Dr n. med. Bogusław Bucki
Etapy rozwoju człowieka
Etapy rozwoju człowieka
Instytut Dietetyki
PWSZ w Nysie
Dr n. med. Bogusław Bucki
Etapy rozwoju człowieka
Etapy rozwoju człowieka
Instytut Dietetyki
PWSZ w Nysie
Fenotyp
Zespół indywidualnych cech
człowieka
Każdy człowiek rozwija się w sposób
indywidualny i niepowtarzalny, zgodnie
z założonym planem uwarunkowanym
genotypem (determinanty rozwoju)
i czynnikami paragenetycznymi,
modyfikowanymi przez różne czynniki
środowiskowe.
Determinanty rozwoju
Informacja genetyczna zapisana w DNA
dotycząca
- płci
- budowy
- tempa rozwoju
- typu reakcji na bodźce
- funkcji
Czynniki paragenetyczne
Regulatory i stymulatory rozwoju:
Czynniki matczyne
- wiek
- liczba poprzednich ciąż i porodów
- metabolizm matki
( choroby, niedożywienie, używki, narkotyki,
uwarunkowania społeczno ekonomiczne)
Czynniki hormonalne
zapewniają homeostazę, regulują wzrastanie,
różnicowanie i dojrzewanie
Czynniki egzogenne
Czynniki środowiskowe modyfikujące
rozwój:
- geograficzne i środowiskowe
(klimat, sezonowość, zanieczyszczenie środowiska)
- społeczno ekonomiczne
(wykształcenie, warunki bytowe i psychospołeczne)
- styl życia i zachowania zdrowotne
(żywienie, aktywność ruchowa, choroby przewlekłe)
Etapy rozwoju człowieka
Okres prenatalny ( ok. 280 dni )
- faza embrionalna / zarodkowa
do 8 tyg. ciąży
okres organogenezy,
masa 10 g, długość 3 cm.
- faza płodowa do 40 tyg. ciąży
wzrostu i rozwoju funkcjonalnego narządów,
12 tydz. – masa 25g,
28 tydz. – masa 1000g,
38 tydz. – masa 3200 / 3600g,
Etapy rozwoju człowieka
Okres postnatalny
Noworodkowy – do 28 dnia życia
- ok. 10% fizjologicznej utrata masy ciała
w pierwszych 2 – 5 dniach życia,
- ok. 10 doby życia powrót do u.m.c.,
- fizjologiczny przyrost masy ciała w tym
okresie to ok. 700 – 1000 g.
Etapy rozwoju człowieka
Niemowlęcy
trwa do ukończenia 12 m. ż., jest fazą
intensywnego rozwoju somatycznego.
- wzrost długości ciała ok. 25 cm
- masa ciała ok. 10 kg
2 - 5 m.ż. ok. 700g. (6 – 7 kg)
6 -12 m. ż. ok. 500 g. (9 – 10 kg.)
w 9 m.ż. największy przyrost m.c.
Etapy rozwoju człowieka
Wczesnego dzieciństwa / poniemowlęcy
2 – 3 rok życia
- w pierwszym okresie wzrost ciała na długość
wynosi ok. 12 – 15 cm, m.c. 2,5 kg.
- w drugim okresie wzrost ciała na długość
wynosi ok. 8 cm, m.c. ok. 2 kg.
W wyniku zmniejszonego łaknienia i wzrostu ruchliwości
dziecka, dochodzi do zmniejszenia ilości podskórnej
tkanki
tłuszczowej i przyrostu mięśni
Etapy rozwoju człowieka
Przedszkolny, trwa od 4 do 6 r.ż.
-
roczne przyrosty masy ciała ok. 2 kg
- wzrost na długość ok. 6 -8 cm
Wyraźna zmiana budowy - wydłużają się
kończyny, nadal przyrasta masa mięśniowa,
pojawia się dymorfizm płciowy
Etapy rozwoju człowieka
Młodszy wiek szkolny, od 7 – 10 / 12 lat,
pojawienia się objawów pokwitania.
-
roczne przyrosty masy ciała ok. 3 – 3,5 kg.
- wzrost na długość ok. 5 cm.
Okres najwolniejszego wzrastania, ponownie przyrasta
tkanka tłuszczowa i wzrasta masa mięśniowa.
Etapy rozwoju człowieka
Dojrzewania płciowego trwa ok.
