XVI. RADA MINISTRÓW I ADMINISTRACJA RZĄDOWA

Władza wykonawcza



Rada Ministrów i Prezydent



Rada Ministrów - funkcjonuje również pojęcie „rząd",

rzadko, ale jest spotykane także określenie „gabinet".



Najwcześniej pojawiła

się nazwa „gabinet

" - Anglia,

gdy osoby z najbliższego otoczenia monarchy,

sprawujące funkcje odpowiadające realizowanym

dzisiaj przez ministrów, zbierały się w gabinecie króla.



Termin „rząd

znany był Małej Konstytucji z 1992 r.,

która stosowała go wymiennie z okre śleniem „Rada

Ministrów".



Konstytucja z 1997 r. wprowadziła w tym względzie

zmianę, z treści jej zniknęła nazwa „rząd" i dla

określenia tego organu ustawa zasadnicza posługuje

się wyłącznie terminem „Rada Ministrów".

Definicja RM



naczelny organ władzy wykonawczej, spełniający

złożone zadania o charakterze politycznym z zakresu

prowadzenia wewnętrznej i zagranicznej polityki

państwa, kierujący i koordynujący pracę całej

administracji rządowej, działający pod kontrolą Sejmu i

ponoszący przed Sejmem odpowiedzialność polityczną



Pluralizm polityczny powoduje, że z reguły rząd jest

koalicyjny



Przeciwieństwem rządu koalicyjnego mogą być albo

gabinety jedno partyjne, albo tzw. rządy fachowców.



Występuje także zjawisko rządu mniejszościowego,

czyli takiego, który nie posiada stałego,

większościowego zaplecza politycznego w Sejmie.

Rola ustrojowa Rady

Ministrów



Art. 146.



1. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej

Polskiej.



2. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych

organów państwowych i samorządu terytorialnego.



3. Rada Ministrów kieruje administracją rządową.



4. W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada

Ministrów w szczególności:



zapewnia wykonanie ustaw,



wydaje rozporządzenia,



koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,



chroni interesy Skarbu Państwa,



uchwala projekt budżetu państwa,



kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie

rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,



zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek

publiczny,



zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,



sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi

państwami i organizacjami międzynarodowymi,



10)

zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz

zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,



11)

sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz

określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,



12)

określa organizację i tryb swojej pracy.

Rola ustrojowa Rady

Ministrów



prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną

państwa (

domniemanie właściwości

Rady

Ministrów w dziedzinie polityki państwa) .



Funkcja wykonawcza (ustawy wykonuje i

zapewnia ich wykonywanie )



funkcja rządzenia - wyraża się ona w

wytyczaniu ogólnych kierunkowych zasad

polityki państwa w dziedzinie wewnętrznej i

zewnętrznej, jak też w podejmowaniu

decyzji o znaczeniu strategicznym.

Skład Rady Ministrów



O składzie liczbowym rządu w Polsce w znacznym stopniu

decyduje parlament, który uchwalił ustawę z dnia 4 września

1997 r. o działach administracji rządowej.



ile działów powierzonych zostanie jednemu ministrowi,

przesądza premier.



Ministrowie resortowi i zadaniowi



Prezes Rady Ministrów

pełni rolę kierowniczą w rządzie, a

Konstytucja zezwala mu na jednoczesne kierowanie resortem.



Art. 147.

1. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i

ministrów.

2. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi

Rady Ministrów.

3. Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także

funkcję ministra.

4. W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani

przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Tryb powoływania Rady Ministrów

- rola prezydenta i Sejmu



Proces tworzenia rządu rozpoczyna prezydent,

desygnując Prezesa Rady Ministrów



premier przedstawia prezydentowi propozycje składu

rządu



Prezydent powołuje premiera i pozostałych członków

rządu w ciągu 14 dni od dnia pierwszego posiedzenia

Sejmu lub od dnia przyjęcia dymisji poprzedniej Rady

Ministrów. Odbiera przysięgę od członków nowego

rządu i wręcza im nominacje.



dyskusji nad

expose

premiera, zawierającym program

działania R.M., a także nad wnioskiem o wotum

zaufania



na wypadek kryzysu spowodowanego brakiem
większości parlamentarnej dwa rozwiązania awaryjne.
Określa je art. 154 ust. 3 a także art. 155 Konstytucji.

Tryb powoływania Rady Ministrów

- rola prezydenta i Sejmu



Art. 154 ust. 3 W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie

ust. 1 lub nieudzielenia jej wotum zaufania w trybie ust. 2

Sejm w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w ust. 1

lub ust. 2 wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz

proponowanych przez niego członków Rady Ministrów

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej

połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent Rzeczypospolitej

powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera przysięgę od

jej członków.



Art. 155.



