1
Co to jest hazard?
Z arabskiego Az-ahr – kostka, gra w
kości
Angielski - Ryzyko, niebezpieczeństwo
Francuski – los, przypadek, traf
Hazard to zaangażowanie w grę,
której wynik zależy w całości lub
części od losu, i w której stawkami są
pieniądze lub dobra materialne
Hazard kojarzy się z działalnością
moralnie dwuznaczną
2
Hazard na przestrzeni
dziejów
Nowy Testament
Hinduska Mahabharata
Średniowiecze – bardzo popularna gra w
kości, kary ustanowione przez Alfonsa X
Mądrego
Wiek XIX i początek wieku XX – hazard
zakazany w Europie i USA
Zmiana stosunku do hazardu od lat 70-tych
Gry losowe są bardzo popularne w USA,
Wielkiej Brytanii, Holandii, Hiszpanii,
Kanadzie, Australii.....
3
Psychologiczne
wyjaśnienie fenomenu
hazardu
Dlaczego ludzie angażują się w
często bardzo niekorzystne dla
siebie gry?
Dlaczego robią to, pomimo
ponoszenia strat i oczywistej
świadomości, że pokaźne zyski
przemysłu hazardowego biorą się z
pieniędzy przegranych przez
graczy?
4
Wyjaśnienie na gruncie
behawioryzmu
Warunkowanie instrumentalne –
wzmocnienia pozytywne powodują chętne
angażowanie się w daną sytuację
Wzmocnienia nieregularne (losowe) są
dużo bardziej skuteczne niż regularne
Wady tego podejścia:
– Nie da się go stosować do wszystkich gier
– Nie tłumaczy, dlaczego ludzie w ogóle
zaczynają grać
– Nie tłumaczy, dlaczego ludzie stosują
nieoptymalne strategie
– Nie tłumaczy różnic indywidualnych
5
Wyjaśnienie na gruncie
psychoanalizy
Model hazardu – amerykański
psychoterapeuta i lekarz Edmund
Bergler (1957)
Struktura osobowości – id, ego,
superego
Id – zasada przyjemności, superego
– zasada rzeczywistości
Hazardzista nieświadomie chce
przegrać – to narcystyczny neurotyk,
który nieświadomie buntuje się
przeciwko zasadzie rzeczywistości
6
Model hazardu wg
Berglera
Świadomość
Rozczarowanie
„świat jest niesprawiedliwy”
Nieświadomość
Masochistyczna
przyjemność
Chce wygrać
Bunt przeciwko rzeczywistości
Poczucie winy – chce przegrać
GRA
PRZEGRANA
7
Wady podejścia Berglera
Zbyt wyrafinowane
Niemożność weryfikacji empirycznej
zgodnei ze współcześnie przyjętymi
w nauce kryteriami
Twierdzenie że każdy hazardzista to
narcystyczny neurotyk, jest za daleko
idące – tego typu wytłumaczenie
może być trafne w stosunku do małej
grupy ludzi zaburzonych psychicznie,
ale nie dotyczy większości graczy
8
Wyjaśnienie na gruncie
psychologii poznawczej
Badania nad podejmowaniem decyzji w
warunkach niepewności od początku
prowadzone były z wykorzystaniem prostych
loterii
Teoria normatywna (SEU) vs. teoria
deskryptywna (teoria perspektywy)
Myślenie heurystyczne
– Heurystyki dostępności, reprezentacji i kotwiczenia
– Pozorne korelacje (np. stereotypy, myślenie
magiczne)
Wady tego podejścia – trudno ocenić, z jakim
błędem mamy do czynienia w danej chwili
9
Hazard patologiczny
W USA – ok.. 3% populacji ma
poważne problemy z hazardem,
dalsze 8% jest klasyfikowane jako
zagrożone wystąpieniem tych
problemów w przyszłości
Fazy hazardu
– Faza zwycięstw
– Faza strat
– Faza desperacji
– Faza utraty nadziei
10
Diagnozowanie hazardu
patologicznego (wg DSM-
IV)
Absorbujące myślenie o hazardzie – wcześniejszym i
przyszłym
Spadek wrażliwości – konieczność zwiększenia
zaangażowania w grę, by osiągnąć ten sam poziom
satysfakcji
Rozdrażnienie przy próbie przerwania gry
Hazard jako ucieczka od własnych problemów
Odgrywanie się
Okłamywanie innych w kwestii swojej aktywności
Nieudane próby kontrolowania swojej gry
Popełnianie czynów przestępczych by np. zdobyć
pieniądze na grę
Narażenie na szwank ważnej relacji osobistej lub
zawodowej jako efekt hazardu
Poleganie na pomocy innych osób, by poprawić swą
złą sytuację finansową
wywołaną hazardem
11
Uzależnienie od hazardu
Hazard nie poddaje się prostej analogii z innymi
uzależnieniami – hazard jest niematerialny
Jedna z najważniejszych cech patologicznych –
odgrywanie się (chasing) – szczególnie narażone
na odgrywanie się są osoby impulsywne, braz
natomiast związku z poszukiwaniem pobudzenia
Skuteczność leczenia – od 8 do 80%
– Programy wykluczenia
– Terapia i farmakologia
Wprocesie powstawania uzależnienia mamy do
czynienia ze złożoną interakcją procesów
poznawczych, społecznych, biologicznych i
motywacyjnych
12
Badania nad hazardem
Problemy – atmosfera
badania i dobór próby
Badania Andersona i
Browna (1984)
– Pomiar wzrostu tętna
– Pomiar cech temperamentu
Badania eksperymentalne
pozwalają na wyjaśnienie
procesów decyzyjnych,
ale nie procesów
fizjologicznych
0
5
10
15
20
25
S-L H-L H-K
13
Hazard – losowość +
strategia
Losowość - ignorujemy zasady rachunku
prawdopodobieństwa
Strategia
– Ujemna wartość oczekiwana gier
hazardowych
– Kryterium Kelly’ego – jaką stawkę obstawiać
– Systemy Martingale
– Jedyna gra losowa, w której stosując legalne
strategie, możemy uzyskać grę o dodatniej
wartości oczekiwanej, to blackjack
14
Podsumowanie –
dlaczego warto badać
hazard?
Gry losowe odegrały dużą rolę w
powstaniu współczesnej nauki, odcisnęły
też piętno na literaturze, sztuce i języku
Gry losowe stają się jedną z
najważniejszych rozrywek zachodu
Hazard jest wciąż wyzwaniem dla
badaczy zajmujących się problemem
racjonalności ludzkich zachowań
Hazard ma znaczenie także dla rozwoju
prawa i ekonomii