia się ładunek emocjonalny definiendum

• - zastępuje się dotąd używany termin – innym 

terminem, mającym odmienny ładunek 

emocjonalny.

 

 

Definicje perswazyjne (2)

• Przykładem pierwszej z tych zmian jest 

stwierdzenie: „Artystą jest ten, kto za 

pomocą dzieł sztuki doskonali ludzi 

moralnie”. Takie ujęcie sensu słowa artysta 

wiąże się ze znacznym zawężeniem zakresu 

jego znaczenia: w języku polskim artysta to 

‘człowiek uprawiający jakąś dziedzinę 

sztuki, tworzący w niej dzieła’. Konieczność 

ich dodatniego wpływu etycznego na 

odbiorców podkreśla się tylko w niektórych 

prądach w sztuce (np. w literaturze 

realistycznej II połowy XIX wieku lub w 

socrealizmie).

 

 

Definicje perswazyjne (3)

• Drugi typ zmiany polega na tym, że bez zasadniczej 

zmiany treści dokonujemy jej przewartościowania. 

Przykładem jest definicja: „Logistyka jest to 

oderwana od rzeczywistości i od doświadczenia, 

bezprzedmiotowa logika”. Słowo logistyka w jednym 

ze znaczeń określa logikę matematyczną, istotnie 

mającą charakter abstrakcyjny, a zatem „oderwany”. 

Z punktu widzenia metodologii naukowej jest to 

całkowicie zrozumiałe, ale dla ideologa lub 

publicysty, który chce oczernić z jakichś powodów 

matematyków – może to być użyte jako element 

perswazyjny – dopisuje on po prostu do definicji 

elementy zawierające ocenę dokonywaną z punktu 

widzenia „prostego człowieka”.

 

 

Definicje perswazyjne (4)

• Trzeci typ zmiany polega na zastąpieniu jednego 

słowa przez inne, przy czym obiekt nazywany w 

zasadzie jest ten sam, właściwie nie chodzi tu o 

definicję, ale o zamianę,  „podmienienie” słów 

(zmianę opakowania bez zmiany zawartości). Np. 

Gandhi redefiniował, zmienił całkowicie znaczenie 

słowa parias (owo „stare” znaczenie to: ‘w Indiach: 

człowiek z najniższej grupy społecznej, niebędący 

członkiem żadnej kasty, pozbawiony wszelkich 

praw’). 

• Po tej zamianie miał kłopot, co począć ze 

znaczeniem dotychczasowym, z dotychczasową 

treścią: jak nazwać ową grupę ludzi niebędących 

członkami żadnej kasy – wszak nadal istnieli. 

Wymyślił w tym celu termin haridżanie (mający 

pozytywne konotacje w przeciwieństwie do wyrazu 

parias, haridżanie to dzieci Boga) i starał się go 

upowszechnić. 

 

 

Sport – Kopaliński 

SPORT w XX w. uległ zasadniczym przeob rażeniom, 

które całkowicie zmieniły jego charak ter. Co na 

początku wieku było szlachetną zaba wą amatorów, 

współzawodnictwem dla satysfak cji i dla zdrowia, to na 

jego końcu stało się olbrzymim, światowym 

widowiskiem pochłania jącym i produkującym miliardy 

dolarów, rywali zacją zawodowców nadzianych forsą i 

koksem, ubóstwianych przez kibiców i fanów 

urządzających krwawe jatki na trybunach stadionów. W 

stuleciu tym kwitła przez dziesięciolecia musz tra i 

tresura sportowa za państwowe pieniądze w 

hitlerowskich Niemczech, w ZSRR i NRD, których 

olimpijskie medale miały spełniać role propagandy 

politycznej. Totalitaryzmy się skończyły; sportem 

zawładnęły bezkonkurencyjne pieniądze i reklama. Na 

prywatny użytek przeciętnego człowieka pozostało 

najczęściej kibicowanie zawodom sportowym przed 

telewizorem, oraz aerobik (zob.) i jogging (zob.). Zob. 

