W
ydział
P
sychologii
Uniwersytetu Warszawskiego
TGA
Przejściowa Amnezja Globalna
Tomasz Kamienik
Bibliografia:
1. Walsh K. (2001) Jak rozumieć uszkodzenia
mózgu. Instytut Psychiatrii i Neurologii
Warszawa, s. 237-238, 252-256 (przypadek).
2. Mroziak J. (1998) Zaburzenia pamięci w
następstwie uszkodzenia mózgu, w: A. Herzyk,
D. Kądzielawa, Związek mózg-zachowanie w
ujęciu neuropsychologii klinicznej, UMCS
Lublin. s. 161-165;
2
Ogólna charakterystyka TGA
•
Przejściowa amnezja globalna (TGA – Trnasient Global
Amnesia) lub przemijająca amnezja ogólna polega na
krótkotrwałych i przemijających zaburzeniach
pamięci.
•
Charakter globalny (ogólny) zaburzeń:
Nie są ograniczone do jednej modalności zmysłowej,
Nie są ograniczone do jednego rodzaju materiału (np.:
werbalny/niewerbalny),
•
Czas trwania zaburzeń wynosi najczęściej kilka godzin.
•
Zaburzenia mają wybiórczy charakter i ograniczają się do
sfery pamięci.
•
Z reguły nie stwierdza się innych zaburzeń psychicznych.
3
Ogólna charakterystyka TGA
•
TGA - pojęcie wprowadzone w 1964r. Przez Fishera i
Adamsa dla określenia zaburzeń jakie wcześniej
opisywali Bender (1956) oraz Guyotat i Courjon
(1956)
•
Ten rodzaj amnezji istniał także wcześniej, nie był
jednak dostrzegany i diagnozowany, bądź też był
lekceważony z powodu braku poważnych następstw.
•
Obecnie można przyjąć, że TGA występuje względnie
często i jest łatwa do zdiagnozowania, jeśli tylko
lekarz i psycholog zna tę formę zaburzeń pamięci.
•
TGA obserwuje się najczęściej u osób po 50. r. ż.
4
Kryteria diagnostyczne
•
Początek TGA jest z reguły nagły.
•
Istniejące dane sugerują, że głównym
następstwem TGA pozostaje kilku- lub
kilkunastogodzinna luka pamięciowa oraz –
różnej wielkości – amnezja wsteczna,
obejmująca okres życia poprzedzający TGA.
•
TGA często bywa poprzedzona rutynowymi
zajęciami, mogącymi jednak wywołać stres
fizyczny, napięcie emocjonalne, ból (
np.: Stres;
Migrena; Nagły wzrost emocji; Fizyczne wyczerpanie;
Stosunek seksualny; Prowadzenie pojazdu; Przelot
samolotem odrzutowym; Kąpiel w zimnej wodzie
)
5
Kryteria diagnostyczne
Zdaniem Kritchevsky’ego (1989) w diagnozie TGA należy
uwzględnić następujące kryteria:
•
U chorych TGA stwierdza się zespół amnestyczny,
charakteryzujący się normalnym zakresem pamięci
bezpośredniej oraz niezdolnością do zapamiętywania
nowego materiału.
•
Zaburzeniom pamięci nie powinny towarzyszyć istotne
objawy neurologiczne oraz zaburzenia innych funkcji
poznawczych.
•
Początek zachorowania jest z reguły nagły.
•
Zaburzenia amnestyczne powinny mieć (co bardzo ważne)
charakter przejściowy.
•
Należy przeprowadzić (jeśli to możliwe) badania, takie jak
CT lub MRI, aby wykluczyć ewentualne uszkodzenia mózgu
6
Przyczyny występowania TGA
•
Początkowo przyczyn szukano w zaburzeniach ukrwienia
mózgu – późniejsze badania nie potwierdziły tych
przypuszczeń.
•
Możliwe, że ten stan kliniczny ma kilka różnych przyczyn.
•
Kilka przypadków o udowodnionej etiologii naczyniowej
potwierdza hipotezę o miejscowym niedokrwieniu (Ponsford i
Donnan, 1980) – przypadek KN.
•
Często wskazuje się na zmiany hemodynamiczne,
powodujące przemijającą dysfunkcję dolnoprzyśrodkowych
części płatów skroniowych mózgu (Fredriks, 1993).
•
Wydaje się, że najsilniejszy związek jaki się ostatnio wyłania,
zachodzi między TGA a migreną.
•
Dużo uwagi poświęcono ocenie częstości występowania TGA
7
Częstość występowania TGA
•
Częstośc występowania TGA u osób pow. 50. r. ż. wynosi
rocznie 23,5/100.000 (wg. Kritchevsky’ego)
•
Częstośc nawrotów:
- 3 - 5% rocznie (wg. Kritchevsky’ego)
- od 2,5 aż do 42% (zebrane przez różnych autorów)
- 26% (57 osób - badania własne Frederiksa, 1993)
•
Tak duże wahania mogą wynika zarówno z różnic w
długości okresu obserwacji chorych, jak i z błędów
popełnionych w diagnozie przeszłych epizodów (diagnoza
często oparta na obserwacjach członków rodziny).
