Elektrown

ie 

jądrowe

Sytuacja radiacyjna kraju

Wyniki pomiarów skażeń promieniotwórczych 

w III kwartale 2009 roku

moc dawki

69—140 nSv/h

(średnio 96 nSv/h)

Cs-137 w powietrzu 

0,1—4,6 μBq/m

3

(średnio 0,7 μBq/m

3

)

Cs-137 w mleku 

0,2—1,0 Bq/dm

3

(średnio 0,5 Bq/dm

3

)

Elektrownie atomowe

Pierwsza elektrownia jądrowa, powstała 

w 1954 r.w Obnińsku (ZSRR). Wówczas 

pierwszoplanowym celem budowy elektrowni 

jądrowych była produkcja wzbogaconego 

materiału rozszczepialnego do 

produkcji broni atomowej

Lata 70-te – gwałtowny rozwój bloków 

energetycznych z reaktorami atomowymi

Elektrownie atomowe w Europie i 

na świecie

Obiekty radiologiczne poza granicami 

kraju

 Szwecja

 Litwa

 Ukraina

 Węgry

 Słowacja

 Czechy

 Niemcy

W roku 2007 nie odnotowano w ww. elektrowniach jądrowych żadnego 

zdarzenia jądrowego, przekraczającego poziom 2 w 7-stopniowej skali INES

Elektrownie jądrowe w 

Polsce

• W Polsce nie ma elektrowni jądrowych, 

jedynym działającym reaktorem 

jądrowym jest badawczy reaktor Maria, 

należący do Państwowej Agencji 

Atomistyki

• Lata 80-te XX wieku – rozpoczęto 

budowę elektrowni Żarnowiec, prace 

przerwano na początku lat 90-tych

• 9 listopada 2008 w Gdańsku, premier 

Donald Tusk zapowiedział budowę co 

najmniej dwóch elektrowni atomowych

Obiekty radiologiczne w 

kraju

1.

Reaktor badawczy MARIA w Instytucie 
Energii Atomowej 

2.

Będący aktualnie w stanie likwidacji 
reaktor badawczy EWA 

3.

Przechowalniki wypalonego paliwa 
jądrowego w Zakładzie 
Unieszkodliwiania Odpadów 
Promieniotwórczych

4.

Basen technologiczny reaktora MARIA

Inne potencjalne źródła zagrożenia 

radiologicznego na terytorium naszego 

kraju

1. Transport substancji promieniotwórczych 

18 529 przewozów 

przesyłek promieniotwórczych

przewieziono 41 547 sztuk 

przesyłek promieniotwórczych 

4 razy dokonano transportu świeżego paliwa jądrowego 

2. Próby nielegalnego przywozu do Polski substancji 

promieniotwórczych i materiałów jądrowych

134 razy zatrzymano lub cofnięto transport 

źródeł promieniotwórczych

Zasada działania elektrowni 

atomowych

1. Reakcję rozszczepienia – 

zjawisko rozpadu jądra 
wzbudzonego na kilka innych jąder

Zasada działania elektrowni 

atomowych

2. Reakcje syntezy

Zasada działania elektrowni 

atomowych

• Jądrowa reakcja łańcuchowa 

neutrony wyzwalające się w jednym akcie

rozszczepienia wywołują następne akty

rozszczepienia

Budowa elektrowni 

atomowej

Reaktor jądrowy

Reaktor jądrowy jest integralnym 
elementem elektrowni jądrowej, 
w którym następuje proces 
inicjacji, kontroli oraz 
podtrzymywania reakcji 
łańcuchowych rozpadu jądrowego

Typowy reaktor jądrowy 
zbudowany jest z reflektora 
neutronów, osłon biologicznych 
i najważniejszego rdzenia

Reaktor jądrowy

Paliwo jądrowe i pręty paliwowe

Paliwo jądrowe – 

substancje zawierające izotopy rozszczepialne. 

Najczęściej są to 

235

U, 

233

U, 

239

Pu, 

241

Pu

Paliwo jądrowe jest 

zamknięte 

wewnątrz elementów 

paliwowych

Sterowanie reaktorem – 

utrzymywanie poziomu 

neutronów w stanie krytycznym 

Stan krytyczny

liczba neutronów powstających 

w reaktorze w czasie dt 

=

liczbie neutronów traconych w czasie

dt w wyniku pochłaniania i ucieczki 

Zasada działania 

reaktora

Zasada działania 

reaktora

Pręty kontrolne –  

zbudowane z substancji 

pochłaniających neutrony 

(cyrkon, hafn), sterują 

szybkością reakcji jądrowej

Odpady 

promieniotwórcze

Podczas rozszczepienia jąder powstają 

w reaktorze lżejsze jądra atomowe 

o wysokiej radioaktywności, emitujące 

niebezpieczne promieniowanie

Wysłużony element paliwowy zawiera 

wielkie ilości takich niebezpiecznych dla 

życia materiałów, ale także resztki 

U-235 oraz plutonu 

Odpady promieniotwórcze

Basen

Transport elementów

paliwowych

Zakłady przerobu
paliwa jądrowego

Uran i pluton

Fabryka produkująca 

pręty paliwowe

Odpady radioaktywne

Składowanie 

w mogilniku

Skażenia promieniotwórcze

 Bomby jądrowe zrzucone na 

Hiroszimę i Nagasaki w 1945 r.