Piłka nożna; Szalikowcy; (Po) społeczeństwie...; 

Anaboliczne steroidy; Doping.

 

 

Demokracja

Ustrój, który jest obecnie w Polsce zagwarantowany przez 

konstytucję to demokracja, czyli z greckiego rządy ludu, 

większość obywateli stanowi władzę, ale respektuje się prawa 

mniejszości. Dzięki demokracji w Polsce obywatele mają od 

1989 roku wpływ na to, co się dzieje w polityce, ponieważ 

mogą brać udział w wyborach. Kiedyś, przed demokracją też 

odbywały się wybory, nie były one jednak wolne. Teraz do 

parlamentu startują różne ugrupowania, a o ich losie 

przesądzamy my, czyli wyborcy.

Najważniejszą więc cechą demokracji jest wolność wyboru. 

Wybieramy rząd, to decyzja większości, a tym samym 

wybieramy tych, którzy mają mówić naszym głosem, spełniać 

nasze postulaty, nas reprezentować. Demokracja więc to 

wolność. Po długich latach osaczenia komunizmem i wpajania 

haseł socjalistycznych zdewaluowały się one w zetknięciu z 

demokracją.

Ale demokracja została wywalczona, nie przyszła ot tak sobie. 

Bardzo wiele osób wierząc w jej moc i to, że będzie dla Polski 

dobra, straciło w walce o nią życie. Teraz, gdy ustrój ten jest 

już na porządku dziennym zapomina się o tym.

http://www.solidarnosc25.pl/wiadomoci/3-co-to-jest-demokracja

 

 

Sprawiedliwość

• sprawiedliwość to jest byc wobec drugiej osobie sprawiedliwym, 

czyli nie oszukiwać ja ,byc szerym..

• 60

 נυυмρєк ♥ 

Odpowiedziano: 2012-01-30 17:15:55 

• Sprawiedliwość – "uczciwe, prawe postępowanie"[1]. Jedno z 

podstawowych pojęć etycznych i prawnych, oznaczające cechę 

przypisywaną jednostkom (osoba sprawiedliwa), działaniom 

(sprawiedliwe postępowanie) czy instytucjom społecznym 

(sprawiedliwe prawa, sprawiedliwy ustrój, sprawiedliwy wyrok), 

wiązaną najczęściej z odpowiednim rozdziałem dóbr lub 

bezstronnością.

• 50

•

 blocked 

Odpowiedziano: 2012-01-30 17:16:26 

• Tego nie ma...

Sprawiedliwość- w dzisiejszym świecie nie istnieje -.-

 

 

Szczęście

Szczęście to chwila, która nie może trwać 

długo bo staje się codziennością. : ) 

Szczescie jest to rzecz, zachowanie, lub 

uczucie które sprawia że na twarzy 

pojawia Ci się uśmiech. Szczęście to 

miłość, zdrowie, rodzina. 

szczęście to moment życia który 

pozostaje na długo w pamięci 

człowieka.To śmiech,radość, uśmiechy. 

 

 

Szczęście cd.

Szczęście to stan duchowy człowieka , w 

którym hormony "dobierają sie" w dany 

sposób , a człowiek odczuwa coś w rodzaju 

"euforii". jednak szczęście jest rożne w 

zależności od człowieka. jest to stan trudny 

o opisania,każdy odczuwa go na swój 

sposób. wiele osób odczuwa szczęście , ale 

tego nie zauważa , bądź nie chce zauważyć. 

nie wszyscy tez potrafią to szczęście 

okazywać , a tym bardziej się nim 

dzielić.znika ono tez często w skutek "nie 

cieszenia się nim". o szczęście to zarówno 

radość , jak i powód do radości 

 

 

Szczęście cd.

szczescie to chyba jak ktos ma zaciesz 

przez dlugi czas wledy jest szczesliwy 

jak np kocha z wzajemnoscia i wg 

Uśmiech, błahe problemy, małe sukcesy 
Szczęście jest to rzecz, zachowanie, lub 

uczucie które sprawia że na twarzy 

pojawia Ci się uśmiech. Szczęście to 

miłość, zdrowie, rodzina. 

