Socjologia

Socjologia

wychowania

wychowania

wykład 3

wykład 3

etapy życia rodziny,

etapy życia rodziny,

style życia rodzin,

style życia rodzin,

style wychowawcze w rodzinach

style wychowawcze w rodzinach

Etapy rozwoju rodziny

Etapy rozwoju rodziny

Zmiany rodziny – jej składu, liczebności i

Zmiany rodziny – jej składu, liczebności i

funkcji zachodzą w pewnej sekwencji

funkcji zachodzą w pewnej sekwencji

etapów – można wyróżnić ich osiem (wg

etapów – można wyróżnić ich osiem (wg

amerykańskich autorów Duvall, Hill).

amerykańskich autorów Duvall, Hill).

1 wkroczenie w dorosłość

1 wkroczenie w dorosłość

Młodzi ludzie wyprowadzają się z domów

Młodzi ludzie wyprowadzają się z domów

swoich rodziców i żyją na własny

swoich rodziców i żyją na własny

rachunek. Wchodzą w stały związek i

rachunek. Wchodzą w stały związek i

próbują wspólnego życia

próbują wspólnego życia

2 małżeństwo/zamieszkanie razem

2 małżeństwo/zamieszkanie razem

Najpierw następuje rytuał przejścia – ślub i

Najpierw następuje rytuał przejścia – ślub i

przygotowanie do niego. Następnie

przygotowanie do niego. Następnie

budowa nowego systemu społ. poprzez

budowa nowego systemu społ. poprzez

związanie ze sobą dwóch rodzin.

związanie ze sobą dwóch rodzin.

Przebudowanie wszystkich relacji. Para

Przebudowanie wszystkich relacji. Para

zajmuje się organizacja domu rodzinnego i

zajmuje się organizacja domu rodzinnego i

urządzeniem mieszkania.

urządzeniem mieszkania.

3 pojawienie się pierwszego dziecka

3 pojawienie się pierwszego dziecka

W czasie ciąży para (i szersza rodzina)

W czasie ciąży para (i szersza rodzina)

przygotowuje się do przyjęcia nowego

przygotowuje się do przyjęcia nowego

członka. Wraz z porodem następuje

członka. Wraz z porodem następuje

reorganizacja finansów rodziny oraz

reorganizacja finansów rodziny oraz

przebudowa stosunków i ról społecznych.

przebudowa stosunków i ról społecznych.

Pojawiają się role matki i ojca, babci i

Pojawiają się role matki i ojca, babci i

dziadka…..

dziadka…..

3 pojawienie się pierwszego dziecka

3 pojawienie się pierwszego dziecka

…

…

Pojawiają się także pierwsze poważne

Pojawiają się także pierwsze poważne

trudności i spięcia związane z brakiem

trudności i spięcia związane z brakiem

środków i czasu oraz konflikty na tle

środków i czasu oraz konflikty na tle

podziału pracy. Niektóre kobiety dotyka

podziału pracy. Niektóre kobiety dotyka

depresja poporodowa (baby blues) i

depresja poporodowa (baby blues) i

kłopoty związane z poczuciem

kłopoty związane z poczuciem

ubezwłasnowolnienia

ubezwłasnowolnienia

4 rodzina z małym dzieckiem /małymi dziećmi

4 rodzina z małym dzieckiem /małymi dziećmi

Włączenie się babć w opiekę nad dziećmi

Włączenie się babć w opiekę nad dziećmi

przy jednoczesnym pozostawaniu matek w

przy jednoczesnym pozostawaniu matek w

domach, często do osiągnięcia przez

domach, często do osiągnięcia przez

dziecko trzeciego roku życia (przedszkole).

dziecko trzeciego roku życia (przedszkole).

Obecnie matki najczęściej na tym etapie

Obecnie matki najczęściej na tym etapie

powracają do kariery zawodowej.

powracają do kariery zawodowej.

4 rodzina z małym dzieckiem /małymi dziećmi

4 rodzina z małym dzieckiem /małymi dziećmi

…

…

kształtują się i stabilizują role rodzinne.

kształtują się i stabilizują role rodzinne.

Zazwyczaj podział ról przyjmuje klasyczny

Zazwyczaj podział ról przyjmuje klasyczny

kształt- za opiekę nad dziećmi

kształt- za opiekę nad dziećmi

odpowiadają kobiety, a za zarabianie

odpowiadają kobiety, a za zarabianie

pieniędzy mężczyźni. Relacje na tym

pieniędzy mężczyźni. Relacje na tym

etapie zazwyczaj koncentrują się na

etapie zazwyczaj koncentrują się na

dzieciach i związanych z nimi problemach.

dzieciach i związanych z nimi problemach.

