Tasiemiec
uzbrojony
Taenia
solium
Tasiemiec
uzbrojony
Taenia
solium
Ogólna charakterystyka
płaziniec z gatunków tasiemców (Cestoda), które pasożytują w przewodach
pokarmowych kręgowców, w tym człowieka.
w przeciwieństwie do tasiemca nieuzbrojonego posiada on podwójny
wieniec haków, za pomocą których przytwierdza się do ściany jelita
cienkiego
jest on hermafrodytą (w każdym członie z osobna rozwijają się narządy
rozrodcze męskie i żeńskie)
mają długie, płaskie ciało, przypominające wyglądem tasiemkę
składa się z szeregu powtarzających się segmentów zwanych proglotydami
proglotydy najdalej odsunięte od główki, zwane macicznymi, zawierają
dojrzałe jaja
każdy taki segment jest kompletną maszyną rozrodczą, wyposażoną w
narządy męskie i żeńskie, produkującą do 100 tys. jaj
długość dorosłego pasożyta może wynosić do 4 metrów
wywołuje choroby – tasiemczycę ( człowiek żywicielem ostatecznym) i
wągrzycę (człowiek żywicielem pośrednim)
Przystosowania do
pasożytniczego trybu życia
mają narządy czepne (kolce, przylgi,
przyssawki), utrudniające pozbycie się ich
przez żywiciela;
nabłonek ich ciała stanowi syncytium pokryte
dodatkowo oskórkiem (zapobiega to
strawieniu);
w związku z mało aktywnym trybem życia
mają bardzo zredukowane mięśnie i narządu
zmysłów;
ich ciało jest bezbarwne;
produkują olbrzymie ilości jaj oraz mają
złożone cykle rozwojowe, czasami z kilkoma
pokoleniami larw i parokrotną zmianą
żywiciela.
Cykl życiowy pasożyta
Jaja wydostają się na zewnątrz wraz z kałem przy rozerwaniu się
ścianek członów lub z okresowo odpadającymi od strobili członami. Po
dostaniu się do przewodu pokarmowego świni skorupka jaj ulega
rozpuszczeniu i wydostaje się larwa (onkosfera). Posiada ona 6 haków
embrionalnych, za pomocą których przebija ściany żołądka lub jelita
cienkiego i wpada do naczyń krwionośnych lub limfatycznych.
Onkosfera wędruje wraz z prądem krwi do wątroby, mięśni, serca, płuc
lub mózgu. Po dotarciu do odpowiednich narządów onkosfera
przekształca się w wągier – ciało larwy staje się pęcherzykiem
wypełnionym cieczą. Do osiągnięcia postaci dojrzałej płciowo wągier
musi się dostać do przewodu pokarmowego żywiciela ostatecznego,
czyli człowieka. Po dostaniu się do przewodu pokarmowego człowieka
wraz z niedogotowanym mięsem, wągier pod działaniem soków
trawiennych uwypukla skoleks, a haki i przyssawki przybierają
normalną pozycję. Skoleks i szyjka rosną i w wyniku powstania
poprzecznych bruzd tworzą się na tylnym końcu nowe człony i
powstaje dojrzały tasiemiec.
Sposób zarażenia
tasiemczycą
Człowiek zaraża się,
spożywając niedogotowane
lub surowe mięso
wieprzowe zawierające
wągry tasiemca. Wągry (o
średnicy około 1 cm)
umiejscawiają się m.in. w
mięśniach żuchwy, szyi,
lędźwi, przepony i sercu. Po
dwóch miesiącach wągier
przekształca się w jelicie
cienkim w dojrzałego
tasiemca (o długości 27
metrów).
Objawy tasiemczycy
U osób dorosłych zarażenie się tasiemcem nieuzbrojonym
przebiega najczęściej w sposób bezobjawowy. Czasami pojawia
się niedokrwistość, uczucie ogólnego osłabienia, bóle brzucha,
biegunka lub zaparcia, nadmierna pobudliwość albo apatia,
pobolewanie i zawroty głowy, utrata apetytu, nudności,
chudnięcie. Często pierwszym niepokojącym objawem jest
znalezienie
członów
tasiemca
w
kale.
Objawy obecności tasiemca u dzieci są bardziej widoczne niż u
dorosłych. Aktywność ruchowa dziecka jest obniżona,
występują napadowe bóle brzucha, mdłości i wymioty,
osłabienie. Stwierdza się często wzmożoną perystaltykę,
zaburzenia wzrostu oraz wagi ciała.
Sposób zarażenia wągrzycą
Człowiek zaraża się jedząc pokarmy zanieczyszczone kałem
zawierającym jaja pasożyta
.
Znajdujące się w środowisku jaja mogą także przedostać się do
żołądka człowieka poprzez brudne ręce, nie myte jarzyny, owoce
i inne produkty lub drogą samozarażenia (autoinwazji), gdy
człowiek jest nosicielem tasiemca.
Do autoinwazji może dojść również wtedy, gdy wskutek ruchów
antyperystaltycznych (np. w czasie wymiotów) człony tasiemca
zawierające jaja dostaną się do żołądka.
Objawy wągrzycy
Zarażenie się jajami tasiemca uzbrojonego jest bardzo
niebezpieczne. Uwolnione z jaj larwy wędrują do różnych
tkanek człowieka. Objawy kliniczne są ściśle związane z
umiejscowieniem, liczbą wągrów oraz odpornością człowieka
na ich inwazję.
Najczęstsza i najbardziej niebezpieczna jest wągrzyca
ośrodkowego układu nerwowego. Wągry często lokalizują się w
gałce ocznej i mogą prowadzić do ślepoty. Okres wylęgania
choroby trwa czasem kilka lat. Objawy wągrzycy mózgu są
związane z zajęciem ośrodkowego układu nerwowego i dlatego
pojawiają się m.in.: drgawki, bóle głowy, wymioty, zaburzenia
widzenia, halucynacje, zaburzenia emocjonalne.
Leczenie jest trudne. Niekiedy udaje się likwidować pojedyncze
wągry chirurgicznie. Mimo stosowania nowoczesnych leków
przeciwpasożytniczych rokowanie w wągrzycy ośrodkowego
układu nerwowego nie jest pewne.
Jak zapobiegać?
Przestrzeganie zasad higieny (mycie rąk, jarzyn, owoców
przed jedzeniem) i zoohigieny jest podstawą profilaktyki
tasiemczycy.
Powinniśmy więc jeść tylko mięso zbadane przez
weterynarza. Unikajmy też spożywania mięsa surowego i
niedogotowanego. Mrożenie mięsa powyżej 24 h w
temperaturze –18 C powoduje zniszczenie jaj tasiemca.
Ważna jest też samoobserwacja kału. Nie umożliwiają
tego jednak nowoczesne toalety. W kale możemy przecież
znaleźć nie tylko człony tasiemców, inne pasożyty
przewodu pokarmowego, ale zauważyć np. obecność
krwi, śluzu.
Im wcześniej dostrzeżemy niepokojące zmiany i
zareagujemy na nie, tym prędzej poznamy przyczynę
choroby i się jej pozbędziemy.