MYŚLĘ, ŻE POMOGŁEM 

 

 

Szczęście cd.

Szczęście jest to rzecz, zachowanie, lub uczucie 

które sprawia że na twarzy pojawia Ci się uśmiech. 

Szczęście to miłość, zdrowie, rodzina. 

Szczęście jest w nas cały czas. Prawdziwe szczęście 

wypływa z naszego wnętrza, a nie pochodzi z 

posiadania rzeczy materialnych czy bycia z drugą 

osobą. Szczęście jest bezwarunkowe, ponieważ nie 

zależy od żadnej zewnętrznej rzeczy lub sytuacji. 

Szczęście jest stanem, do którego wszyscy 

dążymy, ale tylko niektórzy do niego docierają. 

Docierają do niego, ponieważ porzucili - ego!

Czemu większość z nas nie doświadcza tego 

uczucia? Odpowiedź jest prosta, ponieważ to 

wspaniałe uczucie jest przykryte przez negatywne 

uczucia i emocje, takie jak: poczucie winy, wstydu, 

bezsilności, żalu, strachu, złości, dumy. Uwolnij je, 

a doświadczysz ciągłego stanu szczęścia. 

 

 

Szczęście cd.

szczęście materialne-to takie szczęście gdy 

kupimy sobie coś ale tego nie 

używamy...owszem mamy to w domu lub 

koło domu ale ta rzecz jest tylko na pokaz.

szczęście materialne-to takie którym 

potrafi się cieszyć więcej niż jedna 

osoba,te szczęście trwa bardzo długo...bo 

gdy np. kobieta która chce mieć dzieci a 

nie może i gdy dowiaduje się że jest to jest 

naprawdę szczęśliwa i osoby jej bliskie... 

rozumiesz? 

Szczęście to rodzinia i bliscy.Ale 

najważniejsze jest to , że na twarzach 

bliskich pojawia się uśmiech:) 

 

 

Wolność

• Mimo to z początku ludzie mieli jakieś wyższe idee. Rodzina, 

dzieci, religijność. To wszystko zaczęło się zmieniać i to na 

gorsze. Wszystko dlatego, że wolność przez grzeszników 

jest źle rozumiana. Dla człowieka nieznającego Słowa 

Bożego wolność oznacza swawolę. Zgodnie z popularnym 

przysłowiem hulaj dusza- piekła nie ma!.

Tymczasem prawdziwa wolność to zupełnie coś innego. 

Trzeba do tego inaczej podejść. Dla większości ludzi wolność 

kojarzy się z możliwością robienia złego. Gdy mają wolność 

wyboru – zrobić dobrze czy źle – prawie zawsze robią źle.

Wolność to owszem – możliwość wyboru, ale…

Biblijna wolność

Oznacza wolność od grzechu oraz uwolnienie od kary za 

występki. Najlepiej oddaje to cytat z Ew. Jana 8:36:

• A przetoż jeźli was Syn wyswobodzi, prawdziwie wolnymi 

będziecie.

• Wolny od grzechu – to jest prawdziwa wolność! Nie 

swawola i upadek w grzech, ale czystość w oczach Boga. 