5 rodzina z dziećmi dorastającymi

5 rodzina z dziećmi dorastającymi

Przesuwają się granice rodziny, staje się ona

Przesuwają się granice rodziny, staje się ona

coraz bardziej elastyczna i rozciągliwa.

coraz bardziej elastyczna i rozciągliwa.

Dzieci wchodzą w rozmaite związki

Dzieci wchodzą w rozmaite związki

społeczne, a do tego pojawia się

społeczne, a do tego pojawia się

konieczność opieki nad dziadkami. Życie

konieczność opieki nad dziadkami. Życie

małżonków koncentruje się na tym etapie

małżonków koncentruje się na tym etapie

na problemach związanych z pracą. W tym

na problemach związanych z pracą. W tym

momencie cyklu najczęściej pojawia się

momencie cyklu najczęściej pojawia się

kryzys wieku średniego, czasem związane

kryzys wieku średniego, czasem związane

z nim rozwody

z nim rozwody

6 wypuszczenie w świat dzieci

6 wypuszczenie w świat dzieci

Dzieci za sprawą studiów, albo podjętej

Dzieci za sprawą studiów, albo podjętej

pracy wyprowadzają się z domu

pracy wyprowadzają się z domu

rodzinnego. Następuje przesunięcie relacji

rodzinnego. Następuje przesunięcie relacji

ze związku rodzic-dziecko ponownie na

ze związku rodzic-dziecko ponownie na

relację mąż-żona/partner-partnerka.

relację mąż-żona/partner-partnerka.

Czasami rodzinę dotyka na tym etapie

Czasami rodzinę dotyka na tym etapie

syndrom opuszczonego gniazda.

syndrom opuszczonego gniazda.

7 akceptacja zmiany ról pokoleniowych

7 akceptacja zmiany ról pokoleniowych

Dzieci wchodzą w związki partnerskie, a

Dzieci wchodzą w związki partnerskie, a

potem biorą ślub i budują własne rodziny.

potem biorą ślub i budują własne rodziny.

Pojawiają się na świecie wnuki, co

Pojawiają się na świecie wnuki, co

powoduje, że dotychczasowi rodzice

powoduje, że dotychczasowi rodzice

zmuszeni są wejść w role dziadków.

zmuszeni są wejść w role dziadków.

8 rozpad rodziny

8 rozpad rodziny

Następuje za sprawą śmierci jednego z

Następuje za sprawą śmierci jednego z

partnerów, najczęściej – z przyczyn

partnerów, najczęściej – z przyczyn

biologicznych – męża. Oczywiście więzi

biologicznych – męża. Oczywiście więzi

rodzinne z dziećmi wdowy lub wdowca

rodzinne z dziećmi wdowy lub wdowca

trwają nadal. Czasem następuje związek z

trwają nadal. Czasem następuje związek z

kolejnym partnerem.

kolejnym partnerem.

Zaburzenia cyklu życia rodziny

Zaburzenia cyklu życia rodziny

Różne okoliczności wpływają na to, że

Różne okoliczności wpływają na to, że

typowy cykl stadiów życia rodziny ulegać

typowy cykl stadiów życia rodziny ulegać

może zaburzeniu.

może zaburzeniu.

Zaburzenia cyklu życia rodziny - gniazdowniki

Zaburzenia cyklu życia rodziny - gniazdowniki

Gniazdowniki to ludzi dorośli, którzy z

Gniazdowniki to ludzi dorośli, którzy z

jakichś względów nie chcą „wyfrunąć z

jakichś względów nie chcą „wyfrunąć z

gniazda” – czyli opuścić domu rodzinnego i

gniazda” – czyli opuścić domu rodzinnego i

założyć własnej rodziny.

założyć własnej rodziny.

Zaburzenia cyklu życia rodziny - gniazdowniki

Zaburzenia cyklu życia rodziny - gniazdowniki

W Europie istnieje dysproporcja w zakresie

W Europie istnieje dysproporcja w zakresie

sposobu wchodzenia w dorosłość

sposobu wchodzenia w dorosłość

pomiędzy krajami Europy południowej, a

pomiędzy krajami Europy południowej, a

krajami Europy północnej Od lat 80-tych

krajami Europy północnej Od lat 80-tych

XX wieku widać powiększanie się tej

XX wieku widać powiększanie się tej

dysproporcji.

dysproporcji.

Zaburzenia cyklu życia rodziny - kryzys

Zaburzenia cyklu życia rodziny - kryzys

ćwierćwiecza

ćwierćwiecza

Przedłużająca się za sprawą studiów

Przedłużająca się za sprawą studiów

młodość i niemożność wkroczenia na

młodość i niemożność wkroczenia na

rynek pracy określane są mianem kryzysu

rynek pracy określane są mianem kryzysu

ćwierćwiecza. Cierpią nań osoby 25-letnie,

ćwierćwiecza. Cierpią nań osoby 25-letnie,

które skończyły studia i zastanawiają się

które skończyły studia i zastanawiają się

co ze sobą począć. Trudno im odnaleźć się

co ze sobą począć. Trudno im odnaleźć się

w dorosłym życiu, znaleźć zarówno pracę

w dorosłym życiu, znaleźć zarówno pracę

jak i partnera.

jak i partnera.