8
Charakterystyka chorych. Prognoza.
•
Uważa się, że TGA występuje przede wszystkim u osób
starszych, pow. 50. r. ż. Najczęściej wskazuje się na 60. r. ż.
jako przeciętny.
•
ROZBIEŻNOŚCI:
- częstsze występowanie u mężczyzn, choć niektórzy
autorzy sugerują nieznaczną przewagę kobiet, lub brak
wyraźnej przewagi którejś z płci;
- niekiedy wskazuje się na istnienie czynnika dziedzicznego;
- ręczność – Frederiks (1993) u 55 osób (na 57 badanych)
stwierdził dominację prawej ręki – mała liczebność badanej
grupy.
9
Charakterystyka chorych. Prognoza.
•
Brak poważniejszych następstw tej formy amnezji oraz
łagodny jej przebieg nie stawiają jej w świetle dużego
problemu zdrowotnego:
- nie stwierdza się zwiększonego ryzyka chorób naczyń
krwionośnych w mózgu w późniejszym okresie życia;
- nie obserwuje się pogorszenia pamięci jak też innych
procesów poznawczych;
- nie stwierdzono również obniżenia poziomu ogólnej
sprawności umysłowej.
•
Nie jest wymagane żadne specjalne leczenie choć
sugeruje się objęcie chorego opieką psychologiczną.
10
Studium przypadku – pacjent KN
•
35-letni brygadzista, stolarz, podczas kolacji miał
epizod zawrotów głowy trwający ok. 5 min. bez
innych objawów neurologicznych (bez bólu głowy);
•
4 dni później (przed przemówieniem jakie miał
wygłosić) wystąpiła parestezja po prawej stronie
twarzy, dyzartria i zawroty głowy;
•
Po paru minutach wystąpił silny ból głowy w
okolicy potylicznej, ataksja i upadanie w prawo;
•
Brak podwójnego widzenia i innych zaburzeń
wzrokowych
11
Studium przypadku – pacjent KN
•
Następnego dnia przyjęty do szpitala na badania;
•
Pacjent był przytomny, dobrze zorientowany i bez
widocznych trudności pamięciowych;
•
Badanie krążenia mózgowego w normie;
•
Badanie neurologiczne ujawniło oczopląs przy
spojrzeniu w prawo, zaburzenie koordynacji ruchów
prawej ręki i nogi z ataksją w prawą stronę w pozycji
stojącej;
•
Objawy neurologiczne wycofały się całkowicie w ciągu
następnych 48 godzin lecz 3 dni po przyjęciu nastąpił
kolejny epizod zawrotów głowy, mdłości i wymiotów;
12
Studium przypadku – pacjent KN
•
Chory był bardzo blady i skarżył się na brak koordynacji
w prawej ręce oraz obuoczne niewyraźne widzenie;
•
Nie poznał żony, która przyszła go odwiedzić, ani nie
wiedział dlaczego został przyjęty do szpitala;
•
Następnie zauważono, że nie poznaje lekarza
prowadzącego;
•
Szczegółowe badanie neurologiczne (plus diagnoza
neuropsychologiczna) rozpoczęto dwie godziny od
wystąpienia tego epizodu i powtórzono następnego
dnia kiedy już ustąpił epizod amnestyczny, który trwał
przez ok. 4 godz.
13
Studium przypadku – pacjent KN
•
Podczas epizodu KN pacjent był przyjazny i współpracujący
lecz całkowicie splątany i zdezorientowany, przejawiał znaczne
pobudzenie;
•
Ciągle pytał: Gdzie jest? Co się z nim dzieje?;
•
Gdy podano mu kawę, po kilku minutach zapytał czyja to kawa.
•
Nie potrafił opisać zdarzeń sprzed kilku dni, ale podawał
szczegóły nt. rodziny i pracy;
•
KN nie znał daty i sądził, że znajduje się w pobliskim szpitalu
dla weteranów;
•
Nie stwierdzono objawów konfabulacji a zdolność rozumowania
była dobra.
14
Studium przypadku – pacjent KN –
badanie
•
Przeprowadzono badanie skalą słowną WAIS,
Skalą Pamięci Wechslera, dwoma łuriowskimi
zadaniami uczenia się werbalnego oraz
zadaniami Porządkowania Przestrzennego i
Logicznego Lhermitte’a i Signoreta.
•
Celem badania było określenie dokładnego
charakteru zaburzeń pamięci pacjenta.
•
Oceniano nazywanie kolorów, czytanie, pismo
rysowanie oraz zdolności znajdowania słów.