Tak naprawdę tylko to ma znaczenie.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 U podstaw leży chęć wyjaśnienia 

problemu dwóch typów myślenia: 
konkretnego, występującego od 
neolitu, znanego z niezliczonych 
kultur pierwotnych, i abstrakcyjnego, 
wykształconego w kręgu zachodniej 
cywilizacji kilka wieków temu.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 „niektóre z ogólnych różnic 

charakterystycznych dla podejścia 

binarnego można przypisać nowym 

możliwościom ludzkiego poznania, 

jakie zostały stworzone przez zmiany 

w środkach komunikowania się”; 

„badanie sposobów komunikowania 

się, badanie technologii intelektu 

może rzucić dodatkowe światło na 

rozwój w sferze myślenia”

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 Po wynalezieniu języka następnym wielkim 

wynalazkiem było pismo – i na nim głównie 
skupia się Jack Goody. „pismo, a bardziej 
szczegółowo umiejętność posługiwania się 
się pismem alfabetycznym umożliwia 
badanie wypowiedzi w odmienny sposób 
przez fakt nadania ustnej komunikacji na 
poły trwałej formy: to badanie sprzyjało 
nasileniu działalności krytycznej, a co za tym 
idzie, racjonalności, sceptycyzmowi i logice”

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 Bardzo istotne jest to, że w koncepcji 

J.G. pismo nie jest po prostu 
materialnym korelatem języka. To 
nowa jakość w komunikacji 
międzyludzkiej.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 J. Goody jest zdania, iż stanowisko de Saussure’a i 

Bloomfilelda uwzględnia jedną tylko funkcję pisma, 

tę mianowicie, którą określić można jako przecho 

wywanie czy utrwalanie realizacji językowych. Jest 

oczywiste, że ze względu na tę funkcję pismo 

niczym się nie różni od innych sposobów rejestracji, 

takich chociażby jak nagrywanie na taśmę 

magnetofonową. Jednakże pismo spełniać może 

jeszcze jedną funkcję, której nie mają słuchowe 

środki odtwarzania, a mianowicie przenosząc język 

ze sfery słuchowej do wizualnej umożliwia 

zastosowanie odmiennych sposo bów jego badania. 

J. Goody nazywa to procesem dekontekstualizacji i 

temu właśnie procesowi przypisuje największy 

wpływ, jeśli idzie o zmiany w sposobach myślenia.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 

Oczywiście, termin „dekontekstualizacja" jest tu terminem 

zbiorczym, kryjącym w sobie co najmniej kilka zjawisk czy 

właściwości, biorących swój początek w fakcie materializacji 

mowy przez pismo. Ta materializacja sprawia, że między 

człowiekiem a jego werbalnymi aktami pojawia się dystans. 

„Może on teraz badać to, co mówi, w bardziej obiektywny 

sposób. Może stanąć z boku, komentować, nawet poprawiać 

swój własny wytwór" 18. Słowo zapisane przestaje być 

bezpośrednio związane z rzeczywistością działania, samo 

może stać się obiektem tego działania. Pismo materializując 

czy też reifikując przepły wający potok mowy, nadaje mu 

statyczność, umożliwia powroty do każdego punktu 

wypowiedzi, a co za tym idzie, umożliwia jej analizę w 

bardziej obiektywny sposób. Jednocześnie uwalnia umysł od 

konie czności przechowywania wypowiedzi, kierując całą 

jego energię na badanie tekstu.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 Tak więc przejście od mowy do pisma oznacza nie 

tylko zmianę środka komunikacji, oznacza również 

przemianę samego komunikatu jako przedmiotu 

refleksji. Z chwilą „[...] gdy wypowiedź zostaje 

utrwalona w piśmie, może być analizowana 

znacznie bardziej szczegółowo zarówno w całości, 

jak i w swych częściach, zarówno wstecz, jak i w 

przód, w oderwaniu od kontekstu bądź uwikłana w 

nim; innymi słowy, może być poddana zupełnie 

odmiennemu typowi badania i krytyki niż jest to 

możliwe w przypadku czysto werbalnej komunikacji. 