Zaburzenia cyklu życia rodziny – kryzys wieku

Zaburzenia cyklu życia rodziny – kryzys wieku

średniego

średniego

Kryzys wieku średniego opisany przez

Kryzys wieku średniego opisany przez

badawczy w latach 80-tych XX w.

badawczy w latach 80-tych XX w.

przydarza się zazwyczaj pomiędzy 35-tym,

przydarza się zazwyczaj pomiędzy 35-tym,

a 50-tym rokiem życia – głównie

a 50-tym rokiem życia – głównie

mężczyznom.

mężczyznom.

Wiąże się z osiągnięciem pewnej stabilizacji

Wiąże się z osiągnięciem pewnej stabilizacji

materialnej, osiągnięciem starszego wieku

materialnej, osiągnięciem starszego wieku

przez dzieci, śmiercią rodziców.

przez dzieci, śmiercią rodziców.

Skutkuje czasem depresją, zdradą

Skutkuje czasem depresją, zdradą

małżeńską.

małżeńską.

Zaburzenia cyklu życia rodziny – syndrom

Zaburzenia cyklu życia rodziny – syndrom

opuszczonego gniazda

opuszczonego gniazda

Zazwyczaj dotyczy kobiet, szczególnie

Zazwyczaj dotyczy kobiet, szczególnie

niepracujących zawodowo. Ma miejsce z w

niepracujących zawodowo. Ma miejsce z w

momencie, gdy dorosłe dzieci

momencie, gdy dorosłe dzieci

wyprowadzają się z domu.

wyprowadzają się z domu.

Osoby doświadczające kryzysu zastanawiają

Osoby doświadczające kryzysu zastanawiają

się co zrobić z resztą życia. Często zdarza

się co zrobić z resztą życia. Często zdarza

się, że próbują przemodelować swoje życie

się, że próbują przemodelować swoje życie

idąc na studia lub do pracy.

idąc na studia lub do pracy.

Style życia rodzin

Style życia rodzin

W socjologii współczesnej zwraca się uwagę

W socjologii współczesnej zwraca się uwagę

na interesujące różnice między stylami

na interesujące różnice między stylami

życia rodzin pomiędzy klasa robotniczą, a

życia rodzin pomiędzy klasa robotniczą, a

klasa średnią.

klasa średnią.

Podwaliny pod tę refleksję położyły Elisabeth

Podwaliny pod tę refleksję położyły Elisabeth

Bott, badająca rodziny robotnicze w

Bott, badająca rodziny robotnicze w

Wielkiej Brytanii (1957) i Lillian Rubin

Wielkiej Brytanii (1957) i Lillian Rubin

badająca w latach 70-tych rodziny

badająca w latach 70-tych rodziny

robotnicze w USA.

robotnicze w USA.

Wnioski z tych badań są podobne, co więcej

Wnioski z tych badań są podobne, co więcej

znajdują dobre zastosowanie do rodzin w

znajdują dobre zastosowanie do rodzin w

wielu innych krajach.

wielu innych krajach.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Ważna cechą rodzin robotniczych jest

Ważna cechą rodzin robotniczych jest

konflikt między żonami i mężami. Jego

konflikt między żonami i mężami. Jego

podłożem są problemy ekonomiczne.

podłożem są problemy ekonomiczne.

Pary, które tuż po ślubie wyprowadzają się

Pary, które tuż po ślubie wyprowadzają się

do własnych domów napotykają problemy

do własnych domów napotykają problemy

finansowe niewidzialne dla nich, kiedy byli

finansowe niewidzialne dla nich, kiedy byli

nastolatkami i zamieszkiwali w domu

nastolatkami i zamieszkiwali w domu

rodzinnym.

rodzinnym.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Kłopoty nasilają się po przyjściu na świat

Kłopoty nasilają się po przyjściu na świat

pierwszego dziecka (rezygnacja z pracy).

pierwszego dziecka (rezygnacja z pracy).

Typowe są wczesne narodziny dziecka w

Typowe są wczesne narodziny dziecka w

rodzinach robotniczych – częsta jest ciąża

rodzinach robotniczych – częsta jest ciąża

już w momencie zawierania małżeństwa.

już w momencie zawierania małżeństwa.

Powoduje to kłopoty ekonomiczne.