1. W razie niepowołania Rady Ministrów w trybie art. 154 ust.

3 Prezydent Rzeczypospolitej w ciągu 14 dni powołuje Prezesa

Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady

Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę. Sejm w ciągu 14 dni

od dnia powołania Rady Ministrów przez Prezydenta

Rzeczypospolitej udziela jej wotum zaufania większością

głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby

posłów.



2. W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania w

trybie określonym w ust. 1, Prezydent Rzeczypospolitej skraca

kadencję Sejmu i zarządza wybory.

Rola Prezydenta



Prezydent podejmuje inicjatywę zmierzającą do powołania

rządu, ma także zagwarantowany udział w kończeniu przez

niego działalności, jest bowiem upoważniony do

przyjmowania dymisji Rady Ministrów



Obligatoryjnie dymisję składa premier w trzech

przypadkach:

a) na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu (art. 162

ust. 1), aby umożliwić ukształtowanie się większości

parlamentarnej i powołanie rządu na niej opartego,

b) gdy Sejm nie uchwali rządowi wotum zaufania,

c) w przypadku wyrażenia rządowi wotum nieufności (art. 162

ust. 2).



W tych przypadkach prezydent jest zobowiązany dymisję

przyjąć i przystąpić do powoływania nowej Rady Ministrów.



Gdy rząd niewłaściwie realizował ustawę budżetową - brak

absolutorium zobowiązuje rząd, który ustawę budżetową

realizował, do złożenia dymisji



Dymisję składa premier także wtedy, gdy rezygnuje z

pełnienia tej funkcji, co oznacza ustąpienie całego rządu.

Prezydent może jednak dymisji tej nie przyjąć

Rola Prezesa Rady

Ministrów w tworzeniu

rządu



Po desygnacji podejmuje

rozmowy

polityczne

zmierzające do stworzenia

koalicji



Opracowanie programu działania

Rady Ministrów



Konstytucja z 1997 r. nie wymienia

zakazu

łączenia stanowiska

premiera lub ministra z innymi

funkcjami publicznymi.

. Zmiany w składzie Rady

Ministrów



Sejm może ministrowi uchwalić wotum

nieufności



Członek rządu może także zgłosić

dymisję na ręce premiera z własnej

inicjatywy.



Art. 161.

Prezydent Rzeczypospolitej, na wniosek

Prezesa Rady Ministrów, dokonuje zmian
w składzie Rady Ministrów

Problem odpowiedzialności

Rady Ministrów



Odpowiedzialność parlamentarna

- ma charakter

polityczny. Skutkiem zastosowania tej

odpowiedzialności jest ustąpienie rządu, który podaje

się do dymisji bądź to z uwagi na krytykę swego

stanowiska, bądź gdy parlament odmawia mu zaufania

albo wyraża wotum nieufności.



Odpowiedzialność konstytucyjna

- ma charakter

prawny. Warunkiem jej zastosowania jest naruszenie

przez członka rządu konstytucji lub ustaw w związku z

zajmowanym stanowiskiem i w sposób zawiniony.

skutkiem postawienie go w stan oskarżenia przed

Trybunałem Stanu.



Odpowiedzialność polityczna może mieć charakter

solidarny lub indywidualny. Odpowiedzialność

konstytucyjna ma zawsze indywidualny wymiar, gdyż

ma ona charakter prawno-karny.

Odpowiedzialność polityczna

Rady Ministrów



odmowa wotum zaufania



O wotum zaufania może ubie gać się wyłącznie premier.

Odmowa zaufania rodzi po stronie Rady Ministrów

obowiązek złożenia dymisji, którą prezydent ma obowiązek

przyjąć



wyrażenie wotum nieufności. Zgłoszenie

wniosku o

wotum nieufności wymaga spełnienia kilku warunków:

a) może go zgłosić co najmniej 46 posłów,

b) wniosek musi wskazywać imiennie kandydata na nowego

premiera,

c) można przeprowadzić głosowanie nad wnioskiem dopiero po

upływie siedmiu dni od daty zgłoszenia,

d) do przyjęcia wymagana jest większość ustawowej liczby

posłów wynosząca 231 głosów,

e) po odrzuceniu wniosku przez Sejm ponowna inicjatywa w tej

sprawie może być podjęta dopiero po trzech miesiącach,

chyba że nowy wniosek zgłasza co najmniej 115 posłów.

wyrażenie wotum

nieufności



Art. 158.

1. Sejm wyraża Radzie Ministrów wotum nieufności większością

ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co

najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na

Prezesa Rady Ministrów. Jeżeli uchwała została przyjęta przez

Sejm, Prezydent Rzeczypospolitej przyjmuje dymisję Rady

Ministrów i powołuje wybranego przez Sejm nowego Prezesa

Rady Ministrów, a na jego wniosek pozostałych członków

Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.

2. Wniosek o podjęcie uchwały, o której mowa w ust. 1, może

być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7

dni od dnia jego zgłoszenia. Powtórny wniosek może być

zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od dnia

zgłoszenia poprzedniego wniosku. Powtórny wniosek może

być zgłoszony przed upływem 3 miesięcy, jeżeli wystąpi z nim

co najmniej 115 posłów.