Mowa nie jest już dłużej związana z «okazją», staje 

się ponadczasowa. Nie jest również przywiązana do 

osoby; na papierze staje się bardziej abstrakcyjna, 

bardziej zdepersonalizowana" 21.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 Jest przy tym istotne, jak to podkreśla J. Goody, „[...] że 

tym, co wyróżnia myśl postnaukową, jest nie tyle 

sceptycyzm jako taki, ile akumulacja sceptycyzmu, 

którą pismo umożliwia; jest to problem ustanowienia 

kumulatywnej tradycji krytycznej dyskusji" 22. Albo 

wiem, jak stwierdza w innym miejscu, „[...] dla 

członków społeczeństw ustnych [tzn. tradycyjnych — 

M.M.] rozwijanie nawyku sceptycznego myślenia o, 

powiedzmy, naturze materii czy związkach człowieka z 

Bogiem było trudne po prostu dlatego, że 

podtrzymywanie tradycji krytycznej nie mogłoby mieć 

miejsca w sytuacji, gdy sceptyczne myśli nie są 

zapisywane, nie są przenoszone w przestrzeni i czasie, 

nie jest możliwe dla ludzi zarówno rozważać je z 

zaciszu domowym, jak i wysłuchiwać w trakcie 

wystąpień. 

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 Sposób myślenia determinował też 

sam zapis: ujęcie myśli w 
dwuwymiarach sprzyjało myśleniu o 
relacjach, linearność zaś zapisu 
skłaniała ku metodycznemu, 
liniowemu śledzeniu rzeczywistości.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

 Pismo zmieniło również zasadniczo charakter 

gromadzonej wiedzy. W społeczeństwach o 

komunikacji ustnej jedyną możliwością przetrwa 

nia wszelkich jednostkowych innowacji czy odkryć 

intelektualnych było włączenie ich do ustnej 

tradycji grupy, co często zależało od czynników 

pozapoznawczych. Z chwilą pojawienia się pisma 

indywidualne odkry cia intelektualne mają 

znacznie większe szansę przetrwania i stymulo 

wania procesów poznawczych innych ludzi; 

gromadzenie wiedzy staje się niezależne od 

wymogów chwili, czy presji ekonomicznych i 

politycznych 28.

 

 

Pismo i jego implikacje poznawcze 

– koncepcja Jacka Goody’ego

Ta ostatnia implikacja, choć istotna z punktu 

widzenia możliwości przyrostu wiedzy 

wydaje się jednak drugorzędna w 

porównaniu z implikacjami wcześniej 

wspomnianymi. Albowiem, jak to podkreśla 

Goody, „[...] pismo stwarza przełom nie 

tylko dlatego, że utrwala mowę w czasie i 

przestrzeni, lecz dlatego, że przekształcają 

dzięki uabstrakcyj-nieniu jej komponentów, 

umożliwieniu śledzenia jej wstecz, tak że 

komunikacja za pomocą wzroku stwarza 

ludziom odmienne możliwości poznawcze 

niż komunikacja za pomocą słów"

 

 

Język i nowość

Opanowawszy język, możemy zrozumieć 

nieskończoną  liczbę  wyrażeń,  które  są 

nowością 

wobec 

dotychczasowego 

doświadczenia,  nie  są  wcale  fizycznie 

podobne do wyrażeń składających się na 

nasze  doświadczenia  językowe  ani  też 

zbieżne  z  nimi.  Możemy  również  z 

większą  lub  mniejszą  łatwością  tworzyć 

takie 

wyrażenia 

stosownie 

do 

okoliczności,  pomimo  ich  oryginalności  i 

niezależnie  od  układu  bodźców  […].  W 

takim  ujęciu  potoczne  używanie  języka 

jest działalnością twórczą. 

Noam Chomsky

 

 

Językowe innowacje naszych przodków 

(XVI wiek)

DOBRO: Nie patrzą dobra pospolitego / Jeno pożytku 

swojego. [Biernat]

DOBROĆ: Dziwna jest dobroć Boska, której nic 

największe złości nie zawadzają. [Biblia]

DOBROŚĆ: Przez moje też trudności, które są 

materią Twojej dobrości. [Modlitewnik]

DOBROTA: I jakoż bych ja musiał być bez tej 

niecnoty / Bych mógł przepomnieć Pańskiej 

dobroty. [Rej]

DOBROTLIWOŚĆ: Nie ustanie pamiątka twej 

dobrotliwości. [Skarga]

 

 

Językowe innowacje naszych przodków 

(XVIII wiek, Słownik S. B. Lindego)

 

 

Językowe „patenty” 

[okładka Merlin]

.