Powoduje to kłopoty ekonomiczne.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Konflikty są także spowodowane

Konflikty są także spowodowane

koncentrowaniem się przez młode matki

koncentrowaniem się przez młode matki

na dziecku, co skutkuje odczuwanym przez

na dziecku, co skutkuje odczuwanym przez

młodych mężów odsuwaniem na „boczny

młodych mężów odsuwaniem na „boczny

tor”.

tor”.

Żony wywierają jednocześnie na mężów

Żony wywierają jednocześnie na mężów

presję ekonomiczną (niskie zarobki), co

presję ekonomiczną (niskie zarobki), co

powoduje, że mężowie uciekają się do

powoduje, że mężowie uciekają się do

tradycyjnych metod utwierdzania swej

tradycyjnych metod utwierdzania swej

dominacji – starć słownych i przemocy

dominacji – starć słownych i przemocy

wobec żony i dzieci.

wobec żony i dzieci.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Konflikt między małżonkami jest

Konflikt między małżonkami jest

rozwiązywany/łagodzony przez powrót do

rozwiązywany/łagodzony przez powrót do

domu rodzinnego, bądź wsparcie

domu rodzinnego, bądź wsparcie

ekonomiczne rodziców.

ekonomiczne rodziców.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Kolejną cechą charakterystyczną rodziny

Kolejną cechą charakterystyczną rodziny

robotniczej jest korzystanie ze wsparcia

robotniczej jest korzystanie ze wsparcia

społecznego ze strony najbliższych

społecznego ze strony najbliższych

krewnych.

krewnych.

Silne więzi społeczne i bliska współpraca

Silne więzi społeczne i bliska współpraca

między kobietami w ramach sąsiedztwa i

między kobietami w ramach sąsiedztwa i

rodziny pomagają w utrwalaniu

rodziny pomagają w utrwalaniu

tradycyjnego podziału ról płciowych.

tradycyjnego podziału ról płciowych.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Rygoryzm podziału na role domowe (W. Brytania) –

Rygoryzm podziału na role domowe (W. Brytania) –

kobieta w domu z dziećmi, mężczyzna w pracy, a

kobieta w domu z dziećmi, mężczyzna w pracy, a

po pracy w pubie jest widoczny najczęściej tam,

po pracy w pubie jest widoczny najczęściej tam,

gdzie istnieją bardzo rozbudowane sieci

gdzie istnieją bardzo rozbudowane sieci

współpracy z innymi kobietami z sąsiedztwa i

współpracy z innymi kobietami z sąsiedztwa i

rodziny.

rodziny.

Natomiast elastyczność w pracach domowych

Natomiast elastyczność w pracach domowych

(mężczyzna sprzątający i robiący zakupy) jest

(mężczyzna sprzątający i robiący zakupy) jest

częstsza tam, gdzie kontakty są bardziej

częstsza tam, gdzie kontakty są bardziej

zindywidualizowane, słabsze.

zindywidualizowane, słabsze.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Trzecia ważna cechą opisująca rodziny robotnicze

Trzecia ważna cechą opisująca rodziny robotnicze

jest separacja dwóch światów – męskiego i

jest separacja dwóch światów – męskiego i

kobiecego.

kobiecego.

Małżonkowie z rodziny robotniczej rzadko wychodzą

Małżonkowie z rodziny robotniczej rzadko wychodzą

z domu razem. Jeśli gdzieś się wybierają to

z domu razem. Jeśli gdzieś się wybierają to

najczęściej w odwiedziny do rodziny bądź

najczęściej w odwiedziny do rodziny bądź

najbliższych znajomych.

najbliższych znajomych.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Głównym sposobem spędzania czasu wolnego jest

Głównym sposobem spędzania czasu wolnego jest

oglądanie telewizji.

oglądanie telewizji.

Wąski katalog rozrywek doskwiera głównie

Wąski katalog rozrywek doskwiera głównie

kobietom.

kobietom.

Mężczyźni z klasy robotniczej zdecydowanie

Mężczyźni z klasy robotniczej zdecydowanie

częściej niż kobiety socjalizują się poza domem.

częściej niż kobiety socjalizują się poza domem.

Rodziny robotnicze

Rodziny robotnicze

Ciekawą cechą zaobserwowaną przez badaczy jest

Ciekawą cechą zaobserwowaną przez badaczy jest

„obsesyjne” utrzymywanie domu w porządku i

„obsesyjne” utrzymywanie domu w porządku i

ogólnej czystości. Socjolog H. Domański

ogólnej czystości. Socjolog H. Domański

interpretuje te wyniki badań następująco:

interpretuje te wyniki badań następująco:

