Slajd 1



zachowania suicydalne

(

próby samobójcze i

samobójstwa dokonane) – obok uzależnień – stanowią

typową kategorię czynów autodestrukcyjnych.



samobójstwo

jest w zasadzie aktem świadomego

odebrania sobie życia.



samobójstwo

jest przede wszystkim świadectwem

osobistego dramatu człowieka oraz jego najbliższego

otoczenia.



znaczny odsetek chorych cierpiących na depresję

endogenną

[25%],

a wg niektórych autorów nawet

[60%]

umiera w następstwie samobójstwa.



Samobójstwo – jest zjawiskiem złożonym, na które wpływa zespół

czynników min. takich jak:

- poczucie braku sukcesów życiowych

- zawód miłosny

- konflikt wewnątrzrodzinny

niespełnienie życiowego celu.

Z tym łączy się przekonanie (w danej chwili) o beznadziejności sytuacji,

o swojej bezużyteczności i tym, że dalsze życie jest bez sensu, niewarte

przedłużania. Występuje pustka egzystencjalna, utrata poczucia sensu

dalszego istnienia.

W większości przypadków samobójstw są to tylko swoiste katalizatory

wyzwalające przyspieszoną reakcję, a nie są to przyczyny główne.

U co trzeciej osoby stwierdza się chorobę psychiczną, a ok. 43%

suicydantów znajdowało się pod wpływem alkoholu.

geneza samobójstw jest złożona i winna być rozpatrywana w kilku

wymiarach:

- społecznym, psychologicznym ale też jako problem dotyczący zdrowia

(ściśle niektórych grup schorzeń).

Samobójstwami

– jako poważnym problemem w

dziedzinie zdrowia psychicznego muszą się

zajmować lekarze i psycholodzy.

Prowadzone badania dowodzą, że zapobieganie

samobójstwom jest wprawdzie możliwe lecz wymaga

ciągłych, a nie akcyjnych działań począwszy od:



zapewnienia jak najlepszych warunków wychowania

dzieci i młodzieży;



skuteczne leczenie zaburzeń psychicznych (80%)



kontrolowanie czynników ryzyka w środowisku

W 1999 WHO rozpoczęło na całym świecie wdrażać

program zapobiegania samobójstwom.

Jedną z najbardziej dramatycznych rzeczy jakie mogą

spotkać lekarza – to samobójstwo pacjenta.

Następstwem takiego doświadczenia jest:



utrata pewności siebie



złość i wstyd



poczucie niekompetencji zawodowej



zwątpienie we własne umiejętności



lęk o własną reputację



w ciągu roku ok. 1 mln osób na świecie popełnia

samobójstwo;



samobójstwo jest jedną z dziesięciu

najczęstszych przyczyn zgonów w każdym kraju,

oraz jedną z trzech głównych przyczyn zgonów w

gr. wiekowej 15-35 lat;



jedno samobójstwo jest tragicznym ciosem dla co

najmniej6 osób, a jeżeli ma miejsce w szkole czy

miejscu pracy , oddziałuje na setki ludzi.

Samobójstwo to wynik złożonej interakcji wielu czynników

takich jak:

- biologiczne

- genetyczne

- psychologiczne

- socjologiczne

- środowiskowe

Badania dowodzą, że w ok. miesiąca poprzedzającego

samobójstwo u lekarza było 40-60% osób, które odebrały

sobie życie , większość z nich do lekarza POZ-tu, a nie do

psychiatry.

Współpraca z psychiatrą i zapewnienie właściwego i

odpowiedniego leczenia pacjentowi o skłonnościach

samobójczych jest podstawowym zadaniem lekarza

pierwszego kontaktu.

Samobójstwo

– nie jest ch. psychiczną, nie musi też być

przejawem choroby, lecz zab. psychiczne są gł. czynnikiem

związanym z samobójstwami.

Ocena się, że ryzyko suicydalne w ciągu życia przez osoby z:



depresją

6-15%



uzależnieniem od alkoholu

7-15%



ze schizofrenią

4-12%



zaburzeniem osobowości

20-50%

U osób popełniających samobójstwo zwykle stwierdza się

więcej niż jedno zaburzenie. Często współwystępują –

uzależnienie od alkoholu i depresja oraz zaburzenia

osobowości a także inne zaburzenia psychiczne.

Do cech klinicznych zwiększających

ryzyko samobójstwa w depresji

należy:



uporczywa bezsenność



depresja psychotyczna



pobudzenie



napady lęku panicznego



wiek > 25 lat u mężczyzn



wczesna faza choroby



nadużywanie alkoholu



faza depresyjna CHAD



stan mieszany(maiakalno –

depresyjny)



mania psychotyczna

Szczególnie narażeni Z.S. są osoby, u

których depresja wystąpiła w

późniejszym wieku.

Uzależnienie od alkoholu



wczesny początek uzależnienia



długi ciąg alkoholowy



głębokie uzależnienie



obniżenie nastroju



zły stan somatyczny



złe funkcjonowanie zawodowe



alkoholizm w rodzinie



zerwanie z bliską osobą lub poważne

problemy w związku z partnerem.

