Rozpoznanie skażeń promieniotwórczych i 

chemicznych

Marcin Smolski II G

 

 

Skażenie promieniotwórcze

 to znaczny wzrost aktywności 

promieniotwórczej przedmiotów, organizmów żywych, 
budynków i wielkich obszarów na skutek:

 - Niewłaściwego składowania materiałów radioaktywnych
 - Wycieku promieniotwórczego
 - Emisji radioaktywnych gazów
 - W rezultacie opadania substancji promieniotwórczych z 

obłoku wybuchu jądrowego.

 

 

Skażenie powstałe w wyniku opadania substancji promieniotwórczych 
z pierwotnego źródła, nazywane jest 

pierwotnym

, zaś skażenie 

powstałe w wyniku przebywania na terenie skażonym nazywane jest 

wtórnym

.

 

 

Wykrywanie skażeń 

promieniotwórczych

• 

Metoda chemiczna

 – oparta na zmianie zabarwienia 

substancji chemicznych pod wpływem promieniowania

• Metoda fotograficzna

 – oparta na zjawisku 

zaczerniania kliszy fotograficznej pod wpływem 
napromieniowania

• Metoda luminescencyjna

 – wykorzystuje świecenie 

określonych substancji pod wpływem napromieniowania

• 

Metoda jonizacyjna

 – wykorzystująca jonizację 

substancji napromieniowanych

 

 

Na skażonym obszarze nie ma środków do życia. Skażona 
żywność nie nadaje się do spożycia. Nie jest możliwe 
uzdatnienie wody ani żywności w warunkach domowych. 
Wszelkie zboża i rośliny uprawne giną bądź wchłaniają 
substancje promieniotwórcze same stając się źródłem 
napromieniowania. Ludzi, zwierzęta gospodarskie oraz 
żywność szczelnie opakowaną z terenów mniej skażonych 
poddaje się dezaktywacji i przewozi poza obszar skażony. 

 

 

Rentgenoradiometr 

- urządzenie przeznaczone do 

wykrywania skażeń różnych powierzchni ciałami 
beta-promieniotwórczymi i pomiaru mocy dawki 
promieniowania gamma. Wykorzystuje metodę 
luminescencyjną.

 

 

Skażenie chemiczne

 – zanieczyszczenie 

powietrza, wody, gleby, ciała ludzkiego, 
przedmiotów itp. substancjami szkodliwymi dla ludzi 
na skutek katastrofy, procesów przemysłowych, 
rolniczych, transportowych lub celowych działań 
poprzez użycie bojowych środków trujących. 

 

 

Najczęstsze przyczyny uwolnień niebezpiecznych środków 
chemicznych:

• Awarie i katastrofy w obiektach przemysłowych
• Wypadki cystern
• Rozszczelnienia rurociągów przemysłowych
• Katastrofy morskich tankowców
• Rzadziej poprzez użycie BST (bojowych środków trujących)

 

 

Bojowy środek trujący

Toksyczny związek chemiczny, którego właściwości 

umożliwiają militarne zastosowanie. BST stanowią 
podstawowy skłądnik broni chemicznej. Celem 
BST jest najczęściej skażenie atmosfery, terenu, 
pojazdów i infrastruktury wojskowej.

 

Symbol broni 
chemicznej

 

 

Wykrywanie skażeń chemicznych 
ma na celu wskazanie użytego 
BST i stopnia skażenia. Stężenie 
określa siłę działania środka 
trującego na organizm. Mierzy się 
je w gramach na metr sześcienny 
bądź miligramach na litr. 

 

 

PChR-54M 

– przyrząd rozpoznania 

chemicznego, służący do wykrywania 
skażeń chemicznych. Składa się z:
 - rurki wskaźnikowej
 - pompki kolektorowej
 - nasadki na pompkę
 - łopatki do pobierania próbek
 - przebijaka do rurek
 - filtrów przeciwdymnych i ochronnych
 - papierki wskaźnikowe do wykrycia 
ciekłych środków trujących

 

 

Zachowanie podczas skażenia chemicznego

 – należy jak 

najszybciej opuścić teren kierując się prostopadle do 
kierunku wiatru. Chronić drogi oddechowe, wykonać filtr z 
dostępnych materiałów np. zwilżona w wodzie chustka, 
szalik, ręcznik itp. 

Po przebywaniu w strefie skażonej należy jak najszybciej 
zmienić ubranie na czyste, przemyć oczy, nos i usta dużą 
ilością wody, wziąć prysznic.