„

„

Trzymanie się przez robotników sztywnych reguł

Trzymanie się przez robotników sztywnych reguł

jest sposobem na zachowanie godności. Niektóre

jest sposobem na zachowanie godności. Niektóre

kategorie robotników narzucają sobie fasadowe

kategorie robotników narzucają sobie fasadowe

rygory, ponieważ nie mają innych możliwości

rygory, ponieważ nie mają innych możliwości

przekonania siebie samych o własnej wartości i

przekonania siebie samych o własnej wartości i

zdobyciu prestiżu

zdobyciu prestiżu

”

”

Rodziny klasy średniej

Rodziny klasy średniej

Klasa średnia jest znacznie mniej

Klasa średnia jest znacznie mniej

rodzinocentryczna. Grupę odniesienia stanowią

rodzinocentryczna. Grupę odniesienia stanowią

dla członków rodzin k.ś. - zwłaszcza dla mężczyzn

dla członków rodzin k.ś. - zwłaszcza dla mężczyzn

– ludzie spotkani w pracy, nie zaś członkowie

– ludzie spotkani w pracy, nie zaś członkowie

bliższej i dalszej rodziny. Rodziny te są znacznie

bliższej i dalszej rodziny. Rodziny te są znacznie

bardziej otwarte niż w przypadku klasy

bardziej otwarte niż w przypadku klasy

robotniczej – co przejawia się częstszym

robotniczej – co przejawia się częstszym

kontaktem ze światem zewnętrznym.

kontaktem ze światem zewnętrznym.

Rodziny klasy średniej

Rodziny klasy średniej

Wychowaniem dzieci częściej zajmuje się ojciec,

Wychowaniem dzieci częściej zajmuje się ojciec,

ewentualnie wynajęta opiekunka.

ewentualnie wynajęta opiekunka.

Dzieci przychodzą na świat później niż w przypadku

Dzieci przychodzą na świat później niż w przypadku

klasy robotniczej, gdyż nie ma tu związku między

klasy robotniczej, gdyż nie ma tu związku między

małżeństwem, a usamodzielnieniem się.

małżeństwem, a usamodzielnieniem się.

Rodzina zakładana jest stosunkowo późno, w

Rodzina zakładana jest stosunkowo późno, w

efekcie czego rodzi się tutaj mniej dzieci niż w

efekcie czego rodzi się tutaj mniej dzieci niż w

klasie robotniczej.

klasie robotniczej.

Rodziny klasy średniej

Rodziny klasy średniej

Dbałość o dom czy mieszkanie w klasie średniej

Dbałość o dom czy mieszkanie w klasie średniej

charakteryzują zupełnie inne praktyki niż w

charakteryzują zupełnie inne praktyki niż w

przypadku klasy robotniczej. Dom/mieszkanie są

przypadku klasy robotniczej. Dom/mieszkanie są

symbolem statusu, ważne jest więc by były

symbolem statusu, ważne jest więc by były

„dobrze położone”.

„dobrze położone”.

Dom w mniejszym stopniu niż w przypadku klasy

Dom w mniejszym stopniu niż w przypadku klasy

robotniczej pełni też funkcję „centrum życia”.

robotniczej pełni też funkcję „centrum życia”.

Członkowie rodziny znacznie większą część dnia

Członkowie rodziny znacznie większą część dnia

przebywają w przestrzeniach publicznych.

przebywają w przestrzeniach publicznych.

Rodziny klasy średniej

Rodziny klasy średniej

Lepsza dostępność środków finansowych decyduje o

Lepsza dostępność środków finansowych decyduje o

braku lub mniejszym nasileniu kłopotów

braku lub mniejszym nasileniu kłopotów

materialnych. W związku z tym nie ma tutaj tak

materialnych. W związku z tym nie ma tutaj tak

nasilonych konfliktów o charakterze

nasilonych konfliktów o charakterze

ekonomicznym.

ekonomicznym.

Przepływ komunikatów i emocji między małżonkami

Przepływ komunikatów i emocji między małżonkami

i między rodzicami a dziećmi jest daleko

i między rodzicami a dziećmi jest daleko

łatwiejszy, płynniejszy i skuteczniejszy niż w

łatwiejszy, płynniejszy i skuteczniejszy niż w

rodzinach robotniczych.

rodzinach robotniczych.

Rodziny klasy średniej

Rodziny klasy średniej

W efekcie rodziny takie w większym stopniu

W efekcie rodziny takie w większym stopniu

przebywają ze sobą „dla przyjemności”, a nie z

przebywają ze sobą „dla przyjemności”, a nie z

konieczności lub z uwagi na konformistyczne

konieczności lub z uwagi na konformistyczne

uleganie wpływowi środowiska.

uleganie wpływowi środowiska.

Rodziny klasy średniej

Rodziny klasy średniej

Czas wolny, którego jest mniej niż w przypadku

Czas wolny, którego jest mniej niż w przypadku

klasy robotniczej, rodziny klasy średniej starają

klasy robotniczej, rodziny klasy średniej starają

się spędzać razem, zwłaszcza gdy dzieci są

się spędzać razem, zwłaszcza gdy dzieci są

jeszcze małe.

jeszcze małe.