 Testy w atmosferze z bronią jądrową 

przeprowadzane głównie w latach 
pięćdziesiątych i na początku lat 
sześćdziesiątych ub. stulecia

 Awaria elektrowni atomowej w 

Czarnobylu na Ukrainie w roku 1986

Eksplozja bomby atomowej - zagrożenia

1. Fala uderzeniowa

2. Grzyb atomowy

3a. Radioaktywny opad lokalny

3b. Chmura radioaktywna

4. Izotopy radioaktywne

 

131

J 

Prawie całkowicie wchłaniany 

i gromadzony w tarczycy

 

90

Sr 

Uszkodzenie 

szpiku kostnego, 

białaczka,

nowotwory kości

 

137

Cs 

Gromadzony 

w mięśniach

Postępowanie kierownika jednostki organizacyjnej 

stwierdzającego zaistnienie zdarzenia 

radiacyjnego

1.

Niezwłoczne powiadomienie Państwowej Straży 

Pożarnej, pogotowia ratunkowego, policji 

2.

Zorganizowanie pierwszej pomocy osobom 

poszkodowanym

3.

Zabezpieczenie miejsca zdarzenia

4.

Powiadomienie Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki 

oraz organu wydającego zezwolenie

5.

Sporządzenie i przesłanie do PPAA oraz organu 

wydającego zezwolenie po zakończeniu działań 

mających na celu usunięcie skutków zdarzenia i po 

ustaniu zagrożenia, informacji zawierającej: opis 

przebiegu zdarzenia, opis przebiegu likwidacji 

zagrożenia i jego skutków, listę osób poszkodowanych, 

wykaz zastosowanych metod pomiarowych i środków 

ochrony indywidualnej, protokół kontroli 

dozymetrycznej 

Zagrożenie radiacyjne – zalecenia Biura Bezpieczeństwa i 

Zarządzania Kryzysowego Wydziału Zarządzania Kryzysowego 

i Ochrony Ludności

 zachowaj spokój

 uważnie i stale słuchaj oficjalnych komunikatów 

radiowych i telewizyjnych o:

o skutkach zdarzenia dla ludzi i środowiska, 

o sposobie postępowania, w tym możliwych do zastosowania 

środkach i działaniach dla ochrony zdrowia 

 w razie zalecenia pozostania w domu:

o zamknij okna i drzwi, 

o wyłącz wentylację, klimatyzację, ogrzewanie nawiewowe itp., 

o ukryj zwierzęta, inwentarz nakarm przechowywaną w zamknięciu 

paszą,

o przechowuj żywność w szczelnych pojemnikach lub lodówce,

o pozostań wewnątrz pomieszczeń do czasu odwołania zalecenia 

przez władze (służby ratownicze), 

o jeśli musisz wyjść na zewnątrz, zakryj nos i usta mokrym 

ręcznikiem, chusteczką itp. 

 po  odwołaniu  bezpośredniego  zagrożenia  radiacyjnego 

stosuj  się  do  oficjalnych  zaleceń  władz  i  służb 

ratowniczych odnośnie dalszych sposobów postępowania!

Wartości poziomów interwencyjnych dla 

poszczególnych 

rodzajów działań interwencyjnych

• ewakuacja - gdy dawka skuteczna otrzymana w 

ciągu kolejnych 7 dni wynosi co najmniej 100 

mSv

• nakaz pozostania w pomieszczeniach 

zamkniętych - gdy dawka skuteczna otrzymana w 

ciągu kolejnych 2 dni wynosi co najmniej 10 

mSv

• podanie preparatów ze stabilnym jodem - gdy 

dawka pochłonięta otrzymana na tarczycę wynosi 

co najmniej 100 mGy

• czasowe przesiedlenie ludności - gdy dawka 

skuteczna otrzymana w ciągu kolejnych 3 dni 

wynosi co najmniej 30 mSv

Awaria elektrowni jądrowej w 

Czarnobylu

• 26 kwietnia 1986 roku 
• Przyczyny:

• błąd człowieka 

• wady konstrukcyjne reaktora tego typu 

• Przebieg zdarzeń:

• wyłączenie większości systemów 

zabezpieczeń

• wymknięcie się reakcji spod kontroli

• zapalenie się pewnych elementów 

konstrukcyjnych

• eksplozja (1 500 ton łatwopalnego grafitu)

Pomiar skażeń 

promieniotwórczych po 

katastrofie

•

Służba Pomiarów Skażeń 
Promieniotwórczych (SPSP), czyli 
krajowy system monitoringu 
radiacyjnego, koordynowana przez 
Centralne Laboratorium Ochrony 
Radiologicznej (CLOR) w Warszawie

•

jedyna tego typu placówka w Europie

Fala promieniotwórcza

• Pierwsza fala skażonego powietrza 

dotarła nad Polskę prawdopodobnie 

około północy  27 na 28 kwietnia

• Druga fala (większa) - ominięcie 

Polski, skierowanie na południe 

Europy

Akcja jodowa

• 30 kwietnia 1986 skażenie 

radioaktywne objęło zasięgiem całą 

Polskę ( I fala). Dlatego też Komisja 

Rządowa zaleciła przeprowadzenie 

akcji jodowe

• Płyn Lugola:

– zapobiegł wbudowaniu do tarczycy I

131

 z 

odpadów promieniotwórczych

– blokująca dawkę przyjęło 18,5 mln ludzi, 

w tym 95% dzieci i młodzieży

Skutki zdrowotne

• nie wykazano wzrostu zachorowań na raka, ani 

zależności umieralności od wielkości otrzymanych 

dawek

• wysokie dawki na tarczycę po awarii w Czarnobylu 

spowodowane były głównie spożyciem mleka 

krowiego skażonego jodem w ciągu pierwszych kilku 

tygodni awarii

• naukowcy UNSCEAR stwierdzili, że  "występują 

reakcje psychologiczne na awarię, które nie są 

spowodowane rzeczywistym napromieniowaniem, 

lecz strachem przed możliwymi potencjalnie 

skutkami napromieniowania"

Dziękuję 

za 

uwagę