Do czynników specyficznych związanych

z podwyższonym ryzykiem samobójstwa

u alkoholików należą:

Schizofrenia

Do specyficznych czynników ryzyka

samobójstwa należą:

młody wiek, płeć męska, brak

zatrudnienia

powtarzające się nawroty

lęk przed pogorszeniem się st.

zdrowia, szczególnie u osób o

wysokim poziomie intelektualnym

objawy pozytywne: podejrzliwość,

urojenia

Najwyższe ryzyko w okresach:

wczesne stadium choroby

początkowy okres nawrotu choroby

początki powrotu do zdrowia

Ryzyko suicydalne maleje w miarę

zwiększania się czasu trwania

choroby

Zaburzenia osobowości

•

osobowość z pogranicza

(borderline)

•

osobowość antyspołeczna

•

osobowość schizoidalna

•

osobowość histrioniczna

Pewne cechy psychiczne:

impulsywność, agresja – wiążą się

ze zwiększonym ryzykiem

suicydalnym

Zaburzenia lękowe

•

napady lęku panicznego

Inne

•

zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

•

somatyzacja i zaburzenia

odżywiania (anoreksja, bulimia)

Przewlekłość choroby, niepełnosprawność i niekorzystne rokowanie

wykazują korelację z samobójstwem. Poza tym u osób z ch. somatycznymi
częstość współwystępowania zaburzeń psychicznych, a zwłaszcza
depresji jest podejrzana.

Choroby neurologiczne

•

padaczka (zwiększona

impulsywność, agresywność i

przewlekła niesprawność)

•

uszkodzenie mózgu i rdzenia

kręgowego – zw. ryzyko

HIV/AIDS

•

wzrost ryzyka u ludzi młodych

•

większe ryzykow ok. początkowej

diagnostyki i potwierdzenia

rozpoznania

•

we wczesnym stadium choroby

•

narkomanii, stosujący narkotyki

dożylnie należą do gr. zw

. ryzyka

Choroba nowotworowa

•

największe ryzyko w okresie

ustalania rozpoznania oraz w

pierwszych dwóch latach choroby

terminalnej

•

przewlekły ból powoduje wzrost

ryzyka suicydalnego

Inne schorzenia

•

przewlekłe choroby wątroby,

nerek, kości i stawów oraz

sercowo-naczyniowe

•

upośledzenie sprawności

lokomocyjnej (chodzenie)

•

ślepota

Liczne czynniki indywidualne i socjodemograficzne mają zw. z samobójstwem



zaburzenia psychiczne (depresja, uzależnienie od alkoholu i zab. osobowości)



choroba somatyczna (terminalna, z bólem, inwalidyzująca, AIDS)



wcześniejsze próby samobójcze



przypadki samobójstw, alkoholizmu lub inne zab. psychiczne w rodzinie



stan cywilny (wdowieństwo, rozwód, stan wolny)



osamotnienie (życie w izolacji społecznej)



brak pracy lub przejście na emeryturę



utrata bliskich (osierocenie) w dzieciństwie.

Jeżeli pacjent jest leczony psychiatrycznie to wzrost ryzyka u osób, które:



zostały niedawno wypisane ze szpitala



podejmowały już wcześniej próby samobój

cze

Ponadto z podwyższonym ryzykiem samobójstwa łączą się takie stresujące

wydarzenia życiowe:



separacja małżeńska

śmierć bliskiej osoby

konflikty rodzinne

pogorszenie

sytuacji materialnej

, odrzucenie przez osobę znaczącą,

wstyd i poczucie

zagrożenia

MITY

Pacjenci, którzy

mówią o

samobójstwie rzadko

je popełniają.

Pytanie pacjenta o

samobójstwo może

spowodować działania

samobójcze.

RZECZYWISTOŚĆ

Pacjenci, którzy popełniają samobójstwo

zwykle przedtem dają sygnały

ostrzegawcze „wołanie o pomoc”

Groźby również należy traktować bardzo

poważnie

Pytanie pacjenta o samobójstwo często

zmniejsza lęk i niepokój związany z tym

tematem, pacjent może odczuwać ulgę,

że się go lepiej rozumie.

Jak zadawać pytania

osobie zagrożonej samobójstwem



czy czuje się pan/i nieszczęśliwy i bezradny?



czy czuje się pan/i zrozpaczony?



czy miewa pan/i poczucie, że już pan/i nie wytrzyma kolejnego nowego dnia?



czy ma pan/i poczucie, że życie jest ciężarem nie do zniesienia?



czy ma pan/i poczucie, że nie warto żyć?



czy myśli pan/i czasem, żeby popełnić samobójstwo?

Pytania należy zadawać z wyrazem troski i ciepła, okazując pacjentowi że

wczuwamy się w jego sytuację i położenie.

Przykłady b. dokładnych pytań:



czy myślał/a pan/i o tym, żeby ze soba skończyć?



jak chciał/a by pan/i to zrobić?



czy posiada pan/i tabletki, broń palna, inne środki?



czy zastanawiał/a się pan/i, kiedy to zrobić?

Myląca lub pozorna poprawa

Kiedy pobudzony pacjent nagle wydaje się spokojny,

może to oznaczać, że zdecydował się popełnić samobójstwo i dlatego już odczuwa

spokój – po podjęciu ostatecznej decyzji.

Zaprzeczanie

Pacjenci, którzy mają b. poważny zamiar odebrania sobie życia, mogą z

rozmysłem zaprzeczać, jakoby mieli takie myśli.

Triada emocjonalna

Ambiwalencja

(

do samego końca sprzeczne uczucia)

Impulsywność

(chwilowy impuls)

Sztywność

(zawężenie

)

Zawarcie kontraktu

– „żadnego samobójstwa”

do negocjacji włączyć kogoś bliskiego p-wi.

Kontrakt tylko z p-em, który potrafi kontrolować

swoje zachowanie.

JEŻELI PACJENT NIE WYKAZUJE CIĘŻKICH ZABURZEŃ

PSYCHICZNYCH, ANI NIE PRZEJAWIA POWAŻNYCH

ZAMIARÓW SAMOBÓJCZYCH MOŻNA PODJĄĆ SAMEMU

UDZIELANIE POMOCY.



nie zostawiać pacjenta samego



doprowadzić do hospitalizacji i dopilnować tego



zawiadomić rodzinę.

Document Outline