Wypoczynek jest bardziej aktywny (sport,

Wypoczynek jest bardziej aktywny (sport,

korzystanie z instytucji kultury).

korzystanie z instytucji kultury).

Reprodukcja struktury klasowej w rodzinie

Reprodukcja struktury klasowej w rodzinie

Style życia w rodzinie są oczywiście przedmiotem

Style życia w rodzinie są oczywiście przedmiotem

socjalizacji…….

socjalizacji…….

Reprodukcja struktury klasowej w rodzinie

Reprodukcja struktury klasowej w rodzinie

W socjologii uznaje się rodzinę za miejsce, w którym

W socjologii uznaje się rodzinę za miejsce, w którym

przypisuje się jednostce jej społeczny status

przypisuje się jednostce jej społeczny status

(funkcja stratyfikacyjna rodziny).

(funkcja stratyfikacyjna rodziny).

Dzieje się to za sprawą wdrażania dzieci w praktyki

Dzieje się to za sprawą wdrażania dzieci w praktyki

kulturowe i styl życia rodziców, związany z klasą

kulturowe i styl życia rodziców, związany z klasą

społeczną, z której się wywodzą.

społeczną, z której się wywodzą.

Techniki kontrolowania i style wychowawcze

Techniki kontrolowania i style wychowawcze

Dzieje się to poprzez techniki kontrolowania dzieci i

Dzieje się to poprzez techniki kontrolowania dzieci i

style wychowawcze.

style wychowawcze.

Techniki sprawowania kontroli rodzicielskiej można

Techniki sprawowania kontroli rodzicielskiej można

sprowadzić do dwóch typów: nagród i kar.

sprowadzić do dwóch typów: nagród i kar.

Techniki kontrolowania i style wychowawcze

Techniki kontrolowania i style wychowawcze

T. Szlendak wyróżnia nagrody społeczne i nagrody

T. Szlendak wyróżnia nagrody społeczne i nagrody

materialne. Nagrody społeczne obejmują wszelkie

materialne. Nagrody społeczne obejmują wszelkie

rodzicielskie zachowania, które uznawane są

rodzicielskie zachowania, które uznawane są

przez dzieci za przyjemne – poświęcanie uwagi,

przez dzieci za przyjemne – poświęcanie uwagi,

wspólna zabawa, zapewnianie o rodzicielskiej

wspólna zabawa, zapewnianie o rodzicielskiej

miłości.

miłości.

Techniki kontrolowania i style wychowawcze

Techniki kontrolowania i style wychowawcze

Kary:

Kary:

1) Jedną ze znaczących kar, jakich używają rodzice

1) Jedną ze znaczących kar, jakich używają rodzice

jest manipulacja rodzicielską miłością

jest manipulacja rodzicielską miłością

(deprywacja miłosna)

(deprywacja miłosna)

2) Kary cielesne

2) Kary cielesne

3) Zawstydzanie

3) Zawstydzanie

Style wychowawcze

Style wychowawcze

Diana Baumrind wyróżnia cztery podstawowe style

Diana Baumrind wyróżnia cztery podstawowe style

wychowawcze:

wychowawcze:

Styl autorytatywny

Styl autorytatywny

Styl autorytarny

Styl autorytarny

Styl permisywny

Styl permisywny

Styl odrzucająco-zaniedbujący

Styl odrzucająco-zaniedbujący

Style wychowawcze

Style wychowawcze

Styl autorytatywny

Styl autorytatywny

Dziecku wyznacza się wyraźne standardy odnośnie

Dziecku wyznacza się wyraźne standardy odnośnie

zachowania. Rodzice są asertywni (potrafią

zachowania. Rodzice są asertywni (potrafią

powiedzieć „nie”), a jednocześnie nie nazbyt

powiedzieć „nie”), a jednocześnie nie nazbyt

restrykcyjni.

restrykcyjni.

Wspierają dziecko, starają się wzmacniać jego

Wspierają dziecko, starają się wzmacniać jego

zachowania nagrodami, kary stosują rzadko.

zachowania nagrodami, kary stosują rzadko.

Style wychowawcze

Style wychowawcze

Efektem takiego wychowania ma być w zamierzeniu

Efektem takiego wychowania ma być w zamierzeniu

dziecko odpowiedzialne, zdolne do panowania

dziecko odpowiedzialne, zdolne do panowania

nad swoimi pragnieniami i do współpracy z

nad swoimi pragnieniami i do współpracy z

innymi.

innymi.

D. Baumrind opowiada się za takim stylem jako

D. Baumrind opowiada się za takim stylem jako

optymalnym wzorcem do naśladowania.

optymalnym wzorcem do naśladowania.