Konstruktywny charakter tej instytucji wyraża się w tym, że

nowa większość występuje nie tylko przeciw dotychczasowej

Radzie Ministrów, ale chce także utworzyć nowy rząd.

odpowiedzialność

konstytucyjna członków

Rady Ministrów



Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu

ponoszą osoby zajmujące najwyższe stanowiska w państwie za

naruszenie konstytucji lub ustaw w związku z zajmowanym

urzędem.



Odpowiedzialność ta obejmuje czyny, których dopuścili się

członkowie rządu, naruszając Konstytucję lub ustawy, ale także za

czyny przestępcze, o ile łączne ich rozpatrywanie uznane zostało

za celowe.



Uchwałę podejmuje Sejm większością 3/5 ustawowej liczby

posłów. Przyjęcie wniosku stanowi podstawę przekazania sprawy

Trybunałowi Stanu.



Za czyny nienoszące znamion przestępstwa

następujące kary:

utratę czynnego i biernego prawa wyborczego na okres 2-10 lat,

b) zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych w organach

państwowych i organizacjach społecznych na okres 2-10 lat albo

na stałe,

c) utratę wszystkich lub niektórych orderów i odznaczeń

państwowych oraz utratę zdolności do ich otrzymania.



Za czyny posiadające znamiona przestępstwa trybunał wymierza

kary przewidziane w ustawach karnych.

Kompetencje Rady

Ministrów



wykonywanie ustaw



stanowienie prawa



Prawo lub monopol inicjatywy

ustawodawczej



składanie sprawozdań i informacji



funkcja kierowniczo-koordynacyjna

Tryb funkcjonowania Rady

Ministrów



funkcjonowanie zasady kolegialności

działania rządu



Zwoływanie posiedzeń rządu



może tworzyć w drodze

rozporządzenia swoje

organy

pomocnicze

i opiniodawcze.

Prezes Rady Ministrów



Formuje rząd i wygłasza w Sejmie

expose



ubiega się o udzielenie rządowi wotum zaufania.



Art. 148.



Prezes Rady Ministrów:



reprezentuje Radę Ministrów,



kieruje pracami Rady Ministrów,



wydaje rozporządzenia,



zapewnia wykonywanie polityki Rady

Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,



koordynuje i kontroluje pracę członków

Rady Ministrów,



sprawuje nadzór nad samorządem

terytorialnym w granicach i formach określonych

w Konstytucji i ustawach,



jest zwierzchnikiem służbowym

pracowników administracji rządowej.

Uprawnienia wobec

ministrów



prawo ustalania w drodze rozporządzenia

szczegółowego zakresu działania ministra - obowiązują

jednak tylko w okresie istnienia danej Rady Ministrów



decydujący głos w sprawie liczby członków Rady

Ministrów.



Kierowanie pracami rządu



wydawania aktów prawnych

w postaci rozporządzeń



jest służbowym zwierzchnikiem wszystkich

pracowników administracji rządowej oraz korpusu

służby cywilnej



prawo powoływania na wniosek ministra sekretarzy

stanu i podsekretarzy stanu

w celu pomagania

ministrowi



prawo zgłaszania Radzie Ministrów wniosków w sprawie

uchylania rozporządzeń i zarządzeń ministrów

Charakter prawny

ministrów



Minister jest centralnym organem administracji

rządowej, a jego pozycję charakteryzuje fakt, że

jest członkiem organu kolegialnego władzy

wykonawczej a jednocześnie stanowi

samodzielny, jednoosobowy organ państwa,

powołany do kierowania działem administracji

lub do wykonywania zadań określonych przez

premiera (podwójny charakter)



Wydawanie rozporządzeń przez ministrów

resortowych oraz zarządzeń



Odpowiednikami ministrów resortowych są

przewodniczący komitetów określonych w

ustawach.



jednoosobowo realizuje swe funkcje i ponosi za

nie odpowiedzialność przed Sejmem i premierem

Administracja rządowa



organami administracji rządowej

są: wojewoda -

sprawujący władzę administracji ogólnej, działający pod

jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb,

inspekcji i straży - wykonu jący zadania w imieniu wojewody

lub własnym (jeśli ustawy tak stanowią), oraz organy

administracji niezespolonej. Należą do nich: dowódcy

okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów

wojskowych i wojskowi ko mendanci uzupełnień, dyrektorzy

jednostek skarbowych oraz inspektorzy kontroli skarbowej,

dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych, okręgowych

urzędów miar, rejonowych dyrekcji lasów państwowych,

urzędów celnych, urzędów morskich, urzędów

statystycznych i in. Organy te mogą być tworzone

wyłącznie w drodze ustawy.



podstawową rolę spełnia wojewoda

, który jest

przedstawicielem rządu w województwie oraz

zwierzchnikiem administracji rządowej, a także organem

nadzoru nad samorządem terytorialnym

Document Outline