4 lat u dziewcząt
6 -7 lat u chłopców
skok pokwitaniowy;
- wysokości ciała śr. - ♀ 4 -9 cm, ♂ 7 - 13 cm
- przyrostu masy śr. - ♀ 7 kg., ♂ 9 kg.
Drugi co do intensywności wzrostu okres rozwoju
człowieka,
i ostatecznie ukształtowanie z wyraźnie zaznaczonym
dymorfizmem płciowym oraz cechami somatycznymi
i funkcjonalnymi.
Etapy rozwoju człowieka
Okres młodzieńczy
♀ 15 - 18 lat, przyrost tkanki
tłuszczowej
i masy ciała, stabilizacja
sprawności
motorycznej
♂ 20 - 25 lat, przyrost tkanki
mięśniowej
i masy ciała, dalszy
rozwój sprawności
motorycznej
Metody oceny rozwoju
fizycznego
Normy rozwojowe /
Biologiczne układy
odniesienia
- populacyjne,
- grupowe,
- docelowe.
Metody oceny rozwoju
fizycznego
Statystyczna norma populacyjna
to przedział do którego należy większość
osobników danej populacji o tych samych,
najczęściej występujących cechach.
Wartością odniesienia jest:
- średnia arytmetyczna (x)
- odchylenie standardowe (±SD)
Przedział ( x ± 2SD) obejmuje ok. 95% populacji jest to
tzw. „szeroka norma”, ( x ± SD) „wąska norma” 68%
osób
Metody oceny rozwoju
fizycznego
Wartością odniesienia jest:
Mediana - wartość centralna (50
centyl)
- centyle, percentyle (c)
przedział 25 - 75 c, to tzw. „wąska norma”
przedział 10 – 90 c, to tzw. „szeroka norma”
Siatki centylowe
Ocena wzrastania
Pomiar masy ciała
,
(
na wadze lekarskiej z dokładnością do 10 g.)
nadwaga - BMI > 90 c
otyłość – BMI > 97 c
Ocena wzrastania
Pomiar długości ciała
;
- ławeczka Epsteina, lub antropometru
( do 18 m.ż.)
- antropometr lub taśma
pomiaru dokonujemy z dokładnością do 1
mm.
Ocena proporcji ciała
W celu indywidualnej pogłębionej oceny
rozwoju dziecka, dokonujemy w oparciu
o pomiary antropometryczne np.:
- grubości fałdu skórno-tłuszczowego
- oceny komponentu kostnego
porównania z danymi zawartymi w tzw.
„Morfogramach” z uwzględnieniem
±SD.
Akceleracja rozwoju
fizycznego
Przyspieszenie w procesie rozwoju
międzypokoleniowego
- wysokości ciała
- wcześniejsze dojrzewanie
utrzymywanie się tych zmian określamy jako
„trend sekularny” czyli tzw. tendencję
przemian.
Zmienność nasilenia tych zmian zależy od czynników
środowiskowych ( wojny, kryzys, urbanizacja,
migracja ludności, postęp cywilizacyjny)
Zaburzenia wzrastania
Otyłość – Obesitas
to nadmiar tkanki tłuszczowej,
- prosta (pierwotna)
nadmierna podaż energii w stosunku do
zapotrzebowania,
- wtórna
zaburzona regulacja pobierania
i wydatkowania energii
Zaburzenia wzrastania
NZOR - Nieorganiczny zespół
opóźnienia wzrastania
- nieprawidłowości w środowisku
psychospołecznym ,
- brak chorób organicznych u dziecka
Spowodowane zaburzeniami czynności układu hormonalnego
( wydzielanie hormonu wzrostu i somatomedyny, zmiennej
ich
aktywności w odpowiedzi na bodźce) lub przewlekłymi
niedoborami pokarmowymi.
Kryteria NZOR
Nieprawidłowe wzrastanie:
-
masa i długość ciała oraz inne pomiary
antropometryczne < 3c. lub wyraźne
zahamowanie ich wzrostu,
Opóźnienie rozwoju psycho-motorycznego,
Wzrost masy i tempa rozwoju po leczeniu,
Nieprawidłowości w środowisku dziecka,
Wykluczenie przyczyn organicznych.
Leczenie NZOR
Długofalowy proces obejmujący:
- realimentację,
- terapię wychowawczą,
- stymulacja rozwoju dziecka,
- terapię rodziny,