W jej opinii najskuteczniej chroni on dzieci przed

W jej opinii najskuteczniej chroni on dzieci przed

zgubnymi zachowaniami w rodzaju zażywania

zgubnymi zachowaniami w rodzaju zażywania

narkotyków

narkotyków

Style wychowawcze

Style wychowawcze

Styl autorytarny. Rodzice są tu wymagający (aż do

Styl autorytarny. Rodzice są tu wymagający (aż do

przesady). Lecz nie bywają wrażliwi na potrzeby

przesady). Lecz nie bywają wrażliwi na potrzeby

dziecka.

dziecka.

Wymagają bezwzględnego posłuszeństwa, znacznie

Wymagają bezwzględnego posłuszeństwa, znacznie

częściej karzą dzieci niż nagradzają. Dokładnie i

częściej karzą dzieci niż nagradzają. Dokładnie i

skrupulatnie kontrolują wszelkie poczynania

skrupulatnie kontrolują wszelkie poczynania

dzieci, nie pozwalając na inicjatywę czy wolność

dzieci, nie pozwalając na inicjatywę czy wolność

wyboru.

wyboru.

Style wychowawcze

Style wychowawcze

Styl permisywny. Rodzice są wobec dzieci pobłażliwi

Styl permisywny. Rodzice są wobec dzieci pobłażliwi

i mało wymagający. Łagodzą wszelkie spięcia i

i mało wymagający. Łagodzą wszelkie spięcia i

konflikty z dziećmi, załatwiając wszelkie kwestie

konflikty z dziećmi, załatwiając wszelkie kwestie

sporne po myśli dzieci.

sporne po myśli dzieci.

Nie wymaga się tu od dzieci podejmowania

Nie wymaga się tu od dzieci podejmowania

własnych, dojrzałych decyzji, wymaga się jednak

własnych, dojrzałych decyzji, wymaga się jednak

pewnej dozy odpowiedzialności.

pewnej dozy odpowiedzialności.

Rodzice są bardziej kompanami dzieci niż ich

Rodzice są bardziej kompanami dzieci niż ich

wychowawcami.

wychowawcami.

Style wychowawcze

Style wychowawcze

Styl odrzucająco-zaniedbujący – rodzice z jednej

Styl odrzucająco-zaniedbujący – rodzice z jednej

strony nie są wymagający, z drugiej – nie

strony nie są wymagający, z drugiej – nie

wspierają swoich dzieci. Nie kontrolują ich

wspierają swoich dzieci. Nie kontrolują ich

zachowań i nie dbają o wychowanie,

zachowań i nie dbają o wychowanie,

pozostawiając samym sobie.

pozostawiając samym sobie.

Uwarunkowania stylów wychowawczych

Uwarunkowania stylów wychowawczych

Styl wychowania dzieci nie zależy wyłącznie od

Styl wychowania dzieci nie zależy wyłącznie od

samych rodziców – ich cech psychicznych, czy

samych rodziców – ich cech psychicznych, czy

wykształcenia, ale także od środowiska

wykształcenia, ale także od środowiska

zewnętrznego, w którym rodzina funkcjonuje,

zewnętrznego, w którym rodzina funkcjonuje,

czyli: od kraju, kultury, tradycji wychowywania

czyli: od kraju, kultury, tradycji wychowywania

dzieci w danej grupie społecznej.

dzieci w danej grupie społecznej.

Uwarunkowania stylów wychowawczych – przykład kultury chińskiej

Uwarunkowania stylów wychowawczych – przykład kultury chińskiej

Na przykład istnieje wyraźna różnica między stylem

Na przykład istnieje wyraźna różnica między stylem

wychowywania dzieci kultywowanym przez

wychowywania dzieci kultywowanym przez

rodziców chińskich i przez rodziców w krajach

rodziców chińskich i przez rodziców w krajach

Zachodu.

Zachodu.

Rodzice chińscy są bardziej autorytarni, bardziej

Rodzice chińscy są bardziej autorytarni, bardziej

restrykcyjni, bardziej kontrolują swoje dzieci,

restrykcyjni, bardziej kontrolują swoje dzieci,

mniej wrażliwi i bardziej asertywni wobec dzieci.

mniej wrażliwi i bardziej asertywni wobec dzieci.

Są bardzo skoncentrowani na kontroli emocji i

Są bardzo skoncentrowani na kontroli emocji i

zachowań u swego potomstwa. Nie starają się

zachowań u swego potomstwa. Nie starają się

wytworzyć u dzieci ciekawości świata. Dzieci mają

wytworzyć u dzieci ciekawości świata. Dzieci mają

być przede wszystkim posłuszne i

być przede wszystkim posłuszne i

podporządkowane dorosłym, co powoduje, że

podporządkowane dorosłym, co powoduje, że

częściej i ostrzej się je karze.

częściej i ostrzej się je karze.