15
Studium przypadku – pacjent KN –
badanie
Skala Pamięci
Wechslera
wersja I
Pierwsze
badanie
(2 godz. od
wystąpienia
TGA)
wersja I
Drugie badanie
(następnego
dnia)
wersja II
Trzecie badanie
(6 tygodni po
endarterektomii)
Wiadomości
4
6
6
Orientacja
1
5
5
Kontrola Umysłowa
5
8
9
Zapamiętywanie Prozy
4
13
15
Zapamiętywanie Cyfr
10
(6,4)
11
(6,5)
10
(5,5)
Odtwarzanie Wzorów
4
9
11
Uczenie się Skojarzeń
4,5
(3,0; 1,0;
5,1)
14
(6,1; 6,2;
6,2)
20
(6,3; 6,4;
6,40
I.P.
63
110
132
16
Studium przypadku – pacjent KN –
badanie I
•
Po pół godzinie z fragmentów prozy nie przypomniał sobie
niczego.
•
Lista Dziesięciu Wyrazów Łurii – KN wielokrotnie pytał „czy to jest
ta sama lista?”
•
Porządkowanie Przestrzenne – absolutnie nie był w stanie się
tego nauczyć.
•
Porządkowanie Logiczne – po drugiej ekspozycji zrozumiał
„zasadę działania” i udało mu się istotnie zmniejszyć liczbę
błędów. Sprawiało mu pewne trudności utrzymanie w pamięci,
układu kolorów i symboli między dwoma ekspozycjami.
•
Nazywanie kolorów, czytanie i rysowanie było dobre, natomiast
pismo słabe – brak koordynacji w prawej ręce.
•
KN nie miał zaburzeń językowych.
17
Studium przypadku – pacjent KN –
badanie II
•
Następnego dnia KN był dobrze zorientowany i wydawało się, że
jego pamięć powróciła do normy.
•
Nie miał żadnych wspomnień z okresu epizodu amnestycznego,
a także krótkiego okresu poprzedzającego amnezję.
•
W testach wiadomości ogólnych wykazał pewną poprawę, a
wykonanie wszystkich zadań pamięciowych znacznie się
poprawiło.
•
Odtwarzanie fragmentów prozy po pół godzinie było dobre.
•
Porządkowanie Logiczne – Po pierwszej próbie KN opisał
uporządkowanie bezbłędnie i odtworzył je z pamięci po kilku
minutach czynności dystrakcyjnej.
•
Nazywanie kolorów, czytanie, pismo, rysowanie, znajdowanie
słów – wszystkie funkcje były dobre.
18
Studium przypadku – pacjent KN –
badanie II
•
Tomografia komputerowa ujawniła prawostronny zawał
móżdżku, natomiast angiografia czterech naczyń
krwionośnych – znaczne zwężenie w górnym odcinku prawej
tętnicy kręgowej;
•
Miesiąc później wykonano endarterektomię górnego odcinka
prawej tętnicy kręgowej – stwierdzono, że na początku tej
tętnicy znajduje się duża płytka miażdżycowa, powodująca
„znaczne zwężenie naczynia”
•
W ciągu następnych sześciu miesięcy nie wystąpiły dalsze
kliniczne zaburzenia krążenia w tylnej części mózgu.
•
Kolejne badanie neuropsychologiczne przeprowadzono w
sześć tygodni po operacji – posłużono się równoważnymi
wersjami wszystkich testów.
19
Studium przypadku –pacjent KN-
PODSUMOWANIE
•
Przypadek KN nosi cechy kliniczne przejściowej amnezji
globalnej, w połączeniu z innymi objawami zaburzeń
krążenia w tylnej części mózgu;
•
Niezdolność do zapamiętywania nowych informacji, a w
pewnym stopniu także niepamięć wsteczna.
•
Badanie testowe ujawniło klasyczny schemat amnezji
osiowej. Pamięć bezpośrednia była niemal w normie,
natomiast ujawniła się głęboka niezdolność do
zachowania w pamięci wszelkiego nowego materiału.
•
Niezdolność do nauczenia się porządku przestrzennego
kontrastowała ze zdecydowanie lepszym wykonaniem
testu Porządkowania Logicznego. Prosty defekt w procesie
aktywacji – konsolidacji śladów pamięciowych.
20
Studium przypadku –pacjent KN-
PODSUMOWANIE
•
Taki profil wyników w badaniu neuropsychologicznym
dobrze pasuje do obrazu zaburzeń po zapaleniu mózgu,
gdzie uszkodzenia ograniczają się do okolicy
przyśrodkowo-skroniowej w obu półkulach.
•
Podsumowując, wydaje się jasne, że KN przebył napad
TGA o etiologii naczyniowej. Badania (angiografia i
tomografia komputerowa) potwierdziły dysfunkcję prawej
tętnicy kręgowej.
•
Jest to jeden z bardzo niewielu przypadków, w których
zebrano dosyć szczegółowe dane neuropsychologiczne
zarówno podczas napadu jak i po jego zakończeniu.
21
Dziękuję za uwagę