 

 

Językowe „patenty” 

[Słownik warszawski, 1902]

 

 

Językowe patenty 

[Uniwersalny słownik języka 

polskiego, 2003] 

spolegliwy ‹czes. spolehlivý› książk.
a) «taki, na którym można polegać, na którego 

można liczyć, godny zaufania; pewny»

○ Spolegliwy opiekun (T. Kotarbiński).
○ Ideał spolegliwego przyjaciela.
○ Czynić świat spolegliwym.
b) «skory do kompromisu; wyrozumiały, 

pojednawczy, uległy»

○ Spolegliwy krytyk, polityk.

 

 

Czas dynamicznych zmian

Dysponujemy wielu opisami fragmentarycznymi, które 

pozwalają przyjąć intuicyjnie stawianą tezę o wielkiej 
współczesnej zmianie językowej. Ta wielka zmiana 
obejmuje:

- zasadnicze zmiany w podsystemie leksykalno-

frazeologicznym i tekstowym […] przy ograniczonych 
zmianach w podsystemach gramatycznych,

- duże zmiany w systemie odmian oraz ich społecznej 

dystrybucji,

- przebudowę społecznej świadomości językowej (m.in. 

kwestii stosunku polszczyzny do innych języków).

Stanisław Gajda

 

 

Nowość i tradycja – dokumenty 

i literatura 

Zastrzeżenia patentowe versus 

powieść Jerzego Andrzejewskiego

Na czas powszechnej spowiedzi zaprzestano 

wszelkich pieśni, miał się właśnie ku końcowi 

trzeci dzień powszechnej spowiedzi i wciąż szli 

ogromnymi lasami kraju Vendôme, szli bez 

pieśni i bez dzwonienia w dzwonki, w ciasno 

stłoczonej gromadzie, tylko monotonny szelest 

paru tysięcy nóg było słychać, czasem 

skrzypienie wozów, które zamykały pochód 

dzieci wioząc te, które zasłabły z wyczerpania 

lub miały nogi zbyt dotkliwie poranione, aby 

móc iść pieszo, droga wśród starej puszczy 

zdawała się nie mieć początku i końca, już 

piąta niedziela mijała od owej przedwieczornej 

godziny,

 

 

Nowość i tradycja – dokumenty 

i literatura 

Zastrzeżenia patentowe

1. Pancerz komorowy zwłaszcza czołgu, składający się 

ze ściany zewnętrznej połączonej trwale ze ścianą 

wewnętrzną dnem oraz wiekiem, znamienny tym, 

że skorupa pancerza w kształcie dowolnego naczynia, 

formy, komory (19) składa się z systemu zaworów 

wlewowo-zasypowych (5) ustalonych we wieku (3) 

łączącym ścianę zewnętrzną (1) wraz ze ścianą 

wewnętrzną (2) oraz systemu zaworów wylewowo-

wysypowych (6) ustalonych w dnie (4) komory (19) 

lub połączonych komór (19) systemem zaworów 

przelewowo-przesypowych (13) ustalonych w łączniku 

przelewowym (12) na obiegu którego ustalono pompy 

ssąco-tłoczące oraz sprężające (14) stanowiąc tak 

nimi maksymalnie 50% udziału w grubości, objętości i 

masie tak powstałych komór (19) pancerza w którym 

pozostałe 50% jego całości stanowi dowolny czynnik 

stały, ciekły lub gazowy w postaci wypełnienia (7).

 

 

Granice 

mojego 

języka 

oznaczają 

granice 

mojego 

świata.

Ludwig Wittgenstein