Miejsce rodziców w strukturze społecznej, a sposoby socjalizowania

Miejsce rodziców w strukturze społecznej, a sposoby socjalizowania

dzieci

dzieci

Style wychowawcze mają znaczący wpływ na kształt

Style wychowawcze mają znaczący wpływ na kształt

społeczeństwa, a ponadto style się dziedziczy.

społeczeństwa, a ponadto style się dziedziczy.

Zdarza się nader często, że nasiąknąwszy

Zdarza się nader często, że nasiąknąwszy

atmosferą domu, nawykami rodziców związanymi

atmosferą domu, nawykami rodziców związanymi

z wychowaniem dzieci wychowują własne

z wychowaniem dzieci wychowują własne

potomstwo identycznie, jak rodzice wychowywali

potomstwo identycznie, jak rodzice wychowywali

ich samych.

ich samych.

Tendencje w zakresie stylów wychowawczych – klasa społeczna

Tendencje w zakresie stylów wychowawczych – klasa społeczna

Większość badań pokazuje, że style wychowawcze

Większość badań pokazuje, że style wychowawcze

preferowane przez uboższych rodziców bardziej

preferowane przez uboższych rodziców bardziej

niż style preferowane przez rodziców majętnych

niż style preferowane przez rodziców majętnych

zbliżają się do autokratyzmu i sprawowania

zbliżają się do autokratyzmu i sprawowania

władzy rodzicielskiej silną ręką.

władzy rodzicielskiej silną ręką.

Stąd istniejąca w socjologii tendencja do

Stąd istniejąca w socjologii tendencja do

przypisywania odmiennych stylów

przypisywania odmiennych stylów

wychowawczych poszczególnym klasom

wychowawczych poszczególnym klasom

społecznym.

społecznym.

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Amerykański socjolog N. Kohn (badania z lat 60-tych

Amerykański socjolog N. Kohn (badania z lat 60-tych

i 70-tych) dowiódł że style wychowania dzieci w

i 70-tych) dowiódł że style wychowania dzieci w

klasie robotniczej i średniej są odpowiedzialne za

klasie robotniczej i średniej są odpowiedzialne za

cechy psychiczne i charakterystyki społeczne

cechy psychiczne i charakterystyki społeczne

przedstawicieli tych klas i wykazują silny związek

przedstawicieli tych klas i wykazują silny związek

z charakterem wykonywanej pracy zawodowej.

z charakterem wykonywanej pracy zawodowej.

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Rodzice z klasy robotniczej – pracując w zawodach,

Rodzice z klasy robotniczej – pracując w zawodach,

w których ważne jest wykonywanie poleceń,

w których ważne jest wykonywanie poleceń,

skupiają się na trenowaniu swoich dzieci w

skupiają się na trenowaniu swoich dzieci w

konformizmie, posłuszeństwie i wykonywaniu

konformizmie, posłuszeństwie i wykonywaniu

rozkazów.

rozkazów.

Istotne są takie zachowania dzieci jak bycie dobrym

Istotne są takie zachowania dzieci jak bycie dobrym

uczniem, bycie grzecznym, posłusznym

uczniem, bycie grzecznym, posłusznym

rodzicielskim nakazom, utrzymywanie czystości,

rodzicielskim nakazom, utrzymywanie czystości,

uczciwość, przestrzeganie dobrych manier.

uczciwość, przestrzeganie dobrych manier.

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Rodzice z klasy robotniczej promują w wychowaniu

Rodzice z klasy robotniczej promują w wychowaniu

takie zachowania, które w ich mniemaniu pomogą

takie zachowania, które w ich mniemaniu pomogą

im w przyszłej pracy. Trenowanie w byciu

im w przyszłej pracy. Trenowanie w byciu

posłusznym pomoże w przyzwyczajeniu się do

posłusznym pomoże w przyzwyczajeniu się do

nadzoru i rutyny.

nadzoru i rutyny.

Bycie schludnym i czystym decyduje często o

Bycie schludnym i czystym decyduje często o

ocenie pracowników w zawodach prostych i

ocenie pracowników w zawodach prostych i

nieskomplikowanych.

nieskomplikowanych.

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Klasa społeczna a styl wychowywania dzieci

Styl wychowania w klasie robotniczej skupiony jest

Styl wychowania w klasie robotniczej skupiony jest

zatem na promowaniu postaw konformistycznych

zatem na promowaniu postaw konformistycznych

– jest to styl dyscyplinujący, często autorytarny.

– jest to styl dyscyplinujący, często autorytarny.

Efektem jest kształtowanie u dziecka osobowości

Efektem jest kształtowanie u dziecka osobowości

konformistycznej.

konformistycznej.